Lege honen helburua da haurrak eta nerabeak zaindu eta babestea, bermea eskainiz beren eskubideak erabili eta erantzukizunak bete ahal ditzaten. Zehazki esanda, hauek dira helburuak:

1. Euskal Autonomia Erkidegoaren lurraldean egoiliarrak zein pasadizokoak diren haur eta nerabeei hau bermatzea: Konstituzioak, Haurren Eskubideei buruzko Nazio Batuen Konbentzioak, Haurren Eskubideen Europar Gutunak eta zuzenbide-antolamendu osoak ezagutzen dizkieten eskubideak erabili ahal izango dituztela.

2. Haurren eta nerabeen eskubideak eta ongizatea sustatzeko jarduerak edo haiek zaintzeko eta babesteko esku-hartzeak zein esparrutan egin behar diren ezartzea, haurrek eta nerabeek familiaren eta gizartearen inguruneetan behar duten garapena bermatzearren.

3. Babesgabezia-egoeran edo arrisku-egoeran dauden haur eta nerabeak babesteko arloan eta arau-hausle adingabeekin egin behar diren esku-hartzeen arloan jarduteko printzipioak zehaztea, bai eta eginkizun horretan eskumenen eta erakundeen esparrua mugatzea ere.

Lege honen eta bera garatzen duten xedapenen ondorioetarako:

1. Adingabeak izango dira Kode Zibilak ezarritako adin nagusira iritsi ez direnak, baldin eta emantzipatuta ez badaude edo aplikatzekoa zaien legean ezarritakoaren ondorioz adin nagusitasuna eskuratu ez badute. Arau-hausle adingabeei buruzko xedapenetan, Zigor Kodeak ezarritakoa hartuko da adingabetasuna.

2. Haurtzaroa izango da pertsona jaiotzen denetik hamabi urtera arteko aldia, eta haurrak izango dira bizitzaren aldi horretan dauden pertsonak.

3. Nerabezaroa izango da hamahiru urtetik legeak ezarritako adin nagusira edo emantzipaziora iritsi arteko aldia, eta nerabeak izango dira bizitzaren aldi horretan dauden pertsonak.

Euskal Autonomia Erkidego osorako erakundeei dagokie haurrak eta nerabeak zaindu eta babesteko arloan arauak garatzea eta zuzeneko ekintza gauzatzea.

1. – Adingabearen gaineko Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoaren 2. artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz (Kode Zibilaren eta Prozedura Zibilaren Legearen zati batzuk ere aldatu zituen lege organikoa da hori), haurren eta nerabeen interes gorena, haien eskubideen babesa eta eskubide horien garapenaren bermea izango dira gurasoek, tutoreek edo zaintzaileek haiei buruz hartzen dituzten erabakien eta gauzatzen dituzten jarduketa guztien oinarrizko printzipio gidariak. Orobat, haur eta nerabeekin zerikusi zuzena duten jarduketa publiko guztietan aintzat hartuko dira printzipio horiek, eta, zehazki, epaileek, herri-administrazioetako agintariek edo haur eta nerabeak zaindu eta babesteko erantzukizuna duten erakunde publiko edo pribatuek hartzen dituzten erabaki guztietan.

   Interes goren hori zer den zehazteko, adingabeko pertsonaren beharrizan eta eskubideei begiratuko zaie lehenik, eta hark adierazitako iritzi eta nahiak kontuan hartuko dira, nahikoa ezagumen duenean; orobat, aintzat hartuko da hark familiaren eta gizartearen esparruan duen izaera bakana.

2. – Haurren eta nerabeen interes gorena, haien eskubideen babesa eta eskubide horien garapenaren bermea beste edozein interes legezkoren gainetik egongo dira.

Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioek, haurrak eta nerabeak zaindu eta babesteko eskumenak erabiliz esku-hartzeren bat egin behar dutenean, printzipio hauek izango dituzte gidari beren jardunean:

1. Indarrean dagoen zuzenbide-antolamenduak haurrei eta nerabeei ezagutzen dizkien norbanakoaren eskubideak eta eskubide kolektiboak errespetatuko direla bermatuko dute.

2. Haurrek eta nerabeek beren eskubideei buruz informazioa jasotzeko duten eskubidea bermatuko dute; informazio hori, idatziz nahiz ahoz, haiek aditzeko moduko hizkuntza batean eman behar zaie, beraien adimenaren mailari eta gaitasunari egokitutako hizkera argi eta errazez, eta, hala behar balitz, beren heziketa-beharrizan bereziei egokituta.

3. Berdintasun-printzipioa errespetatuko dela bermatuko dute, nekazaritza giroko inguruneetan edo ingurune baztertuetan nahiz andeatuetan bizitzeagatik egon daitekeen muga oro eragotziz eta, behar balitz, ezabatuz; orobat, bereizkeria oro eragotzi eta ezabatuko da, jaiotza, adin, arraza, sexu, egoera zibil, sexu-joera, gaitasun fisiko edo psikiko, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijio, sineskera eta ideologiagatik edo haurren eta nerabeen edo beraien familien egoera edo ezaugarri pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik gerta daitekeen bereizkeria oro, hain zuzen ere.

4. Haurren eta nerabeen garapen integralari laguntzeko beharrezko diren bitarteko guztiak erabiliko dituzte, batez ere haien nortasunaren garapenari laguntzeko bitartekoak, eboluzio-aldi bakoitzari egokitutako arreta emango zaiela bermatuz.

5. Haurrek eta nerabeek tolerantzia, elkartasuna, errespetua, berdintasuna, erantzukizuna, parte-hartzea eta, oro har, gizarte-elkarbizitzarako printzipio demokratikoen balioak berengana ditzaten sustatu behar dute.

6. Haurren eta nerabeen beharrizanetarako baliabideen urria saihestearren, behar beste neurri hartu behar dituzte, haurren eta nerabeen eskubideen funtsezko edukiari kalterik eragin diezaiokeen urritasun hori ez gertatzeko.

7. Irisgarritasuna Sustatzeko abenduaren 4ko 20/1997 Legeak ezabatu beharrekotzat jotako hesi eta oztopoak ezabatu gabe egoteagatik, lege honetan arautzen diren eskubideak zinez erabili ahal izateko oztoporik edo eragozpenik ez dela izango bermatu behar dute.

8. Aurrea hartu behar diete haurrei eta nerabeei eragin diezaieketen esplotazioari, laguntzarik ezari, babesik ezari, egokitzeko ezintasunari, bazterketari, abandonuari edo babesgabetasunari, eta horretarako beharrezkoak diren neurriak hartu behar dituzte.

9. Haurrak eta nerabeak delituen biktima direnean, arreta berezia eskaini behar diete, eta laguntzeko eta babesteko neurri egokienak hartu behar dituzte.

10. Hartzen diren neurriak oroz gain heziketarako direla bermatu behar dute, haurren eta nerabeen erabateko gizarte-integrazioa ahalbidetzearren.

11. Haurrekin eta nerabeekin zerikusia duten gaien inguruan elkartasuna eta sentikortasuna eragin behar dute gizartean, batez ere haurren bazterketa eta esplotazioa eragozteko, bai eta haien aurkako abusu, jazarpen eta tratu txar fisiko, psikiko zein emozionalak eragozteko ere; orobat, haurren eta nerabeen eskubideak eta askatasunak defenditzeko orduan gizarte zibilak duen zeregina sustatu behar dute.

12. Haurren eta nerabeen eskubideak sustatzeko zein haurrak eta nerabeak zaintzeko eta babesteko, herri-administrazioek abiarazten dituzten plan eta programak ezartzean, gizarte-ekimeneko erakundeen parte-hartzea sustatu behar dute; orobat, adingabekoen epaitegiek Euskal Autonomia Erkidegoaren esparruan ezarritako neurriak ingurune irekian egikaritzean.

13. Belaunaldien arteko harremanak erraztu behar dituzte, nagusiek eta gazteek haurrekiko eta nerabeekiko jardueretan lagun dezaten sustatuz, Boluntarioei buruzko ekainaren 25eko 17/1998 Legeari jarraiki.

14. Beste herrialde batzuekiko elkartasuna sustatu behar dute, kultura-harremanei bide emanez, egoera ahulean dauden haur eta nerabeak helburu dituen lankidetza erraztuz eta gatazkan dauden herrialdeetatik zein herrialde txiroetatik datozen haur eta nerabeentzat aldi baterako egonaldiak ahalbidetuz, aplikatu beharreko legediarekin bat etorrita.

15. Administrazio guztien elkarlana eta koordinazioa sustatu behar dute, haurrek eta nerabeek dituzten eskubide guztiak bermatzeko.

Organismo, entitate eta erakunde publiko edo pribatuak isilean arituko dira haurrak eta nerabeak zaintzeko eta babesteko eginkizunean, eta behar beste neurri hartuko dituzte, intimitaterako eskubidea aplikatuz, beren esku duten informazioa isilean edukitze aldera eta informazio hori gordeta dagoen fitxategi eta erregistroak edozeinen agerian ez erabiltze aldera, Datu Pertsonalak Babesteko abenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoak araututako moduan.

Beren lanbidea edo eginkizuna dela-eta arrisku edo babesgabezia dagoen edo egon daitekeen kasuren bat ezagutzen dutenek isilean eduki beharko dute informazio hori; orobat aurreko lerroaldean aipatutako informazioa helmenean dutenek.

Organismo, entitate eta erakunde publiko eta pribatuek elkarlanean jardun behar dute, eta koordinatu egin behar dituzte beren jardunak, haurrei eta nerabeei arreta koherente, antolatua eta integrala eskaintzeko; jarduteko modu horrek babesgabetasun-egoerei errazago erreparatzea du helburu, esku-hartze eraginkorragoak ahalbidetzea eta baliabideen erabilera arrazoizkoagoa izatea.

Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, beren aurrekontuetako lehentasunen artean edukiko dituzte haurrak eta nerabeak sustatzeko, zaintzeko, babesteko eta, prestatzeko jarduerak, bai eta haurren eta nerabeen aisialdirako eta integraziorako jarduerak ere.

Indarrean dagoen zuzenbide-antolamenduak ezagutzen dizkien eskubide guztien titular dira haurrak eta nerabeak, eta, eskubide horien artean, gainerako herritarrentzat bezala, bizitzeko eskubidea eta osotasun fisiko eta psikikorako eskubidea, nortasunaren garapen aske eta osorako eskubidea eta berdintasunerako eskubidea dira haientzat nabarmendu beharrekoak.

Era berean, eskubide hauek izango dituzte: ohorerako, intimitaterako eta bakoitzaren irudirako eskubidea; nortasunerako eskubidea; informazioa jasotzeko eskubidea; ideologia-askatasunerako eskubidea; parte hartu, elkartu eta batzarrak egiteko eskubidea; adierazpen askerako eskubidea; eragiten dieten erabakietan entzunak izateko eskubidea, eta beren eskubideak defenditzeko eskubidea.

Adingabearen gaineko Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoak (Kode Zibilaren eta Prozedura Zibilaren Legearen zati batzuk ere aldatu zituen) aurreikusitakoaren arabera:

1. Haurrek eta nerabeek ohorerako, norberaren eta familiaren intimitaterako eta bakoitzaren irudirako eskubidea dute, eta eskubide horretan sartzen dira familiaren egoitzaren eta gutunen bortxaezintasuna, bai eta komunikazioen sekretua ere.

2. Baldin eta aurreko idatz-zatian aipatzen diren eskubideak urratu egiten badira informazioa jendartean hedatuz edo haurren eta nerabeen irudiak edo izenak hedabideetan erabiliz, eta era horretan haien intimitateari, ohoreari edo ospeari kalte egiten bazaio edo haien interesen aurka egiten bada, orduan, ministerio fiskalak legean aurreikusitako zuhurtasunezko eta babesteko neurriak eskatuko ditu berehala eta, hala badagokio, kalte-ordainak ere bai. Eta hala jardutea egokituko da haurrak edo nerabeak edo haren legezko ordezkariek baimena eman behar badute ere.

3. Horrelako kasuetan, haurren edo nerabeen legezko ordezkariek dituzten lege-akzioak gorabehera, ministerio fiskalak ere jardun ahal izango du, bai bere kabuz, bai haurrak edo nerabeak berak eskatuta nahiz interesa duen beste edozein pertsona fisiko edo juridikok zein erakunde publikok eskatuta.

4. Gurasoek, tutoreek edo zaintzaileek eta botere publikoek errespetatu egingo dituzte eskubide horiek, eta babestu ere bai beste batzuek egin ahal dizkieten erasoetatik.

1. – Haur eta nerabe bakoitzak eskubidea du bere nortasuna ezagutzeko eta izen bat eta nazionalitate bat edukitzeko, eta jaiotzen denetik egin behar da haurraren izenaren inskripzioa Erregistroan.

2. – Botere publikoek eskubide honen erabilera bermatzeko behar beste neurri hartuko dituzte eta, batez ere, betebehar hauek betetzen direla zainduko dute:

   1. Medikuak egindako jaiotza-agirian ama nor den zehaztu beharko da.

   2. Amagandiko seme-alabatasunaren inskripzioa egin behar da Erregistro Zibilean, erregistratzeari buruzko araudiak ezarritakoaren arabera.

   3. Adoptatuak izan diren pertsonek edozein herri-administraziok beraien jatorrizko seme-alabatasunaz izan dezakeen informazioa eskuratu ahal izango dutela ziurtatzea, lege honetako 84. artikuluan ezarritako baldintzak betez.

3. – Euskal Autonomia Erkidegoaren lurraldean dauden adingabeko atzerritarrek dagozkien agiriak gordetzeko eskubidea eta betebeharra dute, bai beren nortasuna egiaztatzen duten agiriak –jatorrizko herrialdeko agintari eskudunek emandakoak–, eta bai, orobat, Euskal Autonomia Erkidegoan haien egoera egiaztatzen dutenak ere; eta ezingo zaizkie agiri horiek kendu, legeak aurreikusitako kasuetan eta ezarritako eskakizunak beteta izan ezik.

   Baldin eta pertsona horiek nortasun-agiririk ez badute, eskubidea izango dute administrazio eskudunak behar bezalako agiriak eman diezazkien.

1. – Adingabearen gaineko Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoak (Kode Zibilaren eta Prozedura Zibilaren Legearen zati batzuk ere aldatu zituen) ezarritakoaren arabera, haurrek eta nerabeek eskubidea dute, beraien adina eta heldutasun-maila kontuan hartuta, beren garapenerako egokia den informazioa bilatu, jaso eta erabiltzeko, eta, aldiz, gurasoek, tutoreek edo zaintzaileek eta botere publikoek betebeharra dute haurrek eta nerabeek jasotzen duten informazioa benetakoa eta plurala dela eta Konstituzioaren printzipioak errespetatzen dituela zaintzeko.

2. – Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioek, arlo horretan eskumena dutenek, sustatu egingo dute haur eta nerabeentzako informazio-materialak ekoitz eta heda daitezen, eta lagundu egingo dute haur eta nerabeek informazio eta dokumentazio zerbitzuak eta liburutegiak zein gainerako kultura-zerbitzuak erabili ahal ditzaten. Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioek hau zainduko dute, zehazki: hedabideek adingabeentzat ematen dituzten mezuetan berdintasunaren, elkartasunaren eta errespetuaren balioak susta ditzatela; bortxakeria, pornografia edo giza harremanen esplotazioa erakusten duten irudiak eragotz ditzatela, orobat tratu laidogarria erakusten dutenak, delitu-jarduerak egitera zirikatzen dutenak edo elkartasun-eza edo bereizkeria sustatzen dutenak, jaiotza, adin, arraza, sexu, egoera zibil, sexu-joera, gaitasun fisiko edo psikiko, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijio, sineskera eta ideologiagatik edo beste edozein ezaugarri edo egoera pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik; eragotz ditzatela, baita ere, haien garapenari kalte egin diezaiokeen zernahi erakusten dutenak, hori guztia 30, 31 eta 32. artikuluetan adierazitako moduan.

3. – Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioek hedabideetan azaltzen diren edukiei buruzko kode etikoak egin daitezen sustatuko dute.

1. – Haurrek eta nerabeek ideologia, kontzientzia eta erlijio askatasunerako eskubidea dute, legeak eta besteen oinarrizko eskubideekiko eta askatasunekiko begiruneak ezarritako mugen barruan.

2. – Gurasoen, tutoreen edo zaintzaileen eskubide eta betebeharra da adingabeek askatasun hori beren garapen integralaren alde erabil dezaten laguntzea.

1. – Adingabeek eskubidea dute beren elkarbizitza-gune hurbilenetan erabat parte hartzeko, eta, bidenabar, beren inguruneko bizitzaren arlo hauetan ere: gizartearen, kulturaren, artearen eta jolasaren arloetan; eskubidea dute, orobat, apurka-apurka herritartasun aktiboan sartzeko, nork bere garapen-mailaren arabera.

2. – Haurrek eta nerabeek elkartzeko eskubidea dute; hor sartzen dira alderdi politikoetako eta sindikatuetako gazteen elkarte eta antolakundeetako kide izateko eskubidea eta haur eta gazteen elkarteen sorrera sustatzeko eta horiek elkarteen erroldetan inskribatzeko eskubidea, guztia ere indarrean dagoen zuzenbide-antolamenduaren arabera.

3. – Haur eta nerabeek eskubidea dute jendaurreko batzarretan eta bakezko manifestazioetan parte hartzeko, betiere, horietarako deialdia legeak ezarritako eskakizunak betez egin bada; orobat, eskubidea dute batzar eta manifestazioak sustatu eta horietara dei egiteko, betiere, haien guraso, tutore edo zaintzaileen berariazko baimena badute.

4. – Adingabeei eragin diezaieketen egitasmo, programa edo erabakiak hartu behar direnean, herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, adingabeek foroetan parte har dezaten sustatuko dute, egitasmo, programa edo erabaki horiei buruz zer iritzi duten jakiteko.

1. – Haurrek eta nerabeek adierazpen-askatasunerako eskubidea dute, Konstituzioak ezarritako baldintzekin; eskubide horren muga dira adingabearen beraren intimitatearen eta irudiaren babesa, lege honetako 10. artikuluan jasotakoa, eta besteen eskubideen errespetua eta segurtasunaren, osasunaren, moralaren edo ordena publikoaren babesa bermatzearren zuzenbide-antolamenduak ezartzen dituen murriztapenak.

2. – Adierazpen-askatasunerako eskubide honetan, zehazki, honako hauek sartzen dira: iritziak argitaratu eta hedatu ahal izatea, hedabideak editatu eta ekoitzi ahal izatea eta herri-administrazioek horretarako ematen dituzten laguntzak eskuratu ahal izatea.

1. – Haurrek eta nerabeek eskubidea dute, nahikoa ezagumen dutenean, esateko dutena entzun dakien, hala familiaren barruan nola administrazio edo epai prozedura orotan, baldin eta prozedura horiekin zerikusi zuzena badute eta prozedura horietan erabakitzen denak beren egoerari edo beren familia edo gizarte inguruneari eragin badiezaioke. Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, zaindu egingo dute, eskubide hori erabiltzerakoan, beti, diskrezioa, intimitatea, segurtasuna, presiorik ez izatea eta egoeraren araberako egokitasuna errespeta daitezen.

2. – Bermatu egingo da haurrek eta nerabeek, nahikoa ezagumen dutenean, iritzia beren kabuz edo berek ordezkari izendatutakoen bitartez adierazi ahal izatea; hala ere, ezin denean edo adingabearen intereserako komeni ez denean, haren legezko ordezkarien bitartez jakin ahal izango da haren iritzia –baldin eta legezko ordezkari horiek ez badira alderdi interesatu, eta adingabearen interesen aurka doan interesik ez badute–, edo lanbideagatik edo adingabearekin duten konfiantza bereziarengatik haren iritzia era objektiboan eman dezaketen pertsonen bitartez. Haur eta nerabeen eskubide hau berari buruz legez ezarritako xedapen bereziei kalterik egin gabe ulertuko da, adibidez, 18.2f) artikuluan zehaztutako xedapenei, osasunagatik egin beharreko esku-hartzeetan baimena emateko edo ukatzeko eskubideari buruzkoei.

3. – Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, adingabeekin zerikusi zuzena duten prozeduretan haiek ulertzeko moduko hizkuntza eta haien adimen-gaitasunaren arabera egokitutako hizkera erabil dadin zainduko dute.

1. – Haur eta nerabe guztiek izango dute, beti, beren eskubideak defendatzeko eskubidea, beren kabuz, legeak uzten badie, edo beren legezko ordezkariaren bitartez, non eta legezko ordezkariak ez diren alderdi interesatu edo ez duten adingabearen interesekin bat ez datorren interesik; beste pertsona batzuen bitartez ere defenda ditzakete, baldin eta pertsona horiek, lanbidea dela-eta edo konfiantzazko harreman berezia dutela-eta, iritzia objektiboki eman badezakete. Bestalde, guraso-ahala, tutoretza edo zaintza beren gain duten pertsonek babestu eta zaindu egin beharko dituzte eskubide horiek, eta eskumena duten herri-administrazioek behar bezala erabiltzen direla begiratu behar dute eta helburu horiek betetzeko beharrezkoak diren mekanismoak abiarazi.

2. – Haurrek eta nerabeek, eskubide horiek benetan erabili ahal izateko, eskubidea dute herri-administrazioengandik laguntza egokia jasotzeko. Horretarako, honako hauek egin ahal izango dituzte:

   1. Eskumena duen herri-erakundeari babesa eta tutoretza eskatzea.

   2. Haien ustez, beraien eskubideak urratzen dituzten egoerak ministerio fiskalari jakinaraztea, dagozkion akzioak abiaraz ditzan.

   3. Haurren eta Nerabeen Defentsarako Erakundeari aurkeztea beren kexak (Lege honetako 96. artikuluaren bitartez sortzen da erakunde hori).

   4. Herri-administrazioei eskura dituzten gizarte-baliabideak eskatzea.

   5. Haur eta nerabeek, zigor-zuzenbidearen urraketaren bat egiteaz akusatuta prozedura judizialen batean parte hartu beharra daukatenean, legelari baten defentsa edukitzea; konfiantzazko abokaturik izendatu ez badu, ofiziozko txandaren bitartez izendatuko zaio bat. Orobat, lege honen esparruan sartzen diren borondatezko jurisdikzioaren prozeduretan doako aholkularitza juridikoa eduki ahal izatea, urtarrilaren 10eko 1/1996 Legeak, Doako Laguntza Juridikoarenak, eta uztailaren 30eko 210/1996 Dekretuak, Euskal Autonomia Erkidegoan doako laguntza juridikoa emateari buruzkoak ezarritako moduan.

3. – Baldin eta prozedura judizialetan epaiketa egiten den lekuan bertan parte hartzeagatik adingabeak traumaren bat jasan badezake, edo lekukoaren froga galarazi egin badaiteke, epaiketa-aretoan egon beharrik gabe parte hartzeko moduko bitarteko teknikoez parte hartzea bermatuko da, ahal dela, eta, behar izanez gero, baimena eskatuko zaio eskumena duen fiskalari, adingabeak bere nortasuna ezkutuan gordeta prozeduran parte hartu ahal dezan.

4. – Herri-administrazioen betebeharra da adingabeei laguntza ematea eskubide hori erabili ahal izateko, aholkua emanez eta sartuta dauden prozedura horien tramitazioari buruz orientabideak eskainiz. Horretarako, lege honetako 42. artikuluan araututako informazio-zerbitzuak, gizarte-gaietan eskumena duen sailaren pekoak, laguntza behar dutenak haurren eta nerabeen eskubideak defendatzeko erakunde egokienetara bideratzea izango du eginkizun.

   Adingabearen eta haren tutoretza edo zaintza daukan herri-erakundearen artean interes-gatazka dagoenean, adingabeari jakinarazi behar zaio baduela eskubidea, indarrean dagoen legediak ezarritako moduan, epaitegietan defendatzaile bat edukitzeko.

5. – Herri-administrazioen jarduera lehentasunezkoa izango da mehatxu eta hertsapenik izanez gero; hortaz, eskumena duen herri-administrazioak bere kabuz jardungo du halako egoeraren zantzurik txikiena izan orduko.

1. – Haur eta nerabe guztiek dute eskubidea beraien osasuna susta dadin eta babes dadin, bai eta osasun-arreta integrala eman dakien, indarrean dagoen legedian xedatutakoaren arabera.

2. – Haurrek eta nerabeek eskubide hauek izango dituzte:

   1. Jaiotzen direnean behar bezala identifikatuak izateko eskubidea, identifikazio hori bermatuko duten bitarteko egokien bitartez.

   2. Jaiotzen den unetik bertatik haurraren osasun-txartela edukitzeko eskubidea. Txartel horretan osasuna zaintzeko eta babesteko garrantzitsutzat jotako eginbehar nagusiak azalduko dira.

   3. Osasun-zerbitzuetako agintaritzak proposatutako txertoen egutegian ageri diren gaixotasun infekzioso-kutsakorren aurka immunizatuak izateko eskubidea.

   4. Norberaren historia klinikoa eta, baldin badago, historia soziala ere isilpean edukia izan dadin, bai eta norberaren familia-egoerari eta egoera sozioekonomikoari buruzko beste edozein datu ere.

   5. Beren osasun-egoerari buruzko informazioa jasotzeko eskubidea, bai eta ematen ari zaizkien tratamendu medikuari buruzkoa ere, betiere, haien adina, heldutasuna eta egoera psikologiko eta afektiboa kontuan hartuta, lege honetako 12. artikuluan ezarritako moduan; gainera, ahalegina egin beharko da informazio garrantzitsu hori haurrak edo nerabeak hobekien ulertzen duen hizkuntzan emateko.

   6. Nork bere baimena emateko edo ukatzeko eskubidea, Gaixoaren Autonomia eta Informazio eta Dokumentazio Klinikoari buruzko Eskubide eta Betebeharrak Arautzen dituen azaroaren 14ko 41/2002 Lege Oinarrizkoak ezarritakoarekin bat etorriz.

   7. Beraien osotasuna eta osasuna arriskuan jar ditzaketen esperimentu zientifikorik edo medikurik egin ez dezaten beraiengan.

   8. Beren osasunaz, orokorrean hartuta, informazioa jasotzeko eskubidea.

   9. Tratu gizalegezkoa, ulerbera eta haien intimitatearen begirunezkoa eman dakien.

   10. Osasun-zerbitzuetan aplikatzekoa den araudian aurreikusitako eskubide oro izango dute.

3. – Haurren eta nerabeen osasuna sustatu eta babesteari dagokionez, haien guraso, tutore eta legezko zaintzaileek eskubide hauek izango dituzte:

   1. Haurren eta nerabeen osasun-egoerari buruzko informazioa jasotzeko eskubidea, adingabeek duten intimitate-eskubideari kalterik egin gabe eta haien adin, egoera afektibo eta adimen-garapenaren arabera.

   2. Haurrari edo nerabeari eritasunen bat antzemateko probak egin behar zaizkionean edo tratamendu bat aplikatu behar zaionean, proba edo tratamendu horien gaineko informazioa jasotzeko eskubidea, eta probak egin aurretik edo tratamendua aplikatu aurretik baimena eska dakien, aurreko paragrafoko f) idatz-zatian aurreikusitako moduan. Baimenik eman ezean, eta, hala badagokio, epailea izango da, medikuaren agindua jaso ondoren, baimen hori eman beharko duena; dena dela, adingabearen bizitzeko eskubideari eta osasunerako eskubideari lehentasuna emango zaie beti.

   3. Osasun-zerbitzuetan aplikatzekoa den araudian ezarritako eskubide oro izango dute.

4. – Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrean osasunaren arloan eskumena duen sailak bermatu egingo ditu eskubide honen legezko arauketatik datozkeen eskubide eta betebeharrak, osagarri eta tresna gisa emandakoak, eta, bermatu ere, haur eta nerabeek osasun-zerbitzuekiko dituzten harremanetan, haien nortasunari, giza duintasunari eta intimitateari zor zaien errespeturik handienarekin. Aurreko hori betetze aldera, Euskal Autonomia Erkidegoaren Administrazio orokorrean osasunaren arloan eskumena duen saila hezkuntzaren arloan eskumena duen sailarekin arituko da elkarlanean, osasunaren gaineko hezkuntza-programak lantzen, osasuna sustatzen eta babesten eta, oro har, une bakoitzean lehentasunezkotzat jotzen diren gaiak jorratzen.

Haur eta nerabe guztiek osasun-zerbitzuen sistema publikoa erabiltzeko eskubidea dute, gainerako herritarrek erabiltzen duten baldintza berdinetan.

1. – Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrean osasunaren arloan eskumena duen sailak beharrezkoak diren bitarteko guztiak jarriko ditu haur eta nerabeei erietxean sartu beharrik gabeko osasun-arreta eman dakien. Horretarako, erietxeez besteko osasun-zentroetan toki egokiak prestatuko dira haur eta nerabeei beharrezko zainketak eskaintzeko eta haien jolasteko beharrari erantzuteko, zentroek dauzkaten lekuaren eta baliabideen arabera eta, betiere, segurtasun-arau ofizialak betez. Oroz gain, irisgarritasunari buruz indarrean dagoen araudia betetzen dela zaindu beharko da.

2. – Haurrak edo nerabeak erietxean nahitaez egon behar badu, ahalik eta egonaldi laburrena egingo du.

3. – Haurrek eta nerabeek, egon behar duten erietxea osasun-zentro publikoa nahiz pribatua izan, beste eskubide hauek ere izango dituzte, 18. artikuluan zehaztutako eskubide orokorrez gain:

   1. Ematen zaien tratamendu mediko osoari buruz eta tratamendu horrek izan ditzakeen ondorio positiboei buruz informazioa jasotzeko eskubidea; betiere, beren adina, adimen-garapena eta egoera afektibo zein psikologikoa kontuan izanda.

   2. Eskubidea dute osasun-zerbitzuetan banakako arreta eskain dakien bai eta tratamenduaren banakako jarraipena egin dakien ere, ahal dela beti profesional-talde beraren esku.

   3. Erietxean egon beharra dutenean, eskubidea dute beren gurasoek edo horien ordezkoek ahalik eta denbora luzeenean lagun diezaieten, baina ez ikusle pasiboen moduan, baizik eta elementu aktiboen moduan, erietxeko egonaldiak irauten duen bitartean, salbu eta hori eragozpen edo kalte izan badaiteke ezarri beharreko tratamenduetarako.

   4. Urduritasun handiko uneetan gurasoekin edo haien ordezkoekin harremana eduki ahal izateko eskubidea, eta, horretarako, egokiak diren bitartekoak eskura edukiko dituzte.

   5. Eskubidea dute, erietxean sartu behar dituztenean, ahal dela beste ume batzuen ondoan jar ditzaten, eta ez helduen ondoan.

   6. Eskubidea dute zainketarako, hezkuntzarako eta jolaserako beren beharrizanei erantzuteko leku eta gela egokiak edukitzeko, betiere segurtasun-arau ofizialak betez. Oroz gain, irisgarritasunari buruz indarrean dagen araudia betetzen dela zaindu beharko da.

   7. Erietxean dauden bitartean, eskubidea dute eskolako ikasketak egiten jarraitzeko, eta hezkuntzako agintariek beren eskura jartzen dituzten irakasleez eta ikasmaterialez baliatzeko.

   8. Eskubidea dute erietxeko egonaldian, beren adinari ondo datozkien jostailu, liburu eta ikus-entzunezkoak erabiltzeko.

   9. Eskubidea dute jasoko dituzten zainketak doiak izango direlako segurtasuna edukitzeko, nahiz eta, horretarako, justiziak esku hartu behar izan, dela gurasoek zainketa horiek ukatu egiten dizkietelako –erlijioarengatik, kulturarengatik edo beste arrazoi batzuengatik–, dela gurasoek beharrizan horri erantzuteko aukerarik ez dutelako; betiere, adingabearen bizitzeko eskubideari eta osotasun fisikorako eskubideari emango zaie lehentasuna.

4. – Osasun mentaleko zentroetan, haurrek eta nerabeek behar dituzten zainketa eta tratamendu egokietarako baldintzak ipiniko dira, beharrezkoak direnak; eta osasun mentaleko arazoak dituzten haur eta nerabeak zaintzeko langile kualifikatuz hornitutako unitate espezializatuak sortu eta ekipatzera joko da.

5. – Atentzio Soziosanitarioko Euskal Kontseilua osatzen duten administrazioen artean beharrezko koordinazioa bermatuko da ahalmen-urritasuna duten haur eta nerabeei laguntza emateko zentroak eta zerbitzuak sor daitezen bultzatzeko.

6. – Eskumena duten administrazioek osasun-zerbitzuen titularrentzat eta osasun-arloko langileentzat prestakuntza-programak garatuko dituzte haurreenganako tratu txarrak, haurren babesgabetasuna edo arrisku-egoera antzemateko behar beste ezagutza eskura ditzaten.

Osasun-zerbitzuek eta osasun arloko langileek adingabeen babesaren arloan eskumena duten herri-administrazioei jakinarazi behar dizkiete, edo, beharrezkoa bada, ministerio fiskalari edo epaileari, haurrenganako tratu txarrak, haurren babesgabetasuna edo arrisku-egoera ekar ditzaketen egitateak, eta horrelakoetan behar diren esku-hartzeak eraginkorrak eta kalitatezkoak izango direla bermatzeko behar diren datu guztiak helarazi beharko dizkiete; orobat, elkarlanean aritu beharko dute horrelako egoerak eragozteko eta konpontzeko.

1. – Haur eta nerabe guztiek heziketa jasotzeko eskubidea dute, heziketa hori batez ere familiaren eta gizartearen inguruneetan eta hezkuntza-zentroetan emango zaie, indarrean dagoen legediak ezarritako moduan.

2. – Haur eta nerabe guztiek oinarrizko irakaskuntza jasotzeko eskubidea dute, hau da, lehen hezkuntzaz eta derrigorrezko bigarren hezkuntzaz osatzen dena, indarrean dagoen legediak ezarritako eran.

1. – Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrean hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak behar beste plaza eduki beharko ditu hezkuntza-zentroetan, haurrei eta nerabeei irakaskuntzaren ziklo guztietan behar dituzten hezkuntza-zerbitzuak eskaini ahal izazeko.

2. – Hezkuntza-zentroen diseinuak eta ekipamenduak beharrezko baldintzak izango dituzte, haurren eta nerabeen ahalmenak, gorputzaren eta adimenarenak, modu egokian gara daitezen. Oroz gain, segurtasunari eta irisgarritasunari buruz indarrean dagoen araudia betetzen dela zaindu beharko da.

3. – Botere publikoek, euskal eskola publikoa eratzen duten zentroen bitartez, hiru urtetik gorakoen eskolaratze doakoa bermatuko dute.

4. – Hezkuntza Administrazioak, gainerako administrazioekin eta gizarte-eragileekin batera lan eginez, zero urtetik ezarriko ditu eskolaratze-zerbitzuak, euskal eskola publikoa arautzen duen araudian aurreikusitako eran. Dena dela, zerbitzu hori ezartzeko prozesuaren barruan lehentasuna emango zaie maila sozioekonomiko apalena duten eskualdeei eta, oro har, hezkuntza-beharrizan bereziak dituzten ikasleei edo hizkuntza-beharrizanak dituztenei.

Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrean hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak beharrezkoak diren bitartekoak jarri beharko ditu honako hauek bermatze aldera:

1. – Haur eta nerabeen hezkuntza-prozesua beraien eboluzio-egoerari egokitzea.

2. – Irakaskuntza-zentroen hezkuntza eta curriculum proiektuetan honako gai hauek sartzea:

   1. Balioen araberako hezkuntza, indarrean dagoen zuzenbide-antolamenduan jasotako printzipio, eskubide eta askatasun funtsezkoekin bat etorriz, bereziki hauekin: aniztasunaren errespetuarekin eta inoren aurka bereizkeriarik ez eragiteko printzipioarekin (dela jaiotza, adin, arraza, sexu, egoera zibil, sexu-joera, gaitasun fisiko edo psikiko, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijio, sineskera eta ideologiagatik edo beste edozein egoera edo ezaugarri pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik eragindako bereizkeria).

   2. Hezkuntza ez-sexista, bakearen kultura, gizalegea eta tolerantzia sustatzen dituzten balioetan oinarritua.

   3. Euskal Autonomia Erkidegoaren gizarte eta kultura errealitatearen errespetua, bere aniztasun osoan, eta Euskal Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizial bien ikaskuntza.

   4. Gertuko kultura-ingurunea ezagutzea, eta beste kultura-eremu batzuen aurrean jarrera irekia edukitzea.

   5. Ingurumen natural eta orekatuaren errespetua, garapen iraunkorraren oinarrien gainean.

3. – Aukera-berdintasuna errespetatzea eta sustatzea eskolaratzean eta eskolan egin beharreko ibilbidean. Ildo horretatik, haur eta nerabe guztiei heziketa-aukera berdinak eskaini behar dizkiete, eta, helburu horrekin, bereizketa positiboko ekinbideak xedatuko dituzte, haur eta nerabe guztiak barne hartuta, eta, batez ere, ekonomia, gizarte eta kultura maila apalagoa dutenentzat eta zailtasun pertsonalak dituztenentzat, hezkuntza-prozesuan laguntzeko eta eskola-porrota gertatzeko arriskuari aurrea hartzeko.

4. – Haurrek eta nerabeek beren hezkuntza-prozesuan eta ikasle-elkarteetan parte har dezaten laguntzea.

5. – Gurasoek, tutoreek edo zaintzaileek haurren eta nerabeen eskola-hezkuntzan parte hartzeko eta hezkuntza horren jarraipena egiteko duten eskubidea errespetatu eta sustatzea.

6. – Derrigorrezko irakaskuntzan absentismoa eragozteko beharrezkoak diren ekintzei heltzea, tokiko administrazioekin, irakaskuntzako langileekin eta familiekin elkarlanean arituz.

7. – Hezkuntza-beharrizan bereziak dituzten ikasleek lehentasuna izan dezaten, pertsona gisa behar duten heziketa eta eskolan eta lanbide baterako behar duten prestakuntza ahalik eta onena izango dela bermatzeko; eskolan hasteko unetik bertatik egingo da ahalegina bakoitzari behar duen bezalako zerbitzua eskaintzeko, eta laguntzeko eginkizuna berariaz prestatuta dauden profesional kualifikatuen esku utziko da.

8. – Hezkuntza-zentroetan arrisku-egoerak prebenitzeko programak garatzea, bereziki hauek:

   1. Osasunari buruzko prebentzio eta hezkuntza programak, batez ere menpekotasuna eragin dezaketen gaiei buruz, haurdun geratzea eragozteko metodoei buruz, sexu-harremanen bidez kutsatzen diren eritasunei buruz eta elikadurari buruz; hori guztia haurrek eta nerabeek beren osasunerako edo beste batzuenerako jokabide eta ohitura kaltegarririk har ez dezaten.

   2. Sexualitatearen eta afektibitatearen heziketarako programak.

   3. Bide-segurtasunari buruzko prebentzio eta hezkuntza programak.

   4. Haurren eta nerabeen nortasunaren garapen askeari kalte eragin diezaieketen sekten eta bestelako erakunde batzuen eragin kaltegarriez ohartarazteko prebentzio eta informazio programak.

   5. Tratu txarrei eta sexu-abusuei buruzko sentsibilizazio eta prebentzio programak, haurren eta nerabeen eskubideez informazioa emango dutenak. Informazio horretan eskubide horiek urratzea edo arrisku-egoera bat sortzea eragin dezaketen jokamoldeak azalduko dira, bai haurren eta nerabeenak, bai beste pertsona batzuenak; orobat, laguntza eman diezaieketen pertsonak edo erakundeak zeintzuk diren azalduko da. Hori guztia ikasleen ahalmenari eta eboluzio-garapenari egokitutako hizkera erraza eta argia erabiliz egingo da.

   6. Ingurumenaren eta erantzukizunezko kontsumoaren gaineko informazio eta prestakuntza programak.

9. – Haur eta nerabeen artean gerta litekeen edozein jazarpen eta indarkeria egoera antzemateari eta zuzentzeari lehentasuna ematea.

10. – Eskumena duten administrazioek hezkuntza-zentroetako titularrentzat eta langileentzat prestakuntza-programak garatzea, haurrenganako tratu txarrak, haurren babesgabetasuna edo arrisku-egoera antzemateko behar beste ezagutza eskura ditzaten.

1. – Baldin eta agintariek edo herritarrek jakiten badute derrigorrezko hezkuntza jasotzeko adinean dagoen haur edo neraberen bat eskolaratu gabe dagoela edo, arrazoibiderik eman gabe ez dela eskolara joaten, eskumena duten herri-agintariei jakinarazi beharko diete, batez ere Hezkuntza Administrazioko agintariei, Toki Administrazioko erakundeei eta ministerio fiskalari, haurra edo nerabea eskolaratzeko, edo eskolara joanarazteko, beharrezkoak diren neurriak har ditzaten.

2. – Halaber, hezkuntza-zentroetako titularrek eta langileek adingabeen babesaren arloan eskumena duten herri-administrazioei edo, beharrezkoa bada, ministerio fiskalari edo epaileari jakinarazi behar dizkiete haurrenganako tratu txarrak, haurren babesgabetasuna edo horien arrisku-egoera ekar dezaketen egitateak, eta halaber adierazi beharko dizkiete horrelakoetan behar diren esku-hartzeak eraginkorrak eta kalitatezkoak izango direla bermatzeko behar diren datu guztiak; orobat, elkarlanean aritu beharko dute horrelako egoerak eragozteko eta konpontzeko, baina betiere adingabeen lehentasunezko interesak edukiko dira kontuan.

1. – Haurrek eta nerabeek eskubidea dute, eskolan ematen zaien irakaskuntzaren osagarri gisa, kultura-prestakuntza integrala jasotzeko, beren gaitasun intelektual eta artistikoa garatzeko nahiz trebetasun fisikoak eta eskulanetarakoak areagotzeko.

2. – Haur eta nerabe guztiek dute eskubidea beraien kultura-aukera errespeta dakien, zein ere den haien familiaren kultura.

3. – Halaber, haur eta nerabe guztiek dute eskubidea beren jatorrizko kultura ezagutu eta garatzeko.

Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrak betebehar hauek izango ditu:

1. Haur eta nerabeentzako kultura eta arte agerkariak prestatzea eta ekimen pribatuen bidez horrelako jarduerak antola daitezen sustatzea.

2. Haurrek eta nerabeek Euskal Autonomia Erkidegoaren kulturaren arloko ondasunak eta baliabideak berdintasunean erabili ahal izango dituztela eta horietan parte hartu ahal izango dutela bermatzea.

3. Haurrek eta nerabeek beren gaitasun zein trebetasun intelektual eta artistikoak nahiz kirolerakoak edo eskulanetarakoak garatu ahal izateko, kulturaren arloko bitarteko eta baliabideak sor daitezen sustatzea eta xedatzea.

4. Haur eta nerabe guztiei kultura-aukera berdinak eskaintzea, eta horretarako bereizketa positiboko ekinbideak xedatzea, haur eta nerabe guztiak barne hartuta, batez ere ekonomia, gizarte edo kultura maila apalagoa dutenentzat eta zailtasun pertsonalak dituztenentzat.

5. Haur eta nerabeei informazio askotarikoa eta egiazkoa eskuratzeko aukera bermatzea.

6. Hedabideek haur eta nerabeentzat interesgarria den informazioa eman dezaten sustatzea; orobat, haur eta nerabeentzat argitalpenak argitara ditzaten eta haur eta nerabeek parte hartzeko moduko telebista-saioak presta ditzaten sustatzea, betiere oinarrizko eskubide eta askatasunen errespetuaren balioak aintzat hartuta.

Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, zaindu egingo dute haur eta nerabeak hazten diren inguruneko kultura eta gizarte baldintzak egokiak izan daitezen, era horretan, haien nortasuna osoki gara dadin eta haien integrazioa erabatekoa izan dadin hezkuntzaren, kulturaren eta gizartearen arloetan; egokitasun hori bermatzeko, gainbegiratu, kontrolatu eta ikuskatzeko neurriak hartuko dituzte, kasuan-kasuan beharrezkoak direnak.

Haur eta nerabeak joko-establezimendu eta lokaletara sartuko badira, Jokoa Arautzeko azaroaren 8ko 4/1991 Legeak aurreikusitakoa bete beharko da.

Haurrak eta nerabeak babestu egin beharko dira Euskal Autonomia Erkidegoan jendearentzako antolatzen eta egiten diren ikuskizun publiko eta jolas-jardueretatik, eta babes hori, Ikuskizun Publikoen eta Jolas Jardueren azaroaren 10eko 4/1995 Legean eta hura garatzeko arauetan aurreikusitakoaren arabera emango da.

1. – Galarazita dago haur eta nerabeei beraien nortasunaren garapenerako kaltegarri izan daitezkeen edukiak dituzten argitalpenak saltzea; betiere, galarazita egongo da haiei bortizkeria, pornografia edo giza harremanetan esplotazioa erakusten duten edukiak dituzten argitalpenak saltzea, edo tratu laidogarria erakusten dutenak, delitu-jarduerak egitera zirikatzen dutenak edo elkartasun-eza edo inoren aurkako bereizkeria sustatzen dutenak honako arrazoi hauetakoren batengatik: jaiotza, adin, arraza, sexu, egoera zibil, sexu-joera, gaitasun fisiko edo psikiko, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijio, sineskera eta ideologiagatik edo beste edozein ezaugarri edo egoera pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik.

2. – Galarazita dago haur eta nerabeei, zuzenean nahiz zeharka, goiko paragrafoan aipatutakoak bezalako argitalpenak eskaintzea, edo horiek erakusgai jartzea haur eta nerabeek libreki hartu ahal izateko moduan.

3. – Galarazita dago argitalpenetan haurren eta nerabeen izenak, irudiak edo haiei buruzko bestelako datu batzuk hedatzea, Adingabearen gaineko Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoak (Kode Zibilaren eta Prozedura Zibilaren Legearen zati batzuk ere aldatu zituen) eta 1/1982 Legeak (maiatzaren 5ekoa, Ohorearen, Norberaren eta Familiaren Intimitatearen eta Bakoitzaren Irudiaren Babes Zibilari buruzkoa) eta lege honetako 10. artikuluak ezarritako moduan.

4. – Galarazita daude, orobat, indarrean dagoen zuzenbide-antolamenduan argitalpenei buruz berariaz galarazita dauden gainerako jarduerak.

1. – Ikus-entzunezko materialari dagokionez, jarduera hauek galarazita egongo dira:

   1. Haur eta nerabeei, haien garapenerako kaltegarri izan daitezkeen bideoak, bideojokoak edo beste edozein ikus-entzunezko material saldu edo alokatzea; batez ere ikus-entzunezkoen edukia lege honetako 30.1 artikuluan aipatutakoa bada.

   2. Aurreko idatz-zatian aipatutako ikus-entzunezko materiala proiektatzea haurrak eta nerabeak sartzera haizu diren lokaletan eta ikuskizunetan, eta, oro har, material hori haur eta nerabeen artean hedatzea, edozein bitartekoren bidez.

   3. Galarazita daude, orobat, indarrean dagoen zuzenbide-antolamenduan ikus-entzunezko materialari buruz berariaz galarazita dauden gainerako jarduerak.

2. – Telebistako eta irratiko programazioaz den bezainbatean:

   1. Uztailaren 12ko 25/1994 Legearekin bat etorriz (Europar Batasuneko estatu kideek telebista bidezko irrati-hedapenaren jarduerei buruz emandako lege, erregelamendu eta administrazio xedapenen koordinazioari buruzko 89/552/CEE Zuzentaraua Espainiako zuzenbide-antolamenduan sartu zen lege horren bitartez), Euskal Autonomia Erkidegoarenak diren telebista-kanalen emanaldiek, bai eta beste telebista-zerbitzu batzuen emanaldiek ere (zerbitzu horiei baimena ematea Autonomia Erkidegoko Administrazioari dagokionean), honako betekizun hauek bete behar dituzte:

      • Haurrentzako eta nerabeentzako programak emateko orduan, haien ohituren araberako ordutegia errespetatzea.

      • Egunean ordu-tarte bat gordetzea, eta tarte horretan haur eta nerabeen garapenari kalte egin diezaioketen programarik, irudirik edo mezurik ez ematea eta, bereziki, lege honetako 30.1 artikuluan aipatutakoen erakorik.

   2. Telebista-emanaldietan bete beharreko betekizun horiek, aurreko idatz-zatian aipatutakoak, Euskal Autonomia Erkidegoaren eskumenekoak diren irratiko kanalen eta zerbitzuen bidezko emanaldietan ere bete beharko dira.

3. – Telekomunikazio eta telematika bidezko beste bitarteko batzuei dagokienez, herri-administrazioek zaindu egin beharko dute haurrak eta nerabeak, sistema horien bidez, ez direla beraien garapenerako kaltegarri izan daitezkeen zerbitzuetara sartu ahal, eta, bereziki, lege honetako 30.1 artikuluan azaldutako edukien antzekoak dituztenetara.

4. – Galarazita dago hedabideetan haurren eta nerabeen izenak, irudiak edo haiei buruzko bestelako datu batzuk hedatzea, Adingabearen gaineko Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoak (Kode Zibilaren eta Prozedura Zibilaren Legearen zati batzuk ere aldatu zituen), maiatzaren 5eko 1/1982 Legeak (Ohorearen, Norberaren eta Familiaren Intimitatearen eta Bakoitzaren Irudiaren Babes Zibilari buruzko Legea) eta lege honetako 10. artikuluak ezarritako moduan.

1. – Haurrentzat eta nerabeentzat egiten den publizitateari dagokionez:

   1. Haur eta nerabeentzat egindako publizitateak, Euskal Autonomia Erkidegoan hedatzen denak, honako betekizun hauek bete beharko ditu, haien eskubideak behar bezala babestearren:

      • Iragarkiek ezingo dute bortxakeriarik, pornografiarik edo giza harremanen esplotaziorik erakutsi, ez eta tratu laidogarririk ere; orobat, ezingo dute delitu-jarduerak egitera zirikatu, edo elkartasunik eza edo inoren aurkako bereizkeriarik eragin honako arrazoi hauetako batengatik: jaiotza, adin, arraza, sexu, egoera zibil, sexu-joera, gaitasun fisiko edo psikiko, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijio, sineskera eta ideologiagatik edo beste edozein ezaugarri edo egoera pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik.

      • Iragarkiek ezingo dute zirikatu osasunerako kaltegarriak diren jokabideetara edo jardueretara.

      • Haur eta nerabeentzako produktuen irudiak, prestazioak eta erabilera zuzena era ulergarrian eta egiazkoan erakutsiko dira, eta, horretarako, haur eta nerabeen garapen-mailari egokitutako hizkera erraza erabiliko da.

      • Iragarkiek ezin dute bereizketarik ez bereizkeriarik egin iragarritako objektuaren kontsumoaren arabera.

      • Iragarkietan ezingo da ondasunak edo zerbitzuak emango direla agindu, baldin eta horiek eskuratzeko argi azaldu ez diren baldintzak bete behar badira.

      • Iragarkiek ezingo dituzte haurrak eta nerabeak produktu bat edo zerbitzu bat erostera zirikatu haien esperientziarik ezaz edo sinesberatasunaz baliatuta; orobat, ezingo dituzte haurrak edo nerabeak zirikatu, beren gurasoak, tutoreak, zaintzaileak edo beste edonor limurtzera, dena delako produktua edo zerbitzua eros diezaieten.

      • Iragarkiek ezingo dute esplotatu haurrek eta nerabeek beren gurasoengan, tutoreengan edo zaintzaileengan, edo irakasleengan edo beste pertsona batzuengan duten konfiantza, inoiz ere ez.

      • Iragarkiek ez dituzte agertu behar egoera arriskutsuetan dauden edo sexu jarduera edo jokabideetan ari diren haur edo nerabeak.

      • Iragarkiek ez dituzte sortu behar haur eta nerabeengan helduei dagozkien igurikipenak, adibidez, ekonomia-arrakastarekin zerikusia dutenak.

   2. Galarazita daude haur eta nerabeen nortasunaren garapenerako kaltegarriak izan daitezkeen edukiak dituzten publizitate-mota guztiak, leku hauetan guztietan: 29. artikuluan aipatzen diren jokoetarako lokaletan nahiz ikuskizun publikoetan zein jolas-jardueretan; Euskal Autonomia Erkidegoan zabaltzen diren argitalpenetan, batez ere haurrentzat eta nerabeentzat direnetan; telebistan edo irratian haurrentzako eta nerabeentzako babes bereziko ordu-tarteetan ematen den publizitatean, eta beste edozein telekomunikazio edo telematika bitartekoren bidez, haurrak eta nerabeak sartzera haizu diren zerbitzuetan.

   3. Haur eta nerabeak babestuta egongo dira edari alkoholdunen eta tabakoz egindako produktuen publizitatetik, Droga Menpekotasunen arloko Aurrezaintza, Laguntza eta Gizarteratzeari buruzko ekainaren 25eko 18/1998 Legeak ezarritako moduan.

2. – Haurrak eta nerabeak protagonista dituen publizitateari dagokionez (Euskal Autonomia Erkidegoko lurraldean zabaltzen den publizitatea, esan nahi da):

   1. Haurrak eta nerabeak ageri diren publizitate-irudiek ez dute kontsumo itsua egitera bultzatu behar.

   2. Galarazita dago haurrak eta nerabeak erabiltzea honelakoak iragartzeko: edari alkoholdunak, tabakoa, edo haur eta nerabeentzat debekatuta dauden jarduerak; pornografia-edukia duten jarduerak; giza harremanen esplotazioa eragiten dutenak; tratu laidogarria erakusten dutenak; delitu jarduerak egitera zirikatzen dutenak, edo elkartasunik eza edo inoren aurkako bereizkeria eragiten dutenak arrazoi hauetako batengatik: jaiotza, adin, arraza, sexu, egoera zibil, sexu-joera, gaitasun fisiko edo psikiko, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijio, sineskera eta ideologiagatik edo beste edozein ezaugarri edo egoera pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik; edo haien garapenerako kaltegarria izan daitekeen beste edozein eduki agertzen dutenak.

3. – Ministerio fiskalari eta haurrak eta nerabeak babesteko arloan eskumena duten herri-administrazioei dagokie legez kontrako publizitatea eteteko eta zuzentzeko akzioak erabiltzea –legezkotasuna duten beste subjektu batzuei ere badagokie ere–, Adingabearen gainekoBabes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoaren 5.5. artikuluan ezarritakoaren arabera (Kode Zibilaren eta Prozedura Zibilaren Legearen zati batzuk ere aldatu zituen lege horrek).

1. – Produktuen kontsumoari dagokionez:

   1. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrean kontsumoaren arloan eskumena duen sailak zaindu egin behar du haurren eta nerabeen eskubideek eta interesek defentsa eta babes bereziak izan ditzaten, beharrizan eta ezaugarri bereziak dituzten kontsumitzaileak direnez geroztik.

   2. Haurrek eta nerabeek kontsumitu edo erabili ahal ditzaten, produktuek honako betekizun hauek bete behar dituzte:

      • Ezin dute gai kaltegarririk eduki –indarrean dagoen legediak ezartzen duen bezala–, eta agerian izan behar dute beren osaera, ezaugarriak, erabiltzeko modua eta zein adinetako haur eta nerabeentzat diren jakiteko behar beste informazio.

      • Egokiak direla bermatzeko behar diren neurri guztiak bete behar dituzte, egokiak hala beren erabilera izango den horretarako nola gaizki erabiltzeagatik sor daitezkeen ondorio txarrak saihesteko.

   3. Droga Menpekotasunen arloko Aurrezaintza, Laguntza eta Gizarteratzeari buruzko ekainaren 25eko 18/1998 Legearen 20 eta 21. artikuluetan ezarritakoaren arabera, galarazita egongo da edari alkoholdunak eta tabakoa zein tabakoz egindako produktuak hamazortzi urtetik beherakoei saltzea.

   4. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrak, bere eskumenen esparruan, zaindu egin behar du farmazia-produktuen araudia bete dadin; batez ere, sendagaiak egin eta aurkezteko eran istripuak prebenitu behar dira, zentzuzko era batean, haurren eta ahalmen-urritasunen bat duten pertsonen istripuak oroz gain.

   5. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrean kontsumoaren arloan eskumena duen sailak zaindu egingo du detergenteak eta, oro har, garbiketarako produktuak istripuak prebenitzeko moduan aurkeztuko direla (zentzuzko era batean prebenituko direla), eta, batez ere, irekitzea eragozteko segurtasun-sistemak edukiko dituztela; orobat, ez dela kolore eta zapore deigarririk erabiliko.

2. – Zerbitzuei dagokienez:

   1. Haurrentzako eta nerabeentzako jolas-gune publikoek leku egokietan egon behar dute kokatuta, eta elementu arriskutsuetatik urruti edo babestuta, beti. Segurtasun-neurri egokiak bermatzeko moduan egongo dira prestatuta, eta, ahal dela, haurrak eta nerabeak jagoteko eta, aldi berean, adinaren araberako taldeetan banatzeko aukera eman behar dute, eta lau urtetik beherako haurrentzat bakarrik izango diren lekuak ere eduki behar dituzte.

   2. Ahalmen-urritasunen bat duten haurrek eta nerabeek aurreko idatz-zatian aipatutako jolas-gunetara sartzeko eta horietaz gozatzeko duten eskubidea bermatu behar da, indarrean dagoen legediaren arabera.

   3. Ikuskizun publikoek eta gainerako jolas-jarduerek istripuak eragozteko eta erabiltzaileentzako arriskuak saihesteko behar bezala prestatutako langileak eduki behar dituzte, eta kasuan-kasuan auto-babeserako nahitaezkoak diren neurriak eduki behar dituzte ezarrita, Larrialdiak Kudeatzeko apirilaren 3ko 1/1996 Legean ezarritakoaren arabera.

   4. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrak arautu egin behar ditu haurrak eta nerabeak sar daitezkeen jolas-gune publikoetan egiten diren jardueren ezaugarriak, bai eta jolas-gune horiek zaintzeko neurriak ere.

   5. Hamasei urtetik beherako haur eta nerabeek, gurasoen, tutoreen edo legezko zaintzaileen berariazko baimenik gabe, hoteletan edo antzeko lekuetan ostatu eskatzen dutenean, hoteleko edo antzeko leku horretako arduradunak jakinarazi egin behar die guraso, tutore edo legezko zaintzaileei, eta, ezin bada, poliziari, guraso, tutore edo legezko zaintzaile horiek aurki ditzan.

3. – Haur eta nerabeentzat galarazita egongo da dirua edo balio ekonomikoa duten gauzak jokatzen diren zorte eta dema jokoetan parte hartzea, orobat diru-saria ematen duten jolas-makinak erabiltzea edo apustuetan parte hartzea, Jokoa Arautzen duen azaroaren 8ko 4/1991 Legeak ezarritakoaren arabera. Galarazita izango dute, orobat, jolas-makinak erabiltzea, baldin eta horien edukia lege honetako 30.1 artikuluan azaldutakoa bada.

1. – Haur eta nerabe guztiek dute eskubidea atseden hartzeko, jolasteko eta beren adineko jolas-jardueretan parte hartzeko, beraien garapenerako funtsezkoa baita hori. Eskubide hori erabiltzen dela bermatzeko, herri-administrazioek beharrezkoak diren instalazioak eta jolas-eremuak sortzea sustatuko dute.

2. – Jolasak eta jostailuak haur eta nerabeen beharrizanei egokitu beharko zaizkie eta, adinaren arabera, haien psikomotrizitatearen garapenerako lagungarri izan behar dute, indarrean dagoen araudian eskatzen diren segurtasun-betekizunak aintzat hartuta.

3. – Haurrek eta nerabeek eskubidea dute kirolak eta jarduera fisikoak egiteko, eta saihestu egin behar da jarduera horietan lehiakortasuna lehenbiziko baliotzat sustatzea. Lehiaketa-kiroletan parte hartzea borondatezkoa izan beharko da, beti, eta entrenamendu plan eta metodoek errespetatu egin beharko dituzte haien egoera fisikoa eta hezkuntza-beharrizanak.

   Arloan eskumena duten administrazioek eta federazioek paragrafo honetan ezarritakoa betetzen dela zainduko dute.

Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, betebehar hauek izango dituzte:

1. Haur eta nerabe guztiei aisialdi-aukera berdinak eskaintzea, eta, horretarako, bereizketa positiboko ekinbideak xedatzea, haur eta nerabe guztiak barne hartuta, batez ere ekonomia, gizarte edo kultura maila apalagoa dutenentzat eta zailtasun pertsonalak dituztenentzat.

2. Aisialdiko jardueren antolaketa sustatzea auzoetan eta udalerrietan, hala erakunde publikoetatik arituz nola auzokideen eta elkarteen ekimenei lagunduz.

3. Kirol eta aisialdi jardueretan parte hartzea sustatzea, hala eskolan nola komunitatean.

4. Haurren eta nerabeen elkarteak eratzeko ohitura sustatzea aisialdiaren eta kirol eta jolas jardueren arloan.

5. Kirol eta aisialdi jardueren heziketa-alderdia indartzea.

Haur eta nerabe guztiek dute eskubidea ingurumen osasungarrian bizitzeko eta ingurumen horretan garapena iraunkorra izan dadin; eskubidea dute, orobat, Euskal Herriko ingurumena ezagutzeko eta hartaz gozatzeko.

Herri-administrazioek, ingurumenari dagokionez:

1. Haur eta nerabe guztiei ingurumenaz eta naturaz gozatzeko aukera berdinak eskaini behar dizkiete, eta, horretarako, bereizketa positiboko ekinbideak xedatuko dituzte, haur eta nerabe guztiak barne hartuko dituztenak, batez ere ekonomia, gizarte edo kultura maila apalagoa dutenentzat eta zailtasun pertsonalak dituztenentzat.

2. Haurren eta nerabeen artean naturaren ezagutza eta errespetua indartu behar dute, ingurumen osasungarri batek zer-nolako garrantzia duen informatuz.

3. Bisita eta ibilbide programatuen antolakuntza sustatu behar dute.

4. Prestakuntzarako, hedapenerako eta kontzientzia sorrarazteko programen antolakuntza sustatu behar dute, honako gai hauen gainean: hondakinen minimizazioa, birziklapena eta tratamendua, baliabide naturalen erabilera arduratsua eta ingurumena zaintzeko ohitura positiboak hartzea.

Haurrek eta nerabeek eskubidea dute beren herria edo hiria ezagutzeko eta oro har beren inguruaz eta bereziki haur eta nerabeentzako ekipamenduetarako lekuez gozatzeko.

Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, honako xedeok dituzten ekintzak sustatuko dituzte:

1. Haurren eta nerabeen berezko beharrizanak kontuan hartzea hirietako guneak planifikatzerakoan; beraz, hirigintza-planetan edo arau subsidiarioetan haurrentzako eta nerabeentzako erabilera eta ekipamenduetarako lurzorua gorde beharko dute.

2. Gune publikoetan haur eta nerabeentzat bereizitako lekuak izango direla ziurtatzea, haien beharrizanei eta indarrean dagoen araudiak eskatutako segurtasun-betekizunei egokitutako hiri-altzariz hornituak, eta, beti, ahalmen-urritasunen bat duten haur eta nerabeak ibiltzeko oztoporik gabekoak. Bide batez, leku irekietan edo aire zabalean egon ezean, kerik gabeko guneak direla bermatuko da.

3. Hezkuntza-zentroen inguruko lekuetan edo haur edo gazteentzako beste zentro edo guneen ingurukoetan sarbideen segurtasuna bermatzea, eta, ahal dela, sarbide horiek oinezkoentzako esparru bihurtzea.

4. Haurrei eta nerabeei bide-segurtasunaren gaineko heziketa emango zaiela bermatzea.

5. Mugitzeko zailtasuna duten haur eta nerabeen parte-hartzea eragotz edo muga dezaketen oztopoak, arkitekturaren edo hirigintzaren aldetik izan daitezkeenak, ezabatu egingo direla bermatzea, Irisgarritasuna Sustatzeko abenduaren 4ko 20/1997 Legeak ezarritako eran.

Haur eta nerabe guztiek dute eskubidea erabat gizarteratzeko eta gizarte-zerbitzuen sare publikoak horretarako eskaintzen dituen bitarteko guztiak erabili ahal izateko.

1. – Gizarte Zerbitzuen urriaren 18ko 5/1996 Legeak ezarritakoari jarraituz, herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, betebehar hauek izango dituzte:

   1. Haur eta nerabe guztiei bermatzea banaka eta familian dituzten beharrizanei ondoen egokitzen zaizkien gizarte-zerbitzuez baliatu ahal izango direla, hala oinarrizko gizarte-zerbitzuez nola espezializatuez.

   2. Beren jarduketak koordinatzea eta gizarte-zerbitzuen sare publikoarekin, osasun-zerbitzuen sarearekin eta hezkuntza-sarearekin elkarlanean aritzea, beharrizanak errazago ezagutzeko eta esku-hartze laster eta eraginkorrak bideratu ahal izateko.

   3. Gizarte-zerbitzuak badirela jakinaraztea eta haien funtzionamenduaz informazioa ematea, hizkera erraz eta argiaz idatzitako informazio-orriak –haur eta nerabeentzat nahiz haien familientzat ulerterrazak– zabalduz.

   4. Gizarte-zerbitzuen antolaketa eta funtzionamendua zerbitzuak jasotzen dituzten haur eta nerabeen nahiz haien familien beharrizanei egokitzea.

2. – Gizarteratzeari begira gizarte-zerbitzuek haur eta nerabeentzat sustatzen dituzten zentro eta zerbitzuak Gizarte Zerbitzuen urriaren 18ko 5/1996 Legean eta hura garatzeko xedapenetan aurreikusitako baimen, erregistro, homologazio eta ikuskaritza erregimenaren pean egongo dira.

1. – Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, gizarteari informazioa emateko zerbitzuak sortuko dituzte, haur eta nerabeei laguntza eskaintzeko. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrak, gizarte-gaietan eskumena duen sailaren bitartez, informazio eta orientazio zerbitzu bat eskainiko du, eta harekin telefono bidez edo posta elektronikoaren bidez harremanetan jartzeko doako sistema batez hornituko du; adingabe guztiek jo ahal izango dute zerbitzu horretara, edozein arrazoi pertsonal edo sozial dela-eta aholkularitza eta laguntza behar dutenean.

2. – Zerbitzu hau izango da 17.4 artikuluan ezarritako moduan orientabideak emateko ardura izango duena.

3. – Zerbitzu hau kudeatzeaz arduratzen den Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioak beharrezko neurriak hartuko ditu pertsona guztiek zerbitzu horren berri izan dezaten eta horretara jotzeko modua ezagut dezaten.

1. – Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, haurrentzako zerbitzu eta programak sortuko dituzte, familiaren alde, bai eta horien sorrera sustatuko ere.

2. – Lege honen ondorioetarako, hauek dira familiaren alde haurrentzat prestatzen diren zerbitzu eta programak: haur eta nerabeek eta haien senitartekoek dituzten beharrizan pertsonal, sozial edo hezkuntzakoei erantzuteko eskaintzen zaizkienak, hala haurtzaindegi-zerbitzua eskaintzen duten eguneko zentroen bidez nola familian eta gizartean erabat integratzeko egoki iritzitako beste modu batzuen bidez.

1. – Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, helduarora igarotzeko programak sortuko dituzte, bai eta horien sorrera sustatuko ere.

2. – Lege honen ondorioetarako, hauek dira helduarora igarotzeko programak: nerabeei bizimodu heldu eta beregainari dagozkion jarduera eta erantzukizunetarako prestakuntza eskaintzen zaizkienak.

1. – Haurrek eta nerabeek beren gain hartu behar dituzte, eta bete, ezagutzen zaizkien eskubideen erabilerari eta titularitateari berez dagozkien edo horietatik sortzen diren betebehar, obligazio eta erantzukizunak, gainerako pertsonek ere eskubide horiek bete-betean erabili ahal izango dituztela eta haietaz gozatu ahal izango direla bermatzearren.

2. – Gizarteko elkarbizitzaren eskakizunekin bat datorren jokabide gizalegezkoa izan beharko dute, tolerantzian eta pertsona guztien eskubideen errespetuan oinarritutakoa.

1. – Haurrak eta nerabeak hazi eta hezteko erantzukizun oinarrizkoa aitari eta amari, tutoreari edo haien zaintza esleitu zaien pertsonei dagokie, indarrean dagoen legediak ezarritako eran. Erantzukizun hori gauzatzeko orduan, bermatu egin behar dituzte, ahal duten neurrian, haurren eta nerabeen garapen integrala lortzeko beharrezko bizi-baldintzak.

2. – Herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, zaindu egin behar dute gurasoek, edo guraso izango direnek, tutoreek eta zaintzaileek beren erantzukizunak era egokian bete ditzaten, eta, horretarako, haur eta nerabeei eragiten dieten arlo guztietan diren zerbitzu guztiak jarriko dituzte haien eskura, baita diru-prestazioak ere, baldin eta horietarako eskubidea badute, bereziki oinarrizko errenta edo kasu bakoitzean aplikatzekoa den biziraupen-prestazioa.

3. – Herri-administrazioak, beren eskumenen esparruan, ordezko izango dira haur eta nerabeak hazi eta hezteko eginkizunean.

1. – Haurrek eta nerabeek eskubidea dute beren gurasoekin bizitzeko, indarrean dagoen legedian xedatutakoaren arabera bereiztea beharrezkoa denean izan ezik. Era berean, eskubidea dute beste senitarteko eta hurbileko batzuekin bizi eta harremanak izateko, Kode Zibilaren 160. artikuluan ezarritako moduan, batez ere aitona-amonekin.

2. – Aitarekin edo amarekin edo bietako batekin ere ez badira bizi, haur eta nerabeek eskubidea dute haiekin harremanak izateko, indarrean dagoen zuzenbide-antolamenduak ezarritako eran eta hark jarritako mugen barruan.

3. – Aurrekoarekin lotuta, eta familia barruko gatazkak konpontzeko ordezko bide bat eskura jartzeagatik, Eusko Jaurlaritzak familia-bitartekaritza arautu eta sustatuko du. Era berean, guraso eta seme-alaben arteko harremana bermatzeko modua emango duten elkarguneak sortzea sustatuko du, egoera dela-eta bisita jagotea komeni denean edo elkargunea neutroa izateak harremanari on egin liezaiokeela uste denean.

1. – Artikulu honen bidez, Haurren eta Nerabeen Defentsarako Erakundea sortzen da, haurren eta nerabeen eskubideak mehatxatzen edo urratzen diren egoeren aurkako defentsa-organo gisa, eta Euskal Autonomia Erkidegoaren esparruan gizartea defentsa horretaz ohartarazteko eta gizartean haren aldeko jarrera sustatzeko.

2. – Haurren eta Nerabeen Defentsarako Erakundea, bere eginkizunak betetzeko orduan, erabat beregain izango da Administraziotik. Etxebizitza eta Gizarte Gaietako Sailari egongo da atxikita, baina sail horretako zati izan gabe.

1. – Haurren eta Nerabeen Defentsarako Erakundeak objektibotasunez eta alderdikeriarik gabe beteko ditu bere eginkizunak, eta berehala esku hartuko du haurren eta nerabeen eskubideak mehatxatuta dauden edo urratu diren egoeretan.

2. – Eginkizun hauek betetzea dagokio:

   1. Haurren eta nerabeen eskubideak mehatxatuta daudenean edo urratu direnean egiten zaizkion kexak jasotzea, eta kexa horien lehenbiziko ebaluazio bat egitea. Horretarako, defentsarako erakundeak epe bat hartuko du, aldez aurreko informazio edo egiaztapenerako, kasuaren ezaugarriak eta ingurumariak ezagutzeko eta kexa tramitatzea komeni den edo ez erabakitzeko.

   2. Haurren eta nerabeen eskubideak mehatxatuta daudenean edo urratu direnean egiten diren kexak eskumena duten erakundeei eta organoei igortzea, hala badagokio.

   3. Erakundeen arteko negoziaziorako eta elkarlanerako bideak irekitzea, eta gomendioak egitea, haurren eta nerabeen eskubideak mehatxatu edo urratzen direneko egoerak edo ohiturak zuzentzeko. Gomendio horien betetze-mailaren jarraipena egingo da.

   4. Haurren eta nerabeen eskubideez ohartaraztea eta gizartean eskubide horiek sustatzea.

   5. Haurren eta nerabeen eskubideei buruzko zabalkundea sustatzea eta eskubide horien erabilera bultzatzea.

   6. Haurrei eta nerabeei aholku eta laguntza ematea eskubideak mehatxatzen edo urratzen direneko egoera eta ohituren aurrean.

   7. Elkartegintza indartzea eta haurren eta nerabeen eskubideen alde lan egiten duten elkarteak eta erakundeak zuzenean sustatzea.

   8. Arartekoarekiko koordinaziorako tresnak proposatzea, eta haurren eta nerabeen arloan eskumena duten beste erakunde eta organo batzuekiko koordinaziorako tresnak ere bai.

   9. Haurren eta nerabeen babesari buruzko araudia erakundeen artean eta gizartean zein neurritan betetzen den eta araudi hori zenbateraino den egokia aztertu eta ebaluatzea. Horretarako, urtero txosten bat egingo du, egindako lanak azaltzeko, eta txosten hori Eusko Legebiltzarrari aurkeztuko dio.

   10. Haurren eta nerabeen eskubideen defentsa bizkortzeko eta haiei ematen zaien zerbitzua hobetzeko behar diren berrikuntzak proposatzea legeetan, administrazioan eta prozeduretan.

   11. Lege honetan jasotako beste edozein eginkizun edo bere helburuak betetzeko izendatzen zaion oro.

3. – Kexaren baten gainean epai irmoa eman bada edo kexa horri buruz epaileak ebazpena eman behar badu, defentsarako erakundeak ez du kexa hori aztertuko. Era berean, bertan behera utziko du ekindako lana, baldin eta, ekin ondoren, interesa duen pertsonaren batek auzi-eskea edo errekurtsoa aurkeztu badie epaitegiei edo auzitegiei.

1. – Haurren edo Nerabeen defendatzailea da defentsarako erakundearen titularra.

2. – Haurren edo Nerabeen defendatzailea Etxebizitza eta Gizarte Gaietako sailburuak proposatuta izendatuko du lehendakariak, dekretu baten bitartez; lau urterako izango da izendapena, eta badago pertsona bera izendatzea iraupen bereko aldi baterako. Izendapen hori Eusko Legebiltzarrak berretsi beharko du, gehiengo osoz.

   Haurren eta Nerabeen defendatzailearekiko harremanetan, euskara nahiz gaztelania erabiltzeko eskubidea aitortzen zaie herritar guztiei, eta arreta ere berek aukeratutako hizkuntza ofizialean jasotzekoa. Hori dela eta, behar diren neurriak jarriko dira eskubide horren erabilera bermatzeko.

3. – Haurren eta Nerabeen defendatzailearen kargua bateraezina da beste hauekin:

   1. Hautetsi-kargu ororekin.

   2. Izendapen askeko kargu politiko ororekin.

   3. Alderdi politiko, sindikatu edo enpresaburu-erakunde bateko kide izatearekin.

   4. Elkarte edo fundazio batean zuzendaritza-eginkizunak betetzearekin.

   5. Epaile edo fiskal lanbideetan aritzearekin.

   6. Lan, merkataritza edo lanbide jarduera ororekin.

4. – Haurren edo Nerabeen defendatzaileak kargua utzi behar izateko arrazoiak dira:

   1. Uko egitea.

   2. Izendapenari dagokion aldia amaitzea.

   3. Heriotza edo gerora gertatutako ezgaitasuna.

   4. Karguko betebeharren ez-betetze larria.

   5. Doloz egindako delituagatik epai irmoaren bidez kondenatua izatea.

   6. Gerora gertatutako bateraezintasuna.

5. – Aurreko paragrafoan aurreikusitako kasuren bat gertatzen bada, Etxebizitza eta Gizarte Gaietako sailburuak Legebiltzarraren Osoko Bilkurari emango dio egoera horren berri. Gaia aztertu ondoren ikusten bada kargua uzteko arrazoiak badaudela, lehendakariaren dekretu baten bidez gauzatuko da kargu-uztea.

6. – Kargu-uztea 4b) paragrafoan ezarritako arrazoiarengatik gertatzen denean, Haurren eta Nerabeen defendatzaileak bere eginkizunak betetzen jarraituko du defendatzaile berriaren izendapena ondorioak eragiten hasi arte.

7. – Haurren eta Nerabeen defendatzaileak konfiantzazko aholkulariak izendatu ahal izango ditu bere eginkizunak betetzeko, betiere erakunde horren erregelamenduarekin bat etorriz eta aurrekontuan ezarritako mugen barruan; aholkulari horiek Eusko Jaurlaritzaren behin-behineko langileen araubide bera izango dute.

8. – Gainerako langileei, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioaren zerbitzuko funtzionarioen araubide juridikoa aplikatuko zaie.

9. – Lege hau indarrean sartu eta urtebeteko epearen barruan Haurren eta Nerabeen Defentsarako Erakundearen antolaketa eta funtzionamendurako erregelamendua egin eta onartuko da.

Euskal Autonomia Erkidegoaren Aurrekontu Orokorretan zehaztu beharko dira urtero-urtero Haurren eta Nerabeen Defentsarako Erakundearen baliabide ekonomikoak.

Haurren eta nerabeen interesaren alde, Euskal Autonomia Erkidegoko herri-administrazioek konponbide berritzaileak ekar ditzaketen proba gisako ekimenetarako laguntza eman ahal izango dute diru eta teknika baliabideen bitartez, betiere konponbide horiek lege honetan ezarritako helburuekin bat badatoz eta lege honetan aurreikusitako kasu bakoitzerako ezarritako eskubide-murrizketak gainditzen ez badituzte.

Proba gisako zerbitzu horientzat baimenak eman ahal izango ditu eskumena duen administrazioak, betiere salbuespen gisa, eta gehienez ere bi urterako. Epe horren buruan, ebaluazio kualitatibo bat egin ondoren uste bada horrela garatutako laguntza-mota aukera egokia eta bideragarria dela, laguntza-mota horri dagozkion eskakizun materialak eta funtzionalak arautu beharko dira. Ez bada hori uste, zerbitzu horrek galdu egingo du baimena.

Eusko Jaurlaritzari baimena ematen zaio lege honetako 117. artikuluan ezarritako isun-zenbatekoak egunera ditzan.

Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 780. artikuluan ezarritakoaren arabera, adingabeak babesteko arloan emandako administrazio-ebazpenen aurka auzibide zibilean jotzeko ez da beharrezkoa izango administrazio-bidean aldez aurreko erreklamaziorik aurkeztea.

Lege hau indarrean sartu eta ondorengo hamabi hilabeteetan, Legebiltzarraren Osoko Bilkurak Haurren eta Nerabeen defendatzailearen izendapena berretsiko du. Izendapena lehendakariak egingo du, dekretu bidez.

Arartekoa Erakundea Sortu eta Arautzen duen otsailaren 27ko 3/1985 Legea eraberritzearen ondorioz Haurren eta Nerabeen defendatzailearen eginkizun eta eskumenen antzekoak dituen ondoko kargu bat sortzen bada erakunde horretan, dagozkion aldaketak egin beharko dira lege honen V. tituluko I. kapituluan.

Zuzeneko ekintzatzat joko dira honako hauek guztiak: lege honetako 42. artikuluan aurreikusitako informazio eta orientazio zerbitzuari buruzko betearazpen-eskumenak; azken xedapenetako lehenbizikoan (49. artikuluarekin lotuta) aurreikusten diren balorazio-tresnak eta aplikazio-protokoloak egitea eta onartzea, arriskua eta babesgabezia egon daitezkeen egoeretarako tresna eta protokoloak alegia, eta nazioarteko adopzioa sustatzeko ekintzak (nazioarteko adopzioan eta espedienteak tramitatzen aritzen diren erakunde laguntzaileen egiaztapena eta arlo horretako jarduketen koordinazioa, lege honetako 104c) artikuluan aurreikusitako jarduketena, hain zuzen).

Eusko Jaurlaritzak, foru-diputazioek eta udalek, lege hau indarrean sartu eta urtebeteko epearen barruan, oinarrizko tresna bat egin eta onartuko dute, babesgabetasun-egoeren larritasuna zehazteko eta egoera horiek arrisku arin, ertain edo larriko egoera diren edo babesgabeziako egoera diren zehazteko. Hori ez da eragozpen izango foru-diputazio bakoitzak, haurrak eta nerabeak babesteko arloan eskumena duten erakundeak diren aldetik, tresna hori bere lurraldearen egoerari ondoen egokitzen zaion eran landu dezan. Era berean, administrazio-jarduketen koordinazioa arintzeko balorazio eta komunikazio protokolo egokiak taxutuko dira.

Horren osagarri, eskumena duten administrazioek ebazpen-tresna egokiak landuko dituzte esparru horretan, babesgabetasun-egoera jakin batzuen larritasun-maila zehaztearren, baldin eta larritasun hori ezin izan bada zehaztu aurreko lerroaldean aipatzen diren tresna teknikoak erabilita.

Eusko Jaurlaritzak, lege hau indarrean sartu eta urtebeteko epearen barruan, lege honetako 78 eta 91. artikuluetan hurrenez hurren aipatzen diren harrera-egoitzen eta barnetegien araudiak egin eta onartuko ditu.

Harik eta haur eta nerabeei gizarte-laguntza ematen aritzen diren zerbitzu eta zentroak –lege honetan aurreikusitakoei– baimentzeko eta homologatzeko eskakizunak arautzen diren bitartean, herri-administrazioek, beren eskumenen esparruan, hau erabaki dezakete: erakunde publikoekin edo pribatuekin sinatutadauzkaten lankidetza-hitzarmenek edo itunek indarra izaten jarrai dezatela.

Eusko Jaurlaritzak, lege hau indarrean sartu eta urtebeteko epearen barruan, adin penalik ez duten arau-hausleei gizarte eta hezkuntza arreta ematen aritzen diren erakunde laguntzaileak –lege honetako 109. artikuluaren 2. paragrafoan aipatzen direnak– baimendu, erregistratu, ikuskatu eta homologatzeko araudia egingo du.

Lege honetan aurreikusten ez diren egoeretan arau hauek aplikatuko dira:

1. Administrazio-prozedurari dagokionez, azaroaren 26ko 30/1992 Legea, Herri Administrazioen Araubide Juridikoarena eta Administrazio Prozedura Erkidearena.

2. Zehatzeko araubidearen arloan, lege hauetan aurreikusitako arau substantibo eta prozedurazkoak: azaroaren 26ko 30/1992 Legea, Herri Administrazioen Araubide Juridikoarena eta Administrazio Prozedura Erkidearena, eta otsailaren 20ko 2/1998 Legea, Euskal Autonomia Erkidegoko Herri Administrazioen Zigortzeko Ahalmenari buruzkoa.

Martxoaren 10eko 40/1998 Dekretua aldatzen ez den bitartean –Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte-zerbitzuak baimendu, erregistratu, homologatu eta ikuskatzeko arauak ezartzen dira hor–, dekretu hori aplikatuko da Gizarte Zerbitzuen urriaren 18ko 5/1996 Legea garatzeko arau gisa.

Ahalmena ematen zaio Euskal Autonomia Erkidegoko Jaurlaritzaren Kontseiluari lege hau garatzeko behar diren erregelamendu-xedapenak eman ditzan.

Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratu eta handik hogeita hamar egunera sartuko da indarrean Lege hau.

Beraz, Lege honi men egiteko eta men eginarazteko agintzen diet, norbanako zein agintari direla, Euskadiko herritar guztiei.

Vitoria-Gasteiz, 2005eko otsailaren 21a.

Lehendakaria,