Lurralde Plangintza eta Hiri Agenda

Europar Batasunaren nekazaritza- eta elikagaigintza-politikaren esparruan, une bakoitzean indarrean dagoen araudian ezarritako printzipioak eta helburuak kontuan hartuta, lege honen xedea da, batetik, Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaigintza-politika definitzeko balioko duten printzipio bide-erakusleak ezartzea, eta, bestetik, erreferentziazko erakunde-esparrua argitzea eragile sektorialentzat eta herritarrentzat oro har (Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorean gauzatutako jardueraren azken erabiltzaile diren aldetik). Hori guztia Autonomia Estatutuan eta Lurralde Historikoen Legean ezarritako eskumen-banaketa errespetatuz egingo da.

Lege hau aplikatzeko eremu objektiboa nekazaritza- eta elikagaigintza-sektoreen antolaketa orokorra da (produkzio-, eraldaketa-, ontziratze- eta merkatura­tze-faseak barne hartuta), bai eta, oro har, nekazaritza-ingurunearen multifuntzionaltasunari lotutako jardueren antolaketa ere. Halaber, eremu horrek barne hartzen du basogintza-arloko bigarren eraldaketa eta merkaturatzea ere, baldin eta nekazaritza-ustiategian edo -industrian bertan egiten bada.

Lege hau Euskal Autonomia Erkidegoan aplikatzekoa da, eta kontuan hartuko ditu arautu beharreko gaiaren arabera animaliak egoteko lekua, ustiategien edo ekoizpen-unitateen kokapena eta, oro har, lege honen eremu objektiboari dagozkion nekazaritza- eta industria-jarduerak egiteko lekua.

Lege honen ondorioetarako, definizio hauek hartuko dira kontuan, ondoren adierazten den bezala:

1. Nekazaritza: laborantza, abeltzaintza eta basogintza biltzen ditu.

2. Nekazaritza-jarduera: laborantzako, abeltzain­tzako edota basogintzako produktuak lortzeko egin beharreko lanak. Eraldaketa, ontziratzea eta merkaturatzea ere nekazaritza-jardueratzat joko dira, baldin eta ustiategian bertan egiten badira; bai eta ustiategiaren mantentze-lanak ere.

3. Nekazaritza-jarduera osagarri: ustiategiko titularrak elkarteen, kooperatiben edo profesional-elkarteen ordezkaritza-organoetan parte hartzea, betiere elkarte horiek lotuta badaude nekazaritza-sektoreari, ingurumen-arloko eta nekazaritza-garapeneko ondasunak eta zerbitzuak lortzeari, jarduera turistikoei, zinegetikoei, artisau-jarduerari, eta bere ustiategian egindako bestelako dibertsifikazio-jarduerei (adibidez, energia berriztagarria ekoiztea).

4. Nekazaritza-ustiategi: titularrak (pertsona fisikoa zein juridikoa) nekazaritza-jardueraren baitan enpresa moduan antolatutako ondasun eta eskubideak, baldin eta unitate tekniko-ekono­mikoa osatzen badute, eta helburua, batik bat, merkaturatzea baldin bada. Zenbait kasutan, gerta liteke laborantzarako azalerak gutxieneko neurri jakina (lurra lantzeko unitate minimoa) betetzeko exijitzea.

5. Familiako nekazaritza-ustiategi: mota honetako nekazaritza-ustiategian, ondasunak eta eskubideak familia-unitateko kide batek edo batzuek jarritakoak dira jabetzan, errentan edo edozein erabiltze- edo gozamen-titulutan; horrez gain, familiakideak dira ekoizpen-erabakiak hartzen eta administratzen dituztenak eta ustiategian lan egiten dutenak, eta soldatapeko langileak ez dira ustiategian lanean diharduten familia-unitateko kideak baino gehiago.

6. Sozietate bidezko nekazaritza-ustiategi: horrelakoa da ustiategia, baldin eta titularra zenbait bazkide biltzen dituen pertsona juridikoa baldin bada. Titulartasuna estatutuek edo sozietate-mota erregulatzen duen araudiak arautuko dute.

7. Lehentasunezko ustiategi: gaur egun bideragarria den nekazaritza-ustiategia, edo bideragarritasuna lor edo finka dezakeena, arauz ezarri diren edo ezar daitezkeen baldintzak betez, betiere.

8. Ekoizpen-unitate: nekazaritza-jarduera gauza­tzen den ustiategiko elementu bakoitza, edota elementu multzo bakoitza, leku berean badaude.

9. Lursaila: ekoizpen-unitate bati dagokion nekazaritzako lur mugatua.

10. Landa-finka: ustiategi bereko lursail multzoa, mugatze-ondorioetarako osotasun bat osatzen duena.

11. Ustiategiaren titular: nekazaritza-jardueran eta zenbait kasutan beste jarduera osagarri batean ere aritzen den pertsona fisikoa edo juridikoa, ustiategiaren ondasun eta eskubideak enpresa-irizpideetan oinarrituta antolatzen dituena, eta ustiategia kudeatzeak eragindako arriskuak eta erantzukizunak bere gain hartzen dituena. Lege honen ondorioetarako, ustiategiaren titulartasuna pertsona batek baino gehiagok badu, horietako bakoitza ustiategiaren titularkidetzat joko da.

12. Nekazari: nekazaritzan diharduen pertsona fisikoa.

13. Nekazari profesional: nekazaritza-ustiategi baten titularra izanik, urteko errentaren % 50, gutxienez, nekazaritza-jardueretatik edo nekazaritza-jarduera osagarrietatik lortzen duen pertsona fisiko edo juridikoa; betiere, bere ustiategian egindako nekazaritza-jardueratik zuzenean lortutako errenta ez bada guztizko errentaren % 25 baino txikiagoa, eta nekazaritza-jardueretan edo nekazaritza-jarduera osagarrietan lanean emandako denbora, lanean guztira emandako denboraren erdia baino gehiago bada. Pertsona fisikoa bada, bere nekazaritza-jardueraren arabera dagokion Gizarte Segurantzako Erregimenean izena emanda egon beharko du.

14. Nagusiki nekazari: nekazari profesionala, per­tsona fisikoa izanik, errenta totalaren % 50, gutxienez, bere ustiategian egindako nekazari­tza-jardueratik ateratzen duena, eta urtean lanean emandako denboraren erdia edo gehiago zuzenean nekazaritzarekin lotutako jardueretan ematen duena.

    Pertsona juridiko batek nagusiki nekazaritzan jarduten duela ulertuko da, baldin eta bazkideen % 50, bakoitza bere aldetik, nagusiki nekazaritzat jo badaitezke lehen adierazitako baldintzak betetzen dituztelako. Sozietateak badira forma juridikoa sozietate zibila bada salbu, adierazitakoaz gainera, bazkideen partaidetzek edo akzioek izendunak izan beharko dute. Edonola ere, estatutuetan edo bazkideen batzar orokorraren erabakian, ezarrita egon beharko du lehen adierazitako baldintzak betetzea bermatuko dela, bazkideen artean tituluak eskualdatuz gero ere.

15. Lanaldi partzialeko nekazari: bere ustiategian egindako nekazaritza-jardueratik urteko errentaren % 50 baino gutxiago lortzen duen pertsona fisikoa.

16. Nekazari gazte: nekazaritza-jarduera egiten duen edo egitear dagoen pertsona fisikoa, eta 40 urtetik behera dituena.

17. Nekazaritza edota basogintzako lurra: balio agronomikoa duen eta nekazaritza-jardueretara bideratzen den edo bidera daitekeen lurra, nekazaritza-bideak eta baso-pistak.

18. Ekoizpen-animalia: ekoizpenetarako manten­tzen, gizentzen edo hazten diren (edo horretarako modukoak izan daitezkeen) espezieetako abereak; bereziki, animalia zein gizakientzako elikagaiak ekoizteko direnak.

19. Nekazaritzako edo ekoizpeneko azpisektoreak: nekazaritza-sektorearen barruan biltzen den ekoizpen talde bakoitza. Hauexek dira ekoizpeneko azpisektoreak: esnetarako behiak, haragitarako behiak, baratzezaintza, esnetarako ardiak, ardotarako mahastiak, zereal-soroak, eta abar.

20. Elikagaigintza: kontzeptu honen barnean sar­tzen da nekazaritza, arrantza, arrain-haztegi, ehiza eta perretxiko-bilketatik lortutako produktuak edo beste jatorri natural batekoak ekoitzi, eraldatu, ontziratu eta merkaturatzea.

21. Nekazaritza- eta elikagai-enpresak: nekazari­tzan edo elikagaigintzan jarduten duten nekazaritza-ustiategiek eta enpresek osatutako multzoa.

22. Nekazaritza- eta elikagai-industria: nekazaritza-produktuak edo elikagaigintza manipulatuz produktu berriak sortzeko ekipamendu-ondasunen instalazioak behar dituzten instalazio osagarriak barne, enpresa autonomo moduan funtzionatzeko gai direnak.

23. Artisau-ekoizpen: nekazaritza-produktuak ma­ni­pulatzeko eta eraldatzeko jarduera, nekazariek bakarka edo elkartuta beren ustiategietatik lortutako lehengaiekin egina.

24. Zuzeneko salmenta: ekoizlearen edo eralda­tzailearen eta kontsumitzailearen artean bitartekaririk ez duen merkataritza-jarduera.

    Artikulu honetan jasotzen diren definizioak Euskal Autonomia Erkidegoko lege-xedapen guztietara zabalduko dira.

Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaigintza-politika hainbat xede lortzera bideratuko da. Hona hemen xede horiek:

1. Nekazaritza-egiturak hobetzea, nekazariek diru-sarrera duinak eskura ditzaten eta kontsumitzaileek bidezko prezioak izan ditzaten.

2. Nekazaritza-jardueraren eta bere izaera multifuntzionalaren aitorpen soziala lortzea; ez baita elikagai-ekoizle bakarrik, eta gizartearentzako beste onura batzuk ere bai baitakartza: esaterako, ingurumena babestu eta birsortzea, paisaia eta biodibertsitatea babestea, lurraldea modu orekatuan kudeatzea, eta Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza-ingurunea eta kultur ondarea gordetzea.

3. Nekazaritzako eta elikagaigintzako ustiategi edo enpresa bideragarriak eta iraunkorrak eratzea eta sustatzea, hain justu, proiektuak eta produktuak teknikoki gauzagarri, ekonomikoki errentagarri, ingurumenaren aldetik onargarri eta sozialki onesgarriak diren postulatuen arabera egiteko.

4. Nekazaritza- eta elikagaigintza-produktu seguru eta kalitatezkoak dibertsifikatu, sustatu eta merkaturatzea.

5. Nekazaritza-lurra babestea, ez balio agronomikoagatik bakarrik, baita biodibertsitatearen eta paisaiaren euskarri eta berme delako eta desertifikazio- eta higadura-arriskua murrizten edo eragozten duelako ere.

6. Nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorean informazioaren teknologia berriak, ikerketa, garapena, berrikuntza eta nekazaritzako eta elikagaigintzako prestakuntza teknologikoa bultzatzea eta ezartzea.

7. Nekazaritza-jardueraren gizarte- eta prebentzio-funtzioa defendatzea (enplegu-sortzaile den aldetik), eta, batez ere, bere giza kapital ahulena: emakumeak, nekazari gazteak, soldatapeko langileak eta sasoikako langileak.

8. Nekazaritza- eta elikagaigintza-arloko prestakuntza, asoziazionismoa eta profesionaltasuna hobetzea, eta, oro har, nekazaritza- eta elikagaigintza-sektoreak egituratzen laguntzen duten praktikak hobetzea; hartara, areagotu egingo da elkarteek solaskide izateko, negoziatzeko eta parte hartzeko duten gaitasuna, bai eta beren interesak ordezkatzeko gaitasuna ere.

Lege honek ondorengo helburuak ditu:

1. Nekazaritza-ustiategien jarraipena ziurtatzea, landa-ingurunearen garapen ekonomikorako oinarrizko bitarteko baitira, bai eta familia-nekazaritzatik ahalik eta jende gehien bizitzeko bitarteko ere.

2. Gazteei nekazaritza- eta elikagaigintza-sekto­rean eta elkarte zein taldeetan sar daitezen bul­tzatzea.

3. Emakumeek nekazaritzan eta elikagaigintzan egiten dute lana aintzatestearen alde egitea, sektorean jarrai dezaten laguntzea, eta beren bidea baldintza berdinetan gara dezaten laguntzea; halaber, elkarte eta taldeetan sar daitezen bidea erraztea.

4. Nekazariek errenta duina jaso dezaten bultza­tzea, ekoizpen- eta lantze-gastuak berdintzeko modukoa, subsidioen edo kanpoko laguntzen mende egon gabe.

5. Ustiategien dimentsionamendu estrukturala sustatzea eta, kasuaren arabera, babestea, bideragarritasun ekonomikoari laguntzeko.

6. Nekazaritza-lurrak babestea, batez ere gunerik kaltetuenetan dauden eta hirigintza-presioaren mende dauden lurrak.

7. Laborantza-, abeltzaintza- eta basogintza-ekoizpena hobetzea, produkzio-bideak kontrolatuz eta optimizatuz, eta lortutako ekoizpenen balio erantsia sustatuz.

8. Merkatuak saritzen ez dituen arren, nekazaritzaren izaera multifuntzionalaren barruan dauden jarduerak babestea; hain zuzen, lurraldea eta paisaia kudeatzea, ingurumena babestea, animalia-arraza autoktonoak gordetzea eta nekazaritza-gizarte eta -kulturari eustea.

9. Nekazaritza- eta elikagaigintza-industria gara­tzea eta prestigiatzea, ekoizpen-sektorea balio-katean txertatzeko oinarrizko urratsa delako, eta nekazaritza-ingurunearen garapen ekonomikoaren oinarrizko bitarteko delako.

10. Merkatuetan kalitate-erreferentzia izango diren eta kontsumitzaileen osasun eta ongizaterako berme osoa emango duten produktuak ekoizten direla bermatzea, eta euskal elikagaiei balio erantsia dakarten merkatuetan sartzeko bide ematea.

11. Nekazaritzan eta elikagaigintzan ikerketa eta berrikuntza teknologikoa areagotzea, eta aurrerapen zientifikoak azkar eta modu eraginkorrean zabal daitezen laguntzea, bai eta teknologia berrien erabilera sustatzea eta nekazaritza-sektorea informazio-gizartean txerta dadin bul­tzatzea ere.

12. Nekazaritza- eta elikagaigintza-politika egin eta ezarri aurretik eragile sozial eta ekonomikoei kontsultatuko zaiela bermatzea, eta solaskide izateko eta adostasunera heltzeko bitartekoak indartzea, jardun-proposamenak nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorearen beharretara egokitzen lagunduko dute eta.

13. Ezagutzera ematea nekazaritzaren izaera multifuntzionala, eta nekazaritza- eta elikagaigintza-politikaren garapenean izandako jarduera nagusiak eta lortutako helburu nagusiak.

1. Foru-aldundiek, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrarekin elkarlanean, Euskal Autonomia Erkidegoan finkatuta dauden edo egon litezkeen nekazaritza-azpisektoreak bultzatu eta sustatuko dituzte; betiere, foru-aldundiek zehaztutako helburu zehatzen eta jardute-ildoen arabera, eta nekazaritza-ekoizpe­naren arloan legeak ezarritako helburu nagusiekin bat etorriz.

2. Azpisektore jakin baterako bultzatu eta sustatu beharreko helburu, jardute-ildo eta neurri zeha­tzak azpisektoreetako programa espezifikoen barruan txertatuko dira. Programa horietan berariaz ezarriko da indarraldia eta laguntzen finantza-esparrua.

3. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek azpisektoreen egituraketa sustatuko dute, beren interesak defendatzeko oinarrizko estrategia da eta.

1. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek nekazaritza-jarduera ekonomia aldetik modu bideragarrian eta iraunkorrean gauzatzen dela ziurtatuko dute; bai eta erabilitako ekoizpen-metodoek nekazaritza-lurraren eta bere inguruaren iraunkortasuna, elikagaitarako ekoizpenen osasun-segurtasuna eta animalien ongizatea bermatzen dutela, eta nekazaritza-jarduera merkatuaren eskaeretara egokitzen dela.

2. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek transgenikorik gabeko produktuen alde eta transgenikorik erabiltzen ez duten ekoizpen-metodoen alde egingo dute, gizakiaren elikakatera bideratutako produktuetan.

3. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek artisau-ekoizpenaren garapenaren alde lan egingo dute. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak erregelamendu bidez arautuko du ekoizpen hori. Besteak beste, babestutako ekoizpen motak, higiene eta osasun aldetik bete beharreko baldintzak, identifikatuko duen kalitate-ikurra, kudeaketa- eta kontrol-sistema, eta Artisau Ekoizleen Erregistroa abian jartzea jasoko dira araudi horretan. Artisau-ekoizpenak Lege honen IV. tituluan jasotako printzipioak errespetatu beharko ditu beti; alegia, identifikazioaren, elikagai-segurtasunaren eta trazabilitatearen printzipioak.

4. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek honako helburuak dituzten ekoizpen-metodoak sustatuko dituzte lehentasunez:

   1. Kalitatezko elikagaiak lortzea.

   2. Nekazaritza-produktuak lortzea ekoizpen integratuaren bidez.

   3. Nekazaritza-produktuak lortzea ekoizpen ekologikoaren bidez.

   4. Basogintza-ekoizpen iraunkor ziurtatua iristea.

   5. Bertako espezie eta arrazak mantentzea.

   6. Basoko espezie-aniztasuna sustatzea.

5. Hainbat produkzio-metodo daudenez, horiek arautzeko eta kontrolatzeko araudia egin eta aplikatuko da, eta metodo edo laborantza horiek bateragarri diren erabakitzeko zehaztapen teknikoak ezarriko dira.

6. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek Euskal Autonomia Erkidegoko material genetikoa babestu, sustatu eta bultzatuko dute, elikagaiak ekoitzi eta egiteko eta laborantzako zein basogintzako jarduera edo erabileratan erabiltzeko baliagarri den heinean. Horretarako, besteak beste, landareen material genetikoaren biltegiak jarriko dituzte, landare-espezieak, laborantzakoak eta basogintzakoak gordetzeko, autoktonoak batez ere, eta Euskal Autonomia Erkidegoan dauden abeltzaintzako arrazen liburu genealogikoak kudeatuko dituzte.

Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak, foru-aldundiekin elkarlanean, higiene- eta nekazaritza-arloko jardunbide egokiak ezarriko ditu, eta Autonomia Erkidegorako gutxieneko betekizunak zehaztuko ditu, lurralde historiko bakoitzean aplikatzeko. Horien berri izan beharko dute nekazariek, edozein nekazaritza-jarduera martxan jarri aurretik. Gidak egingo dira, eta, behar izanez gero, aldian-aldian eguneratuko dira.

Euskal Autonomia Erkidegoko ekoizleek merkaturatuko duten produkzio orok lege honen IV. tituluan araututako printzipioak bete behar ditu; alegia, identifikazioaren, elikagai-segurtasunaren eta trazabilitatearen printzipioak.

Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioek energia berriztagarrien potentziala garatzeko ekintzak eta neurriak sustatzeko beharrezkoak diren baldintza juridiko, sozioekonomiko eta administratiboak ezarriko dituzte, honako jarduera hauen bidez:

1. Ingurumenarekiko iraunkorrak diren laboreen ustiaketa energetikoa, eta hondakinen erabilera energetikoa jardunbide iraunkor gisa.

2. Energia berriztagarriak erabiltzea eta ustiatzea; bereziki, energia horiek garatzeko behar diren azpiegiturak eskuratzeko bide emango duten proiektu pilotuetan.

3. Kontratu sinatzea, energia berriztagarrien ekoizpenari lotutako ustiategi eta industrien titularren artean.

Nekazaritza- eta elikagai-produkzioaren eragileak informazio-gizartera egokitzeko beharrezko diren gaitasunak ezarriko dituzte euskal administrazioek; horretarako, eragile horien eskura jarriko dituzte teknologia berriak, bizi-kalitate eta gizarte-oreka hobea lortze aldera.

Nekazaritza-arloko euskal administrazioek kalitatea, ekoizpen integratua eta ekoizpen ekologikoa sustatzeko programak ezarriko dituzte.

1. Foru-aldundiek (Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrarekin elkarlanean) ongarriei dagokienez egingo duten esku-hartzeak xede hau izango du: konposizio, definizio, deitura, identifikazio eta ontziratzeari buruzko baldintza tekniko zehatzak aplikatu ahal izateko beharrezko baldintzak sortzea Autonomia Erkidegoan. Baldintza horiek guztiak ezarri behar zaizkio balio-kateko eragile orori, nekazarien eta azken kontsumitzaileen interesak, ingurumena (batez ere, arriskuan dauden guneak), osasun publikoa, langileen segurtasuna eta merkataritza-transakzioen leialtasuna babesteko.

2. Haztegietako haziei eta landareei dagokienez, ofizialki kontrolatutako eta ziurtatutako kalitatea duten ugalketa-material begetalen erabilera bultzatuko da. Kontrol hori indarrean dagoen araudiaren arabera egingo da, eta laborantza-ekoizpena eta landare-osasuna hobetzea izango du xede.

3. Produktu fitosanitarioei dagokienez, kontrola eta arrazoizko erabilera bultzatu, laborantza- eta baso-ekosistemen iraunkortasuna bermatu, produktuok behar bezala erabiltzen direla ziurtatu, eta erabiltzen dituztenen eta kontsumitzaileen osasuna zainduko da.

1. Nekazaritza-produktuen landare-osasuna bi alderditan egituratuko da: batetik, prebentzioa, organismo kaltegarriak heda ez daitezen, eta, bestetik, Euskal Autonomia Erkidegoko hazi zein laboreei eragiten dieten mota guztietako izurri eta gaixotasunen kontrako borroka.

2. Zainketa Fitosanitarioaren Sarea eratuko dute nekazaritza-gaietan eskumena duten foru-departamentuek, nork bere lurralde historikoan. Gai fitosanitarioei buruz dagoen informazioa biltzeko eta aztertzeko egindako jardun guztiak bere baitan integratzea du xede. Izan ere, informazio horri esker, landare-produktuei edo bestelako agenteei eragin diezaieketen izurri, gaixotasun eta bestelako agente kaltegarriak garaiz antzeman ahal izango dira Autonomia-Erkidegoan, eta arriskuen ebaluazioa egin. Horrela, arriskuei aurre hartzeko, balizko hedapena eragozteko eta ahal bada errotik erauzteko kontrol-neurriak ezarri eta erabakiak hartu ahal izango dira, aplikatzekoa den sektore-araudiaren arabera.

3. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritza-gaietan eskumena daukan sailak egituratuko ditu Sareak behar bezala funtzionatzeko beharrezko izango diren koordinazio-mekanismoak.

Nekazariek, basogintzan aritzen diren langileek, merkatariek, inportatzaileek, profesionalek, eta, oro har, ustiategietako edo landare-estaldura duten bestelako azaleretako titularrek landare-osasunari buruzko araudiaren esparruan jardun beharko dute. Zehazki, honako betebehar hauek izango dituzte:

1. Beren laboreak zaintzea eta laboreen egoera fitosanitarioari buruz mota guztietako informazioa ematea, eskumena duten organoek hala eskatzen dutenean.

2. Eskumena duen administrazioari berri ematea, landareentzat edo landare-jatorriko produktuentzat kaltegarriak diren organismoak neurriz gain agertzen badira.

1. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek kalitatea, animalien ongizatea, higiene-arloko jardunbide egokiak, abeltzaintza estentsiboa, abeltzaintza ekologikoa eta basoko artzaintza sustatzeko programak bultzatuko dituzte; halaber, ingurune naturalarekiko inpaktua murrizteko xedez sistema horiek erabiltzen dituzten ustiategiak mantentzea sustatuko dute.

2. Hobekuntza genetikoko programak sustatuko dira; abeltzaintza-ekoizpenak, horien kalitatea eta lurraldearekiko egokitzapena optimizatzeko.

1. Indarrean dagoen araudiak ezarritako baldin­tzak betez identifikatu beharko dira animaliak. Identifikatzeko betebeharra animaliak dituzten ustiategietako titularrei dagokie, animalien jabeak badira. Animaliak identifikatzeko sistemak eraginkorrak direla bermatuko dute eskumena duten administrazioek, ganaduaren jarraipena egiteko eta kokapena zehazteko teknika eta bitarteko elektroniko eta informatikoak instalatuta eta erabilita.

2. Albaitaritza zerbitzu ofizialek immobilizatu egingo dituzte identifikatu gabeko animaliak. Beharrezko kontrolak egin ondoren, emaitzak kontuan izanda, animaliak identifikatzeko aginduko da, edo, bestela, hiltegian edo ustiategian bertan hiltzeko, eta, hala badagokio, gorpuak sun­tsitu eta deuseztatzeko, indarrean dagoen araudia betez. Animaliaren jabea edo edukitzailea da eragindako kostuen erantzulea beti, eta, gainera, dagokion administrazio-zehapena ezarriko zaio.

1. Animaliak ustiategi batetik beste ustiategi batera, ustiategi bereko beste ekoizpen-unitate batera, hiltegira edo merkatura eramateko, unean-unean indarrean dagoen araudian ezarritako osasun-baldintzak bete behar dira, eta araudian zehaztutako administrazio- eta osasun-agiriak aldean eraman.

2. Animaliak indarrean dagoen araudia bete gabe mugitzen badira, atxiki egingo dira, eta, hala badagokio, isolatu. Beharrezko administrazio- eta osasun-kontrolak egin ondoren, jatorrizko lekura bidaliko dira berriz, hiltegira bestela, edo sakrifikatu egingo dira, indarrean dagoen legedia betez. Animaliaren jabea edo edukitzailea izango da eragindako kostuen erantzulea beti, eta, gainera, dagokion administrazio-zehapena ezarriko zaio.

1. Ustiategietako titularrek eta animalien jabe edo edukitzaileek dute animaliei higiene- eta osasun-baldintza onak emateko ardura, bai eta animalien behar fisiologiko eta etologikoetara egokitutako instalazioak jartzeko ardura ere (espezieen eta arrazen arabera). Era berean, animalien ongizateari buruz indarrean dagoen araudiak ezarritako baldintzak bete beharko dituzte. Halaber, animalien ongizatea bermatzeko behar diren neurriak hartu beharko dira uneoro, animaliekin esperimentuak egiterakoan edo animaliak hiltzerakoan.

2. Animaliak dituzten eraikinek kasuan kasu exijitutako osasun-segurtasunaren gutxieneko distan­tziak bete beharko dituzte, bai eta unean-unean indarrean dauden baldintza teknikoak ere; horien artean, gune hesituak, garbiketa eta desinfekzio eraginkorra egiten laguntzen duten ekipo eta eraikinak, simaurtegi eta txiza-putzuak (simaurra eta txiza biltzeko eta ondoren erabil­tzeko) eta animali hilak suntsitzeko sistemak izatea, eta animalien ongizateari eragiten dioten beste baldintza batzuk betetzea.

   II. ATALA

   ANIMALIEN ELIKADURA

Animaliak elikatzeko produktuak dira pentsu eta bazka propioak eta erosiak, aurre-nahasketak, gehigarriak, lehengaiak nahiz helburu horrekin erabilitako bestelako substantzia eta produktuak. Euskal Autonomia Erkidegoan animaliak elikatzeko erabiltzen eta banatzen diren produktu guztiek osasungarriak eta merkaturatzeko kalitatezkoak izan beharko dute.

1. Produktuen segurtasun-arloko politika ikuspegi oso eta integratuan oinarritu behar da, eta produktuen trazabilitatea bermatzeko behar diren baldintzak eta mekanismoak ezarri behar ditu, lege honen 52. artikuluan adierazten den moduan.

2. Prozesuaren etapa guztietan (alegia, ekoizpenetik merkaturatzera), gehigarriak, aurre-nahas­ketak, lehengaiak eta animaliak elikatzeko erabilitako beste substantzia eta produktuak ekoizten dituztenak, pentsu-enpresak ustiatzen dituzten pertsona fisiko edo juridikoak, eta abeltzainak (beren ustiategian) dira elikagaien segurtasuna zaintzearen arduradun nagusiak; halaber, indarrean dagoen araudiak ezarritako jardunbide egokiak eta baldintza orokorrak edo zeha­tzak betetzeaz ere arduratuko dira.

3. Lege honen ezarpen-eremutik kanpo daude albaitaritzako sendagaiak egin, banatu eta ematea, bai eta animalien ekoizpenean eta osasunean erabilitako pentsu sendagarriak prestatu, merkaturatu eta erabiltzea ere. Gai horietarako, berariazko araudia ezarriko da. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioan nekazaritza- eta osasun-arloetako eskumena duten sailak eta lurralde historikoetako foru-aldundiak behar bezala koordinatuko dira, aipatutako berariazko araudia egoki aplika dadin Euskal Autonomia Erkidegoan.

1. Gehigarriak, aurre-nahasketak edo pentsu konposatuak egiten edo merkaturatzen dituzten animalien elikagaigintzako establezimenduek, beren jarduera gauzatu ahal izateko eta jarduera horri ekin aurretik, Euskal Autonomia Erkidegoan dagokien erregistroan izena emanda egon behar dute, edo dagokien baimena eduki.

2. Arauz ezarriko dira baimenak eta erregistroak eteteko, berritzeko edo aldatzeko baldintzak edo betekizunak, bai eta baimenak eguneratzeko baldintzak ere. Administrazio eskudunak establezimendu baimenduen zerrenda egingo du. Establezimenduen identifikazioa bermatzeko, inskripzio-zenbaki bat emango dio bakoitzari.

1. Albaitaritza zerbitzu ofizialek immobilizatu egingo dituzte animaliak elikatzeko produktuak, lehengaiak eta bestelako osagaiak, honako kasu hauetan:

   1. Produktu, lehengai eta osagai horiek egin edo merkaturatzeko establezimenduak eta gai horiek dauzkaten abeltzain­tza-ustiategiak ez badaude dagokien erregistroan izena emanda, horretarako betebeharra izanik.

   2. Baimen-araubidearen baldintzak ez badira betetzen, eta gizakiaren edo animalien osasunerako arriskua berehalakoa eta larria bada.

   3. Ez badute legeak eskatutako baldintzen araberako identifikaziorik eta etiketarik.

2. Immobilizazioa bertan behera geratuko da, hurrenez hurren, ondorengo baldintza hauek betetzen direnean:

   1. Establezimendua edo instalazioa legeztatzen denean.

   2. Baimena lortzeko baldintzak betetze aldera neurriak eta jarduerak abian jartzen direnean.

   3. Produktuen konposizioa eta merkatura­tze-baldintzak egiaztatzen direnean.

3. Immobilizazioa hasi denetik hilabete igaro, eta ez bada aurreko paragrafoan kasu bakoitzerako ezarritako neurririk hartu, suntsitu egingo dira, edo giza elikakatean sartzeaz bestelako erabilerara bideratuko dira.

4. Albaitaritza zerbitzu ofizialek arauz ezarriko dituzte immobilizatzeko nahiz immobilizazioa bertan behera uzteko betekizunak eta baldin­tzak.

   III. ATALA

   ANIMALIEN OSASUNA

1. Animalien jabeek edo arduradunek, salerosleek, inportatzaileek, esportatzaileek, garraiolariek eta animalien osasunarekin lotutako jardueretan diharduten profesionalek animalien osasunean eskumena duen foru-organoari honako hauek jakinarazteko betebeharra dute: brote espontaneo guztiak (ziur jakin ala susmoa izan); gaixotasun epizootikoak; edo birulentzia handikoak, oso larriak eta azkar hedatzen diren gaixotasunak izategatik, etxeko animalientzat edo animalia basatientzat kutsatzeko arriskua edo osasun publikorako eta ingurumenerako benetako arriskua eragin dezaketenak. Aurreko guztia konpainiako eta esperimentuetarako animalien kasuan ere bete beharko da.

2. Halaber, goian adierazitako ezaugarriez bestelakoak izanda ere, nahitaezkoa da edozein prozesu patologikoren berri ematea, derrigorrez deklaratu beharreko animalien gaixotasunen zerrendan agertzen denetako bat izan daitekeela susmatuz gero.

3. Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioek alerta-protokoloak sinatuko dituzte animalien osasunaren arloan, tartean diren eragileen koordinazio egokia eta esku-hartze azkarra bermatzeko, batetik, eta alertek eragin ditzaketen arriskuak murrizteko neurri egokiak hartuko direla ziurtatzeko, bestetik.

1. Eskumena duten foru-organoei dagokie gaixotasuna ofizialki deklaratzea. Deklarazio hori egin aurretik, albaitaritza zerbitzu ofizialek gaixotasunaren behin betiko diagnostikoa taxutu beharko dute, azterketa kliniko, ikerketa epidemiologiko eta laborategiko tekniketan oinarrituta.

2. Diagnostikoaren prozesuan erabiliko diren laborategiak teknika egokiz hornituta egongo dira, eta eskatutako segurtasun-neurriak beteko dituzte.

3. Animaliak, ustiategiak eta abeltzaintza-produk­tuak betiere, albaitari ofizialaren kontrolpean immobilizatu, isolatu, koarentenan jarri eta hil egin daitezke, osasun publikoarentzat edo beste animalia batzuentzat arriskurik ez dakartela iritzi bitartean. Neurri horiek animalia eriei eta susmagarriei eragingo diete, bai eta haiekin bizi direnei ere, kasuan kasu. Aplikatzekoa den legedia betez foru-aldundiek onartutako protokoloen arabera egingo dira jarduera horiek guztiak.

4. Foru-aldundiek nahitaez bete beharreko osasun-programak eta gaixotasunak desagerrarazteko programak ezarriko dituzte, instalazioen eta animalien osasun onari eusteko beharrezko direla iruditzen bazaie.

1. Abeltzaintza-ustiategietako titularrek eta hildako animalien edo beren abeltzaintza-jardueran sortutako animalia-jatorriko edozein azpiprodukturen jabeek edo edukitzaileek, horien higieneaz arduratzeko betebeharra dute, indarrean dagoen legediak garraiorako ezarritako baldin­tzak betez.

2. Gorpuak, konfiskatutakoak, azpiproduktuak eta animalia-jatorriko bestelako hondakinak bildu, gorde, ustiatu, eraldatu eta deuseztatzeko zentroek, abian jarri aurretik, eskumena duen agintariak emandako baimena izan beharko dute.

3. Albaitaritza zerbitzu ofizialek geldiarazi egingo dute baimenik gabe diharduten zentroen jarduera, eta immobilizatu egingo dituzte zentro horietako lehengai eraldatuak. Eskumena duen organoak errekerimendua igorriko dio titularrari, hilabeteko epean zentroa legezta dezan. Baimena eman bazaio, kautelazko neurriak kenduko zaizkio, eta, aldiz, ukatu egin bazaio, immobilizatutako materialak berriz prozesatu edo suntsitu egingo dira.

4. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek animalia-jatorriko hondakinak tratatzeko beharrezko diren azpiegiturak garatuko dituzte.

1. Abeltzaintza-ustiategien titularrei dagokie ustiategi horietan sortutako simaurrak eta mindak egoki gordetzeko eta kudeatzeko ardura; betiere, indarrean dagoen araudiaren arabera. Simaurrak eta mindak jaso, bildu eta tratatzeaz beste establezimendu batzuk arduratzen badira eta ez ustiategia bera, eskumena duen organoari jakinarazi beharko zaio. Jakinarazpen horretan ustiategi-hornitzaileei, erabilitako ibilgailuei, bilketa-sareei eta hartutako biosegurtasun-neurriei buruzko informazioa eman beharko dute.

2. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek abeltzaintza-lurren eta simaur eta mindak erabiltzen dituzten laborantza-lurren banaketa orekatua izateko moduko sistemak garatuko dituzte, eta, halaber, simaurrak eta mindak tratatzeko azpiegiturak garatuko dituzte.

   IV. ATALA

   ANIMALIA ARRAZAK

1. Erregelamendu bidez arautuko dira euskal animalia-arraza autoktonoen katalogoa eta arraza horien sustatzaile diren erakundeak. Arraza bat euskal animalia-arraza autoktonoen katalogoan sartzen bada, baliabide genetikoak berreskura­tzeko eta kontserbatzeko programa bat egin eta onartuko da, gutxienez honako eduki hauekin: babestu beharreko izakien arraza-prototipoak, material genetikoa babesteko plana eta arraza hedatzeko estimuluak.

2. Eskumena duen administrazioak erregelamendu bidez arautuko ditu ganadu-arrazen liburu genealogikoak, hots, Euskal Autonomia Erkidegoan erregistratutako ekoizpen-animaliak bil­tzen dituztenak.

1. Basogintza-ekoizpena sektorearen lehiakortasuna lortzera bideratuko da, merkatu globalizatuaren erronkei aurre egiteko xedez. Nekazari­tza-arloko euskal administrazioek baso-baliabi­deen inbentarioak egingo dituzte, lursail publikoak zein pribatuak kontuan hartuta. Halaber, baso-ustiaketatik eratorritako produktuak hobe­tzeko eta baso-sistemen multifuntzionaltasuna indartzeko jarduerak sustatuko dituzte, eta, horretarako, basoen kudeaketa iraunkorraren eta baso-ziurtagiriaren aldeko apustua egingo dute.

2. Aurreko paragrafoan adierazitako helburuak betetzeko, eskumena duten administrazioek lehentasuna emango diete ofizialki kontrolatutako kalitatezko hazi eta landareei; ikerketa, garapen teknologikoa eta berrikuntza xede duten proiektuei, bai eta ingurumena errespetatzen duten baso-teknikei ere.

3. Ikerketa-, garapen- eta berrikuntza-proiektuen helburua da Euskal Autonomia Erkidegoan dauden espezieak hautatu, hobetu eta ugaltzea, beren errentagarritasun ekonomikoa hobetzea, eta aurrerantzean aplikatzeko baso-teknika berriak ikertzea.

4. Euskal gizartea baso, basoen kudeaketa iraunkor, baso-produktu eta baliabide natural berriztagarrien garrantziaz jabetzeko, dibulgazio-programak jarriko dira abian, sektorearen ordezkari diren elkarte eta gizarte-eragileekin elkarlanean.

5. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek baso-baliabideen planifikazioa egingo dute, lursail publikoak zein pribatuak kontuan hartuta. Planifikazio horren helburuen artean izango da interes soziala, ekonomikoa edo ingurumenekoa duten baso-espezieen dibertsitatea berreskuratzea.

6. Produkzioa orekatze aldera, koniferoez gain, hazkunde handiko espezie hostozabalak, ingurumena errespetatzen duten baso-teknikak eta baso-sistema berriak sustatuko dira, guztiak ere, basoen kudeaketa iraunkorraren aldeko apustua eginez.

1. Basogintza kontuetan eskumenak dituzten nekazaritza-arloko euskal administrazioek preben­tzioa eta esku-hartzea ardatz dituen politika garatuko dute basoen osasunari dagokionez. Esku-hartzeak koordinatuak izango dira, izurriei eta bestelako arazo fitosanitarioei ahalik eta modurik eraginkorrenean aurre egiteko. Prebentzioaren ildoan, ikerlan fitosanitarioak egingo dira, honako helburu hauekin: basoen osasun-egoera hobetzea, barietate gogorragoak bilatuta; prebentzio-tratamenduen metodoak hobetzea, eta sorreratik bertatik ofizialki kontrastatutako kalitatea duten materialen erabilera bultzatzea basoak ugaltzeko, etorkizunera begira osasun-berme handiagoa emango duten arauzko kategoriak ezarrita.

2. Aipatutako helburuak lortzeko, baso-osasuneko mahaia eratuko da nekazaritza-arloko euskal administrazioak eta basogintza-sektorea bera (sektoreko ordezkaritza-organoen bidez) partaide direla. Mahai horrek izurri eta gaixotasunen aurka egiteko jardun-ildoak zehaztuko ditu, eta arlo fitosanitarioan garatu beharreko lehentasunezko iker-lerroak ezarriko ditu.

Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioek basoko suteen prebentzioaz arduratu beharko dute, eta horretarako, honako jarduerak bultzatuko dituzte, besteak beste:

1. Gizartea sute-arriskuei buruz informatzeko eta sentsibilizatzeko kanpainak egitea, publizitate-programak eta -bitartekoak egokienak erabilita.

2. Baso-tratamendu egokiak aplikatzea, eta material erregaiak eta biomasa kentzea eta garbitzea baso-sistemetan.

3. Suteak zaintzeko sistemak.

4. Suebakiak, komunikazio-bideak, bideak eta baso-pistak behar bezala edukitzea edo egitea, suterik zabal ez dadin.

5. Basoko artzaintza sustatzea.

Foru-aldundiek baso-pista nagusien inbentarioa egin eta eguneratuko dute, zeinek bere lurralde historikokoan.

IV. IZENBURUA

NEKAZARITZAKO ETA ELIKAGAIGINTZAKO ERALDAKETA ETA MERKATURATZEA

1. Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioek ekoizpen-sektoreak nekazaritzako eta elikagaigintzako eraldaketa- eta merkataritza-proze­suetan parte har dezan neurriak garatuko dituzte; parte hartzea funtsezkoa baita sektore horrek elikakatearen goiko mailetan sortzen den balio erantsiari etekina aterako badio. Helburu horrekin, kooperatibismoa bultzatuko dute.

2. Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioek lehentasuna emango diote nekazaritza- eta elikagaigintza-industriak jarri eta garatzeari, baldin eta lehengaia euskal nekazaritza-sektorearen ekoizpen-esparruan sortzen bada osorik edo neurri batean.

3. Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioek nekazaritza-produktuak produktuok ekoitzi dituzten ustiategietan bertan eralda daitezen sustatuko dute.

1. Nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuek informazio benetako, objektibo, oso eta ulergarria eman behar diete hartzaileei: ezaugarri nagusiak, ongi erabiltzeko edo kontsumitzeko argibideak eta erabili edo kontsumitzeak dakartzan arrisku aurresangarriei buruzko oharpenak. Hartara, erabiltzaileek jakinaren gainean eta arrazoiz hautatu ahal izango dituzte produktuak, eta segurtasunez eta behar bezala erabili.

2. Produktu-motaren arabera eta indarrean dagoen legedia betez, produktu ontziratuen etiketak, itxura orokorrak eta publizitateak ondorengo informazio hau eman behar du, gutxienez:

   1. Deitura komertziala edo, horrelakorik izan ezean, ohiko deitura.

   2. Arduradunaren izen-abizenak eta helbidea, produktuaren jatorria, produktu mota, konposizioa eta gehigarriak (baldin baditu).

   3. Kantitatea eta kalitate-kategoria (baldin badaukate), aplikatzekoak diren erregelamenduzko xedapenen arabera.

   4. Ongi erabiltzeko edo kontsumitzeko gomendatutako epea, oharpenak, arrisku aurresangarriak eta arauz ezarritako erabilera-debekuak eta, hala badagokio, ekoizpen-data.

   5. Fabrikazio-sorta, eta produktua ongi kontserbatzeko jarraibideak.

3. Ontziratu gabe saltzen diren nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuek identifikazio-agiri bat izan beharko dute, eta bertan gutxienez aurreko paragrafoko b eta c letretan adierazitako informazioa azaldu beharko da.

4. Goian adierazitako gutxieneko eta derrigorrezko informazioari gehitzen zaion aukerako informazioak benetakoa, objektiboa, osoa eta ulergarria izan beharko du.

5. Euskararen erabilera sustatuko da Euskal Autonomia Erkidegoan merkaturatutako nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuen identifikazioan. Jatorri- eta kalitate-ikurra duten produktuei dagokienez, lege honen 58.5 artikuluan xedatutakoa beteko da.

1. Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako nekazaritza- eta elikagaigintza-enpresei dagokie egiten dituzten produktuen segurtasunaren erantzukizuna, eta erabiltzen eta ekoizten dituzten produktuak kaltegarri ez izatea zaindu behar dute. Zehazki, ekoizpen, eraldaketa, ontziratze eta merkaturatzearen etapa guztietan, araudiak ezartzen dituen eta beren jarduerei eragiten dieten baldintzak bete beharko dituzte, eta betetzen dituztela egiaztatu.

2. Nekazaritza- eta elikagaigintza-enpresek unean-unean indarrean dagoen araudiak ezarritako autokontrol-sistemak eduki beharko dituzte, egiten dituzten produktuak ez direla kaltegarriak eta osasungarriak direla bermatzeko.

1. Nekazaritzako eta elikagaigintzako produktu baten trazabilitateak bere prozesu guztiari jarraipena egiteko aukera ematen du, ekoizpen, eraldaketa, ontziratze eta merkaturatzearen etapa guztietan, bai eta garraioan, salmentan eta produktu horren bestelako emateetan ere (diru-ordainetan edo doan). Jarraipena egiteko aukera hori izan behar da, halaber, osagai, lehengai, gehigarri eta produktu horiei eransten zaizkien edo erantsi dakizkiekeen substantziei dagokienez ere.

2. Trazabilitatea autokontrol-sistemek integratu beharreko elementuetako bat da. Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaingintza-enpresa guztiak behartuta daude elikakatearen etapa guztietan autokontrol-sistema horiek ezartzera, prozedura egoki, ulergarri eta egiaztagarrien bidez. Trazabilitate-prozedurek, edozein unetan, bide eman behar dute sortutako infomazioan, produktuen eta materien hornitzaileen identitatea eta produktuak hornitu zaizkien enpresen identitatea jakitera emateko.

3. Nekazaritza- eta elikagaigintza-arloko enpresek kontrol-zerbitzu ofizialen eskura jarriko dute trazabilitate-sistemari berari buruzko informazio guztia, bai eta sistemak sortutako informazioa ere.

Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak eta foru-administrazioek beren lurraldean ekoitzitako nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuen kalitatea hobetzeko programak sustatuko dituzte; hartara, ezaugarri fisiko-kimiko, organoleptiko eta nutritibo onak dituztela aitortuko zaie merkatuan, jatorri eta kalitate bereizia duten produktu gehiago eskuratuko dira, eta areagotu egingo da Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaigintza-ondarea.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak neurriak hartuko ditu nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuen segurtasuna bermatzeko, eta, halaber, nekazaritzako eta elikagaigintzako enpresetan autokontrol-sistemak ezartzen direla ziurtatzeko. Enpresa horien titularrek eskumena duten agintariekin elkarlanean aritu beharko dute, beren produktuek ekar ditzaketen arriskuak eragozteko hartu behar diren neurriei dagokienez.

2. Arriskuaren analisiak Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioek nekazaritza- eta elikagaigintza-arloan daramaten segurtasun-politika du oinarri, eta produktuak ez direla kaltegarriak bermatzea du xede.

3. Arriskuaren analisia egiteko eta horretarako hartutako neurriak ezartzeko, arriskua ebaluatu eta kudeatu, eta horren berri emango da; horretarako, arriskuen ezaugarriak zehaztu eta bakoitzari dagozkion prebentzio-neurriak garatuko dira, eta egindako jardunen berri emango zaie alde interesatuei.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak eta foru-organo eskudunek elikagai-alertak eta -krisiak kudeatzeko protokoloak egingo dituzte.

2. Protokolo horien xede izango da koordinazio-, komunikazio- eta informazio-sistema eraginkorrak ezartzea agintariekin eta esku hartzen duten beste erakunde eskudunekin batera; produktu bat ondo eta azkar erretiratzeko elkarlana ezar­tzea; kontsumitzaileen edo ekoizpen-ganadua­ren osasunerako arriskutsuak diren produktuak elikakatean sartzen ez uztea, edo herritarrei edo ganaduari elikagaiak ematea, elikagai-eskasia larria denean.

3. Nolanahi ere, lurraldean eskumena duten foru-organoei dagokie elikagai-krisiak kudeatzea, animalien osasunarekin lotutako gaietan (barne-mugak ikuskatzea, ustiategiak ixtea, abelburuak immobilizatzea...).

1. Elikagai-ekoizle guztiek osasun-baimena eskuratu behar dute, merkaturatzeko modua edozein dela ere.

2. Nolanahi ere, artisau-ekoizleak erregistrotik salbuetsita gera daitezke, ekoizpena osasun-araudiak ezartzen duen gehieneko erradioan merkaturatzen badute zuzeneko salmentaren edo bitartekarien bidez, eta, hala bada, baldintza tekniko-sanitario espezifikoen arabera merkaturatu ahal izango dituzte produktuak eremu geografiko horretan. Betiere, osasun-baimena beharko dute, higiene-baldintza orokorrak betetzen dituztela bermatzeko, eta, hala badagokie, ekoizten dituzten produktuen irizpide mikrobiologikoak betetzen dituztela ziurtatzeko.

Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzako gaietan eskumena daukan sailari eta kasuan kasuko foru-administrazioei dagokie kalitatea kudeatzeko eta hobetzeko sistemak ezartzea, nekazaritzako nahiz elikagaigintzako enpresetan.

1. Jatorri- eta kalitate-ikurra erabiltzen da ezaugarri bereziak dituzten nekazaritza edo elikagaigin­tzako produktuak identifikatzeko. Ikurrek beren araudia edo baldintza-agiria daukate, bai eta kontrol-sistema ere. Lege honen ondorioetarako, honako hauek hartuko ditugu jatorri- eta kalitate-ikurtzat:

   1. Jatorri-deitura babestuak eta adierazgarri geografiko babestuak.

   2. Ekoizpen ekologikoa.

   3. Espezialitate tradizional bermatuak.

   4. Berme-markak eta Autonomia Erkidegoan nekazaritza-arloan eskumena duen sailak baimendutako bestelako ikurrak.

   5. Artisau-ekoizpena.

2. Erakunde publiko edo pribatuek kudeatuko dituzte jatorri- eta kalitate-ikurrak, eta ikur horien araudia betearaziko dute. Erakunde horietan dagokien erregistroan izena emanda dauden sektoreak egongo dira ordezkatuta.

3. Jatorri- eta kalitate-ikurren kontrola erakunde pribatu nahiz publikoek eramango dute. Publiko zein pribatu, erakunde horiek produktuak ziurtatzeko erakundeen baldintza orokorren araudia bete beharko dute (bai UNE-EN-45011 araua bai arau hori osatu edo ordeztuko duena); gainera, produktuak ziurtatzeko sortuko den nekazaritza eta elikagaigintzako produktuak kontrolatzeko eta ziurtatzeko erakundeen erregistroan izena emanda egon beharko dute.

4. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzako gaietan eskumena daukan sailari egokituko zaio jatorri- eta kalitate-ikurra daukaten nekazaritzako nahiz elikagaigintzako produktuak behar bezala ziurtatuta egotea, ziurtagiriak emango dituzten erakundeen fun­tzionamendua zuzena dela egiaztatzeko egin beharreko ikuskapenak eginda.

5. Euskal Autonomia Erkidegoan bertan araututako jatorri- edo kalitate-deitura daukaten euskal produktuen etiketetan agertzen diren derrigorrezko datuak eta aukerako bestelako informazioa abenduaren 22ko 6/2003 Legeak, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Estatutuari buruzkoak, 41. artikuluaren 3. paragrafoan agintzen duen moduan agertuko dira.

1. Nekazaritza- eta elikagaigintza-arloan jarduera industriala egiten duten pertsona fisikoek nahiz juridikoek eskubidea daukate enpresa-testuin­guru lehiakor eta irekian jarduteko, negozio-egitura propioa garatu eta merkatuaren premiei erantzuteko modua izan dezaten.

2. Dagokion industria- edo merkataritza-arloan, jardunbide egokiak bete beharko dituzte, bai eta elikagaien segurtasun, trazabilitate eta kalitatearen inguruan indarrean dagoen legedia ere. Eskumena duen organoei jakinarazi beharko diete, produktua kaltegarri bihurtzen duen edozelako arazorik gertatuz gero.

3. Zuzen eta zehatz informatu beharko dute ekoizten dituzten produktuei buruz, bai etiketan, bai dokumentu osagarrietan eta bai publizitatean. Aukera izango dute, Administrazioarekin edo kontsumitzaileen elkarteekin elkarlanean, produktuen bereizgarri organoleptikoen edo nutritiboen berri emateko eta herritarren elikagaigin­tza-azturak hobetzeko kanpainetan parte hartzeko.

4. Nekazaritza- eta elikagaigintza-arloko industria orok helbide soziala edo instalazioren bat Euskal Autonomia Erkidegoan badu, eta lege honen eranskinean jasotako jardueraren bat egiten badu Euskal Autonomia Erkidegoko Nekazaritza eta Elikagaigintza Industrien Erregistroan eman beharko du izena. Horrez gain, lege honen eranskinaren 9.1, 9.2, 9.3, 9.4 eta 9.5 ataletan jasotako jardueraren bat egiten duen nekazaritza- edo elikagaigintza-industria orok Euskal Autonomia Erkidegoko Ardo edo Edari Alkoholdunen Botilaratze eta Ontziratze Industrien Erregistroan eman beharko du izena, aurrez aipatutako erregistroan ez ezik.

Euskal Autonomia Erkidegoko Nekazaritza eta Elikagaigintza Industrien Erregistroa eta Euskal Autonomia Erkidegoko Ardo edo Edari Alkoholdunen Botilaratze eta Ontziratze Industrien Erregistroa, biak ere, Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritza- eta elikagaigintza-gaietan eskumena daukan sailari atxikita egongo dira, eta Elikagaien Osasun Erregistro Orokorrari loturik. Bi erregistro horien antolakuntza nahiz funtzionamendua arauz finkatuko da.

1. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritza eta elikagaigintzako gaietan eskumena daukan sailak nekazaritza- eta elikagaigintza-industria garatzen lagunduko du, laguntza ekonomikoa emateko programa bereziak antolatuz, nekazaritza- eta elikagaigintza-industria eraginkor eta modernoago izan dadin; puntu hauei dagokienez, bereziki:

   1. Nekazaritza-ekoizpenari balioa eman, eta eraldaketa-industrien garapena eta ezarpena bultzatu, horrexek emango baitio indarra Euskadiko nekazaritza-sektoreari.

   2. Elikagaigintza-produktuetan dibertsifikazioa eta berrikuntza teknologikoa sartu.

   3. Kontsumitzaileen/eskaeratara egokitu, eta kalitatea kudeatzeko sistemak ezarri.

   4. Industria-prozesuetan ingurumenarekiko erantzukizunez jardun.

   5. Industria landa-garapenarekin integratu.

   6. Enpresa-egitura hobetu, errentagarritasuna handitzeko.

2. Euskadiko administrazioek lehentasuna emango diete nekazariek osatutako edo nekazariak parte diren nekazaritza- eta elikagaigintza-indus­triei, bereziki, kooperatibei.

3. Nekazaritzan eta elikagaigintzan produktu konplexuago, ezberdinduago eta bereiziagoen eskaria gero eta handiagoa denez, enpresen arteko elkarlana ez ezik, enpresen eta nekazaritzako eta elikagaigintzako ekoizleen arteko elkarlana zein enpresen eta zentro teknologiko eta erakundeen elkarlana bultzatzeko proiektuak sustatuko dira, ikerketa-, ekoizpen-, sustapen- eta merkaturatze-arloetan.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak elkarlanean jardungo du nekazari­tza- eta elikagaigintza-industrien sektoreko elkarte aitortuekini, enpresak hobetu eta modernizatzearekin lotutako gaietan, merkatuko ekintzetan eta ikerketa nahiz garapeneko ekintzetan, elkarren artean erabakitakoaren arabera. Horrez gain, inongo elkarterik ez daukaten sektoreetan elkarteak sortzen saiatuko da.

2. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak profesionalen arteko elkarteak nahiz bestelako elkarteak bultzako ditu, ekoizpen-sektorearen eta eraldatze-sektorearen arteko elkarrizketa-tresna izan daitezen.

1. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzako eta elikagaigintzako gaietan eskumena daukan sailak informazio- eta sustapen-ekintzak lagundu eta garatuko ditu, Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritzako nahiz elikagaigintzako produktuei bultzada emateko.

2. Horrez gain, Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaigintza-produktuak merkaturatzen lagunduko du, sustapen-ekintzen bidez. Horretan, Euskal Autonomia Erkidegoko jatorri- eta kalitate-ikurrei eta ikur horien barruan egindako produktuei emango zaie lehentasuna, bai eta ekoizlearentzat balio erantsi handiena duten produktuei ere.

1. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzako gaietan eskumena daukan sailak laguntza emango die enpresek nahiz sektoreek Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuen komertzializazioa garatzeko gauzatzen dituzten ekimen eta proiektuei.

   Merkaturatze-proiektuak bultzatzerakoan, honako helburuak dituztenak lehenetsiko dira:

   1. Euskal Autonomia Erkidegoko jatorri- eta kalitate-ikurren eta ikur horien barruan egiten diren produktuen komertzializazioa bultzatzea.

   2. Balio-katearen barruan sektoreko negoziazio-ahalmena sendotzea, edota Euskal Autonomia Erkidegoan nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorea egituratzen laguntzea.

   3. Ekoizpen-eredu propioak, barne-merkatuak eta komertzializazio-zirkuitu laburrak bultzatzea.

   4. Nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuak indarra hartzen ari diren merkatu berrietan komertzializatzea, bai gure Autonomia Erkidegoan bai kanpoan, eta lehendik ere badauden merkatuak sendotzea.

   5. Kanpo- nahiz barne-merkataritzako gaietan prestakuntza eta aholkularitza emateko programak garatzea.

2. Enpresa-elkarteak nahiz profesionalen arteko erakundeak sortu edo finkatu daitezen sustatuko da. Elkarteak nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuen komertzializazioa areagotu eta hobetzeko izango dira, komertzializazioan elkarlanean arituz, batez ere, enpresa txiki eta ertainez osatutako enpresa-elkarteen kasuan eta kanpo-merkatuetara bideratutako enpresen kasuan.

1. Nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuak Euskal Autonomia Erkidegoko merkatu eta azoka tradizionaletan merkaturatzen dituzten ekoizle eta egileek, baldin eta produktu horiek edo lehengaiak Euskadikoak badira, argi eta garbi identifikatuta agertu beharko dute merkatuotan, eta dagokien ekoizle eta egileen erroldan inskribatuta (alegia, beren egoitza soziala non dagoen, lurralde historiko horretako erroldan).

2. Bestelako kasuetan, parte-hartzaileek argi eta garbi identifikatu eta bermatu beharko dute beren ekoizpenen jatorria, eta Euskal Autonomia Erkidegoko araudian jasotako gainerako bestelako baldintza guztiak ere bete.

3. Araudiari dagokionez, eskumena daukaten foru-organoek arautuko dituzte artikulu honetako 1. atalean sartzen diren azoka eta merkatuak; eta atal horrek aipatzen duen ekoizle-egileen errolda egitea ere foru-organoei dagokie.

1. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritza- eta elikagaigintza-gaietan eskumena daukan sailak, batez ere, honako printzipio orokor hauek bete beharko ditu bere jardunean:

   1. Sektorearen eskariei behar bezala eran­tzuteko beharrezko ezagutza emango duten ikerketa-proiektuak sustatzea.

   2. Teknologia garatzea, nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorea lidergora eramateko, bai teknologian, bai berrikuntzan.

   3. Berrikuntza bultzatzea, Euskadiko nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorean.

   4. Ikerketa, garapen teknologiko eta berrikuntzako proiektuak sektorearen errealitatera egokitzea, ezagutza transferituko dela bermatzeko eta ezagutza hori lortzeko jarritako ahalegina eta baliabideak errentagarri izateko, horrek balio erantsi handiagoa emango baitio sektoreari.

2. Programak garatzeko, baliabide propioak erabil daitezke, edota Euskal Autonomia Erkidegoko edo beste lurralde bateko erakunde zientifiko teknologikoekin elkarlan-hitzarmenak sinatu.

3. Nekazaritza eta elikagaigintzaren inguruko ikerketa, garapen teknologiko eta berrikuntzako programak Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorren baliabideak erabiliz garatu badira, programa horien emaitzak erkidegoaren esku utzi beharko dira, baliabide horiek helburu publikoa betetzeko sortu baitira.

Nekazaritzako eta Elikagaigintzako Berrikuntza Foroa eratu da, Euskal Autonomia Erkidegoan nekazaritza- eta elikagaigintza-gaietan eskumena daukan sailari atxikitako kide anitzeko organoa, bai nekazari­tzan eta bai elikagaigintzan berrikuntzaren inguruan aholkularitza emateko eta berrikuntza bultzatzeko. Foro horretan, aipatutako saileko ordezkariek, foru-aldundikoek, sektorekoek eta Euskal Herriko Unibertsitateko ordezkariek hartuko dute parte, besteak beste. Arauz zehaztuko dira foroaren osaera eta eginkizunak.

Kapitulu honetan planteatutako printzipioak ondo gauzatzeko, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritza- eta elikagaigintza-arloan eskumena daukan sailak, Nekazaritza eta Elikagaigintzako Berrikuntza Foroarekin batera, ikerketa, garapen eta berrikuntzako plan sektorialak jarriko ditu martxan. Planon helburua izango da, batetik, nekazaritza eta elikagaigintzaren inguruko ikerketa, garapen teknologikoa eta berrikuntza bultzatzeko ekintzak kudeatu eta planifikatzea eta, bestetik, sektorearen eskakizunei eta lege honen eskakizunei erantzun ahal izateko lehentasunezko ekintza-ildoak definitzea.

Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzan eta elikagaigintzan eskumena daukan sailak laguntza eta bultzada emango die Euskadiko erakunde zientifiko teknologikoei, ikerketa-lanak gara ditzaten nekazaritzako zein elikagaigintzako gaietan. Halaber, erakunde horien maila zientifiko-teknologikoari eusten eta hobetzen saiatuko da, bai eta sektorean sortzen diren eskakizun zientifiko-teknologikoak aseko direla bermatzen ere.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritza-gaietan eskumena daukan sailak, halaber, nekazaritzako eta elikagaigintzako unibertsitatez besteko prestakuntza-programak bultzatu, sustatu eta garatuko ditu, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean hezkuntza-gaietan eskumena daukan sailarekin elkarlanean. Prestakuntza-arlo horrek unibertsitatez kanpoko prestakuntza arautua eta prestakuntza iraunkorra biltzen ditu, eta zuzen-zuzenean sail horrek garatuko du, edo bestelako erakunderen batek, Gobernu Kontseiluak aurrez hala erabaki badu. Arlo horietako gaiei buruzko prestakuntza-eskaintza euskal hezkuntza-sisteman jasotako eskaintzarekin bat etortzeko moduan diseinatu beharko da.

2. Aipatu programak lege honetan finkatutako xedeak eta helburuak lortzera bideratuko dira eta, bereziki, gaur egungo zein etorkizuneko profesionalak prestatzera eta kualifikatzera.

3. Programa horien helburua hauxe izango da:

   1. Prestakuntza eta birziklatze iraunkorra jasotzeko aukera ematea, batez ere, sektoreko profesional eta teknikoei.

   2. Eskakizun sozialak eta sektorialak direla-eta edo teknologia berriak eta arau-aldaketak direla-eta sortzen diren egoki­tze-premiak kontuan hartzea.

   3. Nekazaritza- eta elikagaigintza-arlora eragile berriak erakarriko dituzten ekintzei lehentasuna ematea; hau da, emakumezko laborariak eta laborari gazteak erakartzeko ekintzei.

   4. Sektorearen egitura sendotzeko antolaketa-formulak garatzea.

   5. Nekazaritza eta elikagaigintzari enpresa-ikuspegitik begiratzea; alabaina, landa-ingurunearen garapen iraunkorra gogoan hartuta beti.

   6. Ikerketa-proiektuetan lortutako emaitzak bere egin eta sektoreko gainerako profesionalei emaitzon berri ematea, batez ere, Euskal Autonomia Erkidegoak lagundutako ikerketak badira.

   7. Prestakuntza euskaraz jasotzeko eskubidea bermatzea ikasleei.

   8. Genero ikuspuntua aintzat hartuta diseinatzea nekazaritzako eta elikagaigintzako sektoreko profesionalentzat prestatutako ikasketak, eta, batez ere, saiatzea gizon nahiz emakumeek inongo estereotipori erreparatu gabe aukera ditzatela beren kualifikazio- eta prestakuntza-programak.

4. Nekazaritza-arloan eskumenak dituen Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorreko sailak, hezkuntza-arloan eskumenak dituen Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorreko sailarekin lankidetzan, aldikako ebaluazio bat egingo du eta, hala badagokio, nekazaritza- eta elikagaigintza-arloei loturiko prestakuntza-programak edo unibertsitate-titula­zio berriak martxan jartzea sustatuko dute.

Aurreko artikuluan zehaztutako oinarri orokorrak aintzat hartuta, Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritza-gaietan eskumena daukan sailak honako eginkizunak izango ditu, nekazaritzako prestakuntza-zerbitzuaren kudeaketaz arduratzen diren organo eta erakundeekin elkarlanean:

1. Nekazaritza-gaietako prestakuntza- eta eguneratze-programak prestatu eta aplikatzea, betiere, egokitze-premia ezberdinak kontuan hartuta; batez ere, honako hauek: jarduera iraunkorra; ustiategien kudeaketa teknikoa eta ekonomikoa hobetzea; identifikazio-arauak, elikagai-segurta­suneko arauak eta trazabilitate-arauak; nekazaritzako eta elikagaigintzako produktuen eraldaketa eta komertzializazioa; teknologia berriak eta informazioa eta komunikazioa eskura izatea.

2. Nekazaritzako eta landa-inguruneko balizko eragileei zuzendutako prestakuntza-ekintzak egin eta garatzea, nekazaritzako eta elikagaigintzako enpresak sortzeko, bideragarritasuna eta ezarpena aztertzeko helburuz.

3. Administrazio eskudunen baliabideak ahalik eta ondoen koordinatzeko aukera emango duten antolaketa- eta kudeaketa-formulak prestatzea eta, batez ere, elkarlanerako hitzarmenak sinatzea edonolako erakunde publiko nahiz pribaturekin, prestakuntza-programak garatzeko.

4. Nekazaritzako edota elikagaigintzako zenbait jarduera jakin gauzatzeko beharrezko titulazioei buruz hausnarketa egin eta titulazioak egitura­tzeko, helburu horretarakoxe eratutako lantaldeak sorrarazten lagundu eta batzordeotan parte hartzea, bai nekazaritzako edo elikagaigintzako jarduera arautzeko txartel edo tituluak ateratzeko, bai sektoreko eragileen dirulaguntzak jasotzeko aukera izateko.

Nekazaritza-politiketan jarduten diren euskal administrazioek bi helburu dituzte nekazari gazteak direla-eta: batetik, Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza-sektorean gazte-jendea sartzea eta gazteok sektorean jarraitzea, eta, bestetik, nekazaritza-ustiategietan belaunaldien txanda bultzatzea. Helburu hori gauzatzeko, bakarka edo beste batzuekin elkartuta ustiategi baten titular diren edo aurki titular izango diren nekazari gazteen aldeko diskriminazio positiboa bultzatuko dute, apurka-apurka kolektibo hori nekazaritza-sektorean sartzeko.

Lege honetan adierazitako oinarrizko printzipioak hala agintzen duenez, nekazaritza-arloko euskal administrazioek Nekazari Gazteen Estatutua sortuko dute. Estatutu arau-emailea izango da eta gazte nekazariei laguntzeko zein ekintza bultzatu behar diren arautuko du. Honakoak izango dira ekintzok, besteak beste:

1. Nekazari gazteentzat prestatutakoak.

   1. Lehentasuna eman laguntza-planetan sartzeko eta sektoreko plan propioetan sartzeko.

   2. Lehentasuna eman nekazaritza-politika bateratuaren laguntzak eskuratzeko, eta lehentasuna, halaber, laguntza-eskubi­deen erreserban edo nekazaritza-politika bateratuak eraginda sortzen diren bestelako eskubideetan, legedi erkideak halakorik onartzen badu.

   3. Lehentasuna eman nekazaritza-lurrak zein ekoizpen-baliabideak eskuratzeko.

   4. Lehentasuna eman nekazaritza-ustiategi bateko titulartasuna eskuratzeko edo nekazaritza-ustiategi asoziatiboen titulartasuna eskuratzeko, bereziki, kooperatiben kasuan.

   5. Lehentasuna eman prestakuntzako ikastaro eta programetan parte hartzeko.

   6. Esklusibotasuna eman aurre-erretiroko laguntzak jasotzen dituen titular batek transmititzekoa duen ustiategiaren titulartasuna eskuratzeko.

   7. Euskal Autonomia Erkidegoko landa-ingurunean ekipamendu eta zerbitzu jakinak garatu, gazteak nekazaritza-arloan has daitezen, eta horretan jarraitu.

   8. Herri-lurren eta mendi publikoen aprobetxamendua baliatu.

2. Gaztea izan gabe, ustiategi bateko titularra den nekazariari dagokionez: lehentasuna emango zaie ustiategia, osorik edo hein batean, gazteei utziko dieten titularrei edo gazteekin batera ustiategiaren kudeaketa mistoa ezartzeko prozesuak abiarazi dituzten titularrei, bai laguntza espezifikoak jasotzeko edo laguntza-plan edo sektoreko plan berezietan sartzeko, bai eta nekazaritza-politika bateratuan ezarritako laguntzak jasotzeko ere, legedi erkideak halakorik onartzen badu.

   Ustiategietako titularren aurre-erretiroko laguntza bereziei dagokienez, titularrak ustiategia oso-osorik nekazari gazte bati edo nekazaritza-lurren funtsei (lege honetako 14. artikuluan sortuak) utzi beharko dizkio, laguntzok jasoko baditu. Lurrak funtsari ematen badizkio, nekazari gazteei nekazaritzan finkatzen laguntzeko erabiliko dira.

Lege honetan jasotako edozein ekintzatan, genero-berdintasuna gogoan hartuta jokatu behar dute nekazaritza-arloko euskal administrazioek, eta, hortaz, honako oinarrizko printzipioak bete:

1. Tratu berdina emango zaie nekazari gizon edo emakumeei, emakumeen aldeko ekintza positiboaren kontra ez doan heinean.

2. Aukera-berdintasuna emango zaie; horixe izango baita modua landa-ingurunearen garapena bideragarria eta iraunkorra izateko.

3. Genero-ikuspegia kontuan hartu beharko da; hots, besteak beste: arauren bat onartu aurretik, generoaren araberako eraginaren ebaluazioa egin beharko da, eta genero-tratamendua kontuan hartu beharko da nekazaritza, elikagaigin­tza edo landa-inguruneari buruzko estatistiketan.

Lege honetan adierazitako oinarrizko printzipioak hala agintzen duenez, nekazaritza-arloko euskal administrazioek Emakume Nekazarien Estatutua sortuko dute. Estatutu arau-emailea izango da, eta emakume nekazariei laguntzeko zein ekintza bultzatu behar diren arautuko du. Honakoak izango dira ekintzok, besteak beste:

1. Prestakuntza-programa bereziak sortzea, bereziki erreparatuz bai teknologia berriei bai informazioaren gizartearen inguruko prestakuntzari.

2. Dirulaguntzei lehentasuna eman eta inbertsioak finantzatzen laguntzea familiako ustiategiei, titulartasuna emakume batek hartu behar badu.

3. Kudeaketa-organo publiko nahiz pribatuetan ordezkaritza handiagoa izateko mekanismoak sortzea.

4. Lana eta familia uztartzea; horretarako, kontuan hartuko dira haurdunaldia eta amatasuna, baimenak eta lizentziak, eta familiari laguntzeko zerbitzuak.

1. Titulartasun fisikoko ustiategi erregistratu batean zuzenean eta pertsonalki bi ezkontideek egiten badute lan, edo izatezko bikoteko bi kideek (izatezko bikoteak arautzeko maiatzaren 7ko 2/2003 Legeak xedatu bezala eratutako bikoteak), ustiategi horren titulartasunak «titulartasun partekatua» irudi juridikoa izango du.

2. «Titulartasun partekatua» irudi juridikoak biltzen dituen kideek, ezinbestean, Euskal Autonomia Erkidegoko Nekazaritza Ustiategien Erregistroan eman behar dute izena, ustiategiaren titularkide izateko ondorio guztietarako.

3. Titulartasun partekatua dutenek ustiategiaren titulartasunak ematen dituen eskubide eta betebehar guztiak izango dituzte.

4. Ustiategiaren titularrari dagozkion laguntza, eskubide, kuota eta indarrean dagoen araudiko bestelako neurri baliokideak, guztiak, titular-kide bakoitzarentzat izango dira, ustiategian daukaten partaidetzaren araberako baldintza eta mugetan, edo beraiek erabakitako baldintza eta mugetan.

5. Ustiategiaren titulartasunak dakartzan ondorio sozial, laneko, ekonomiko, fiskal eta bestelako ondorio guztiak ere izango ditu titulartasun partekatuak; kontu zibiletan, merkataritzan, lan-kontuetan eta fiskalitatean indarrean dauden arauekin bat etorriz beti.

Nekazaritza-arloko euskal administrazioak lan-arloan eskumena duen agintaritzarekin jardungo dira elkarlanean, nekazaritza-jardunean dabiltzan langileak eta enplegatzaileak lege-arauetara egokitu daitezen.

Nekazaritza-arloko euskal administrazioek, bestelako herri-administrazioekin eta tarteko diren elkarte sozialekin batera, sasoikako langileei laguntzeko plan integral berezituak prestatuko dituzte, Sasoikako Langileei Laguntzeko Erakundearteko Mahaiak berezituak (apirilaren 29ko 97/2003 Dekretuak arautuak) ezarritako jarraibideen arabera. Honako printzipioak izango dituzte oinarri plan horiek:

1. Lan-baldintzak hobetzea; bereziki, langileen jatorrian bertan egiten diren kontratuetan.

2. Langileen eta familiartekoen bizitokiaren baldintzak hobetzea.

3. Sasoikako langileekin datozen adingabe eta edadetuei laguntzeko programa bereziak sor­tzea.

4. Komunitatean integratzeko eta gizarte-sentsibi­lizazioa bultzatzeko kanpainak garatzea.

Ustiategietako titularrak edo ustiategiko langile finkoren bat ordezteko aldi baterako ordezkapenak egiteko zerbitzuak sortzen lagunduko dute foru-aldundiek. Izan ere, batzuen eta besteen bizi- eta lan-baldintzak hobetzen lagunduko du horrek, batez ere, gaixotasuna, amatasuna, oporrak edo asteko atsedenak direnerako.

Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzako eta elikagaigintzako gaietan eskumena daukan sailak, lan-arriskuen prebentzioan eskumena duen agintariekin koordinatuta, hitzarmenak sinatzeko aukera izango du, gai hauetan egin beharreko lana koordinatze aldera:

1. Ikerketak eta txostenak egin eta aholkularitza-lanean jardutea, hain zuzen, nekazaritzan jarduten direnentzat eta familiakoentzat, soldatapeko langileentzat eta sasoikako langileentzat, hain zuzen, osasunerako kaltegarri izan daitezkeen faktoreak aztertuz.

2. Laneko segurtasunari eta osasunari buruzko prestakuntza- eta informazio-jarduerak antolatu eta egitea, nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorean zentratuta.

3. Nekazaritza- eta landa-ingurunean laneko segurtasuna, higienea eta osasuna prebenitu eta bultzatzeko helburua gauza dadin beharrezko diren bestelako ekintzak antolatu eta gauzatzea.

1. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritza-gaietan eskumena daukan sailak ekintza eta tresna bereziak prestatuko ditu nekazaritzako aseguruen inguruan, honako helburuak bete ahal izateko:

   1. Nekazaritza-alorrak biltzen dituen esparru guztietarako jardun-ildo zehatzak ezarri eta garatu; nekazaritza-ekoizpene­rako instalazioen eta eraikinen aseguruak barne.

   2. Nekazaritza-ustiapenen jardun integrala bultzatu.

   3. Basoko suteen kontrako aseguru berezia sorrarazi eta basogintza-azpisektorean erantzukizun zibileko aseguruen harpidetza babestu.

2. Aseguru-sistemen kudeaketa foru-aldundiei dagokie.

1. Nekazaritza-gaietan eskumena duten Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioek labore-etekinen edo ustiapen-etekinen asegurua lortzeko bideak finkatzen eta definitzen saiatuko dira, euskal nekazarien errentak egonkortzeko.

2. Horrez gain, ustiapen-etekinen autoaseguru-sisteman oinarritutako berme funts foralak sor­tzeko ahaleginak egingo dituzte. Funtsok urtetik urterakoak izango dira, eta aseguruaren estaldura kalkulatzeko eta emaitzak baloratzeko, eskualdeko errendimenduak eta merkatuko batez besteko prezio adierazgarriak hartuko ditu kontuan.

   Berme funts foralean, bermatutako kontzeptuetan nekazaritza-ekoizpenetik lortutako etekinak besterik ez dira sartuko; hau da, funtsak ustiategietan egindako lana hartuko du barne, soil-soilik, eta ez bestelako kontzeptu batzuengatik eskuratutako dirulaguntzak edota laguntzak.

3. Euskadiko herri-administrazioek bestalde, aukera izango dute interesgarri jo diren abeltzaintza-jardun edo labore-ekoizpenetan lan egiten duten ekoizleak bil daitezen bultzatzeko; borondatezko gizarte-aurreikuspeneko erakundearen formularen baitan bilduko lirateke, konpentsazio funtsa eratzeko.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak erabakiko du, nekazaritza-gaietan eskumena daukan sailak edo dagokion foru-aldundiak proposatuta, guneren bat hondamendi-gune izendatzea. Gobernu Kontseiluaren dekretu baten bidez egingo du izendapena, baldin eta gune horretan kalte eta galera handiak izan badira basogintzako, laborantzako edo abeltzaintzako ekoizpenean, eguraldi, epidemia, plaga edo bestelako ustekabeak izan direla-eta.

2. Horrez gain, bere esku izango du neurri aringarri eta zuzentzaileak ere ezartzea, kasuan kasuko egoeraren arabera, eta, betiere, hondamendi jasandako lekuetan nekazaritza bere onera etortzeko helburuz. Hondamendiak eragindako kalteak konpontzen eginiko gastuak laster eta malgutasunez ordainduko direla bermatzeko prozedurak ere Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak berak ezarriko ditu.

3. Halaber, lege honetako 84. artikuluak xedatutako hondamendietarako funtsa jasotzeko bete beharreko betekizunak ere finkatuko ditu. Hona hemen gutxieneko betekizunak:

   1. Arrisku hori ez egotea jasota Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza aseguruen planetan.

   2. Hondamendia jasan duten ustiategiak Euskal Autonomia Erkidegoko Nekazari­tza Ustiategien Erregistroan izena emanda egotea, eta kaltetutako ondasunak erregistroaren lurralde-eremuan egotea.

   3. Hondamendia jasan duten ustiategien titularrak nekazari profesionalak izatea edo nagusiki horretan jarduten direnak, soilik basogintzan jarduten diren ustiategien kasuan izan ezik.

4. Artikulu honetan jasotako neurriak, bai eta hurrengo artikulukoak (hondamendietarako funtsari buruzkoak), eskumena daukan foru-organoetako sailek kudeatuko dituzte.

Aurreko artikuluan aipatutako zuzenketak egiteko, eta indarrean dagoen araudia betez, Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioek hondamendietarako funtsa eratuko dute, elkarren artean erabakitako aurrekontua izango duena. Horrez gainera, aparteko kredituak emateko beharrezko bideak ere ezarriko dituzte; kasuan kasu dagokion banaketa organiko, funtzional eta ekonomikoa kontuan hartuta. Arauz ezarriko da funtsa nola kudeatu.

1. Euskal administrazioek harremana eta zerbitzua eman behar diete laborantzan, abeltzaintzan eta basogintzan (hots, orokorrean nekazaritza eta elikagaigintzan) jarduten diren pertsonei, fisiko nahiz juridiko izan. Eginkizun hori betetzeko, nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorearen produkzio-, eraldaketa-, ontziratze- eta merkatura­tze-faseekin lotutako elkarteak sortu eta irautearen alde egingo dute euskal administrazioek. Elkarteok, betiere, lege honen atariko tituluan zehaztutako helburuetako bat izan beharko dute xede.

2. Euskal administrazioek, aurreko paragrafoan aipatutako elkarte horiei aurrez kontsulta eginda, honako egiteko hauek izango dituzte, gutxienez:

   1. Nekazaritza- eta elikagaigintza-politika­rako planak eta programak martxan jartzea.

   2. Nekazaritza- eta elikagaigintza-sektoree­tako eragile ekonomikoei zerbitzuak ematea.

3. Halaber, Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaigintza-politikak diseinatzerakoan, nekazaritzako elkarteak solaskide adierazgarritzat hartuko dira. Horretarako, nekazaritzako eta elikagaigintzako azpisektoreen interesak ondoen ordezkatzen dituzten elkarteek Euskadiko Nekazaritza eta Elikagaigintzako Kontseiluan (lege honen VIII. tituluan eratua) parte har dezaten baldintza onenak sortzea sustatuko dute euskal administrazioek.

4. Edonola ere, legearen hurrengo artikuluan jasota datorren erroldan izena emanda dauden elkarteekin baino ezingo dira jardun nekazari­tza- eta elikagaigintza-arloko euskal administrazioak; bai elkarrizketarako, bai ekintzak garatzeko, bai zerbitzuak emateko.

1. Nekazaritzako eta Elikagaigintzako Elkarteen Errolda sortu da, halakotzat jo diren erakundeak bertan inskribatuta gera daitezen, ofizioz. Titulu honetako II. kapituluan zerrendatutako erakundeen tipologiak zenbat, hainbeste atal izango ditu erroldak, arauari dagokion garapenaren arabera.

2. Erroldan inskribatu ahal izateko, Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioek nekazaritza- edo elikagaigintza-arloko elkarte-izendapena aitortu behar diete elkarteei aurrez, eta izendapen hori emango da, soil-soilik, elkartea bere estatutuetan adierazitako jardun-eremuan adierazgarri bada. Arauz zehaztuko dira eskabidea egiteko zein aitorpena emateko prozedurak, titulu honetako II. kapituluan jasotako erakunde bakoitzaren kasurako.

3. Arau bidez ezarriko da nekazaritza- edo elikagaigintza-arloko elkarte bat bere jardun eremuan aitortua izateko prozedura, bai eta bere adierazgarritasuna finkatzekoa ere, irizpide objektiboei jarraiki, hurrengo kapituluan adierazten diren jarraibideez gain.

Nekazarien elkarte profesionalak dira, hain justu ere, beren estatutuan nekazarien interes sozioekonomikoen ordezkari eta defentsari izateko eginkizun orokorra jasota daukaten elkarteak eta, gutxienez ere, Euskal Autonomia Erkidegoan jarduten dutenak. Horrez gain, honako baldintzak ere bete beharko dituzte:

1. Nekazaritzako azpisektore batean edo batzuetan benetan ezarrita egotea.

2. Euskal Autonomia Erkidegoan jardutea gaur egun, eta gutxienez, aitortza eskatu aurreko bi urteetatik hona, etengabe.

3. Bulego irekiak eta giza baliabide nahikoa edukitzea, nekazariei behar bezalako laguntza emateko moduan, edo, kasuan kasu, erakunde kidetuei laguntza emateko moduan.

4. Irabazi-asmorik ez izatea.

1. «Nekazarien Elkarte Profesional adierazgarrienen artekoa» izendapena lortzeko Euskadiko Nekazaritza eta Elikagaigintzako Kontseiluan parte hartzeko behintzat, gutxienez ere 200 bazkide badirela egiaztatu beharko du nekazarien elkarte profesional horrek. Bazkideok Gizarte Segurantzan alta eman da egon beharko dute, egiten duten jarduenaren araberako erregimenean.

2. Elkarte bakoitzak Euskadiko Nekazaritza eta Elikagaigintzako Kontseiluan zenbat ordezkari izango dituen, elkarte bakoitzak Euskal Autonomia Erkidegoan dituen bazkide-kopuruaren araberakoa izango da: kide bat berrehun bazkideko, eta gehienez bost kide. Bazkideek aurreko paragrafoan aipatutako baldintzak bete behar dituzte.

3. Baldin eta «nekazarien elkarte profesional adierazgarri» batek Euskal Autonomia Erkidegoan mila bazkide egiaztatu baino gehiago baditu, elkarte bakoitzak Kontseiluan izango dituen kideen kopurua proportzionalki zehaztuko da: hau da, elkarte bakoitzak zenbat bazkide egiaztatu dituen, elkarte guztiek batera dituzten bazkideen aldean. Gutxienez, ordezkari bat izango du elkarte bakoitzak, edonola ere. Lortutako gainerako kideen kopurua haztatu egin beharko da gero, aurreko paragrafoko prozedurak zehaztu bezala, esandako proportzio horren arabera.

1. Euskadiko ekoizleen elkarteak dira, hain justu ere, lurralde historiko bakarra baino jardun-eremu zabalagoa hartzen duen sektore bateko ekoizleek eratutako nekazaritza-elkarteak; alabaina, lurralde historiko bakarrean gauzatzen diren laborantza- edo abeltzaintza-ekoizpeneta­ko elkarteak ere izan daitezke elkarte nazionalak. Elkarte hauek soilik produktuen ekoizpenarekin eta komertzializazioarekin lotutako gaietan eman diezaiekete laguntza eta aholkua beren kideei.

2. Orokorrean, Euskadiko Nekazaritza eta Elikagaigintzako Kontseiluan parte hartzeari begira, ordezkari bat izendatuko da Euskadiko ekoizleen elkarte bati edo batzuei lotutako ekoizpen-azpisektore bakoitzeko. Gutxienez, honako azpisektore hauek egon behar dute ordezkatuta: ekoizpen ekologikoa, esnetarako behiak, haragitarako behiak, ardiak, baratzezaintza, labore-sail estentsiboak eta ardotarako mahastiak.

Euskadiko nekazaritza- eta elikagaigintza-industrien elkarte nazionalak dira, hain justu ere, lurralde historiko bakarra baino jardun-eremu zabalagoa hartzen duen sektore bateko nekazaritza- edo elikagaigintza-industriek eratutako elkarteak; alabaina, lurralde historiko bakarrean gauzatzen diren nekazari­tza- edo abeltzaintza-jardueretako elkarteak ere izan daitezke elkarte nazionalak.

1. Nekazaritza-arloko euskal administrazioek laguntza eta bultzada emango diete, lege honetako helburuak lortzen laguntzeko asmoz, nekazaritza-ustiategiei kudeaketa tekniko eta ekonomi­koko zerbitzuak, titularren ordezte-zerbitzuak edota aholkularitza integrala ematen dizkieten erakundeei, irabazi asmorik gabeko erakundeak eta nekazaritza-kooperatibak lehenetsita.

2. Arauz sortu eta erregulatuko da erakunde horien errolda, bai eta erakunde horiek halakotzat aitortzeko prozedura ere.

1. Euskadiko Nekazaritza eta Elikagaigintzako Kontseilua eratu da, Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzako eta elikagaigintzako gaietan eskumena daukan sailari atxikia. Koordinatzeko, kontsultatzeko eta aholkularitza teknikoa emateko helburua izango du, euskal nekazaritza-administrazioen eta sektoreko eragile adierazgarrienen artean, Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaigintza-politikak diseinatzeko nahiz dagozkion beste gaiak lantzeko helburuz.

2. Kontseilua honako kideek osatuko dute:

   1. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzako eta elikagaigintzako gaietan eskumena daukan titularrak. Lehendakari-lanetan arituko da, eta Kontseilurako dei egiteaz eta landu beharreko gaiak zehazteaz arduratuko da.

   2. Sail horretako sailburuaren kabineteko zuzendaritzaren titularrak, lehendakariorde-lanetan.

   3. Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzako eta elikagaigintzako gaietan eskumena daukan saileko bi ordezkarik; gutxienez, zuzendari-kargua dutenak.

   4. Arabako Foru Aldundiko ordezkari batek; gutxienez, zuzendari-kargua duenak.

   5. Bizkaiko Foru Aldundiko ordezkari batek; gutxienez, zuzendari-kargua duenak.

   6. Gipuzkoako Foru Aldundiko ordezkari batek; gutxienez, zuzendari-kargua duenak.

   7. Euskadiko Udalen Elkarteko (EUDEL) ordezkari bat.

   8. Nekazarien elkarte profesional adierazgarrienen arteko bakoitzak 88. artikuluan ezarritako eran lortutako ordezkariak; gehienez 5, elkarte bakoitzeko.

   9. Euskadiko ekoizleen elkarteetako ordezkariak, lege honen 89.2 artikuluan xeda­tzen denaren arabera.

   10. Euskadiko nekazaritza- eta elikagaigin­tza-industrien elkarteetako hiru ordezkari, elkarteek adostasunez izendatutakoak. Txandaka daitezke.

   11. Euskadiko Basogintza Elkarteen Konfederakundeko ordezkari bat.

   12. Euskadiko Nekazaritza Kooperatiben Federazioko ordezkari bat.

   13. Nekazaritza-ustiategien aholkulari gisa aitortuta dauden erakundeen ordezkari bat, erakundeok adostasunez izendatutakoak. Txandaka daitezke.

3. Lehendakariak izendatuko ditu Kontseiluko kideak, ordezkatuta dauden erakundeen proposamenak kontuan hartuta.

4. Gaiaren berezitasuna dela-eta Kontseilu honetatik kanpoko bestelako erakundeetako edo esparruetako ordezkarien parte-hartzea beharrezkoa bada, lehendakariak bileratara etor daitezen dei egingo die, Kontseiluak eskatzen badio, aurrez kide gehienek hala adostu dutelako. Kanpoko ordezkariok kideen eskubide eta betebehar berberak izango dituzte, baina gai jakin horretan besterik ez.

1. Nekazaritza eta Elikadura Politikako Batzordea eratu da. Honako kideak izango ditu: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioan nekazaritza- eta elikagaigintza-gaietan eskumena daukan saileko titularra, lehendakari-lanetan; sail bereko bi ordezkari, zuzendari-kargua daukatenak, gutxienez, eta foru-aldundi bakoitzeko ordezkari bana, diputatu kargua daukana gutxienez. Batzorde horrek Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza- eta elikagaigintza-politikak diseinatuko ditu, nekazaritza eta elikagaigintzako ekintza-plan eta -programak proposatuko ditu eta intereseko gaiak ere eztabaidatuko ditu.

2. Batzordeko edozein kidek eskatuz gero, behar adina lagun joan daitezke bileretara, batzordean eztabaidatzekoak diren gai jakin batzuetan daukaten ezagutza espezifikoa eta eskumena kontuan hartuta.

Arauz zehaztuko dira Euskadiko Nekazaritza eta Elikagaigintzako Kontseiluaren eta Nekazaritza eta Elikadura Politikako Batzordearen zereginak eta barne-araubidea.

Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administra­zioen jarduna, lege honen xede eta helburuak betetzera bideratuta dagoenez, honako printzipio berezien men egongo da:

1. Lehiakortasun-printzipioa nekazaritza- eta elikagaigintza-sektorean, hori izango baita sektorea modernizatzeko gakoa.

2. Iraunkortasun-printzipioa, garapen ekonomikoa erdiesteko, baina baliabideak ahitu gabe.

3. Kudeaketa malguaren printzipioa, sektorearen eta merkatuaren baldintza aldakorretara egoki­tzeko.

4. Nekazaritza- eta elikagaigintza-sektoreko enplegua babesteko printzipioa.

5. Subsidiariotasunaren printzipioa Europako nekazaritza-politika bateratuak araututako neurriak kudeatu eta aplikatzerakoan.

6. Ekintza positiboaren printzipioa, sektoreko eragileek garatu eta euskal herri-administrazioek bultzatutako politiken alde.

Nekazaritza- eta elikagaigintza-politikei dagokienez, Euskadiko herri-administrazioek finkatuko dute zer sustapen-neurri, neurri fiskalak barne, izango diren beharrezko lege honen xede eta helburuak gauzatzeko; betiere, Europar Batasuneko araudian finkatutako xedapenen arabera. Finantza-marko berezko eta berezia eratuko da horretarako.

1. Nekazaritza- eta elikagaigintza-politiken arloan euskal herri-administrazioek ezarriko dituzten sustapen-neurriek lehentasunezko helburu jakin bat izango dute, hain justu, lege honetan zehaztutako helburu orokorrekin edo programa azpisektorial bateko helburuekin bat datozen politika aktiboak garatzen laguntzea. Honako politika aktibo hauek bultzako dituzte nagusiki:

   1. Ekoizpen-, eraldatze- eta merkaturatze-egiturak egokitzea, baina iraunkor izateko moduan, merkatuaren eskariari eran­tzuteko.

   2. Nekazaritza-lana profesionalizatzea.

   3. Azpisektoreak egituratzea, balio-kateko gainerako eragileekin negoziatzeko ahalmena handitzeko.

   4. Jatorri- edo kalitate-ikurra daukaten gaien, produkzio integratuko gaien edota basogintzako ekoizpen-ziurtagiria daukaten gaien ekoizpena handitzea.

   5. Produkzio berriak edo balio erantsi handiko produktuak garatzea.

   6. Nekazari gazteek eta emakume nekazariek ustiategien titulartasuna eskuratzea.

   7. Lanpostuak sortzea, baldintza soziolaboral duinetan.

   8. Ekoizpen-sektoreak nekazaritzako eta elikagaigintzako eraldatze- eta merkaturatze-prozesuan parte hartzea, batez ere ekoizleen kooperatibak eratuta, bai eta Euskal Autonomia Erkidegoan ekoitzitako nekazaritza-produktuen eraldaketan ere.

   9. Sektoreetako eragileentzat etengabeko birziklatzea eta prestakuntza ematea.

   10. Lege honetako VII. tituluko III. kapituluan araututako erakundeek ematen dituzten kudeaketa-, ordezkatze- eta aholkulari­tza-zerbitzuak erabiltzea ustiategietan.

   11. Ingurumenari ahalik eta kalte gutxien eragiten dioten ekoizpen- eta kudeaketa-metodoak garatzea.

   12. Hobekuntza genetikoko programak edota ekoizpen estentsiboko sistemak ezar­tzea abeltzaintza-ustiategietan.

   13. Ofizialki kontrolatutako eta ziurtatutako ugalketa-material begetalen nahiz hazi eta baso-landareen erabilera bultzatzea.

   14. Bertako espezie eta arrazei eustea.

   15. Ustiategiko titularrek kontratu-dokumen­tuak sinatzea nekazaritza-arloko euskal administrazioekin.

   16. Ustiategietako titularrek nekazaritzako aseguruak eta berme-funtsak sinatzea.

   17. Nekazaritza-lurrak erabil daitezen susta­tzea, 12. artikuluan jasotako xedapen orokorretik eratortzen diren aginduekin bat etorriz.

2. Nekazaritza- eta elikagaigintza-politiken arloan euskal herri-administrazioek ezarriko dituzten sustapen-neurriek bestelako helburu bat ere izan dezakete; hain justu, beren berezitasunak eta betetzen duten zeregin multifuntzionala direla-eta nabarmenak izanagatik ere merkatuan sostengurik ez duten nekazaritza-ustiategiei babesa eta laguntza ematea.

3. Sustapen-neurriak, bestalde, ekoizpen-azpisek­tore jakin batean merkatu-egoera dela-eta gertatutako krisiei aurre egiteko ere erabil daitezke, adibidez, aparteko faktore meteorologikoek, osasun-arazoek edo bestelako aparteko faktoreek eragindako krisiei aurre egiteko.

1. Nekazaritzarako eta elikagaigintzarako zenbait laguntza Euskal Autonomia Erkidegoaz gaindiko esparruetatik datoz. Laguntza horien arauak garatzea Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzan eta elikagaigintzan eskumena daukan sailari dagokio, finantza-esparru propioetatik kanpo finantzatzen diren laguntzen koordinazio-lana sail horrek berak egiten baitu.

2. Nekazaritza- eta elikagaigintza-politiken arloan Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administra­zioek ematen dituzten sustapen-laguntza eta -neurrien araudia prestatzea eta laguntzok kudeatzea, hain justu, Autonomia Estatutuan, Autonomia Erkidego Osorako Erakundeen eta Lurralde Historikoetako Foruzko Jardute Erakundeen arteko Harremanei buruzko azaroaren 25eko 27/1983 Legean eta ekainaren 30eko 13/1994 Legeak arautzen duen Arbitraje Ba­tzordeak emandako ebazpenen arabera.

Bakoitzari dagokion araudi espezifikoaren arabera, lizentzia edo baimenen araubidearen men egongo dira honako jarduera hauek:

1. Nekazaritza-politika bateratuaren arabera Euskal Autonomia Erkidegoak jasotakoetatik nekazaritza-ustiategiei ekoizpen-eskubideak edo ordainketa-eskubideak esleitzea, eta eskubide horiek ustiategien artean transmititzea.

2. Basoak berritzea, zuhaitzak botatzea, baso-pistak egitea, eta antzekoak.

   100. artikulua. Administrazio-prozedura.

   Lege honetan jaso ez diren lizentziei, baimenei eta bestelako administrazio-egintzei dagokienez, araubide juridikoa indarrean dagoen legedian aurreikusitakoa da, eta, hala dagokionean, administrazio-proze­dura erkidean aurreikusitakoa.