Euskararen tresnak

Lur hiztegi entziklopedikoa

Kultura eta Hizkuntza Politika Saila

Hiss, Alger

Estatubatuar legelari eta diplomatikoa (Baltimore, Maryland, 1904 - New York, 1996). Sobietar Batasuneko espioi izateaz akusatu zuten Bigarren Mundu Gerran, eta zina hausteagatik kondenatu egin zuten 1950ean, mezulari komunista bati Estatu Departamentuko sekretuen berri eman izana ezkutatzeagatik. Auzi hark nazioarteko arreta bereganatu zuen, eta hil zen arte Gerra Hotzaren lekuko adierazgarrienetako bat izan zen Hiss. Bere karrera poliltikoa –eta, batzuen ustez, baita haren espioi karrera ere–, 1936an hasi zen, Estatu Batuetako Estatu Departamentuan lanean hasi zenean. Harvardeko Unibertsitatean ikasia zen eta Rossevelten lehendakaritzapean lan egina nekazaritza eta justizia sailetan. Estatu Departamentuko kide gisa, Yaltako bake konferentzian izan zen, aholkulari, 1945ean, nazio aliatuen buruzagiak Europako mapa berrantolatzeko elkartu zirenean. Hurrengo urtean Nazio Batuen erakundearen sorrera batzordean aritu zen lanean. Bere akusatzaile nagusi –eta komunista izandako– Whitaker Chambers editorearen arabera, Alger Hiss Estatu Batuetako Alderdi Komunistako kide izan zen gobernuarentzat lanean aritu zen urteetan, eta gobernuaren sekretuak igorri zituen Sobietar Batasunera. Garai hartan, Estatu Batuetako gobernuarentzat lanean ari ziren ustezko komunisten aurkako "sorgin ehiza" edo esetsaldi luze eta zoroa izan zen, eta Hissi bost urteko kartzela zigorra ezarri zioten. 1954an irten zen kartzelatik, eta hil zen arte bere errugabetasuna defendatu zuen beti. Hissen erruaren edo errugabetasunaren kasua berriro plazaratu zen 1990eko hamarraldian, historialariek Sobietar Batasuneko artxiboetara jotzeko aukera izan zutenean. 1992an, errusiar jeneral Dmitri Volkogonovek, KGBko eta militar artxiboetako historialariak, Hiss Sobietar Batasuneko espioi izan zelako inolako frogarik ez zegoela adierazi zuen.