International Longevity Centrek (ILC) proposamen-bilduma bat argitaratu du, zahartzaroan bizitza hobetzeaz gain bizitza hobeak sortzeko bizi-ziklo osoan zehar. Horien bidez, bizimodu osasuntsua lortu nahi da pertsonentzat, sostengu ekonomiko egokiarekin, pertsona horiek jarduera esanguratsuak gozatu eta egin ahal izan ditzaten haien euskarri diren familia eta komunitateetan, eta bizitza hobeak eta luzeagoak lortzen laguntzen dietenak.
Dokumentuaren abiapuntua da azken hamarkadetan biztanleriaren osaerari eta bizi-itxaropenari dagokienez izandako aldaketekin batera pertsonen bizitzako eremu guztiei eragiten dieten politika publikoak eraldatu behar direla. Helburua da guztiek lanaz, ikaskuntzaz, aisialdiaz eta abarrez gozatzeko aukera izatea. beren bizi-zikloan zehar, eta teknologiak garapen horretan eta pertsona gisa gizarteari egiten dioten ekarpenean laguntza izatea, planeta suntsitzea saihestuz. Horretarako, ILCk erabakiak behar bezala hartzera gonbidatzen du, honako hauetara bideratuta:
-
Adinaren araberako diskriminazio-jarrerei eta denbora gehiago bizitzeak dakarrenari buruzko narrazio negatiboei heltzea.
-
Bizitza osoan osasuna babestea, prebentziozko osasunean inbertituz eta desberdintasunei aurre eginez.
-
Pertsona guztientzako diru-sarrera duinak babestea bizitza osoan, erretiroa barne, pertsona horiei ekonomikoki aktibo egoten lagunduz denbora luzeagoan, eta pobreziaren prebentziorako neurriak hartuz.
-
Gizarte eta ekarpen ekonomikoak ahalbidetuko dituzten komunitateak eraikitzea.
Testuinguru soziodemografikoa
Txostenaren arabera, Erresuma Batuan, Europako beste herrialde batzuetan bezala, bizi-itxaropenaren igoera hazi eta hazi egin da, biztanleriaren zahartzearekin, lan egiteko adinean dauden pertsonen murrizketarekin, jaiotza-tasaren jaitsierarekin eta seme-alaben kopuruaren murrizketarekin lotutako beste gizarte-fenomeno batzuekin batera.
Gizartea zahartzen ari da, eta, aldi berean, biztanleriaren bizi-iraupena handitzen ari da. Horrek esan nahi du ongizate-estatuentzako kostuak handitu egin direla, pentsioen gastua handitu egin delako, osasun-arretaren kostua handitu egin delako (batzuetan inflazioa bera baino modu handiagoan), osasun-arretaren eskaria hazi egin delako (hein batean, biztanleriaren osasun txarra handitu delako) eta osasun-berrikuntzen kostua igo egin delako.
Etorkizunean Erresuma Batuan pentsioen iraunkortasuna bermatzeko zailtasunak direla-eta, ILCk honako hau argudiatzen du:
-
Etorkizuneko belaunaldiek aurreko belaunaldien erretiro-urte kopuru bera izan dezaten, estatuko erretiro-adina 68 urtera igo behar da 2041erako (gaur egun aurreikusitakoa baino bi eta lau urte artean).
-
Lan egiten duten pertsonen eta Estatuko pentsioa jasotzeko eskubidea duten pertsonen arteko proportzio konstantea mantentzeak esan nahi du estatuko erretiro-adina 68 urtera igotzea 2031n, 69 urtera 2034an eta 70 urtera 2040an.
-
Pertsonek helduaroaren herena erretiratuta igaro dezaten, Estatuko erretiro-adina 67 urtera igo beharko litzateke 2040an.
-
Eta erretiro-adina handitzeko, bizi-itxaropenaren igoeren arabera, 2032rako 68 urtekoa izan beharko litzateke, 2038rako 69 urtekoa eta 2042rako 70 urtekoa.
Hala ere, ILCk bere azterlanean azpimarratzen duenez, Erresuma Batuan biztanleen bizi-itxaropenari eta bizi-itxaropen osasungarriari dagokienez gaur egun dauden desberdintasunak direla eta, erretiro-adinean batez bestekoetan oinarritzen den edozein goranzko aldaketak desberdintasunak larriagotu ditzake (baita osasun-arloko gizarte-desberdintasunak ere) zenbait biztanleria-taldetan. Ildo horretan, bizi-itxaropenean eta bizi-itxaropen osasungarrian aldaketa handiak daude komunitate batetik bestera. Pertsona gehiegik ikusten dute beren lan-bizitza etenda adinagatiko bazterketa jarrerengatik, batez ere kontratazioagatik, edo enpresa enplegatzaileek ezin dituztelako beren osasun-beharrak eta erantzukizunak eta/edo zainketak ase. Era berean, gehiegi bizi dira beharrezko zerbitzuak eskuratu ezin dituzten auzoetan, aukera gutxi dituzten auzoetan eta kide izateko sentimendurik ez duten auzoetan.
Azterlanak hainbat jarduera-ildo planteatzen ditu, epe luzerako pentsamenduak, ekintzak eta inbertsioak dakartzatenak. Horrela, aukera politikoek kontuan hartu ohi ez dituzten erabakiak hartuko dira, eta dirua gastatuko da zenbait hamarkadatan lan egin ondoren soilik hauteman daitezkeen onurak lortzeko: erretiro-adina handitzea; prebentziozko osasun-esku-hartzeetan inbertsioak egitea; edo gizarte-laguntza eraberritzea, besteak beste. Bestela, pentsioak jasotzen dituzten pertsonen pobreziak gora egitea, bizi-itxaropenak gora egitea eta desberdintasun sozialak areagotzea aurreikusten da.
Porrot egindako iraganeko politikak eta eskura dagoen ebidentzia aztertu ondoren, ILCk abian jarri beharreko hainbat irtenbide formulatzen ditu, eta, oro har, zahartzen ari den gizartearen egungo pentsamendu nagusia kontrastatzen eta baztertzen dute, bizi-luzetasunaren zatikizuna deritzona aprobetxatzeko, hau da, bizitza-luzerarekin eta zahartze osasungarriarekin batera dauden gizarte- eta ekonomia-aukerak aprobetxatzeko. Gaur egun, zahartzearen kostuei heltzen dieten ereduak urriak dira, eta uste dute biztanleria handiago batek, ekonomikoki aktiboagoa denak, hazkunde ekonomikoari lagundu ahal izango liokeela, kostuak ekarri beharrean. Horrela, osasunean gehien inbertitzen duten herrialdeetan, gaixotasunen prebentzioa barne, adinekoek lan egiten dute, boluntarioak dira eta ondasunen kontsumo handiagoa egiten dute.
Beraz, azterlanak proposatzen du berriz pentsatzea nola heldu zahartzen ari den gizarte baten erronkei, eta biztanleriaren gaitasunak hobetzea eta kapitalizatzea, bizitza luzeak ahalik eta gehien aprobetxa daitezen zahartzarora bideratutako politika publikoekin, eta ez soilik zahartzarora bideratutakoekin (edo sinonimo dena: adinekoentzako politikak).
Ikuspegi-aldaketa horren argitan, dokumentuak hainbat erronkari buruzko gogoeta egiten du, hala nola, bizi-itxaropena eta desgaitasunik gabeko bizi-itxaropena; bizitza luze bateko lan-ibilbidea; adinarekin lotutako mugikortasun-gaiak (baliabideak eta azpiegiturak egotea, eskuratzeko baldintzak, etab.); bizitzako etapa bakoitzean ondasun eskuragarriak kontsumitzearen erronka; pertsona bakoitzaren bizitzari zentzua ematen dioten jarduera esanguratsuak (eta horretarako oztopoak) egiteko beharra; bizitza osoa garatzeko finantza-segurtasuna; etxebizitzak bizitza luze, osasungarri eta independenteak sustatzeko egokitzean aurrera egiteko erronka; lotura gutxi duten komunitateak egotea, non gizarte-harremanak narriatzeak bakardadea errazten duen; zaintza-eredua birdefinitzea, lagunen eta familiaren laguntzetatik harago; edo bizitza luzeetan gizarte-harreman iraunkorrak eraikitzeko eta mantentzeko erronka (identitate-oinarria eta laguntza emozional eta praktikoa dakartenak).
Horretarako, dokumentuak defendatzen du ekiteko estrategiak honako oinarri hauek izan behar dituela:
-
Dibertsitatea eta gizarte-desberdintasunen eragina ulertzea, eta malgutasuna planteatzea egiten denarekin eta noiz egiten denarekin, pertsona guztiek ez baitute bizi-iraupen bera izango. Pertsona askok 100 urte bete arren, batzuentzat ez da hori gertatuko: bizitza laburregia izango da.
-
Adina zenbaki bat besterik ez da, eta gero eta gehiago alferrikako gida bat zer eta noiz egingo dugun jakiteko. Beraz, gizartea adin-lerroen arabera mugatzeak ez du zentzurik.
-
Adinagatiko bazterketak ez die balio zahartzen ari den gizarte baten interesei: ez da baliagarria pertsona gazteenak edo zaharrenak gutxiestea; edo lan-urritasunaren ideiari atxikitzea, gero eta garrantzi gutxiagokoa baita.
-
Zahartze-prozesu normala begien bistan gerta dadin sustatu behar da, eta pertsonak beren bizitzan zehar aldatzeko moduetara egokitzea onartu behar da.
-
Eta diruak axola du: pertsonen bizitzan zehar osasun fisiko, sozial, emozional eta finantzariorako oinarri sendoak eraiki behar dira.
Eta Erresuma Batuan zahartzearen erronkari hobeto ekiteko, ILCk proposatzen du:
-
Zahartzen ari den gizarte baterako kontratu sozial berri bat adostea Estatuaren eta belaunaldi guztietako pertsonen artean. Hori adin guztietako pertsonekin lankidetzan garatu beharko litzateke, elkarrekiko eskubide eta erantzukizunen ezarpen argiarekin.
-
Zeharkako legebiltzar-batzorde berri bat sartzea, bizitza-luzeraz arduratzen diren gobernu-sailen eta sailez kanpoko erakunde publikoen ekimenak, politikak eta programak ebaluatzeko, bizitza-luzeraren dibidendua maximizatzeko helburuarekin.
-
Gobernu-arteko ministerio-arteko talde bat izendatzea, etorkizuneko belaunaldientzat, aldaketa demografikoa, aldaketa teknologikoaren inplikazioak eta ingurumen-jasangarritasuna epe luzera aztertzeko. Horretarako, ILCk funtsezkotzat jotzen du aurrekontu bat izatea gobernu osoan politikak eta estrategiak garatzeko eta ikerketak eta proba pilotuak egiteko.
-
Tokiko komunitate guztiak adin guztietarako komunitate izatea bermatzea, adin guztietako pertsonekin eta bizitzako etapa guztietan, paradigma-aldaketa horren kudeaketan eta garapenean parte hartzeko aukerarekin.
-
Tokiko agintariek finantzazioa eta boterea izango dutela bermatzea, bizitza luzea izango duten lekuak lortzeko neurriak hartzeko.
-
Herritarren panelak ezartzea, gizartearen zahartzearen errealitateei buruzko proposamenak zuzenean Legebiltzarrari helarazteko, 20 urtetik gorako joera demografikoak berrikusteko eta politikak epe luzera egokitzen direla bermatzeko agindu esplizituarekin.
Azken batean, pertsona bakoitzak nahi duen bizitza-amaiera lortzea da helburua, bizi-luzetasunak gizarte erantzukizun bihurtu behar duen lan esparru batean, eta horrek lidergoa eta gobernuen arteko erantzuna eskatzen du demografia-aldaketa planifikatzeko eta zahartzeari helduko dion agenda integral bat diseinatzeko, adinekoentzako politiketatik harago.
International Longevity Centre ( ILC Longebitaterako Nazioarteko Zentroa) ideien laborategi britainiarra da, eta bizitza-luzerari buruzko ikerketa-zentroen sare batean integratuta dago. Bizitza-luzeraren eta zahartzearen eragina aztertzeko erreferentea da, eta adituek fenomeno demografiko horiek planteatzen dituzten erronkei erantzuteko konponbideak aztertzen dituzte.
