Euskararen tresnak

Lur hiztegi entziklopedikoa

Kultura eta Hizkuntza Politika Saila

fino-ugriar, hizkuntzak

Uraletako hizkuntzen familiako adar nagusia osatzen duten hizkuntza multzoa. Hizkuntza fino-ugriarrak zenbait milioi biztanlek hitz egiten dituzte, Norvegiako mendebaletik hasi eta Siberiako Ob ibairaino eta Europako Danubio beheko mendebaleraino iristen diren lurraldeetan. Lurralde zabal horrek hizkuntza germaniarrak, eslaviarrak, erromanikoak eta turkiarrak ditu inguruan. Fino-ugriar hizkuntzen adar ugriarra hungarierak eta ob-ugriar hizkuntzek (mansi-a eta khanty-a) osatzen dute. Adar finiarra, berriz, bost taldek osatzen dute: baltiko-finiarra (finlandiera, estoniera, kareliera, ludiera, vepera, ingriarra, livoniera eta votikoa); komi eta udmurt hizkuntzek osatzen duten taldea; eta volga-finiarren taldean bilduak izan diren beste hiru hizkuntza, mari hizkuntza, mordoviera eta laponiera. Hizkuntza fino-ugriarrek historian zehar Uraletakoak ez ziren hizkuntzekin harremanak izan zituztela erakusten dute hiztegian. Mailegu indo-irainiarrak dirudite zaharrenak, eta finlandierak Baltikoko hizkuntzetatik, germaniarretatik eta errusieratik aspaldiko garaietan hartu zituen hitzak. Hizkuntza atzizkidunak dira gehienak, eta horietako zenbaitetan kasu sistema landua erbiltzen dute. Laponiera eta hizkuntza ob-ugriarrak dual kasua dute singularra eta pluralarekin batera. Fonologian forma ugari dituzte (hiru motako bokalak: atzekoak, aurrekoak eta neutroak), eta kontsonanteak aldatu egiten dira hitzetan hartzen duten lekua kontutan hartuta.