Berriki egindako ikerketa askok, hala nola Eurofondek (2020) egindakoek[1], langileek eta, bereziki, emakumeek lana eta bizitza pribatua uztartzeko egunerokotasunean jasaten dituzten zailtasun izugarriak erakusten dituzte, eta hautemandako neke-maila altuak, lanaren ondoren etxeko lanetan eta familiaren zaintzan lan asko egin behar dituztelako. Kontziliatzeko zailtasunetatik eratorritako elementu emozional eta psikologiko horiek oso pisu handia dute errealitate horren bizipen subjektiboan eta, eskuarki, “lanaren eta familiaren arteko gatazka” deitzen zaie. Zaintza-ardurak dituzten langileentzat duen garrantziagatik, gatazkaren gaia azken hamarkadetako kontziliazioaren arloko gairik garrantzitsuena da, grafiko honetan ikus daitekeen bezala:

Equilibrio trabajo-familia	Lanaren eta familiaren arteko oreka
Equilibrio trabajo-vida	Lanaren eta bizitzaren arteko oreka
Conflicto trabajo-familia	Lanaren eta familiaren arteko gatazka
Interfaz trabajo-familia	Lanaren eta familiaren arteko harremana
Interfaz vida-trabajo	Bizitzaren eta lanaren arteko harremana
Enriquecimiento trabajo-familia	Lanaren eta familiaren arteko aberastea
Enriquecimiento trabajo-vida	Lanaren eta bizitzaren arteko aberastea
Políticas trabajo-familia	Lan- eta familia-politikak
Políticas trabajo-vida	Lan- eta bizitza-politikak
Medidas trabajo-familia	Laneko eta familiako neurriak
Medidas trabajo-vida	Laneko eta bizitzako neurriak

Grafikoan ikus daitekeenez, askoz argitalpen gehiago daude “lanaren eta familiaren arteko orekari” eta “lanaren eta familiaren arteko gatazkari” buruz.

Esparru horretako erreferentziazko ikerketen arabera (Michel, Kotrba, Mitchelson, Clark, eta Baltes, 2010)[2] (ESTEKA), badira gatazka mailetan eragina duten familiari, lanari eta nortasunari lotutako giltzarri batzuk:

Lan-ingurunea	Familia-ingurunea	Nortasuna
Rolari lotutako faktore estresagarriak Gatazka laneko rolarekin Laneko rolaren anbiguotasuna Gehiegizko lan-karga   Rolarekiko konpromisoa Laneko eragina Laneko interesa   Gizarte laguntza Erakundearen laguntza Gainbegiralearen laguntza Lankideen laguntza   Lanaren ezaugarriak Erakundearen antzinatasuna Antzinatasuna lanean Lan-mota Soldata Zereginen ugaritasuna Lan-autonomia Jardunaldiaren malgutasuna	Rolari lotutako faktore estresagarriak Gatazka familiako rolekin Familiako rolen anbiguotasuna Familiako rolen gainkarga (gurasoen eskariak, seme-alaben kopuruaren eta adinaren arabera)   Rolarekiko konpromisoa Familiaren parte hartzea Familiarekiko interesa   Gizarte laguntza Familiaren laguntza Ezkontidearen laguntza   Familiaren ezaugarriak Ezkontidearen enplegagarritasuna Familiaren diru-sarrerak Familia-giroa	Barneko kontrol-lekunea Afektu negatiboa

Rolaren faktore estresagarriak

Faktore estresagarriak rol bakoitzak bere arloan dituen presioetatik sortzen dira. Faktore horien artean, rolarekiko gatazka, rolaren anbiguotasuna eta rolaren lan-gainkarga estres-iturri nagusitzat hartu izan dira tradizioz. 

Rolarekiko konpromisoa

Pertsona batek denbora gehiena lanean edo familian eman behar duen egoeretan (hau da, gatazkan dauden bi roletako batean konpromiso bereziki handia hartzen denean), gatazka-mailak gora egiten du, ez baitago denbora nahikorik biei egoki erantzuteko.

Gizarte laguntzarik eza

Laguntza emozionala eta informatiboa ematen ez duten lan eta familia inguruneek gatazka-maila handiagoak sortzen dituzte pertsonengan; horren arrazoia hau da: pertsona batek arazoak edo lan-karga handiagoko uneak baditu eta zama horri eusten lagun diezaiokeen pertsonarik ez badu, gatazkaren bizipen subjektiboa handiagoa da.

Lanaren eta familiaren ezaugarriak

Baloratzen diren lanaren ezaugarrien barruan hauek aurki ditzakegu: lan-mota, langilearen autonomia, zeregin aniztasuna, etab. Eta familia ingurunean hauek aurkituko ditugu: familiaren diru-sarrerak, familiako giroa, zereginen banaketa, etab.

Egindako azterlanak erakusten du pertsona bat elementu horietakoren batekin ados ez badago, gatazka-mailak gora egiten duela.

Nortasuna

Faktore pertsonala bada ere, Michelek egindako azterlanak pertsonen barneko lokusa hartzen du kontuan, hau da, zer pentsatzen duten pertsona horiek, gertatzen zaiena beren ekintzen ondorio den ala beste batzuen errua den.

Horrela, ikerketak erakutsi zuen pertsonak gertatzen zitzaienaren erantzule sentitzen zirenean, haien gatazka-mailak baxuagoak zirela, eta, alderantziz, beste batzuei errua egozten zietenek gatazka-maila altuagoak zituztela. Era berean, bizitzan afektu negatibo orokorra dutenek ere gatazkaren sentsazio subjektibo handiagoa dute.

Zer familia-ezaugarrik eragiten diete gehien lanaren eta familiaren arteko gatazka-mailei?

 

Zehazki, familia-ingurunearen ezaugarriei dagokienez, gatazka-mailetan eragin handiena duten familiako elementuak[3] ere aztertu ditu ikerketak, eta elementu hauek aurki ditzakegula ondorioztatu du:

1.      Zainketa-ardurak

Lanaren eta familiaren arteko gatazka-mailak bereziki handiak dira zaintzeko erantzukizun asko dituzten pertsonen artean. Hori izango litzateke, adibidez, gurasoen kasua, eta, bereziki, arazoak edo desgaitasunak dituzten haurren gurasoena, edo adinekoak zaintzeaz arduratzen diren pertsonena (Asiedu et al., 2018).[4]

2.      Seme-alaba kopurua

Ikerlanik gehienek frogatu dutenez, zenbat eta seme-alaba gehiago izan, orduan eta handiagoa da lanaren eta familiaren arteko gatazka-maila, eta hori seme-alabak zaintzeko behar den denboragatik izaten da. (Fettro & Nomaguchi, 2018)[5].

3.      Seme-alaben adina

Umeak eskolara joateko gazteegi direnean, ikerketek erakutsi dute gatazka-mailak altuagoak direla, zainketa eta arreta gehiago eskatzen dutelako gurasoen aldetik (Nomaguchi & Fettro, 2019)[6].

4.      Familia-mota

Guraso bakarreko familien kasuan, familia-beharrei batek bakarrik erantzun behar dienez, gatazka-maila handiagoak izaten dituzte. Bitxia bada ere, arlo horretako ikerketak, oraingoz, ez dira eztabaidaezinak; izan ere, gatazka-maila handiagoko probak (Reimann et al., 2019)[7] eta gatazka-mailarekin loturarik ez duten probak agertzen baitira (Moilanen et al., 2019)^[8].

5.      Etxeko lanak

Etxeko lanen kasuan, ikerketek erakusten dute bikotekideek etxeko lanetan gutxiago laguntzen dietela sentitzen dutenek lanaren eta familiaren arteko gatazka-maila altuagoak izaten dituztela (Cerrato & Cifre, 2018)[9]. Gainera, gatazka-mailak are eta altuagoak dira bikotekideetako batek bakarrik lan egiten badu, bereziki, laneko ordutegia irregularra bada (Smoktunowicz & Cieślak, 2018)[10].

6.      Familiako tentsio psikologikoak

Elementu horren barruan, familiako presioak, guraso izateagatiko gainkarga, guraso izateagatiko estresa edo familia-gatazkak identifika ditzakegu, besteak beste. Gai horiek gatazka-maila handiagoaren arrazoi direla frogatu da, eragiten duten ondoez psikologiko orokorragatik eta egoera horiek konpontzen denbora emateko beharragatik. (Minnotte & Minnotte, 2018)^[11].

7.      Baliabide ekonomikoak

Ikerketek ez dute frogatu baliabide ekonomikoak zuzeneko kausa direnik lanaren eta familiaren arteko gatazkan, baina bai indartzaile. Hau da, diru-sarrera txikiek berez ez dute gatazkarik sortzen, baina deskribatutako elementuekin batzen badira, gatazka askoz ere handiagoa izaten da. (Reimann et al., 2019)[12].

8.      Familiaren eta bikotearen laguntza

Gertuko senideen laguntzak gatazka-mailak murrizten laguntzen duela frogatu da. Gainera, familiako presioak eta neke emozionala apaltzen ere laguntzen du. (Pluut et al., 2018)[13].

Zer ondorio ditu lanaren eta familiaren arteko gatazkak?

Ikerketek agerian utzi dute lanaren eta familiaren arteko gatazkaren eraginpean izateak ondorioak dituela langileengan eta haien familiengan, baita enpresetan eta gizartean ere (ESTEKA).

Identifikatutako ondorio nagusietako bat osasun orokorrean eta, bereziki, osasun mentalean duen eragin negatiboa da. Azken puntu horri dagokionez, alterazioak aztertu dira, hala nola tentsio psikologikoa, umore-aldaketak eta suminkortasuna, akidura emozionala, antsietatea edo depresioa[14] (ESTEKA).

Bestalde, lanaren eta familiaren arteko gatazkaren eraginpean izatea familian ondorio negatiboak izatearekin ere lotu da. Hona hemen batzuk.

Zer eragin ditu lanaren eta familiaren arteko gatazkak familian?

Lanaren eta familiaren arteko gatazkaren ondorioei dagokienez, gatazka horrek familian dituen ondorio hauek identifikatu dira ikerketan:

1.      Familiaren laguntza

Gatazka-mailen ondorioz familiaren babesari edo laguntzari buruz hitz egiteak arraroa badirudi ere, ikerketek frogatu dute pertsona batek gatazka-maila altuak dituenean familia-nukleoak laguntza pertsonal txikiagoa emateko joera duela. Li et al.-en arabera (2021)[15], horren arrazoia izan liteke familia-eremuan kudeatu gabeko emozio negatiboek harreman pertsonaletan eragina izatea.

2.      Familiaren gogobetetasuna

Gatazka-maila handiagoek familiaren gogobetetasun txikiagoa, familiako bizi kalitate txikiagoa eta familiaren barruan esleitzen diren rol pertsonalak okerrago betetzea eragiten dute (Burch, 2020).[16]

3.      Bikotearen gogobetetasuna eta harremanaren kalitatea

Ikerketek erakusten dute lanaren eta familiaren arteko gatazka-maila handiagoa ezkontideen gogobetetze okerragoarekin eta bikote harremanaren kalitate txarragoarekin lotzen dela (Yoo, 2022)[17]. Gainera, pertsona batek hainbat gatazka baditu, gatazka horiek anplifikatu egiten dira haien artean.

4.      Guraso-harremanak

Aztertutako ikerlanek erakusten dutenez, zenbat eta handiagoak izan pertsona batek dituen lanaren eta familiaren arteko gatazka-mailak, orduan eta txikiagoak dira gurasoen eta seme-alaben arteko interakzioak, eta txikiagoa da haien garapenean duten inplikazioa (Kuo et al., 2018).[18] Gainera, guraso izateko estiloak ere eragina izaten du gatazka-maila altuagoan. Halakoetan, estiloa suminkorragoa izaten da, zakarragoa, estres-maila altuagokoa eta gurasoen gainkarga handiagokoa (Hess & Pollmann-Schult, 2020)[19], maitasun adierazpen, interakzio eta hurbiltasun txikiagokoa, eta konfiantza txikiagokoa guraso jardueran (Matias et al., 2017)[20].

5.      Seme-alaben ongizatea eta portaera

Azkenik, berriki egindako ikerketek harreman negatiboa erakutsi dute gurasoek izandako lanaren eta familiaren arteko gatazka-mailen eta seme-alaben osasun orokorraren, osasun mentalaren eta portaera arazoen artean. Horren adibide da Yucel & Latshaw-k (2021)[21] egindako ikerketa. 504 guraso elkarrizketatu zituzten lanaren eta familiaren arteko gatazka-mailaren ondorioak seme-alabengan aztertzeko.

 

Azken batean, lanaren eta familiaren arteko gatazka subjektiboak garrantzi handiko dimentsio psikologiko eta emozionala du kontziliazioaren gaian, eta argi eta garbi eragiten du langileek beren laneko eta familiako errealitatea bizitzeko duten moldean.

Funtsezkoa da neurri politikoak, sozialak eta laboralak sustatzea, lanaren eta familiaren gatazka bizipen horiei aurrea hartzeko edo aurre egiteko, eta sortzen dituzten familiako eta laneko egoerei heltzeko eta gure ingurunean duten eragina murrizteko.

---

[1]Eurofound.  Living, Working and COVID-19, COVID-19 Series. Publications Office of the European Union: Luxembourg. Available online: https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2020/living-working-and-covid-19

[2] S. Michel, M. Kotrba, K. Mitchelson, A. Clark, AND B. Baltes (2010). “Antecedents of work – family conflict: A meta-analytic review ” http://dx.doi.org/10.1002/job.695

[3] Reimann, Schulz, K. Marx, Lükemann (2022). The family side of work-family conflict: A literature review of antecedents and consequences. http://dx.doi.org/10.20377/jfr-859

[4] Asiedu, E. E. A., Annor, F., Amponsah-Tawiah, K., & Dartey-Baah, K. (2018). Juggling family and professional caring: Role demands, work-family conflict and burnout among registered nurses in Ghana. Nursing Open, 5 (4), 611 – 620. http://dx.doi.org/10.1002/nop2.178

[5] Fettro, M. N., & Nomaguchi, K. M. (2018). Spousal problems and family-to-work conflict among employed US adults. Journal of Family and Economic Issues, 39(2), 277–296. http://dx.doi.org/10.1007/s10834-017-9555-2

[6] Nomaguchi, K. M., & Fettro, M. N. (2019). Childrearing stages and work-family conflict: The role of job demands and resources. Journal of Marriage and Family, 81(2), 289–307. http://dx.doi.org/10.1111/jomf.12521

[7] Reimann, M., Marx, C. K., & Diewald, M. (2019). Work-to-family and family-to-work conflicts among employed single parents in Germany. Equality, Diversity and Inclusion, 39 (5), 513 – 531. https://doi.org/10.1108/EDI-02-2019-0057

[8] Moilanen, S., Aunola, K., May, V., Sevón, E., & Laakso, M.-L. (2019). Nonstandard work hours and single versus coupled mothers’ work-to-family conflict. Family Relations, 68(2), 213–231. https://doi.org/10.1111/fare.12353

[9] Cerrato, J., & Cifre, E. (2018). Gender inequality in household chores and work-family conflict. Frontiers in Psychology, 9, 1330. http://dx.doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01330

[10] Smoktunowicz, E., & Cieślak, R. (2018). How job and family demands impact change in perceived stress: A dyadic study. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 31(2), 199–215. https://doi.org/10.13075/ijomeh.1896.01134

[11] Minnotte, K. L., & Minnotte, M. C. (2018). Work-family conflict among dual-earners: Are partner, family, and friends resources or liabilities? Journal of Family and Economic Issues, 39(2), 258–276. https://doi.org/10.1007/s10834-017-9561-4

[12] Reimann, M., Marx, C. K., & Diewald, M. (2019). Work-to-family and family-to-work conflicts among employed single parents in Germany. Equality, Diversity and Inclusion, 39 (5), 513 – 531. https://doi.org/10.1108/EDI-02-2019-0057

[13] Pluut, H., Ilies, R., Curşeu, P. L., & Liu, Y. (2018). Social support at work and at home: Dual-buffering effects in the work-family conflict process. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 146, 1–13. https://doi.org/10.1016/j.obhdp.2018.02.001

[14] Frone, M. R. (2000). Work – family conflict and employee psychiatric disorders: The national comorbidity survey. Journal of Applied psychology, 85(6), 888.

Gisler, S., Omansky, R., Alenick, P. R., Tumminia, A. M., Eatough, E. M., & Johnson, R. C. (2018). Work‐life conflict and employee health: A review. Journal of Applied Biobehavioral Research, 23(4), e12157.

[15] Li, A., Shaffer, J. A., Wang, Z., & Huang, J. L. (2021). Work-family conflict, perceived control, and health, family, and wealth: A 20 year study. Journal of Vocational Behavior, 127, 103562. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2021.103562

[16] Burch, T. (2020). All in the family: The link between couple-Level work-family conflict and family satisfaction and its impact on the composition of the family over time. Journal of Business and Psychology, 35(5), 593– 607. http://dx.doi.org/10.1007/s10869-019-09641-y

[17] Yoo, J. (2022). Gender role ideology, work-family conflict, family-work conflict, and marital satisfaction among Korean dual-earner couples. Journal of Family Issues, 43(6), 1520–1535. https://doi.org/10.1177/0192513X211026966

[18] Kuo, P. X., Volling, B. L., & Gonzales, R. (2018). Gender role beliefs, work-family conflict, and father

involvement after the birth of a second child. Psychology of Men & Masculinity, 19 (2), 243 – 256.

https://doi.org/10.1037/men0000101

[19] Hess, S., & Pollmann-Schult, M. (2020). Associations between mothers’ work-family conflict and children’s psychological well-being: The mediating role of mothers’ parenting behavior. Journal of Child and Family Studies, 29(6), 1561–1571. http://dx.doi.org/10.1007/s10826-019-01669-1

[20] Matias, M., Ferreira, T., VIEIRA, J., Cadima, J., Leal, T., & M. MATOS, P. (2017). Work-family conflict, psychological availability, and child emotion regulation: Spillover and crossover in dual-earner families. Personal Relationships, 24(3), 623–639. http://dx.doi.org/10.1111/pere.12198

[21] Yucel, D., & Latshaw, B. A. (2021). How do mothers "and fathers" work-family conflict impact children 's problem behaviors? Journal of Family Issues, 42(3), 571–598.

https://doi.org/10.1177/0192513X20926209