Euskarazko haur eta gazte literatura
Irabazlea: Patxi Zubizarreta Dorronsoro
Izenburua: Xia Tenzinen bidaia miresgarria
Argitaletxea: Ibaizabal
18.000 euroko saria eta 4.000 euroko lan saritua beste hizkuntza batean argitaratzen bada.
Epaimahaia:
Ruben Ruiz Perez, epaimahaiburu.
Arantza Baltzategi Juldain, epaimahaikide.
Koldo Biguri Otxoa de Eribe, epaimahaikide.
Idoia Jauregi Pikabea, epaimahaikide.
Ibon Egaña Etxebarria, epaimahaikide.
Marta Merino Ortiz de Landaluce, epaimahaiko idazkari (botorik gabea).
Epaimahaiak ikusitako merituak
Patxik egindako ipuina haurrek zein gazteek irakur dezaketen lana da. Honek herri-ipuin edo ipuin-tradizional ezberdinak bilduko ditu eta hauen joskerak, lanari osotasunean, modernitate ukitu bat emango dio. Ipuin guztiak oso ongi txertatuak daude istorio nagusian, bikain.
Ohikoa ez den pertsonaia baten bidaia miresgarriari esker iritsiko zaizkigu Tibeteko koloreak, usaiak, ohiturak, kultura...
Ipuinean ixten diren zenbait zirkulu daude, narrazioa ziklikoa da zenbaitetan: bidaia bera (hasi eta buka toki berean), igarlearen presentzia kapituluz kapitulu...
Ipuina bidaia iniziatiko baten kontakizuna da, Xia Tenzin ez da pertsona bera izango bidaia hasi baino lehen edo bere bueltan. Erraldoia handia izanagatik handiago bueltatuko da etxera eta ez bakarrik tamainan: helduago, jakintsuago, indartsuago... bilakatuko da.
Nabarmentzeko da kapituluen izenburuei darien poetikotasuna, baita, barnean aurkituko dugun narrazioari ere, musikaltasuna present dago obra osoan. Oso landua.
Azkenik, esan, bidaian zehar irakurleak alaitasuna, adiskidetasuna, esperantza, unibertsaltasuna, une tristeak... biziko dituela erraldoiarekin batera, eta bere irakurketarekin haurra ere handituko dela, erraldoituko dela apur bat bederen.
Saritutakoari buruzko hainbat datu
Patxi Zubizarreta Dorronsoro (Ordizia, 1964)
Gipuzkoako Goierriko herrixketan, seme-alaba ttikiek gurasoei umeen jatorriari buruzko galdera egiten zietenean, ohikoa izaten zen erantzutea Ordiziako azokatik ekartzen zituztela, saskitxo batean. Alabaina, Ordizian bertan jaiotako neska-mutikook erantzun hori sinetsiko ez genuelakoan, zikoina batek ekarri gintuela esaten ziguten. Eta nik, neure bizitza eta idatziei erreparaturik, uste osoa dut horrela dela. Gertatzen da, baina, ni ekarri ninduen zikoina Paristik ez, baina Marrakexetik ekarri bide ninduela, izan ere hantxe baitago nire zenbait idazki eta irakurketaren abiapuntua (bitxia bada bitxi, euskarazko azoka hitzak arabierazko zoco-n du jatorria…). Sinetsia nago, halaber, besapean, ogiarekin batera, zikoinak liburu batekin ekarri ninduela, harrezkero irakurketa beti izan baitut bidelagun. Eta agian horregatik guztiagatik bizi naiz Gasteizen, sarritan ikusten ditudalako hegazti hauek gure hiri gainean hegaldatzen. Hemen haurrentzako lanak idatzi ditut (Usoa, Pantaleon badoa, Xia Tenzinen bidaia miresgarria…), gazteentzat (Eztia eta ozpina, Gizon izandako mutila…), nagusientzat (Jeans-ak hozkailuan, Txantxa.Quick…); itzuli ere egin dut, batez ere literatura arabiarreko nobelak (Antoine Galland, Nagib Mahfuz, Abdela Taia, baina baita Antoine de Saint-Exupèryren Printze Txikia); eta musikaren laguntzaz bestelako proiektu eta performance-ak bideratu ditut (Hamar mezu eta dei bat, Mundua lo dagoen bitartean…). Bien bitarte honetan hainbat sari jaso ditut, Euskadi Saria, Ala Delta, Baporea Saria, Gasteiz Hiria Itzulpen Saria; baina saririk handiena, inondik ere, irakurtzen eta idazten jarraitzeko pribilegioa da.
Saritutako liburuaren ingurukoak
Xia Tenzinek, munduko mendirik altuenetan bizi den munduko gizonik altuenak, ezin du itsasoa ikusi eta ez du aitaren berririk. Horregatik bidaian abiatuko da, eta bidean ekaitz beldurgarriak jasango ditu, eta gobernadore baten maltzurkeria, baina dantzari xarmangarri bat ere ezagutuko du, eta izotz azpiko misterioa… Hauxe duzu Tibeteko mendietatik itsasora arteko haren bidaia: gorabeheratsua, arriskutsua eta, batez ere, miresgarria.
Zatia
Bihotza pilpiraka zebilkion eta hankek aurrera egin nahi zuten, baina Xia Tenzin nekez, astiro, astun zihoan mendian gora. Izan ere Xia Tenzin oso handia baitzen, gizonkote puska: hamasei urte bete bitartean, herrixkako gainerako mutilen antzera hazi zen, baina gaixotasun baten eraginez banbua bezala hazten jarraitu zuen, gora eta gora, harik eta 2,40 metrora iritsi zen arte.
Eta nekez, astiro eta astun zihoan arren, noizbait ere Bayankalako igarobidera heldu zen. Altua zen bera eta altu zegoen, 4.500 metro inguruan, eta eguzkiak urtu eta haizeak zakar barreiatutako izotz zatiek kristalezko euria sortu zuten, bidaiaria kristalezko euritan bildu. Zuri baino zuriago, Xia Tenzinek elurrezko halako panpina ibiltaria ematen zuen.
Paisaia ezin zuriago hartan, bidaiaria Dode lagun itsuaz oroitu zen. Galdetzen zuelarik nolakoa zen kolore zuria, esnea bezalakoa zela erantzuten zioten, eta orduan berak: 'Hortaz, isuri egiten da?'; erantzuten ziotelarik hodeiak bezalakoa zela, orduan berak: 'Hortaz, hegan egiten du?'; erantzuten ziotelarik elurra bezalakoa zela, orduan berak: 'Hortaz, hotza da?'. Hotzikara batek burutik oinetako behatz ttikienaraino zeharkatu zuen eta iruditu zitzaion ez zegoela hitz egokirik edertasun hura behar bezala aditzera emateko.
Halako batean, arnasa hartzearekin batera, Xia Tenzin begiak igurtzi eta igurtzi hasi zen. 'Itsasoa!', oihukatuko zuen, baina bazekien mendiaren beste aldean bi laku handi zeudela: Gyaring eta Ngoring -tibeteraz, Zhaling eta Eling, hau da, zuri-grisaxka eta berde-urdinxka-; eta, hala ere, 'Itsasoa!' oihukatuko zuen, egundo ez baitzuen hainbeste ur bildurik ikusi. Eta Xia Tenzinek bazekien, halaber, haran hartantxe jaiotzen zela Huang He ibai handia, Ibai Horia, Txina zeharkatzen zuena eta, bazterrari jarraika-jarraika, itsasoraino eramango zuena. Eta orduan bai, orduan 'Itsasoa!' oihukatuko zuen.
Euskarazko haur eta gazte literaturari dagokion Euskadi literatura sariaren finalistak
- "Haizearen tunela", Juan Kruz Igerabide. Argitaletxea: Edebe-Giltza
- "Jack destripatzailearen arrastoa", Joxemari Iturralde. Argitaletxea: Ibaizabal
- "Egun bat Petre Romanescuren bizitzan", Xabier Mendiguren. Argitaletxea: Erein
- "Itsasoko loti ederra", Xabier Mendiguren. Argitaletxea: Elkar
