Ortzaize
Nafarroa Behereko mendebaleko udalerria, Baigorriko kantonamenduan. Mugak: iparraldean, Bidarrai, Irisarri eta Heleta; ekialdean, Irisarri eta Jatsu; mendebalean, Bidarrai eta Arrosa; hegoaldean, Azkarate eta Izpura. Garaiera, 102 m. 42,38 km2 eta 678 biztanle (orzaiztarrak). Auzo nagusiak: Ortzaize, Horka (herriburua), Ahaize, Etxabe, Eihartze, Gahardu, Iraordogi, Uharzan eta Iriberri. Udalerriaren mendebaletik Errobi ibaia igarotzen da. Euskara, ekialdeko behe-nafarrera; euskaldunak, % 98. Laborantza (barazkiak, bazka landareak, artoa) eta abere hazkuntza (behi eta ardi azienda) dira ekonomia jarduera nagusiak. Arteari dagokionez, aipagarriak dira Errenazimentu garaiko parrokia eliza eta bertako hilarriak, eta Sastriarena, Apalasia, Irigoizbehere eta Apezpikuaren etxeak. v Historia. X. mendeko dokumentu batean aipatzen da lehen aldiz Ortzaize Ursaxia izenaz.
