XVI. mendeko berri batek Karlos IX.a Donibane Lohitzunera etorri zenean, neska gazteak dantzatzen ikusiz entretenitzen zela esaten digu. Neska dantzari hauek guztiek, eskuetan zintzarri asko zituen bahe/zurdabahe gisako "danbortxoa" zeramaten. Panderoari buruzko XVII. mendeko beste berri batek zera esaten digu: Aulnoy-ko andereak egin zuen bidaian, Pasaiara iritsitakoan, <<batelari emakumea atera zen bila berrogeita hamar lagunekin, emakume bakoitzak bizkarrean arrauna zuela; bi ilara luzetan zihoazen, eta segizioaren buruan hiru batelari panderoa oso ongi jotzen ari ziren. Aulnoy-ko anderea agurtu ondoren, panderoa ozenago jotzen hasi ziren, ihu handiak egin zituzten eta arraunean aritu ziren jauzi eginez eta dantzan oso dotore. Bidaiariari azken agurra beren panderoez, dantzatuz eta abestuz egin zioten.>> (A. Donostia, 1952).
XVIII. mendean Iruñeko festetara joandako musikarien zerrendan bederatzi panderojole agertzen dira. Horietatik sei Iruñekoak, bi Aoizkoak eta bat Biasterikoak ziren. Zortzi bakarka eta bat kitarrari lagunduz (Ramos, 1990).
XIX. mendean Charles Davilier baroiak 1862. urtean idatzitako "Viaje por España" liburuan honakoa irakur daiteke:<<Panderoaz gain, euskaldunek gaitaren doinuaz dantza egiten dute, asturiarrek eta galiziarrek bezalaxe, eta danbolin eta xirulaz lagundurik.>>.
"Erregiñetan, o las fiestas de las Mayas" idatzitako artikuluan, A. Donostiak honakoa dio:<<Langunek, neskek, panderoaren soinuaz abesten dute.>>.
Dokumentu hauetan garbi ikusten da panderoa aspaldidanik eta asko erabili izan dela gure artean, eta oraindik dantzatzen dira panderoen laguntzaz garai hartako moduko dantzak. Ezin dugu ahaztu gainera, kanpoko toki batzuetan, soinu-tresna honi "tambour de basque" deitzen ditoela dutela (ikus GROVE Dictionary of Musical Instruments).
