Oso eremu gutxik dute aire garbi eta ur gardeneko haran berde eta natural honek duen kultur ondare zabala.
Urtarrilaren hasieran haurrek egiten duten zintzarrotsa, ondoren inauteriak eta inauterietan hartza eta guzti dantzatzen den Sagar Dantza, maiatzean basabitxiloreen eskea ospatzen dute eta zaindariaren jaietan Mutil Dantzak egiten dituzte. Azken dantza hauek oso sakon errotuta daude herritarren sentimenduetan.
Herriko plazan parte-hartzaileek txapelak eskuetan dituztela agurtu egiten dute eta "aunitz urtez!" adierazita, zirkulu bat osatzen dute eta erlojuaren orratzen aurkako noranzkoan mugitzen hasten dira, erritmikoki egiten dute. Batzuetan beren izenekin zerikusirik ez duten pausoak egiten dituzte: Xerri-begi, Xoxuaine, Xoriaine o Ardoaine; eta beste batzuetan, aitzitik, beren izenekin oso lotura estua duten pausoak egiten dituzte: Zazpi Jautzi, Hiru puntukoa…
Euskal Pirinioetan murgilduz, antzekotasun handiak antzeman daitezke. Iparraldeko lurraldeek kate orografiko luzea ezezik, hizkuntz katea eta kate koreografikoa ere osatzen dute. Jautziak edo saltoak, biribilean egindako dantzak, herri desberdinetan dantzatzen dira eta herri bakoitzean bertakoen erreferentzia zuzena egiten duen izena hartzen dute: Azkaindarrak, Milafrangarrak, Lapurtarrak... Kasu honetan ezin dugu ahaztu dantza hauek eta beste batzuk hobe mantendu diren herrietako bat muga egiten duen Luzaideko herria dugula. Inauterietako antzinako ospakizuna, duela 50 urte baino gehiago Berpizkundearen Bazko Igandean ospatzen dena, garrantzi handikoa da eta bertan alkandoraren bizkarraldean zintzilik zinta luzeak dituzten Bolantak dira nagusi. Luzaideko herritar guztiak ez ezik, inguruko herrietakoak ere biltzen dituen inauteri honetan jai-giro handia izaten da eta kolore biziko arropak jartzen dituzte.
Baztan aldera itzuliko gara, bertako beste dantza-ziklo bat aipatzeko: Irri Dantzak edo Iostaketa Dantzak. Jatorrian landa-lanetarako atseden gisa edo neguko egun luzeetan ondo pasatzeko dantzatzen ziren eta beren izenetan beren eboluzioa antzeman ahal izango da: Katadera Dantza, Esku Dantza, Saskito Dantza, Zurrume Dantza edo Zartain Dantza, besteak beste.
