6. ETAPA: VITORIA-GASTEIZ • LA PUEBLA DE ARGANZÓN

Simón Anda Salazar eta Subillana-Gasteiz

Subillana-Gasteiz Vitoria-Gasteiztik 14 km-ra dago, eta Arabako landa-kontzeju mendebaldekoena da. Lehen aipamen dokumentala XI. mendekoa da, Donemiliagako goldea esaten zaion zerga-dokumentuan aipatzen baita, Subillana izenarekin.

XIX. mendean zenbait gerraren lekuko izan zen: Independentzia Gerra, non 1813ko Gasteizko Guduaren eszenatoki izan zen, eta Karlistaldiak. Gatazka horien ondorioak jasan zituen, ondarearen espoliazioa, besteak beste. Hala eta guztiz ere, Subillana-Gasteizen ondare-multzo aipagarri eta balio handikoa gordetzen da, non Simón Anda Jauregia eta San Esteban eliza nabarmentzen diren.

Bi elementu horien arteko lotura Simón Anda Salazar da, kontzejuaren historiako pertsonaiarik bikainenetako bat, 1709an herrian bertan jaio zena. Simon Anda legelaria eta militarra izan zen; Filipinetako gobernadore izatera iritsi zen eta oso rol garrantzitsua izan zuen britainiar erasoaren aurrean espainiar koloniaren defentsa zuzentzen, nahiz, azkenik, 1762an ingelesek Manila hartu zuten. Berari zor zaio XVIII. mendean eraiki zen Simón Anda jauregiaren eraikuntza. Bestalde, San Esteban elizak benetako harribitxi bat gordetzen du barruan, hainbat piezaz osatutako liturgiako jantzi-multzo bat, hala nola euri-geruza bat eta kasulla bat, kontserbazio-egoera bikainean daudenak. Zetazkoak dira eta exotismoz beteriko bordatu koloretsuak dituzte; Filipinetan eginak izan ziren eta Andak Subillana-Gasteizera ekarri zituen. Luxuzko jantziak dira zinez, eta Arabako probintzian gordetzen den ondareko bitxikeria bat.

Simón Anda Jauregia eta San Esteban eliza

XVIII. mendean eraikitako jauregi barrokoa da. Oinplano karratua du, hiru solairu eta bi isuriko estalkia. Hormak harlangaitzezkoak dira, baina harlandua ageri da baoen inguruan eta ertzetako kateetan. Fatxada nagusian sarrera nagusiko atea eta hiru solairuetan irekitzen diren bao ugari ikusten dira. Bigarren eta hirugarren solairuen artean, Anda Salazar familiaren armarria nabarmentzen da. Bereziki deigarria da elefante baten irudikapena. Gobernadorea izaki, bere armarri heraldikoan pakidermoa sartzeko eskubidea lortu zuen, izan ere, 1773an Filipinetatik Madrilera Carlos III.a erregearentzat elefante bat bidali zuen opari gisa. Teilatuan, egur landuz egindako hegal handia nabarmentzen da.

San Esteban elizari dagokionez, kanpoko elementurik adierazgarriena kanpai-horma exentua da. Bi kanpai ditu, eta harmailadi batetik igotzen da bertara. Gaur egunera iritsi den tenplua XVI. mendekoa da eta bi ataletan banatutako nabe bakarra du, giltzarri historiatuak dituzten tertzelete-gangaz estalia. Presbiterioko giltzarrietan, erdian Kristo ikusten da, tetramorfoaz inguratuta, eta, sinpleagoa den bigarren gangan, San Esteban, elizako patroia. Dirudienez, tenpluak ez zuen baliabide handirik izan historian zehar, eta altzarietan ikusten da hori. Erretaula nagusia Trespuentesko elizari erosi zitzaion 1706an, aurrekoa ordezkatzeko, eta elementu berraprobetxatuak erakusten ditu. Alboetan, Arrosarioko Ama Birjinari eskainitako bi erretaula daude. Tenpluaren oinaldean korua dago, 1774an eraikia, non aingeru baten irudia nabarmentzen den, eskuen artean maskor bat eusten. Ikur horrek tenplua Donejakue Bidearen barruan dagoela gogorarazten digu.

Partekatu