Arreta Soziosanitarioa

Autonomia Erkidegoan erakunde asko dago gizarte eta lan-arazoez arduratzen dena.

Guztien artetik hiru erakunde aholku-emaile dira aipagarrienak:

• Consejo de Relaciones Laborales / Lan Harremanen Kontseilua, irailaren 30eko 9/1981 Legearen bidez sortu zena.

• Consejo Económico y Social Vasco / Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordea, azaroaren 15eko 4/1984 Legearen bidez sortu zena eta ekainaren 30eko 15/1994 Legearen bidez aldatu zena.

• Osalan, Instituto Vasco de Seguridad y Salud Laborales - Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundeko Kontseilu Nagusia, erakunde autonomoa bera sortzeko abenduaren 21eko 7/1993 Legean araututa dagoena.

  Gure gizartearen ustez zeregin publikoetan parte hartzea positiboa, integratzailea eta aberasgarria izanik, jakina, hiru horiek ez dira Administrazioko ateak gizartearen partaidetzara zabaltzen dituzten Autonomia Erkidegoko erakunde bakarrak, eta lan-esparruan parte hartzeko aukerak ematen dituztenak ere gehiago dira. Baina, hala ere, aipatutako horiek dira honako hiru ezaugarri hauek betetzen dituzten hiru erakundeak:

• Lege bidez sortu dituzte. Bereizgarri hori, esate baterako, ez du Lanbide Heziketako Euskal Kontseiluak betetzen.

• Denbora luzean irautekoak dira bai izaeraz eta bai borondatez. Eta Aurrekontu Legean agertzen den enplegu eta prestakuntzarako planen jarraipen-batzordeak, esate baterako, ez du ezaugarri hori betetzen, hau da, batzorde horrek legeak duen indarraldi bera izango du.

• Gaiak lan-arlokoak dira argi eta garbi (nahiz eta Consejo Económico y Social Vasco / Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordean bestelako gaiak ere aztertzen diren). Hori da, adibidez, Euskal Autonomia Erkidegoan ditugun erakunde-mailako elkarguneetatik bereizten dituzten ezaugarri nagusia. Izan ere, elkargune horietako asko ez dira justu lan-arlokoak, nahiz eta ekonomia eta gizarteko ajenteek ere parte hartu (Gizarte Ongizaterako Euskal Kontseilua, Drogamenpekotasunen Aholku Batzordea...). Beste batzuk, berriz, ekonomia eta gizarterako oso garrantzitsuak dira, baina ez dira «stricto sensu» lan-esparrukoak (Funtzio Publikoaren Euskal Kontseilua), edo, bestela, lan-arloko gaiak beste gai batzuekin tartekatzen dituzte (Euskadiko Eskola Kontseilua, beste askoren artean).

  Horrenbestez, hasieran aipatutako hiru erakundeei dagokienez, alde batetik, badira gai batzuk erakunde horien araudietan berdin jasota ez daudenak, eta orain ezinbestekoa da kontraesan hori gainditzea, hau da, araudi denetan oinarrizko hatsapen jakin batzuk bete behar dira, erakunde guztietarako balioko dutenak. Eta beste alde batetik, sindikatuetako ordezkarien aukeraketa dela eta, aldaketa tekniko batzuk egin behar dira, egoera aldatu egin baita hauteskunde sindikalen sistema aldatu zenez geroz, hau da, maiatzaren 19ko 11/1994 Legea onartu zenetik hona.

  Oinarrizko hatsapen horietan dago, laburbilduta, lege-aldaketaren funtsa. Hona hemen hatsapen horiek:

  1. ¿ Erkidegoan ordezkaritzarik handiena eta gutxieneko ordezkaritza bat duten sindikatu guztiek egon beharko dute lan eta gizarte-arloko partehartze-erakunde guztietan.

     Horrela egingo ez balitz, ordezkaritza erren geratuko litzateke eta, beraz, erakundearen izaera bera zalantzan izango genuke.

  2. ¿ Erakunde horien barruan sortzen diren organo guztietan ere (batzorde, kontseilu, organo betearazle eta abarretan), erkidegoan ordezkaritzarik handiena eta gutxieneko ordezkaritza bat duten sindikatu guztiek egon beharko dute, organo horiek araudiz edo barruko arau bidez sortzen badira ere.

     Hatsapen honek aurrekoa osatzeko balio du, ordezkaritza maila guztietara zabaltzea lortuko da eta. Horrela, aginpideak azpiko beste organo baten eskuetan uzten direnean ere, erabakiak hartzeko orduan sindikatuek behar besteko ordezkaritza izatea lortuko da.

  3. ¿ Lortutako akordioarekin konforme ez dauden antolakundeek, oro har, boto partikularra adierazteko aukera izan behar dute. Boto hori akordioari erantsi beharko zaio beti.

  4. ¿ Hauteskunde sindikalen sisteman gertatu den aldaketa horrek aukeraketa-sistema jarraia ekarri digu, eta orain behar-beharrezkoa da halako baliabideren bat zehaztea edozein organo sortu edo berritzen den momentuko ordezkaritza isla dadin organo horien osaeran. Ordezkaritza-maila horrek, gainera, osaera edo berrikuntza horrek irauten duenerako balioko du.

  5. ¿ Azkenik, erreformaren barruan bada beste alderdi bat, hatsapen orokor edo erabatekoa ez izanagatik ere, derrigorrez aipatu behar dena, hau da, lan eta gizarte-arloko organoetan sindikatuek duten boto ponderatua, taldekako botoari lotuta dagoena derrigorrez.

     Partaidetzako erakunde batzuetan sindikatu-botoari ateak zabaltzea, betiere sindikatu bakoitzak duen ordezkaritza-maila kontuan hartuta, Euskadiko gizarte eta laneko errealitatearen ezaugarri berezi bat dela esan daiteke, zalantzarik gabe elementu positibo bat dakarrena: sindikatuen boto ponderatuari esker, akordioetara heltzeko orduan sindikatuen ordezkaritza-maila askoz ere zehatzago hartuko da kontuan.

     Berezitasun horrek, gainera, nahikoa sostengu ere badu, bai Eusko Legebiltzarraren aldetik (aipatutako berezitasun hori lehenengoz jaso zuen ekainaren 30eko 15/1994 Legea, Consejo Económico y Social Vasco / Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordearen Legea Aldatzen duena) eta baita sindikatuen aldetik ere, eredu hori aukeratu baitzuten etengabeko prestakuntza kudeatzeko organismorako.

     Egia da, hala ere, hatsapen hori sindikatuek parte hartzen duten erakunde guztietara zabaltzeak itxuragabekeria ugari ekar ditzakeela. Kontuan izan, esate baterako, zer gertatuko litzatekeen Euskadiko Eskola Kontseiluaren moduko organo batean hatsapen horri kasu egiteko erabakia hartuko balitz, kontseilu horretan sindikatuen ordezkaritza beste ordezkaritza askoren arteko bat besterik ez baita, hortxe ditugu eta, sindikatuekin batera, gurasoak, ikasleak, irakasleak, administrazioa, arloko enpresarioak e.a.). Eta, beste alde batetik, sindikatuek ere zurrunago jokatu beharko lukete, eta hori ez da oso zentzuzkoa parte hartzen duten organo guztien kasurako.

     Argi dago zein den orain arte azaldutako guztiaren ondorioa, hau da, boto ponderatuak kasu bakar baterako balio duela: organoaren izaera eta helburu bereziak direla-eta sindikatuaren jarrera talde gisa adierazi behar bada eta sindikatuak ordezkari gutxi-asko edukitzeak zerikusirik ez badu lortutako boto-kopuruarekin.

     Hatsapen horietan oinarrituta aldatu behar dira aipatu ditugun hiru arauak, nahiz eta, legegintzako arrazoi teknikoak direla medio, hiru lege-egitasmo egin behar izan, erreforma honek egoera ezberdin asko ekarriko dituela kontuan hartuta.

     Lege-egitasmo honen bidez Consejo de Relaciones Laborales / Lan Harremanen Kontseilua besterik ez da aldatzen. Aldaketa hori egiteko, oso-osorik beste lege-testu berri bat egitea erabaki da, honako aldaketa hauek jasoko dituena:

  1. ¿ Goian aipatu ditugun hatsapenetatik testuan jasota geratu behar dira irailaren 30eko 9/1981 Legean jaso ez zirenak. Hatsapen horiek, hain zuzen ere, aipatu ditugun 2, 4 eta 5 zenbakietan jasotakoak dira.

  2. ¿ Era berean, azpimarratzekoa da erabakiak hartzeko behar zen gehiengoa aldatu egin dela, hau da, orain arte %60ko gehiengo berezia behar bazen, hemendik aurrera gehiengo osoa beharko da. Alde horretatik, aipatu behintzat egin behar da gehiengo berezi horren jatorria, hau da, Langileen Estatutuko 89.3 atalaren lehengo idazketa. Baina, orain, laneko erreformak baldintza hori aldatu eta gehiengo osoaren eskakizuna ekarri ondoren, ez dago gehiengo berezia eskatzen jarraitzeko arrazoirik.

  3. ¿ Ulermen-zalantzarik ez gertatzeko, beste zehaztapen bat gehitu dugu Kontseiluaren izaera juridikoa hobeto definitzeko asmoarekin.

  4. ¿ Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordea arautzen duen azaroaren 15eko 4/1984 Legearen bidez egindako aldaketa ere jaso dugu testuan, hain zuzen ere, Consejo de Relaciones Laborales / Lan Harremanen Kontseiluaren helburuen aldaketa. Horretarako arrazoi bakarra argitasun handiagoa lortzea eta legegintzako teknikei jarraitzea da, are eta gehiago kontuan hartzen badugu egin nahi dugun erreformarekin lege hori indarrik gabe geratuko dela.

  5. ¿ Kontseiluko kide, lehendakari eta idazkari nagusiaren bateraezintasun eta betebeharren araudia ere jaso dugu.

  6. ¿ Aurrerantzean ere, Kontseiluko lehendakaria eta idazkari nagusia Jaurlaritzako lehendakariak izendatu beharko ditu, baina, aukeratu, Kontseiluak berak aukeratuko dituela erabaki dugu.

  7. ¿ Consejo de Relaciones Laborales / Lan Harremanen Kontseiluaren Zerbitzupeko Langilegoaren Antolaketarako maiatzaren 8ko 2/1992 Legetik ateratako aipamenak ere jasota utzi ditugu. Aipamen horiek honako gai hauei dagozkie: osoko bilkuraren, lehendakariaren eta idazkari nagusiaren eginkizunei eta langileen errejimenari.

  8. ¿ Beste atalburu bat ere gehitu dugu, Kontseiluaren ekonomi eta finantza-sistemaren eta baliabideen gainean.

1. atala.¿ Izena eta egoitza.

1. ¿ Consejo de Relaciones Laborales / Lan Harremanen Kontseiluak (aurrerantzean Kontseilua besterik ez) lege honetan zehaztutako eginkizunak, osaera eta egitura izango ditu.

2. ¿ Kontseiluaren egoitza Bilbon egongo da. Kontseiluko osoko bilkurak, ordea, egoitzaz aldatzeko aukera izango du, baina, betiere, barruko araudiak agintzen dizkion baldintzak betetzen baditu.

2. atala.¿ Izaera juridikoa.

1. ¿ Kontseilua Jaurlaritzari eta Eusko Legebiltzarrari Autonomia Erkidegoko lan eta gizarte-alorrean aholkuak emateko erakundea da, eta, horretaz gainera, sindikatu eta enpresa-konfederazioen artean etenik gabeko elkarganatze eta komunikazioa erdiesteko organoa.

2. ¿ Kontseiluak nortasun juridiko berezia du, Autonomia Erkidegoko Administrazioarena ez bezalakoa, eta bere eginkizunak betetzeko gaitasun osoa du, betiere, lege honetan jartzen duenaren arabera.

3. ¿ Kontseilua ez dago Jaurlaritzaren eta Legebiltzarraren menpe bere eginkizunak betetzeko orduan.

3. atala.¿ Eginkizunak.

1. ¿ Bere izaerari jarraiki, honako hauek dagozkio Kontseiluari:

   1. Jaurlaritzari edo Jaurlaritzako sailei laneko politikari buruzko proposamenak egitea.

   2. Laneko arazoak direla eta, irizpenak, erabakiak, txostenak edo azterlanak egitea inork eskatu gabe.

   3. Negoziazio kolektiboa bultzatzea eta Autonomia Erkidegoko lan-hitzarmenak ondo egituratzeko ahaleginak egitea, lan-hitzarmen horiek lurralde-mailakoak edo arlokakoak izanda ere.

   4. Bitarteko edo arbitroaren lana sustatzea laneko arazoak gertatzen direnean edo tira-biran diren alderdiek eskatzen diotenean.

   5. Enpresa-mailako edo Erkidego osorako batzorde parekideak sortzeko ahaleginak egitea, batzuetan arloka eta beste batzuetan orokorrean.

   6. Lanbide arteko akordiak bideratzea gai jakin batzuen inguruan.

   7. Arloren batean negoziazioa lortzeko bereziki arazo handiak baldin badaude, batzorde negoziatzailea bideratzea.

2. ¿ Jaurlaritzak, sei hilean behin, txosten bat bidali beharko du Autonomia Erkidegoko egoera ekonomikoa eta Kontseiluaren berezko eginkizunak azaltzeko.

4. atala.¿ Osaera.

1. ¿ Kontseilua parekidea izango da, hau da, sindikatuen eta sindikatu-konfederazioen aldetik zazpi kide efektibo eta enpresa-konfederazioetatik ere beste hainbeste izango ditu. Lehendakaria eta idazkari nagusia ere Kontseiluko kideak dira, nahiz eta boto-eskubiderik izan ez.

2. ¿ Kide efektibo adina ordezko izendatuko dira.

3. ¿ Kontseiluaren zati bat sindikatuek eta sindikatu-konfederazioek aukeratutako ordezkariek osatuko dute sindikatu eta konfederazio bakoitzaren ordezkaritza-mailaren arabera; hori bermatuta dago. Ordezkari horiek Kontseilua osatu edo berritzen denean Euskal Autonomia Erkidegoan ordezkaritzarik handiena duten sindikatuek eta sindikatu-konfederazioek aukeratuko dituzte, eta gutxieneko ordezkaritza bat lortu dutenek, hau da, langile-ordezkarien, enpresa-batzordeetako kideen eta herri-administrazioetako dagozkion organoetako kideen %10 lortu dutenek. Neurketa eta homologazioa Eusko Jaurlaritzak egin beharko ditu. Edonola ere, sindikatu eta sindikatu-konfederazio horiek Kontseiluan parte hartuko dute.

4. ¿ Kontseiluaren barruan beste organorik sortzen bada, organo horietan guztietan ere sindikatuen eta sindikatu-konfederazioen ordezkaritza jaso beharko da beti, eta hain justu aurreko lerroaldian zehaztuta dagoen moduan.

5. ¿ Erabili beharreko arau orokorren arabera enpresarioen erakunde-ordezkaritza duten Euskal Autonomia Erkidegoko enpresa-elkarteek aukeratuko dituzte enpresa-konfederazioetako ordezkariak.

5. atala.¿ Izendapena.

   Kontseiluko kideak sindikatu eta sindikatu-konfederazioek eta enpresa-konfederazioek aukeratuko dituzte, bakoitzak bereak, baina, izendatu, Jaurlaritzako lehendakariak izendatuko ditu.

6. atala.¿ Iraupena.

1. ¿ Kontseiluko kideak bi urterako aukeratuko dira, baina berriro ere aukera daitezke.

2. ¿ Hala ere, aukeratzen dituzten ordezkariak aldatzeko aukera ere badute sindikatuek eta sindikatu-konfederazioek nahiz enpresa-konfederazioek, ordezkari horiek efektiboak izan edo ordezkoak izan.

7. atala.¿ Bateraezintasunak eta eginbeharrak.

1. ¿ Kideek, lehendakariak eta idazkari nagusiak ezin dute beste inolako kargu edo jarduerarik izan, baldin eta kargu edo jarduera horiek dagozkien lanak egiteko eragozpen edo oztopo badira.

2. ¿ Eta, zehatz-mehatz, hona hemen nork ezin dituen Kontseiluko postu horiek bete:

   1. Jaurlaritzako lehendakariak, lehendakariordeak, sailburuek eta goi-karguek.

   2. Gorte Nagusietako, Eusko Legebiltzarreko edo Europako Legebiltzarreko parlamentarioek.

   3. Foru-aldundietako diputatu nagusiek, foru-diputatuek eta goi-karguek.

   4. Lurralde historikoetako batzar nagusietako kideek.

   5. Herri Dirubideen Euskal Kontseiluko kideek.

3. ¿ Kontseiluko osoko bilkurak erabakiko du bateraezintasunik den ala ez.

4. ¿ Dagokion organoak Kontseiluaren ekintzaren bat isilpekoa dela erabakitzen badu, Kontseiluko kideek isilik gorde beharko dute.

Lehena.¿ Araudi bidezko garapena

Eusko Jaurlaritzari baimena ematen zaio lege hau garatu eta betetzeko beharrezkoak diren xedapenak emateko.