Gitarra dugu soka, edo Errondaila deitutako musika-taldeetako soinu-tresnetako bat. Baina askotan, bera izan da (eta izaten da) ahots-kantuetan soinutresna bakarra. Abeslariari laguntzen dio bere doinu, harmonia eta erritmoarekin.
Hona hemen A. Donostiak (1951) bildutako Nafarroako gorteetako aspaldiko datuetako bi adibide: Karlos III.a erregearen anaia zen Don Telloren jarraigoko musikarietan (1349-1387), harpa, viela eta gitarra-joleak zirela,.... Idazlan horretan jarraituz: XVIII. mendeko Baionako gizartean musikari buruz honakoa dio: Oso familia gutxi izaten ziren, familiakideetan biolina, tronboia eta bereziki gitarra norbaitek jotzen ez zuenik.
Juan Mañé y Flaquerren "El Oasis". Viajes al País de los Fueros"en aurkitu dogu: 1880an argitaratuan. Herri horretako (Markina) Karmengo jaiei buruzkoa da eta zera diosku: erromesek tripa beterik, fandango eta arinarina dantzaten dute,/..../ denak nahasturik, kaletarrak eta baserritarrak, jauntxoak eta jende arrunta, denek erritmo berean, silbo eta danbolina, zarrabetea, gitarrak eta panderetak, irrintziak eta etxafueroen eztandak,.... (Irigoien, 1994).
Nafarroako eskualde ezberdinetako gitarrajole asko inguratzen ziren Iruñeako festetara XVIII. Mendean (Ramos, 1990). Idazlan horretan ikusten dugunez, gitarrajole horietako asko itsuak ziren. Asko, Iruñeko "Casa de Misericordia"n bizi ziren eta gure ustez, honek, maila sozial pobrekoak izango zirela adierazten du eta askotan horrela kalean gitarra jotzea eskalea izatearekin bat izango zelakoan gaude.
