Euskararen tresnak

Lur hiztegi entziklopedikoa

Kultura eta Hizkuntza Politika Saila

Rayleigh, John William Strutt

Britainiar fisikaria (Langford, Essex, 1842 - Witham, Essex, 1919). Cambridge-eko unibertsitatean egin zituen ikasketak, eta 1879an unibertsitate hartako Fisika katedra eskuratu zuen. 1887an Londresko Erregeren Institutuko Filosofia Naturaleko katedra bereganatu zuen. 1905etik 1908 arte Royal Society of London erakundeko lehendakaria izan zen, eta 1908an Cambridge-ko unibertsitateko kantziler izendatu zuten. Fisikako alor guztietan lan ugari egin zituen: molekula batzuen neurriak mugatu zituen, hotsari, isurkarien eta gasen dinamikari, argiaren hedapenari, xafla meheen elastikotasunari, elektrizitateari eta beste gai batzuei buruz oinarrizko lanak egin zituen. Gasen dentsitateari buruz egin zituen neurketa zehatzei esker, eta Ramsay-ekin batera lan eginez, argoi gasa aurkitu zuen.  v  Rayleigh-en diskoa. Fis. Hots uhinen hedadura-lastertasuna aztertzeko tresna. v Rayleigh-en legea. Opt. Argiak gasak igarotzean duen barreiadura aztertzen duen legea. Eguratsean, airean dauden partikulek, eta nitrogeno eta oxigeno molekulek bereziki, eguzki izpiak barreiarazten dituzte; barreiadura hori handiagoa da uhin luzera laburra duten argientzat (urdina, morea eta ultramorea). Hori dela eta, giza-begiak izpi ultramoreak ikusten ez dituenez, eta uhin moreak ongi jasotzen ez dituenez, barreiadura handiena duten uhinen kolorekoa ikusten du gizonak zerua, urdina alegia. Eguzkia eta Ilargia horizontetik hurbil daudenean gorriagoak ikusten dira, argiak egurats zati luzeagoa igarotzen duelako; hori dela eta, kolore urdina argitik erauzten duten difusioguneak ugariagoak dira, eta begietara iristen den argia normalean baino gorriagoa da. Tyndall efektua deitzen zaio horri. Eguratsik ez balego, beltza ikusiko luke gizonak zerua.