| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Actuación de los bertsolaris |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ACTUACIÓN DE LOS BERTSOLARIS
Los bertsolaris pueden actuar por parejas o en solitario. He aquí las modalidades más habituales.
Por parejas:
Por oficios: La persona encargada de poner el tema asigna un oficio o rol a cada bertsolari. Un ejemplo: "Xalbador y Uzta-pide están pintando en un andamio a cien metros del suelo. De pronto, el andamio comienza a resquebrajarse.
Si uno de los dos salta en seguida, el otro tal vez pueda salvarse, ya que el andamio no se resquebrajaría totalmente ".
Uztapide
1
Lurretik ehun metrora zaigu
aldamio bat ageri,
bitatik batek saltatu behar,
badira mila komeri"
ta, Xalbador, zu eroritzeak
pena ematen dit neri,
bitatikan bat erortzekotan
nahiago det nik erori.
|
|
Xalbador
1
Kasu hunetan nehoiz munduan
gertatu ote da nehor?
Beheragotik ere guziak
nahiz gintazken erorkor.
Ez, Uztapide, nihaur banoa,
otoi etzaitela eror,
berdin zu hantxet hil eta gero
hila litake Xalbador.
|
2
Xalbador lagun orren aurrean
erantziko det txapela.
Bainan badakit bitatikan bat
salbatu ez ditekela;
bihotzak dio sentitzen duna,
ez nun esango bestela,
lagun hurkoa maitatzen baidet
nere burua bezela.
|
|
2
Zendako behin, oi Uztapide,
ote zintudan ikusi?
Zer debruk bada ote zintuen
eni hola maitarazi?
Ez gaiten hemen bat ere geldi,
biak lurrerat goatzi,
gutarikan bat hor hiltzekotan
bertzea zendako bizi?
|
3
Ongi diozu, lagun maitea,
ez dezu hitz egin zakar,
eta zuri zer erantzun ere
pentsatua daukat azkar:
alkarrentzako sortu ginan da
zertarako bizi bakar?
Biok gelditu edo erori,
guk hartu dezagun alkar.
|
|
3
Hau da memento ikaragarri
txarra pasatzen duguna,
ni memorioz gaizki naiz edo
mementu hau ez da ona;
hau da amets gaixtoenetarik
nonbaitik heldu zaukuna,
bi maitetarik bat galdu behar;
bizia edo laguna.
|
4
Badakizute zer izaten dan
munduko trantze txar ura,
gauzak serio hartutzen dira,
ezta bakarrik itxura.
Azkenerako hau datorkio
Uztapideri burura:
hiltzen bagera zer egingo da,
biak baguaz zerura?
|
|
|
Por versos: Los bertsolaris cantan sucesivamente un verso cada uno hasta completar el bertso. Estas sesiones suelen ser muy vivas, y resultan del agrado de los oyentes. No hay interrupciones entre bertso y bertso.
En solitario:
- Responder al primer pie: puede que sea el ejercicio más difícil para un bertsolari. La persona encargada de poner los temas lanza el primer pie, y el bertsolari debe completar un zortziko menor
- En base a la rima: Al bertsolari se le dan las 4 rimas que necesariamente ha de colocar en el bertso, y tiene que completar el mismo.
- En base al ultimo pie: Al bertsolari se le da el último pie del bertso, y tiene que completar el mismo.
- En base al tema: El bertsolari cantará tres bertsos en la melodía y con la métrica que él elija sobre un único tema. Por ejemplo: San Sebastián, final del campeonato de 1989. Tres bertsos cada uno en melodía y métrica de seis versos con rima o más. Tema: Tú, que pese a ser extranjero, has pasado casi toda tu vida en Euskal Herria, acabas de jubilarte y regresas a tu tierra ...
| Métrica: especial de 9 versos con rima. |
| Melodía: Munduko ilunabarra |
1
Munduko ilunabarra
adinaren zoritxarra
ahultzen doa indarra
baina ez barneko garra.
Etorri nintzen herri hontara
berau zen nire izarra,
bertan utzi dut izerdia ta
zorionaren aparra,
bertan uzten dut nire irria
ta bertan nire negarra,
berriro neure jaio etxera
daukat itzuli beharra,
baina ez zaitut inoiz ahazt uko
ene Euskal Herri zaharra. (bis)
|
2
Esan dut mila gorespen,
hitz bat ere noa jeisten,
adinak gaitu bereizten
ta albo batera uzten;
baina edadez gizonak dugu
gauzak zuzenak ikasten,
esperientzian gure bihotzak
asko baitu irabazten.
Zu agurtzean nire hesteak
dirudi direla hausten,
baina bizitza zugandik urrun
hain zaila bazait erizten,
hil aurretikan etorri nahi dut
berriz ere zu ikusten. (bis)
|
3
Kanta izan dizut sarri
hamaika abesti barri,
baina gaurkoan naiz larri,
joatea da mingarri.
Zu ikusteko ardurak nindun
garai batean ekarri,
ezagutu ta gure bihotzak
oratu ziren elkarri.
Ordutik hona ni izan nauzu
hau esateko egarri,
ni banijoa neure etxera
adinez bainaiz elbarri,
baina zu beti izango zara
nire bigarren Aberri. (bis)
Jon Enbeita
|
El bertsolari ha de enfrentarse a muchos ejercicios más. Los aquí mencionados son los más habituales. De todos modos, la personas encargadas de poner los temas inventan continuamente nuevos ejercicios y sesiones.
|
