zirku
iz. Antzinako erromatarrek joko publikoak (orga lehiaketak, gladiadoreen borrokak) egiten zituzten lekua, anfiteatroaren antzekoa. || Antzoki modukoa, biribila, ikuskizun bereziak (animaliak, pailasoak…) egiten direna, finkoa nahiz ibiltaria. v Geol. Elurraren eta glaziarren higadurak sortutako sakonunea, zirkulu erdi baten formakoa, horma zuzenak eta hondoa ahurra dituena. v Zirku modernoa nahiko berria da, nahiz eta zirkuetan izan ohi diren ikuskizun asko (akrobaziak, soka gainean ibiltzea, pailazoak, animaliak…), oso antzinakoak izan; aspaldiko ohitura zen saltzaile ibiltariak herri batera iristean, ferietan eta, jendea erakartzeko ikuskizun bereziak egitea. Merkataritza indartzen eta egonkorrago egiten hasi zenean, bi jarduerak, entretenitzekoa eta salerosketa, bereizten hasi ziren. Nolanahi ere, XVIII. mendea arte ez zen egin ikuskizun mota denak ekitaldi bakar batean elkartzeko saiorik. 1768an, Philip Astley ingelesa ohartu zen indar zentrifugoari esker nahiko erraza zela zaldi gainean zutik egotea, zaldia zirkuluetan ibiltzen zen artean; hura erakusteko leku itxi bereziak eraikitzen hasi zen. Halako eraikin asko egin zituen gero Europan zehar, eta laster hasi ziren beste batzuek ere horrelakoak egiten, Europan eta baita Ameriketan ere. Zirkuaren lehen 80 urteetan, ikuskizun nagusia zaldiena izaten zen. Ferietan ibiltzen ziren jokalari ibiltariak, berriz, aukera berri bat ikusi zuten zirkuetan, eta bi moduek bat egin zuten. Europan zirku askok eraikin egonkorrak zituzten, eta oso izen ona zuten; zirkuko familiek estatus berezia zuten, eta beren trebeziako ariketak belaunaldiz belaunaldi ikasten zituzten; hala, oso ezaguna egin zen, esate baterako, Italiako Cristiani familia. Europako familia asko Persia eta India aldera joan ziren, eta Afrikan, Hego Ameriketan eta Australian ere laster sortu ziren zirku taldeak. XIX. mende hasieran, Isaac A. Van Amburgh piztiekiko ekitaldiak antolatzen hasi zen, geroztik ikuskizun nagusietako bat izan zirenak, eta Jules Leótardek aireko trapezioa asmatu zuen. Gaur egun, zirku asko talde txikien elkartzetik sortuak dira, eta hiri handietan egoitza finkoak dituzte.
