Itsaso Hilaren ipar-mendebaleko lurraldea 1947-1958 bitartean hango haitzuloetan aurkitu ziren idatziengatik ezaguna. Qumram-eko zeramikak eta aztarnak K.o. I. mendekoak dira. Han aurkitutako idatziak Testamentu Zaharraren eskuizkribu zaharrenak bide dira.
