Napoli
Italiako hegoaldeko hiria, Campaniako eskualdeko eta izen bereko probintziako hiriburua. 1.220.732 biztanle; probintziak 1.171 km2 eta 3.189.000 biztanle (1992) ditu. Napoliko golkoaren ertzean dago, Vesubio sumenditik gertu. Italiako nekazaritzagune nagusia da. Siderurgia, janari industria, ehungintza eta kimika dira ekonomia jarduera nagusiak. Portuak ere garrantzi handia du. Hegoaldeko hiri nagusia da biztanle kopuruari dagokionez, eta Italia guztiko hirugarrena. Monumentu eta artelan ugari daude hirian; hala, aipagarriak dira kristau aroaren hasierako obrak, S. Gennaron dauden katakonbetako margolanak, adibidez. Eliza gehienak gotikoak dira, angiotarren garaikoak (S. Chiara, S. Maria in Donna Regina, S. Lorenzo). Asko dira Errenazimentuko lanak (Aragoiko Alfontsoren errege jauregia, Porta Capuana, Diomede Caraffaren jauregia). XVI. mendean eskultura eskola bat sortu zen Napolin, eta bertatik eskultore bikain asko atera ziren, Giovanni da Nola eta G. Santacroce, besteak beste. XVII. mendean indar handia izan zuen barrokoak, eta garrantzi handia izan zuen XVIII. mendeko Capodimonteko portzelana lantegiak. Horrez gainera, aipagarria da 1224an sorturiko unibertsitatea. Hainbat museo dira Napolin, Nazio Museoa, Capodimonteko Museoa eta San Martino Museoa, besteak beste. v Historia. Greziarren kolonia izan zen (K.a. VII. mendea). Gero, erromatarrekin elkartu zen (K.a. 326. urtea). Erromatarrek onartu egin zituzten Napoliko erakundeak. Ostrogodoak eta bizantziarrak borrokan ibili ziren Napoli eskuratzeko, eta 533. urtean bizantziarren eskuetan geratu zen. Bizantziok duke bat jarri zuen hiriaren agintari. Duke horrek, denborarekin, nolabaiteko burujabetasuna lortu eta dinastia bat ezarri zuen. Bigarren Mundu Gerran kalte handiak izan zituen. ik. Napoliko erreinua.
