Euskararen tresnak

Lur hiztegi entziklopedikoa

Kultura eta Hizkuntza Politika Saila

Björnson, Björnstjerne

Norvegiako antzerkigilea (Kvikne, 1832 - Paris, 1910). Ibsenen garaikide, lagun eta lehiakidea, Wergeland-en ondoren Norvegiako nazionalismoaren buruzagi izan zen. Haren lehen lana nekazari giroko ipuina izan zen: Synnöve Solbaken (1857); Norvegiako izadiaren edertasuna eta laborari gazte baten gorabeherak deskribatzen ditu. Aldi bertsuan hasi zen dramak idazten: Gudu artean (1858), Halte Hulda (1858). Gisa horretan, Björnsonen lanean ipuinak —Arne (1859), Mutil alaia (1860)—, eta antzerkiak —Sverre erregea (1861), Sigurd Slembe (1862)—, txandaka azaldu ziren. Italia, Frantzia eta Alemania bisitatu zituen eta itzultzean Maria Estuardo (1864) drama lirikoa argitaratu zuen, eta Ezkonberriak (1865) komedia egin. 1870ean Arnljot Gelline ziklo epikoa agertu zen eta 1872an Sigurd Jorsalfar drama, Griegek musika jarri ziona, eta baita bertso bilduma bat ere; horien artekoa da Norvegiako himno nazionala. Italian bi urteko egonaldia egin ondoren, 1875ean bere lanik errealistenak idatzi zituen: Porrota, mundu osoan arrakasta izan zuena, eta Erredaktorea, Oslon hogeitamar urtez debekatua izan zena. Erlijio krisi batek Elizatik aldendu zuen. Erregea eta Magnhild (1877) lanetan ideia aurrerakoiak aldarrikatu zituen. 1879an beste bi drama agertu ziren: Sistema Berria eta Leonarda. Gero bere tragedia sozial handia argitara zuen: Giza indarrez gaindi (1883, 1895ean berrikusia). Umore eta baikortasunez hornituak agertzen dira haren azken komediak: Amodioa eta Geografia (1885) eta Mahatsa loratzen denean (1909). Eskularrua (1884) dramaren bidez ezkontzaren moral berri bat plazaratu zuen, eztabaida piztu zuena. Jainkoaren bideak eleberria 1889koa da, eta lagun baten suizidioak inspiraturiko Paule Lange eta Tora Parsborg drama psikologikoa 1898an azaldu zen.  v  Björnsonen lan oparo eta ugariek ondo agerian jartzen dituzte idazlearen azkartasun baikorra, eskuzabaltasuna eta antzerkirako antzea. 1903an Literatura Nobel saria jaso zuen.