|
|
BERTSOLARI PERFORMANCES
Bertsolaris can perform in pairs or solo. Below are the most common categories.
In pairs:
By trades: The person in charge of selecting the topic gives each bertsolari a trade or role to play. An example might look something like this: "Xalbador and Uztapide are painting a building on hundred-metre-high scaffolding. All of a sudden the scaffolding begins to give way. If one of the two jumps off immediately, the other one's life can be saved, since the scaffolding won't totally collapse under the weight of only one person".
Uztapide
1
Lurretik ehun metrora zaigu
aldamio bat ageri,
bitatik batek saltatu behar,
badira mila komeri"
ta, Xalbador, zu eroritzeak
pena ematen dit neri,
bitatikan bat erortzekotan
nahiago det nik erori.
|
|
Xalbador
1
Kasu hunetan nehoiz munduan
gertatu ote da nehor?
Beheragotik ere guziak
nahiz gintazken erorkor.
Ez, Uztapide, nihaur banoa,
otoi etzaitela eror,
berdin zu hantxet hil eta gero
hila litake Xalbador.
|
2
Xalbador lagun orren aurrean
erantziko det txapela.
Bainan badakit bitatikan bat
salbatu ez ditekela;
bihotzak dio sentitzen duna,
ez nun esango bestela,
lagun hurkoa maitatzen baidet
nere burua bezela.
|
|
2
Zendako behin, oi Uztapide,
ote zintudan ikusi?
Zer debruk bada ote zintuen
eni hola maitarazi?
Ez gaiten hemen bat ere geldi,
biak lurrerat goatzi,
gutarikan bat hor hiltzekotan
bertzea zendako bizi?
|
3
Ongi diozu, lagun maitea,
ez dezu hitz egin zakar,
eta zuri zer erantzun ere
pentsatua daukat azkar:
alkarrentzako sortu ginan da
zertarako bizi bakar?
Biok gelditu edo erori,
guk hartu dezagun alkar.
|
|
3
Hau da memento ikaragarri
txarra pasatzen duguna,
ni memorioz gaizki naiz edo
mementu hau ez da ona;
hau da amets gaixtoenetarik
nonbaitik heldu zaukuna,
bi maitetarik bat galdu behar;
bizia edo laguna.
|
4
Badakizute zer izaten dan
munduko trantze txar ura,
gauzak serio hartutzen dira,
ezta bakarrik itxura.
Azkenerako hau datorkio
Uztapideri burura:
hiltzen bagera zer egingo da,
biak baguaz zerura?
|
|
|
By verses: Here, bersolari take turns singing one verse until the berso is finished. These sessions tend to be very lively and are very popular among audiences. There are no interruptions between bersos.
Solo:
- First foot response: this may very well be the most difficult variety for a bersolari. The person in charge of selecting the topics comes up with the first foot and the bersolari has to make up a 'zortziko menor'.
- Rhyme based: The bersolari is given four rhymes, all of which must be used in completing the berso.
- Final foot based: The bersolari is given the last foot and based on this, he must complete the berso.
- Topic based: The bersolari sings three bersos choosing his or her own melody and meter but based on one single topic. For example: San Sebastián, championship finals, 1989. Three bersos, each with six or more rhyming verses. Topic: Despite having been born elsewhere, you have lived nearly all your life in Euskal Herria. You've just recently retired and going back to your homeland.
| Meter: special nine-verse with rhyme. |
| Melody: Munduko ilunabarra |
1
Munduko ilunabarra
adinaren zoritxarra
ahultzen doa indarra
baina ez barneko garra.
Etorri nintzen herri hontara
berau zen nire izarra,
bertan utzi dut izerdia ta
zorionaren aparra,
bertan uzten dut nire irria
ta bertan nire negarra,
berriro neure jaio etxera
daukat itzuli beharra,
baina ez zaitut inoiz ahazt uko
ene Euskal Herri zaharra. (bis)
|
2
Esan dut mila gorespen,
hitz bat ere noa jeisten,
adinak gaitu bereizten
ta albo batera uzten;
baina edadez gizonak dugu
gauzak zuzenak ikasten,
esperientzian gure bihotzak
asko baitu irabazten.
Zu agurtzean nire hesteak
dirudi direla hausten,
baina bizitza zugandik urrun
hain zaila bazait erizten,
hil aurretikan etorri nahi dut
berriz ere zu ikusten. (bis)
|
3
Kanta izan dizut sarri
hamaika abesti barri,
baina gaurkoan naiz larri,
joatea da mingarri.
Zu ikusteko ardurak nindun
garai batean ekarri,
ezagutu ta gure bihotzak
oratu ziren elkarri.
Ordutik hona ni izan nauzu
hau esateko egarri,
ni banijoa neure etxera
adinez bainaiz elbarri,
baina zu beti izango zara
nire bigarren Aberri. (bis)
Jon Enbeita
|
Bersolaris have to face a lot more exercises. The ones mentioned here are the more common ones. In any case, the people in charge of selecting the topics are continually inventing new types of exercises and sessions.
|
