Lurralde Plangintza eta Hiri Agenda

1. Udalerria da, zuzeneko legitimitate demokratikoa duen gobernu-maila izanik, Euskal Autonomia Erkidegoko oinarrizko toki-erakundea.

2. Era berean, udalerria da herritarrek tokiko gai publikoetan parte hartzeko duten bidea.

1. Udalek autonomia osoa daukate toki-interes publikoko gaiak antolatu eta kudeatzeko, ordenamendu juridikoaren barruan.

2. Udalen jarduera arauemaile eta betearazlearen berariazko helburua izango da herritarren bizi-kalitatea hobetzea.

3. Euskal udalek, beren autonomia propioaren eta ordenamendu juridikoak esleitutako eskumenen esparruan, politika propio eta berezituak taxutu eta aplikatu ahal izango dituzte, eta, hala badagokio, dauzkaten baliabideen araberako lehentasunak ezarriko dituzte.

4. Udal-autonomiak eduki politikoa dauka eta suposatzen du toki-gobernuek antolaketa- eta kudeaketa-gaitasuna edukitzea zerbitzu-emate hutsetik harago doazen politika-propioak definitu eta gauzatu ahal izateko.

5. Udal-autonomiak barne hartzen du, betiere, interes publikoak antolatzea udalaren berezko esparruan, bere gobernu-organoak eta administrazioa antolatzea eta kudeatzea, bere lurraldea antolatzea, tokiko zerbitzuak arautzea eta ematea, ekimen ekonomikoa, bere zerbitzupeko langileen inguruko politika eta kudeaketa, ondarea eta diru-bilketa, eta orobat bere ogasunen baliabideak administratzea eta erabiltzea.

6. Udal-organoek hartzen dituzten erabakiak aurrekontu-egonkortasunaren eta finantza-jasangarritasunaren printzipioetara bilduko dira, beti.

1. Tokiko Autonomiaren Europako Gutunean xedatutakoari jarraituz, udalerriek berek ezarriko dituzte beren eskumenak baliatzeko behar dituzten antolamendua eta administrazio- eta instrumentu-egiturak, horrela, gobernu eta administrazio onaren printzipioa benetan gauzatzeko, eta baliabide publikoak finantzen jasangarritasunaren aldetik modu eraginkor eta efizientean kudeatzeko.

2. Udalerriek lege honetan, toki-araubidearen inguruko oinarrizko legerian eta aplikatu beharreko gainerako arauetan jasotako printzipio eta arauetara egokituko dituzte antolaketaren arloko erabakiak.

3. Udalerriek, gainera autoantolaketarako ahalaren adierazgarri obrak egiteko eta tokiko zerbitzu publikoak emateko elkarte gisako formuletara jotzeko eskubidea dute. Bereziki, zerbitzuak mankomunitate eta partzuergoen bidez eskainita, Toki Autonomiaren Europako Gutunean aurreikusi bezala, berariaz zaintzen dira subsidiariotasun- eta hurbiltasun-printzipioak, bai eta toki-autonomiarena ere.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean, Toki Erakundeen Erregistro bakar bat egongo da, eskumenak baliatzeko informazio fidagarria bermatzeko, toki-autonomiaren printzipioa zaintzeko eta organo- eta gastu-bikoiztasunak ekiditeko.

2. Erregistroaren funtzionamendua erregelamendu bidez ezarriko da.

3. Dagokion lurralde historikoari jakinaraziko dio, berehala, haren lurralde-eremuko toki-erakundeei dagokienez egiten den idatzohar oro.

1. Lege honek aitortu eta babestu egiten ditu euskal lurralde historikoek udalerria baino lurralde-eremu txikiagoko eta udalerriaz gaindiko erakundeekiko dituzten eskumen arauemaile eta betearazleak.

2. Zehatzago esanda, Arabako lurralde historikoan kontzejuen, kuadrillen eta ermandadeen existentzia bermatzen da, betiere lurralde horretako foru-arauek halakoak aurreikusten dituen kasuetan.

3. Era berean, lurralde historikoetako foru-organoek, toki-araubidearen oinarrizko legerian xedatutakoarekin eta lege honetan eta beren eskumenetan aurreikusitakoarekin bat, babestu eta bermatu egingo dituzte bakoitzak bere lurralde-eremuko toki-erakundeen ezaugarri historikoak.

Oinarrizko legerian xedatutakoa gorabehera, euskal lurralde historikoetako kasuan kasuko foru-organoei dagokie udalerria baino lurralde-eremu txikiagoko erakundeekiko eskumen arauemaile eta betearazleak baliatzea, bai eta izaera ekonomiko-finantzarioa dutenak ere.

1. Udalerriaren antolaketa eta funtzionamendua toki-araubidearen oinarrizko legeriak eraenduko ditu, eta, behin onartutakoan, kasuan kasuko erregelamendu organikoak.

2. Udalerriek toki-araubidearen oinarrizko legerian aurreikusitako beharrezko organoak izango dituzte, eta legeria horren eta lege honen esparruaren barruan gauzatu ahal izango dute antolaketarako araugintza-ahalmena.

3. Beharrezko organoen funtzionamenduak, erabakiak hartzeko araubideak eta organo horietako kideen estatutuak aipatutako arau-esparruan xedatutakoa bete beharko dute, lege honetan araututako alderdi berezietan izan ezik.

4. Edozein kasutan, gobernu-ekintza bermatuko da, eta ordezkaritza-organoetan gutxiengo politikoak errespetatuko dira, haien legitimazio demokratikoaren printzipioa betez.

5. Udalaren ordezkaritza politikoan sexu bien arteko presentzia parekidea bilatuko da. Horretarako, ahalegina egin beharko da toki-hauteskundeetako hautagai-zerrendetan emakumeen eta gizonen kopurua parekidea izan dadin azken hauteskunde-emaitzak kontuan hartuta hautatuak izateko aukerak dituzten postuetan, halako moldez non sexu bakoitzak gutxienez postu horien % 40 har dezan.

6. Bizitza pertsonala, familiarra eta profesionala bateratzen laguntze aldera, toki-ordezkariek atsedenaldia hartu ahal izango dute amatasunagatik edo aitatasunagatik. Atsedenaldiak baimen horietarako arautegi orokorrak ezartzen duen iraupena edukiko du eta bere funtsa izango da eskubidea edukitzea ez joateko kide diren korporazioko organoen bilkuretara. Ondorioz, eskuordetu ahal izango dute beren botoa atxikita dauden udal-talde politikoaren bozeramailearengan edo, hala badagokio, beste zinegotzi batengan.

   Botoa eskuordetzan emateko, idazki bat igorri beharko zaio alkate udalburuari. Idazki horretan, botoa eskuordetzan lagatzen duenaren izena eta eskuordetzan hartzen duenaren izena zehaztuko dira, bai eta zein eztabaidatan eta botaziotan erabiliko den, eta eskuordetzeak noiz arte iraungo duen.

   Boto eskuordetua erabiliko da, soil-soilik, osoko bilkuran erabakitzekoak diren gaien inguruko azterlan, txosten edo kontsultak lantzeko osoko bilkura eta batzordeetan. Ezein zinegotzik ez du izango boto eskuordetu bat baino gehiago.

7. Alkateek, beren eskumenen esparruan, antolaketari buruzko arau mailako xedapen orokorrak eman ahal izango dituzte eta dekretuak edo jarraibideak izango dira.

8. Arabako lurralde historikoko kontzejuen kasuan, foru-arauek ezarriko dituzte haien antolakuntzako araubidea, bai eta beraien eskumenak eta zerbitzuak ere.

9. Lege honen 6.2 artikuluan jasotako aurreikuspenez gain, toki-erakundeek beren jarduerak euskaraz egitea ahalbidetze aldera, hautetsiek hizkuntza ofizialetan behar besteko gaitasuna (mintzatuaren eta idatziaren ulermena) izatea sustatuko da. Lege honen 17.26 artikuluan xedatutakoa aintzat hartuta, sustapen hori, autoantolakuntza-printzipioari jarraiki, toki-erakunde bakoitzak ezartzen dituen neurriekin gauzatuko da.

   Hartarako, euskararen ezagutza hobetzeko eta optimizatzeko ekimenak garatuko dira eta toki-erakundeek euskaraz funtzionatzea lortzen joateko neurriak hartuko dira, bereziki euskararen arnasgune diren lurraldeetan.

1. Udalerriek, beren burua antolatzeko ahalak baliatuz, alkateordetzaren figura sortu ahal izango dute udalaren gobernu-egituran.

2. Udalerrian alkateordetza sortzen denean, figura horrek oinarrizko legerian agertzen den «teniente de alcalde» figura ordezkatuko du. Figura horren eginkizunak, izendatzeko eta kargutik kentzeko prozedurak, eta eskumenak toki-araubidearen oinarrizko legerian «teniente de alcalde» direlakoentzat ezarritako berberak izango dira.

1. Alkateak eskuordetzan eman ahal izango dizkie eskumenak tokiko gobernu-batzarrari, alkateordeei eta zinegotziei, toki-araubidearen oinarrizko legerian ezarritako kasuetan.

2. Biztanle-kopuru handiko udalerrietako alkateen eskuordetzak toki-araubidearen oinarrizko legerian xedatutakoaren arabera egingo dira.

3. Dena dela, alkateak udaleko edozein zuzendaritza-kide, zerbitzuburu edo gaitasun nahikoa duen funtzionariori eskuordetu ahal izango dizkio ordezkaritza-izaerarik ez daukaten edo ordezkaritza-kargu publikoen berezko ahalmenen erabilerarik suposatzen ez duten eskumen guztiak.

Biztanle-kopuru handiko udalerrien erakunde-antolamendua toki-araubidearen oinarrizko legerian eta bere organo eskudunek onartutako antolaketa arauetan bildutako aurreikuspenen arabera egingo da, aplikagarri zaizkion lege honetako alderdietan izan ezik.

1. Organo osagarriak zehaztu eta osatzeko, udal erregelamendu organikoetan edo, halakorik ezean, osoko bilkuraren erabaki bidez ezarritakoa jarraituko dute udalerriek, lege honetan aurreikusitakoaren esparruan.

2. Osoko bilkuran ordezkaritza duten talde politiko guztiek izango dute organo osagarrietan parte hartzeko eskubidea, berariaz uko egin ezean, taldeotako zinegotziak organo horietan egonda, osoko bilkuran duten zinegotzi-proportzioaren arabera. Udalaren osaera dela-eta ezinezkoa denean proportzionaltasun hori lortzea, postuak banatzea erabaki ahal izango da, halako eran non gehiengoen osaera osoko bilkurakoa bera izango den; edo, bestela, organoa talde bakoitzeko kide-kopuru berdinarekin osatu ahal izango da, eta, erabakiak hartzeko, boto-sistema haztatua aplikatu.

1. Udalaren osoko bilkurak publikoak dira.

2. Tokiko gobernu-batzarraren bilkurak publikoak izango dira, salbu eta kontrakoa ezartzen badu osoko bilkurak, bere kideen legezko kopuruaren gehiengo osoz, edo ordenamendu juridikoak. Aurreko hori gorabehera, edozein kasutan publikoak izango dira gobernu-batzarraren bilkurak, beti ere errespetatuz herritarrek ohorerako, intimitate pertsonal eta familiarrerako eta irudi pertsonalerako duten oinarrizko eskubidea, noiz eta organo horrek jarduten duenean osoko bilkurak eskuordetutako ahalmenak baliatuz, edo tokiko gobernu-batzarraren lehendakariak baimentzen duenean, gai jakin batean, gai hori hobeto ebazteko lagungarriak izan daitezkeen pertsonen presentzia edo parte-hartzea.

3. Organo osagarrien bilkurak batez ere osoko bilkuraren erabakipean jarriko diren gaiak aztertzeko, haien gainean irizpena egiteko edo haietaz aholkua emateko, eta orobat gobernu-organoen kudeaketaren jarraipena egiteko diren organoenak publikoak izan ahalko dira, hala erabakitzen badu erakundearen osoko bilkurak bere legezko kideen gehiengo osoaren erabakiz, edo hala aurreikusten bada udalaren erregelamendu organikoan.

4. Eztabaidak eta bozketak sekretuak izan ahalko dira Konstituzioaren 18.1 artikuluaren oinarrizko eskubidean eragina eduki dezaketen gaiei buruzkoak direnean, betiere erakundearen osoko bilkurak egitatezko kideen gehiengo osoz hala erabakitzen badu. Dena dela, osoko bilkura batean irudia edo soinua grabatzen bada eta grabazio horietan ohoreari, intimitate pertsonal edo familiarrari edo irudi pertsonalari dagokion eskubidean eragina izan dezaketen gaiak tratatzen badira, gai horiek tratatzen diren bitartean grabazioa eteteko aginduko du lehendakariak, bere ekimenez edo edozein udal-talde politikok proposatuta, herritarren oinarrizko eskubideak eta datu pertsonalak babesteko legeria betetze aldera.

5. Desgaitasunen bat duten pertsonen kasuan, artikulu honetan aipatzen den bilkuren informazioa eta publizitate-araubidea bitarteko eta formatu eskuragarrien bidez emango da.

6. Toki-erakundeen bilkura publikoetan, herritarrek Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizialetako edozein erabili ahal izango dute, eta ezingo zaie exijitu hitz egiteko aukeratu ez duten hizkuntzan itzulpenik egiterik edo azalpenik ematerik.

   Beste hizkuntza ofizialerako itzulpena, beharrezkoa baldin bada, toki-erakundeak egingo du bere bitartekoekin edo era amankomunatuan, toki-erakunde bakoitzaren autoeraketaren baitan geldituko delarik bere beharrizanen arabera nola gauzatu herritarren eskubide hori. Zerbitzu hori ematea, lege honen 7. eta 17.26 artikuluetan xedatutakoaren arabera, udalen eskumen propioa denez gero, eskumen propio horien finantzaketari dagozkien lege honetako xedapenak aplikatuko zaizkio.

1. Euskal udal-ordezkarien araubide juridikoa toki-araubidearen oinarrizko legerian eta hauteskunde-legeria orokorrean ezarritakoa izango da.

2. Euskadiko Autonomia Estatutuak 37.3.e artikuluan ezarritakoarekin bat etorrita, lurralde historikoetako foru-organoek bakoitzak bere lurralde-eremuko udalerrien hauteskunde-araubidea arautuko dute, parte-hartze politikoa izateko oinarrizko eskubidearen eta hauteskunde-legeria orokorretik ondorioztatutako printzipioekiko errespetuaren esparruan.

3. Aurreko paragrafoan xedatutakoa aparte utzita, udaletako ordezkaritza-karguen bateraezintasunen araubideak aplikagarri zaion araudian aurreikusitakoa jarraituko du. Interes-gatazkei dagokionez, toki-araubidearen oinarrizko legeriak aurreikusitakoa kontuan hartuta arautuko da oro har, alde batera utzi gabe gai horren inguruan udalerriek onar ditzaketen jokabide-kodeek berariaz araututakoa.

4. Toki-ordezkarien eskubide eta betebeharrak oro har toki-araubidearen oinarrizko legerian eta lege honetako aginduetan ezarritakoak izango dira.

5. Toki-araubidearen oinarrizko legeriarekin bat etorrita, lurralde historikoetako foru-organoek zehaztuko dituzte ordezkari horien ordainsariei eta bertaratzeei osotara dagozkien gehienezko mugak, estatuko legeriak, hala badagokio, ezarritako printzipioen eta egituraren arabera, eta biztanleriaren arabera Tokiko Politika Publikoen Euskal Kontseiluak aurrekontu-ekitaldi bakoitzerako erabakitako eskaletara moldatu ahal izango dira.

1. Udal-ordezkariek toki-araubidearen oinarrizko legerian eta, hala badagokio, lege honetan berariaz aurreikusten diren eskubide ekonomikoak eta arduraldi-araubideak izango dituzte.

2. Mila biztanletik gorako udalerrietan, alkateek, beren-beregi uko egiten ez badiote, arduraldi esklusiborako eskubidea dute. Ordainsariak jasotzeko eskubidea izango dute eta alta emango zaie Gizarte Segurantzan.

3. Alkateak proposatuta, osoko bilkurak zehaztuko ditu arduraldi esklusiboa edo partziala izango duten karguak edo korporazioko kideak, eta dagozkien ordainsariak. Osoko bilkuraren erabakiak arduraldi partzialeko kasuetan ordainsari horiek jaso ahal izateko gutxieneko arduraldiaren araubidea zehaztuko du.

4. Arduraldi esklusiboa edo partziala ez duten toki-erakundeko kideek bakarrik kobratu ahal izango dute bertaratzeengatik. Osagai finko bat eta aldakor bat izango dute. Osagai finkoa berbera izango da udal ordezkari guztientzat, eta horrekin, karguari dagozkion kide anitzeko organoetara, bileretara edo jardueretara benetan joatea ordainduko da. Osagai aldakorrarekin bereizi egingo dira ordezkaritza-karguaren erantzukizunarekin lotutako eginkizunak. Osoko bilkurak zehaztu ahal izango du korporazioko kide bakoitzak urtean gehienez ere zenbat jaso ahal izango duen bertaratzeengatik.

5. Toki-erakundeetako kideek beren karguak betetzean benetan egindako gastuen kalte-ordainak jasoko dituzte, administrazio publikoetan orokorrean aplikatzekoak diren arauen arabera eta haien garapenean korporazioko osoko bilkurak onar ditzan arauen arabera.

6. Euskal Autonomia Erkidegoko toki-erakundeetako hautetsien eginkizun publikoak betetzeko behar beste denboratzat joko da, erakunde horietako kide anitzeko organoetara joaten eta parte hartzen emandakoa. Hartakotzat hartuko da, era berean, hautetsiek ordezkatze-lanetan, eskuordetze-eginkizunetan edo beste erakunde batzuekin edo herritarren elkarteekin egindako bileretan eta karguari dagokion beste edozein jardueratan emandako denbora ere, aipatutako eskubideei buruz lan-legerian eta funtzio publikoan aurreikusitakoak aintzat hartuz.

1. Hamar mila biztanletik gorako udalerriek bermatu egingo dute oposizioko zinegotzi batek, gutxienez, arduraldi esklusiboa izango duela, udal-gobernua kontrolatzeko eta fiskalizatzeko lana behar bezala egin ahal izateko.

2. Bost mila eta hamar mila biztanle arteko udalerriek bermatu egingo dute oposizioko zinegotzi batek gutxienez arduraldi partziala izango duela, aurreko paragrafoko helburu berberarekin.

3. Edozelan ere, oposizioak duen eskubide hori hauteskunde-emaitzen arabera ordezkari-kopuru handiena duen alderdi edo koalizioari dagokio, edo, halakorik ez dagoenean, indar politiko bozkatuenari. Boto-berdinketa egonez gero, indar politiko biek txandaka baliatuko dituzte eskubide horiek, agintaldiko epe berdinetan.

1. Udal-ordezkarik talde politikoetan antolatuko dira, eta oinarrizko legerian eta lege honetan ezarritako eskubideak eta betebeharrak izango dituzte, salbu eta atxiki gabeko kideak, horien ekonomia-eskubideak eta eskubide politikoak ezingo baitira izan jatorrizko taldean jarraitu izan balute izango lituzketenak baino gehiago.

2. Udal-talde politikoek diru-sariak jasotzeko eskubidea izango dute. Sari bat finkoa eta berdina izango da talde guztientzat, eta bestea, aldakorra, ordezkari kopuruen araberakoa, ordezkari horiek esleitu zaizkien eginkizunak duintasunez burutu ahal izateko. Osoko bilkurak finkatuko ditu ordainsari horiek ezartzeko eta esleitzeko irizpideak.

3. Erregelamendu organikoak ezarriko du taldea osatu ahal izateko gutxienez zenbat kide beharko diren. Talde bat osatzeko gutxieneko kopurura heldu ezean, zinegotziak talde mistoan sartuko dira, atxikipen gabeak izan ezik.

4. Udal-talde politikoek bat etorri beharko dute korporazioan ordezkaritza lortu duten zerrendak aurkeztu dituzten alderdi, federazio, koalizio edo elkarteekin.

5. Talde politikoa osatzeko, idazkia zuzendu beharko zaio korporazioko presidenteari. Idazkian, adieraziko dute talde horretako kide izateko euren borondatea, taldearen izena, eta bozeramailearen eta haren ordezkoaren izena; eta taldea osatu nahi duten guztiek sinatuko dute. Idazkia korporazioa osatu eta gero formalizatuko da, baina udal-antolamendua eta funtzionamendua zehazteko osoko bilkuraren aurretik. Hala ere, eratze-saioa pasata zinegotzi izendatutakoek ere osatu ahal izango dute, eta, salbuespenez, arrazoi justifikatuengatik zegokion unean ezin izan zutenek ere bai. Ezin da aldi berean bi taldetan egon.

6. Udal-talde politikoetako bozeramaileek, korporazio-buruaren gidaritzapean, bozeramaileen batzarra eratu ahal izango dute. Atxiki gabeko zinegotziek ezin izango dute parte hartu batzar horretan.

1. Toki-erakundeen jokabide-kodeak balio, printzipio eta jardute-arau batzuk bilduko ditu, hautetsiek bai euren arteko harremanetan, bai enplegu publikoan eta beste erakunde batzuetan jarduten duten pertsonekiko eta, oro har, herritarrekiko harremanetan, jarraitu beharrekoak.

2. Toki-jokabidearen kodeak, halaber, jaso ahal izango ditu gobernu ona errazteko eta toki-politikaren erakunde-kalitatea bideratzeko printzipioak edo jarduteko jarraibideak. Osoko bilkurak onartuko du kode hori edo, bestela, tokiko gobernu-batzarrak.

3. Toki-erakundeek, autoantolaketarako dituzten ahalmenez baliatuz, jokabide-kode propioak egin eta onartu ahal izango dituzte, edo toki-erakundeen ordezkariek onartzen duten dokumentura atxiki ahal izango dira. Edonola ere, toki-erakundeak onartzen duen jokabidearen kodeari ahalik eta zabalkunde eta publizitate handiena eman beharko zaio, erakundearen webgunearen bidez edo horretarako erabilitako beste edozein bitartekoren bidez.

4. Udal-hautetsien jokabide-kodearekiko atxikipenak berariazkoa, indibiduala eta borondatezkoa izan behar du. Udalean jarduten duten goi-kargudunak eta zuzendaritza-kideak ere kode horretara atxiki ahal izango dira, modu berean.

5. Kodeak, era berean, jarraipen, kontrol eta ebaluazioko sistema bat ezarri ahal izango du, toki-erakunde bakoitzean nola aplikatzen den jakiteko.

6. Dena dela, onartuko den jokabide-kodeak bermatu egin beharko du ordezkari publikoek, beren jardunaren ardatza izan behar duten balio, printzipio eta arauen artean, emakumeen eta gizonen arteko berdintasun-printzipioa sustatuko dutela.

7. Nolanahi ere, toki-erakundeetako kideei Kargu Publikodunen Jokabide Kodea eta Interes Gatazkak Arautzen dituen ekainaren 26ko 1/2014 Legearen bigarren xedapen gehigarrian aurreikusitako jarduera- eta jokabide-printzipioak aplikatuko zaizkie.

1. Toki-erakundeek, bere toki-autonomiatik eratorritako autoantolaketa-ahalak baliatuz eta kasu bakoitzean bultzatu nahi dituzten politikei erantzuteko asmoarekin, erakundeko zuzendaritza-postuen egitura definituko dute, lege honetan eta, hala badagokio, aplikagarria den oinarrizko legerian edo legeria autonomikoan ezarritakoarekin bat etorriz.

2. Zuzendaritza-postuak hasiera batean zein arlotan txertatuko diren zehazteko eskumena osoko bilkurarena izango da, eta alkateak edo toki-erakundearen presidenteak proposatuta gauzatuko du.

3. Arlo bakoitzaren eremuan zuzendaritza-postuak zehazteko eta postu horien izena finkatzeko, dagokion toki-erakundearen lanpostuen zerrendatik bereizia den antolaketa-tresna bat erabiliko da. Antolaketa-tresna hori osoko bilkurak onetsiko du, alkateak edo toki-erakundearen presidenteak proposatuta. Salbuespena egingo da populazio handiko udalerriekin, non tokiko gobernu-batzarraren eskumena izango baita.

4. Toki-erakundean zuzendaritza-kide publikoak izendatzea edo dagokion goi-zuzendaritzako lan-kontratua formalizatzea erakundeko presidentearen eskumena izango da, lege honetan aurreikusten denarekin eta, kasua bada, toki-erakundeen araugintza-ahalaren bitartez garatzen denarekin edo beraien gobernu-organoen erabakiz aurreikusten denarekin bat etorriz. Izendapena edo kontratuaren formalizazioa erakundearen osoko bilkurari jakinaraziko zaio organo horren hurren-hurrengo osoko bilkuran.

5. Zuzendaritza-postu publiko profesional gisa definitu ahal izango dira 40.000 biztanletik gorako toki-erakundeetakoak diren eta honako tipologia hauetako bati erantzuten dioten postuak:

   1. Toki-erakundeen administrazio-egituraren baitan, koordinazio orokorreko, udalaren kudeatzailetzako, arloko zuzendaritzetako edo sektoreko kudeatzailetzetako eginkizunak dituzten postuak.

   2. Tokiko sektore publikoaren baitan, erakunde publiko, merkataritza-sozietate, partzuergo edo fundazioetako erantzukizun goreneko postuak.

   3. Era berean, organo eskudunak hala erabakitzen baldin badu, zuzendaritza-postutzat jo ahal izango dira egitura edo programa batzuen erantzukizun handieneko postuak, egitura eta programa horiek sortzen direnean, salbuespenezko edo koiunturazko arrazoiengatik politika sektorial jakin bat garatze edo bultzatze aldera, aldi baterako kudeaketa-proiektu batzuk edo gomendio berezi bat garatzeko. Zuzendaritza-postu horiek ez dira egiturazkoak izango eta amortizatu egingo dira kudeaketa-proiektua edo gomendio berezia bukatzen direnean.

1. Toki-erakundeetako zuzendaritza-kide publiko profesionaltzat joko dira aurreko artikuluan ezarritakoaren arabera zuzendaritza-postu gisa definitu diren postuetako titularrak.

2. Lege honetan aurreikusitako eran, eta oinarrizko legeria estatalean xedatutakoa eragotzi gabe, toki-erakundeetako zuzendaritza-postuak enplegatu publikoz, karrerako funtzionarioz edo lan-kontratudun finkoz bete ahal izango dira.

   Era berean, salbuespenez, udalaren osoko bilkurak, alkateak proposatuta, aurreikusi ahal izango du, erabaki arrazoituaren bitartez eta bete nahi diren eginkizunei begiraturik, zein jardun-arlo edo -eremutan izendatu daitezkeen enplegatu publiko izaera ez duten pertsonak.

3. Edozein kasutan, Euskadiko toki-erakundeetan eta beraien sektore publikoko erakundeetan zuzendaritza publiko profesional izaerako lanpostuetan aritzeko, beharrezkoa da graduko unibertsitate-titulua edo baliokidea edukitzea, enplegu publikora sarbidea eduki ahal izateko.

1. Estatutako gaikuntza duten funtzionarioei erreserbatutako zuzendaritza-postuek, edozein kasutan, toki-araubideko arautegian dagokion funtzionario-eskala eta -azpieskalarentzat erreserbatuta dauden eta aplikazioko legerian beren zuzendaritza-izaeragatik aurreikusita dituzten eginkizunak beteko dituzte.

2. Zuzendaritza-postuek beteko dituzten eginkizunak izango dira txertatuta daudeneko toki-erakundeak hartzen duen antolaketa-egitura kontuan izanik esleitzen zaizkienak, eta eginkizun horien artean, edozein kasutan, honako hauek egongo dira:

   1. Arloko zuzendaritza eta koordinazio teknikoa, eta koordinazio orokorraren edo udalaren sektore publikoko erakundearen kudeatzailetzaren kasuan, arlo batzu eta besteetako zuzendaritza eta koordinazio teknikoa. Eginkizun horrek inplikatuko du bultzatzea plangintza estrategikoa eta operatiboa, politika eta kudeaketa lerrokatze aldera.

   2. Arlo, erakunde autonomo edo erakunde instrumental bakoitzari, hala badagokio, esleitutako zerbitzuen eta langileen zuzendaritza eta kudeaketa teknikoa.

   3. Arloko aurrekontu-politika proposatzea eta politika horren exekuzioa kudeatzea.

   4. Administrazio elektronikoa, gardentasuna eta gobernu irekia bultzatzea, eta orobat entzute aktiboa eta herritarren partizipazioa sustatzea, bere jardun-eremuan.

   5. Bermatzea bere kudeaketari esleitutako gaien kontu-ematea.

   6. Etengabeko berrikuntza sustatzea bere arloan, erakunde autonomoan edo jarduneko erakundean.

   7. Bere arlo, organismo edo erakundeari izendatutako politiken eta langileen jarraipena eta ebaluazioa.

   8. Txostenak eta ebazpen-proposamenak egitea.

   9. Beste eginkizun oro, hurbiltasun materialagatik edo langileen kualifikazio bereziagatik toki-erakunde bakoitzak hartzen duen antolaketa-egituraren bitartez esleitu ahal zaiena eta modu osagarrian bete behar dutena.

1. Udalek eta gainerako toki-erakundeek, bai eta tokiko sektore publikoko erakundeek ere, erabakiko dute beren zuzendaritza-kide publiko profesionalen estatutua osatzen duten araubide juridikoa eta eskubide eta betebeharren multzoa. Horretan jokatuko dute oinarrizko legeria estatalean eta lege honetan aurreikusitakoaren bat etorriz, bai eta enplegu publikoari buruzko euskal legerian aurreikusitakoarekin ere bat etorriz. Azken legeria honetako xedapenek, gainera, ordezko izaera edukiko dute toki-erakundeetako zuzendaritza-kide publiko profesionalen araubide juridikoari dagokionez lege honetan erregulatuta ez dauden alderdi guztien kasuan.

2. Tokiko sektore publikoko erakunde publiko, merkataritza-sozietate, partzuergo edo fundazioei dagokienez, beren langileen araubidea zuzenbide pribatuak erregulatuta baldin badute, ardura goreneko postuen zerbitzu-harremanaren izaera juridikoa goi-zuzendaritzako lan-harremanari dagokiona izango da.

3. Zuzendaritza-kide publiko profesionalei kargu publikoentzat aplikatzekoa bateraezintasunen eta interes-gatazken araubidea ezarriko zaie, toki-araubideari buruzko oinarrizko legeriarekin, euskal enplegu publikoari buruzko legeriarekin eta lege honen aginduekin bat etorriz.

4. Zuzendaritza-postuetako titularrek kargu publikotzat edo goi-kargutzat joko dira, honako arau hauetan karguei eta goi-karguei dagokienez aurreikusitakoaren ondorioetarako:

   1. Interes-gatazkei buruzko legeria.

   2. Jokabide-kodea eta gardentasunari eta gobernu onari buruzko zehapen-erregimena erregulatzen duten oinarrizko legeria, Eusko Legebiltzarraren legeria eta gainerako arautegia.

   3. Langileen Estatutuan langileen lan-kontratua eteteari buruz dauden xedapenak.

5. Zuzendaritza-kide publiko profesionala izatea ezingo da meritutzat jo administrazio publikoen zerbitzuko langile funtzionario edo lan-kontratudun izatera iristeko, nahiz eta baloratu ahal izango den barne-promozioko edo postuen barne-hornidurako prozesuetarako.

1. Toki-erakundeetako zuzendaritza-kide publiko profesionalei dagozkientzat definitutako postuak deialdi publiko bidez beteko dira. Deialdia erakunde deitzailearen jardun-eremuaren arabera dagokion buletin ofizialean argitaratuko da eta, edozein kasutan, dagokion erakundearen web-orrian edo gardentasun-atarian. Alabaina, deialdia beste bitarteko baten bidez ere argitaratu ahal izango da, betiere bermatzen bada publizitatea eta izangai ezberdinen arteko lehia.

2. Zuzendaritza-kide publiko profesionalen postuak hornitzeko deialdiak zehazki adierazi beharko ditu hura betetzeko exijitzen diren ezaugarri eta gaitasun profesionalak, lege honetan aurreikusita dagoen postuen antolaketarako tresnan, eta kasuan kasuko erakundearen zuzendaritza-kideei espezifikoki dagokionez, ezarritakoarekin bat etorriz.

   Era berean, deialdiak, hautatutako pertsona zuzendaritza-postuari izendapenaren bitartez atxikitzen zaion kasuetan, praktika-aldi bat aurreikusi ahal izango du, gehienez ere sei hilekoa, eta hautatutako pertsona zuzendaritza-postuari goi-zuzendaritzako lan-kontratuaren bitartez atxikitzen bazaio, proba-aldi bat, gehienez ere sei hilekoa, zeina jasota egon beharko baita dagokion kontratuan. Proba edo praktika aldi horietan zehar, zuzendaritza-kidea postutik kendu ahal izango du, modu diskrezionalean, izendatu duen agintaritzak.

3. Edozein kasutan, exijitutako eskakizunen artean, egon beharko da gutxieneko esperientzia izatea erantzukizuneko postuak betetzen, administrazio eta erakunde publikoetan edo sektore pribatuan, eremu edo eginkizun hauetakoren batean:

   1. Zuzendaritza-eginkizunak

   2. Pertsonen kudeaketa

   3. Baliabide ekonomikoen kudeaketa

   4. Baliabide teknologikoen kudeaketa

4. Halaber, exijitu ahal izango da graduondoko prestakuntza espezifikoa izatea zuzendaritza-funtzioan edo baliabideen kudeaketa eta administrazioko funtzioan, beharrezko irizten zaien ezagutza-arloetan, edo beste prestakuntza baliokide oro izatea, esleitu nahi diren eginkizunak edo postua betetzeko egokia dena.

5. Zuzendaritza-kide publiko profesionalen postuak betetzeko sistemak, hala funtzionario-postu gisa kalifikatuak nola goi-zuzendaritzako lan-kontratudunentzako postuak, euskal enplegu publikoari buruzko legerian aurreikusitakoak izango dira.

6. Toki-administrazioko zuzendaritza-kide publikoak hautatzeko prozeduraren xedea da hautagaien gaitasun profesionalak eta esperientzia egiaztatzea, hartara baloratu ahal izateko deitutako posturako daukaten prestakuntza, gaitasun profesionala eta esperientzia, eta orobat postu horri esleitutako eginkizunak betetzeko duten egokitasun espezifikoa.

7. Zuzendaritza-kide publiko profesionalak hautatzeko eta hornitzeko prozedurek kasu egin beharko diete meritu, gaitasun, publizitate eta lehia printzipioei, eta orobat izangaiek deialdiaren xede diren postuetarako duten egokitasunari. Prozedura horietan egiaztatu egin beharko dira izangaiei exijitutako gaitasun profesionalak, edo haien egiaztapena ziurtatu.

8. Gaitasunak egiaztatzeko prozesua toki-erakundeak berak gauzatu ahal izango du, edo Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeari gomendatu ahal izango dio dagokion tresna juridikoaren bitartez, edo kanpoko profesionalekin edo enpresekin kontratatu ahal izango du, beti ere hertsiki loturik deialdiaren zehaztapenetara eta gainerako ordenamendu juridikora.

9. Zuzendaritza-kide publiko profesionalaren hautaketa egintza diskrezional bat da, soilik burutu daitekeena postua betetzeko deialdira aurkezten diren, deialdian exijitutako eskakizunak betetzen dituzten eta lanpostua betetzeko eskatutako gutxieneko gaitasunak dauzkatela egiaztatu duten pertsonen artean.

10. Pertsona bat tokiko zuzendaritza-kide publiko gisa izendatzeak edo kontratatzeak gaitasuna emango dio pertsona horri, edozein delarik ere bere jatorria, izendapen edo kontratuaren xede den zuzendaritza-postuari esleitutako eginkizunetan aritzeko eta ahalak erabiltzeko.

11. Zuzendaritza-kide profesional gisa izendatzeak berarekin darama lanpostuan jarraipena izatea, beti ere gogobetegarriak badira postuan egindako kudeaketaren ebaluazioaren emaitzak. Lanpostuan jarraipena izateak esan nahi du zuzendaritza-kide publiko profesionala bere karguan egongo dela hurrengo udal-hauteskundeak egiten diren urteko abenduaren 31ra arte. Hauteskundeok egindakoan, toki-erakundeko presidenteak erabakiko du, modu diskrezionalean, ea luzatzen duen zuzendaritza-eginkizunetan aritzeko aldia gehienez ere beste agintaldi batez, edo ea egokiagoa den hautaketa- edo horniketa-prozedura deitzea hizpide den zuzendaritza-izaerako lanpostua betetzeko.

1. Zuzendaritza-postuetako titularrak ebaluatu egingo dira eraginkortasuna eta efizientzia, beren kudeaketagatikako erantzukizuna eta emaitzen kontrola irizpidetzat hartuta, alderdi horiek guztiak ezarri zaizkien helburu eta xedeekin lotuta aztertuz. Edozein kasutan, helburu eta xede horiek kudeaketa-akordio batean ezarriko dira, izendapenetik hasita gehienez hiru hileko epean, eta birdefinitu ahal izango dira une bakoitzean bultzatzen diren politika publikoei erantzuteko.

2. Emaitzen ebaluazioa hierarkian goiko mailan dagoen pertsonak, edo eginkizun horiek dagozkion gobernu- edo kudeaketa-organoak, edo kanpoko erakunde edo aholkulariek egin ahal izango dute, eta beti ere kudeaketa-akordioan ezarritako helburu eta adierazleekin bat etorriz egingo da.

1. Kapitulu honetan aurreikusitakoa bete beharko da alde batera utzi gabe biztanle-kopuru handiko udalei zuzendaritza-organoen inguruan aplikagarria zaien toki-araubideari buruzko legeria orokorrean bildutako aurreikuspenak, hala edozein kasutan zuzendaritza-postutzat jo behar diren postuei dagokienez, nola beraien titularren izendapenari eta kargu uzteari dagokienez eta postu horien eta beraien titularren inguruan goi-mailako organoek dituzten eskumenei dagokienez.

2. Autoantolaketaren printzipioa kontuan hartuta, eta toki-araubideari buruzko oinarrizko legearekiko dagozkion baliokidetasunak ezarrita, oinarrizko legeria estatalean jasotako izendapenekin bat ez datozen zuzendaritza-egiturak zehaztu ahal izango dituzte biztanle-kopuru handiko udalek, eta, era berean, bildu ahal izango dituzte zuzendaritza-organoak, pertsona berak zuzendu ahal izan ditzan.

3. Udal-erregelamendu organikoaren bitartez, zehaztu ahal izango dira karrerako funtzionarioek bete beharrekoak ez diren zuzendaritza-organoen eginkizunen ezaugarri bereziak, oinarrizko legeria estatalean aurreikusitako eran.

1. Auzotarren eskubideak dira honako hauek:

   1. Hautesle eta hautagai izatea, hauteskunde-legerian edo hauteskundeetan aplikagarri den araudiarekin bat etorrita.

   2. Tokiko politika publikoak identifikatzen, prestatzen, kudeatzen eta ebaluatzen, eta herri arazoetan parte hartzea, legeek, udal- erregelamendu organikoek eta herritarren parte-hartzeari buruzko erregelamendu organikoek ezarritakoarekin bat etorrita, biztanle-kopuru handiko udalerrien kasuan, eta dagozkion ordenantzetan eta erregelamenduetan esandakoarekin, araubide erkideko udalerrietan.

   3. Ingurumen eta hiri-espazio publiko egokia eta jasangarria gozatzea.

   4. Ingurune irisgarriak izatea, desgaitasunen bat duten pertsonen joan-etorriak eta parte-hartzea ez oztopatzeko, ez mugatzeko.

   5. Zerbitzu publikoak eta interes orokorreko zerbitzu pribatuak modu eraginkorrean eta berdintasun-baldintzetan eskuratzea, lege honetan eta kasuan kasuko ordenantzetan eta erregelamenduetan ezarritakoaren arabera. Bereziki sustatuko da gizartean desabantailan dauden edo objetiboki hala eskatzen duten pertsona, kolektibo eta taldeek udal-zerbitzu horietara iristea.

   6. Udal-esparruan eragin dezaketen arrisku natural zein teknologikoei eta babes zibileko udal-planei buruzko informazioa jasotzea.

   7. Kulturarako eskubidea eta kultura-ondareko ondasunetara iristekoa.

   8. Toki-administrazioarekiko harremanetan, hizkuntza ofizial bietatik edozein erabiltzeko eta aukeratutakoan artatua izateko eskubidea, herritarren hizkuntza-eskubideak arautzen dituen autonomia-erkidegoko legeriaren arabera.

   9. Legeetan eta udal-ordenantzetan herritarrek parte hartzeko aurreikusitako bitartekoez baliatzea bermatuta egotea.

   10. Udal-administrazioan eta bere erakunde instrumentaletan edo mendekoetan tratu berdina jasotzeko eskubidea, sexua edo beste edozein zirkunstantzia gorabehera. Bermatu egingo dira, halaber, diskriminazio anizkoitza jasaten duten pertsonen edo pertsona-taldeen oinarrizko eskubideak.

   11. Legeetan edo, hala badagokio, foru-arauetan, udal-ordenantzetan eta lege honetan ezarritako gainerako eskubideak.

2. Artikulu honetako lehenengo paragrafoan bildutako eskubideak izango dituzte, halaber, dena delako udalerrian erroldatutako atzerritarrek ere, baita adingabeek ere, lege honetan, sektoreko legeetan eta udal-ordenantza eta erregelamenduetan zehaztutakoaren arabera. Salbuespena izango dira hauteskundeekin lotutako eskubideak, horiek berariazko araudia baitaukate.

3. Tokiko araugintza-ahalaren adierazpenek, eta toki-erakundeetako organoen erabakiek eta egintzek artikulu honetan jasotako eskubideak islatu eta bermatu beharko dituzte.

1. Udalerriko auzotarren betebeharrak eta erantzukizunak honako hauek dira:

   1. Legez edo udal-ordenantzen bidez aurreikusitako prestazio ekonomiko eta pertsonalen bitartez, eta garraioko prestazioen bitartez, udal-eskumenak gauzatzen laguntzea.

   2. Udal-erroldan agertu behar diren datuen aldaketa ekarriko duten zirkunstantzia pertsonalen edozein gorabeheraren berri ematea, aplikatzekoa den araudiarekin bat etorrita.

   3. Tokiko arauak betetzea eta horiek aplikatzeko laguntza ematea, eta horretarako, tokiko agintariak informatzea bizikidetza-arauei dagokienez espazio publikoan izaten den arau-hauste oroz eta zerbitzuak ematea eragozten edo zailtzen duen edo erabiltzaile edo hirugarrenentzat arriskua dakarren edozein anomaliaz.

   4. Udal-ondarea, azpiegiturak eta udal-zerbitzuak zentzuz eta egoki erabiltzea, eta haiek kontserbatzen eta berreskuratzen laguntzea. Era berean, udal ekipamenduak eta zerbitzu publikoak bide-seinaleak eta hiri-altzariak barne hartuta errespetatu beharko dituzte, baita haiek berreskuratzen eta kontserbatzen lagundu ere.

   5. Espazio publikoan herritarren bizikidetzarako arauak errespetatzea, eta, era berean, beste pertsonen eskubideak ere errespetatzea.

   6. Ingurumena, espazio publikoa eta hiri-paisaia zaintzea eta hobetzen laguntzea, jarrera ekologiko eta jasangarrien bitartez.

   7. Efizientzia energetikoko politika publikoak eraginkortasun handiagoz bermatzeko, toki-erakundeekin lankidetzan aritzea. Halaber, kontuan izango dituzte uraren, hondakin-uren arazketaren eta hiri-hondakinen kudeaketaren inguruko udal-zerbitzuen efizientzia areagotzeko jarraibideak.

   8. Hiri-bideei buruzko arauak egoki betetzea, baita hondakinak uzteko udalak zehaztutako leku, egun eta orduei buruzko arauak ere.

   9. Legeetan eta udal-ordenantzetan bereziki espazio publikoaren erabilerak edo auzotarren arteko bizikidetza-harremanak arautzen dituztenetan aurreikusitako beste edozein.

2. Aurreko paragrafoan araututako betebeharrak eta erantzukizunak, b) idatzi-zatian aurreikusitakoa izan ezik, udalerrian modu zirkunstantzialez dauden pertsonek ere bete beharko dituzte, auzotar izan ez arren.

3. Era berean, artikulu honetako lehen paragrafoan aipatutako betebeharrek eta erantzukizunek gidatuko dute, printzipioak diren aldetik, tokiko araugintza-ahala, politika publikoak, zehapen-motak eta hala badagokio, zehapenen aplikazioa eta espazio publikoa zaintzea, bizikidetza-harremanak eta zerbitzu publiko jakin batzuk ematea xede duten udal-ordenantzetan araututako zehapen-prozedurei dagokienez.

1. Udalerriek zerbitzu-kartak edo dokumentu baliokideak onartu ahal izango dituzte. Bertan jasoko dira udal-zerbitzu jakin batzuen ezaugarri nagusiak; erabiltzaileen eskubideak eta betebeharrak adieraziko dira, bai eta zerbitzu horiek ematean hartutako kalitate-konpromisoak ere. 20.000 biztanletik gorako udalerrietan, nahitaezkoa izango da zerbitzu-karta edo dokumentu baliokideak onartzea.

2. Zerbitzu-kartek edo dokumentu baliokideek adierazle objektiboak ezarriko dituzte, hala dagokionean sexuaren, adinaren edo bestelakoen arabera bereizita, udal-zerbitzuen errendimendua eta zerbitzu horien prestazioari buruzko auzotarren gogobetetzea ebaluatu ahal izateko.

3. Zerbitzu-kartei edo dokumentu baliokideei buruzko publizitatea udalaren egoitza elektronikoan edo web orrian emango da eta hala badagokio, udal-gardentasunaren atarian.

Udalerriek zerbitzu publikoen kalitatea bultzatuko dute, egiaztatze- edo ebaluazio- sistemen bitartez. Sistema horiek, aurreko artikuluan araututako zerbitzu-kartetan bilduko dira.

1. Lege honen helburua da udalerrien eta gainerako toki-erakundeen gobernu irekia bermatzea, erakundeen kalitatea indartzeko eta Euskadiko tokiko gobernu-maila ezberdinen eta herritarren arteko harremanetarako esparru berri bat finkatzeko.

2. Hona hemen gobernu irekia bermatzeko bitartekoak:

   1. Gardentasuna sustatzea, eta titulu honetan eta gardentasunaren arloko oinarrizko legerian jasotako publizitate aktiboko betebeharrak bete.

   2. Informazio publikoa eskuratzea, gardentasunaren arloko oinarrizko legeriak eta lege honek aurreikusitakoarekin bat etorrita.

   3. Informazio publikoa datu ireki gisa eskueran jartzea; hau da, halatan non datuak eskueran eta irisgarri egon ahal izan daitezen erreprodukzio, aldaketa edo beste datu batzuekiko integraziorako arrazoizko kostuarekin, eta ahalbidetu dadin informazio hori pertsona orok askatasunez erabiltzea, berrerabiltzea eta birbanatzea, erabat errespetatuz pribatutasun, segurtasun edo jabetzagatiko murrizketak.

   4. Herritarren partaidetzarako tresnak eta bideak garatzea, titulu honetan zehaztutakoarekin bat etorrita.

3. Lege honetan aurreikusitakoaren arabera partaidetzarako kanalak zehazteaz gain, gobernu irekia gauzatzeko bitartekoen helburua da herritarrak modu sinesgarrian informatzea tokiko gobernuek nola betetzen dituzten euren eginkizunak, nolako politika publikoak abiarazten dituzten eta nola kudeatzen dituzten baliabide publikoak, era horretara arduradun publikoen kontuak ematea errazteko.

4. Titulu honetan ezarritakoetarako, hona hemen publizitate aktiboa, informazio publikoa eta herritarren parte-hartzea nozioen nondik norakoa:

   1. Gardentasuna: herritarrek toki-erakundeen eskuan dagoen informazio publikora iristea errazten duen prozesua, betiere lege honek eta aplikagarri zaion legeriak ezarritako esparruan eta mugen barruan.

   2. Publizitate aktiboa: herritarrentzat interesa duen informazio publikoa aldian-aldian, eguneratuta eta modu ulergarrian publiko egitea, tokiko botere publikoek konpromisoak nola betetzen dituzten modu sinesgarrian jakitea erraztuz eta botere horien kontu-ematea benetan gauzatuz, interakzio komunikatiboko prozesu bat sustatu ahal izate aldera.

   3. Informazio publikoa: toki-erakundeen esku dagoen informazio oro, beren eginkizunen barruan landu edo eskuratu dutena, edozein dela ere informazio horren euskarria eta adierazpidea.

   4. Herritarren parte-hartzea: politika publikoak identifikatzeko, diseinatzeko, gauzatzeko eta ebaluatzeko prestatutako prozedura, kanal, eta erakunde-organoen multzoa, edo herritarrak modu aktiboan esku hartzeko edozein tresna edo bide.

1. Titulu honen xedea da Euskal Autonomia Erkidegoko toki-erakundeen gardentasun betebeharrak eta informazio publikoa eskuratzeko eskubidearen printzipio orokorrak arautzea eta betebehar horiek betetzen direla zainduko duen organoa zehaztea. Organo horrek ebatziko ditu, hala badagokio, informazio publikoa eskuratzeko erreklamazioak, eta beteko ditu estatuko edo autonomia-erkidegoko legeen esparruan antzeko ezaugarriak dituzten organo edo erakundeei dagozkien bestelako eginkizunak ere.

2. Titulu honen xedea da, halaber, herritarren parte-hartzea arautzea Euskal Autonomia Erkidegoko toki-erakundeetan.

1. Titulu honetan bildutako arauak honako hauei aplikatuko zaizkie:

   1. Udalerriei.

   2. Arabako lurralde historikoko kuadrilla, ermandade eta kontzejuei.

   3. Gainerako toki-erakundeei, toki-araubidearen oinarrizko legeriak eta lege honek ezarritakoarekin bat etorrita.

   4. Toki-erakunde horiei lotutako edo horien mendeko erakunde publikoei.

   5. Udal-enpresa publikoei, artikulu honetan aurreikusitako erakundeek ehuneko 50 baino gehiagoko partizipazio zuzen edo zeharkakoa badute haien kapital sozialean.

   6. Toki-erakundeek sortutako fundazioei edo patronatuko kide gehienak toki-erakundeen ordezkari dituzten fundazioei.

   7. Partzuergoei eta gainerako erakunde instrumentalei, tokiko kapital publikoaren partaidetza nagusitzen bada edo nagusitasunezko lekua toki-erakunde batek badu.

2. Publizitate aktiboko arauak aplikatu beharko dituzte, halaber, erakunde pribatuek, baldin eta aurrekontu-ekitaldi batean Euskal Autonomia Erkidegoko udalerrietatik edo gainerako toki-erakundeetatik guztira 100.000 eurotik gorako laguntzak edo diru-laguntzak jasotzen badituzte, edo, laguntza edo diru-laguntza publikoek gutxienez 5.000 eurora iritsirik, beraien urteko diru-sarreren ehuneko 40 gutxienez egiten badute.

3. Irabazi asmorik gabeko erakundeak direnean, gizarte-, kultura-, hizkuntza- ingurumen-intereseko helburuak baino ez dituztenean, eta 50.000 eurotik beherako aurrekontua dutenean, lege honek ezarritako betebeharrak betetzeko, ekarpen edo laguntza gehienen iturburu diren toki-erakundeetako bitarteko elektronikoak erabili ahal izango dituzte.

4. Aurreko paragrafoetan zehaztutakoez bestelako beste edozein pertsona fisiko edo juridiko ere, zerbitzu publikoak ematen baditu edo administrazioaren ahalak betetzen baditu, behartuta egongo da, eskatzen bazaio, tokiko administrazioari eta haren erakunde instrumentalei, mendeko nahiz lotutako, titulu honetan aurreikusitako betebehar guztiak benetan gauzatzeko beharrezkoa den informazio guztia ematera. Betebehar hori sektore publikoko kontratuen esleipendunei ere badagokie, kontratuan aurreikusitako baldintzetan.

1. Herritarrek eta herritar-erakundeek tokiko gobernua eta administrazioa nola antolatzen den, zer eginkizun betetzen dituen, erabakiak hartzerakoan zer eremu eta politika lehenesten duen eta tokiko zerbitzu publikoak kudeatzerakoan baliabideak nola esleitzen dituen jakiteko interesgarri den informazio publiko oro, aldian-aldian eta etengabe, eta eskura dauden bideak erabiliz, publiko egin beharrekoa da lege honen ondorioz, eta betebehar hori bere gain hartuko dute euskal toki-erakundeek.

2. Publizitate aktiboaren arloko betebeharren helburua da, alde batetik, toki-erakundeen boterearen, jarduera politiko eta instituzionalaren, eta administrazio-jardunaren kontrola erraztea; eta, bestetik, ordezkari publikoek kontuak emango dituztela eta herritarrek haien kudeaketa arakatzeko aukera izango dutela segurtatzea.

3. Gardentasun-betebeharrak, batez ere, informazio interesgarri guztia erakundearen webgunean edo egoitza elektronikoan argitaratuz beteko dira, hala dagokionean genero-ikuspegia txertatuz. Aurrekoa gorabehera, eta irisgarritasun unibertsalaren printzipioa bermatze aldera, tokiko botere publikoek informazio hori beste bide batzuen bitartez ere zabaldu beharko dute, baliabide elektronikoetara jotzeko modurik ez duten herritarrek eta, batez ere, Interneten nabigatzeko baliabiderik, bitartekorik edo ezagutzarik ez duten pertsona edo kolektiboek ere izan dezaten haren berri. Pertsona eta kolektibo horiei guztiei, informazio hori eskuratzeko eta, beste pertsona edo kolektiboek bezalaxe, beren eskubideak baliatzeko behar dituzten publizitate aktiboko bitartekoak edo tresnak eskainiko dizkie administrazio publikoak, erabilgarri dituen baliabide teknologiko eta ekonomikoen barruan.

4. Publizitate aktiboaren arloan aplikatu beharrekoak izango dira, halaber, gardentasunari buruzko oinarrizko legeriak bere egiten dituen mugak, bereziki datu pertsonalen babesaren ondoriozkoak. Alde horretatik, informazioan bereziki babestutako datuak azaltzen badira, datu pertsonalak disoziatu egin beharko dira publiko egin aurretik.

5. Egoitza elektronikoetan edo beste edozein formatu-motatan azaltzen den informazioak egiazkoa, erraz eskuratzeko modukoa, bereizkeriarik egiten ez duena, argia, erraza eta zehatza behar du izan; eta, gainera, herritarrek ulertzeko moduko mezuekin osatu beharko da; horretarako, batez ere bideoak, grafikoak, argazkiak, marrazkiak eta ematen den informazioaren nondik norakoak hobeto ulertzen laguntzen duten beste edozein konposizio-bide erabiliko da, orria edo dokumentu-euskarria osatzeko.

6. Publizitate aktiboaren adierazpen grafikoak erabiliko dira, lehentasunez, publizitate aktiborako bitarteko gisa konplexutasun handiko gai eta datuen kasuan, Nolanahi ere, adierazpen grafiko horiek nahitaez erabili beharko dira izaera ekonomiko-finantzarioa duen edozein informazioren kasuan, eta orobat baliabide publikoen erabilerari, politika publikoen lehentasunei eta herritarrek zerbitzu publikoez duten gogobetetasunari buruzko informazioaren kasuan ere, edo estatistika edo ehunekoen bidez erakusteko modukoa den beste edozein informazioren kasuan.

7. Era berean, tokiko administrazioek eskaintzen duten informazioak izan behar du beste edozein pertsonak erraz eskuratzeko modukoa; doakoa; denboran, egokia; kalitate handikoa; segurua; kanal anitzekoa; formatu anitzekoa, eta berrerabilgarria; eta, gainera, interoperabilitateak bermatuta egon behar du. Orobat zainduko da desgaitasunen bat duten pertsonek informazioa eskuratu ahal izatea; horiek horrela, administrazio publikoek, erabilgarri dituzten baliabide teknologiko eta ekonomikoen barruan, bitartekoak jarriko dituzte herritarrek, herritarren elkarteek eta, halakorik izanez gero, lege honen arabera eratutako plataforma, foro eta sare guztiek informazioa berdin-berdin eskuratu dezaketela bermatzeko.

8. Gainera, bermatuko da tokiko administrazioen dokumentu eta bestelako euskarrietan ez dela hizkuntzaren erabilera sexistarik egiten, ez zuzenean sortutakoetan ez hirugarren pertsona edo erakunde batzuen bidez sortutakoetan.

9. Halaber, euskararen erabileraren normalizazioari buruzko legeria betetzea bermatuko da, eta bereziki toki-erakundeen publizitate aktiboan euskararen erabilera sustatzean arreta jartzea.

Titulu honetan jasotako gardentasun- eta publizitate-betebeharrak, lege honetan aurreikusitako salbuespenak salbu, gutxieneko arautzat hartuko dira. Toki-erakundeen esku dago horiek hobetzea, bai araugintzarako ahal propioak baliatuz beren gobernu-organoen erabakien bidez, bai lege honetan ezarritakoa betetzerakoan gardentasun-estandar zorrotzagoak sartuz.

1. Arlo honetan, gardentasunari buruzko gutxieneko betebeharrak honakoak dira:

   1. Toki-erakundearen organoak, beharrezkoak eta osagarriak, honako hauek adierazita: beraien titularrak (osaera), horiek betetzen dituzten eginkizunak eta horiei aplikagarri zaizkien arauak. Era berean, publiko egingo dira organo bakoitzaren gai-zerrendak eta hartzen dituzten erabakiak.

   2. Erakundean eta haren gobernu-taldeetan ardura politiko gorena duten pertsonei buruzko informazioa, curriculumeko datuak barne.

   3. Publiko egingo dira udaleko gobernu-plana, agintaldiko plana edo jarduera-plana, halakorik izanez gero, eta orobat, aldian-aldian, horien betetze-maila.

   4. Alkatearen eta zinegotzien arduraldi-araubidea.

   5. Erakunde bakoitzean behin-behinekoak diren lanpostuen zerrenda.

   6. Toki-ordezkarien ondasun eta jarduerei buruzko urteroko aitorpenak, indarrean dagoen legerian ezarritako eran.

   7. Udaleko alderdi politikoei buruzko informazioa.

   8. Toki-erakundeko arlo eta sailen antolamendu-egitura eguneratua; berariaz aipatu beharko dira zuzendaritzako edo erantzukizuneko lanpostuak, lanpostu horiek betetzeko zer profil behar den eta lanpostu horiek betetzen dituztenek zer ibilbide profesional daukaten.

   9. Aholku-organoak eta gizarte-partaidetzakoak, haien jarduera eta erabakiak barne.

   10. Edonolako erakunde instrumentalak, eta arduradun gorenak zein diren eta haien antolamendu-egitura zer-nolakoa den ere adierazi beharko da.

   11. Antolamendu-egituren plan eta programak beren xede zehatzak eta horiek gauzatzeko aurreikusitako baliabideak eta epea identifikatuz, eta plan eta programon betetze-maila eta emaitzak, zeinak aldizka ebaluatu eta argitaratu beharko baitira, toki-administrazio eskudunak zehazten duen eran, neurketa eta balorazioko adierazleekin batera.

2. Toki-erakundeek argitara emango dituzte, beren web-orri instituzionaletan eta informazio orokorreko gainerako medio propioetan, beren posta-helbidea, beren helbide elektronikoa eta erakundeak herritarrentzat dituen irispide orokorreko telefono-zenbakiak, eta adieraziko dituzte beren hautetsi-karguen eta zuzendaritza-karguen interakzio-moduak.

3. Halaber, ezagutzera emango da zein kanaletatik eskaintzen diren herritarren arretarako zerbitzuak eta zein kanaletatik gauzatu daitekeen herritarren parte-hartzea.

Arlo honetan, gardentasunari buruzko gutxieneko betebeharrak honakoak dira:

1. Toki-erakundeen ordenantza, erregelamendu eta aurrekontuen proiektuak, beranduenera ere, hasierako onarpena eman eta berehala argitaratuko dira.

2. Publikoak izango dira, halaber, udal-organoek onartutako erabakiak, baldin eta zuzenbidea interpretatzen badute edo ondorio juridikoak badituzte.

3. Aholku-organoen txosten edo irizpenak ere publikoak izango dira.

4. Herritarren partaidetzako prozesuaren txostena eta ondorioak, halakorik baldin badago.

5. Hasita, martxan eta bukatuta dauden partaidetzako prozesuak. Eta bereziki, prozesu horiekin lotutako txostenak.

Arlo honetan, gardentasunari buruzko gutxieneko betebeharrak honakoak dira:

1. Toki-erakundeek modu argi, irisgarri, ulergarri eta errazean zabalduko dute zer sartzen den herritarrei eskaintzen dieten zerbitzu-zorroan, eta berariaz zehaztuko dute zer ondasun eta prestazio eskaintzen dituen toki-erakundeak eta horien kostua zenbatekoa den, bai osotara eta bai pertsona bakoitzeko.

2. Era berean, publiko egingo dituzte zerbitzu-kartak edo pareko dokumentuak, eta, halakorik badute, zerbitzuen kalitatea ziurtatzeko edo egiaztatzeko prozesuak.

3. Eskaintzen den zerbitzu bakoitzari buruz ordutegia eta ordaindu beharreko prezio publikoak edo udal-tasak zehaztu beharko dira.

4. Gainera, informazio agregatua, laburra eta argia eskainiko da honako zerbitzu hauen gainean:

   1. Mantentze-lanak eta obrak

   2. Segurtasun publikoa eta babes zibila

   3. Hondakinen bilketa eta tratamendua

   4. Uraren kudeaketa

   5. Kale-garbiketa

   6. Ekonomia-jarduerak eta lizentziak

   7. Hirigintza eta ingurumena

   8. Kultura eta kirolak

   9. Gizarte-zerbitzuak

   10. Emakumeen eta gizonen berdintasuna

Arlo honetan, gardentasunari buruzko gutxieneko betebeharrak honakoak dira:

1. Kontratu guztiak publikoak izango dira, honako hauek adierazita: xedea, iraupena, lizitazio- eta esleipen-zenbatekoa, zein prozeduraren bidez egin den, zein bitartekoren bidez iragarri den, prozeduran parte hartu duten lizitatzaileen kopurua, esleipendunaren nortasuna, eta kontratuaren aldaketak eta luzapenak. Kontratuetan atzera egiteko eta kontratuari uko egiteko erabakiak ere argitaratu egin beharko dira.

2. Datu estatistikoak sektore publikoko kontratuen legedian aurreikusitako prozeduretako bakoitzaren bidez esleitutako kontratuek aurrekontuaren gainean hartzen duten ehunekoari buruz.

3. Ezarritako zigorrak, hala badagokio, kontratisten ezbetetzeengatik.

4. Suntsiarazitako kontratuen zerrenda. Bereziki, publiko egingo dira kontratuetan atzera egiteko eta uko egiteko erabakiak.

5. Kontratu txikiak hiru hilabetean behin argitaratuko dira, modu agregatuan, eta argitaratzen direnetik gutxienez 12 hilabetez emango da horien berri.

6. Sektore publikoko kontratuei buruzko legerian aurreikusitako prozedura bakoitzaren bidez esleitutako kontratuek aurrekontuaren gainean zenbateko ehunekoa hartzen duten adierazten duten estatistika-datuak argitaratu egingo dira.

7. Sinatutako hitzarmenen zerrenda, honako hauek adierazita: sinatzaileak, xedea, iraupena, aldaketak, prestazioak eta adostutako betebehar ekonomikoak halakorik baldin badago.

8. Sinatzen diren kudeaketa-gomendioak ere argitaratuko dira, honako datu hauek adierazita: xedea, aurrekontua, iraupena, betebehar ekonomikoak eta azpikontratazioak, berariaz aipatuz esleipendunak, esleipena egiteko jarraitutako prozedura eta esleipenaren zenbatekoa.

9. Emandako diru-laguntza eta laguntza publikoak: zenbatekoa, xedea edo helburua, eta onuradunak.

Arlo honetan, gardentasunari buruzko gutxieneko betebeharrak honakoak dira:

1. Publiko egingo dira enplegu publikoaren eskaintzak, zenbateraino bete diren, eta funtzionario eta lan-kontratupeko langileentzako hautaketa-prozesuak deialdiak, eta izendapenera arteko edo kontratua sinatu arteko egintza guzti-guztiak barne.

2. Toki-administrazioek edo beste erakunde mota batzuek emandako ikastaro eta prestakuntza-programak.

3. Sindikatu-ordezkaritzako organoak osatzen dituzten kideak eta horretarako liberatuta dauden pertsonen kopurua, berariaz aipatu beharko delarik zer ordu-kreditu duten.

4. Lanpostuen zerrendek taula sinoptiko bat jaso beharko dute, non, kategoriaren araberako ordainsari indibidualizatua jartzeaz gainera, antolamendu-tresna horren elementu garrantzitsuenak laburtuko diren.

5. Bateragarritasun-adierazpenen arloan eskumena duen organoaren ebazpenak.

Arlo honetan, gardentasunari buruzko gutxieneko betebeharrak honakoak dira:

1. Toki-erakundearen aurrekontuak argitara emango dira osorik eta eguneratuta, modu erraz, argi eta grafiko batean, partida nagusiak deskribatuz dira eta informazio zehatza emanez beraien exekuzio-maila ezagutzeko eta ekitaldian zehar onetsitako aurrekontu-aldaketak jakiteko.

2. Argitaratu beharreko urteko kontuak, eta kanpo-kontroleko organoek horiei buruz egiten dituzten kontu-auditorien eta fiskalizazioen txostenak.

3. Aurrekontu-egonkortasunerako eta finantza-jasangarritasunerako helburuak betetzeari buruzko informazioa.

4. Diru-sarrera eta gastuei buruzko oinarrizko informazioa.

5. Hornitzaileen ordainketaren arloko berankortasunaren gaineko legeria betetzeko epeak.

6. Ondareko ondasun higiezinen zerrenda, hala bere jabetzakoak direnena nola haien gaineko eskubide errealen bat duenena.

7. Kontzeptu guztiak hartuta toki-erakundeko ordezkari politikoek eta zuzendaritzako langileek jasotzen dituzten ordainsariak, eta kargua edo eginkizuna utzi ostean jasotzen dituzten kalte-ordainak halakorik izanez gero.

1. Herritarrentzako interesekoa den informazioa ere argitaratuko da, ahaztu gabe betiere dagokion arautegi espezifikoak ezarritako informazio-betebeharrak.

2. Ezagutzera emango dira herritarren arretarako eta partaidetzarako zerbitzuak eskaintzeko dauden kanalak.

Lege honen aplikazio-eremuak eragindako subjektuek beharrezkoak diren ekintzak sustatu beharko dituzte beren eskura dauden datuen benetako irekitasunerako, berrerabiliak izan daitezen, betiere pribatutasun-, segurtasun- eta jabego-murrizketak erabat errespetatuz. Datu-irekitasuntzat ulertzen da datuak eskueran jartzea web-bidez eskuragarri izango den formatu digital, estandarizatu eta irekian, egitura argi eta esplizitu bati jarraituta, herritarrek eta agente konputazionalek ulertu eta berrerabili ahal izateko eran.

1. Toki-erakundeek informazio publikoa berrerabil dadin bultzatuko dute, sektore publikoko informazioa berrerabiltzearen inguruko oinarrizko legeriarekin bat, herritarrek toki-erakundeen esku dauden eta nahi erara erabiltzeko diren datuak baliatu ahal izan ditzaten.

2. Berrerabilpena da toki-erakundeen esku dauden datuak eta informazioa herritarrek erabiltzea helburu komertzial edo ez-komertzialekin, betiere erabilera hori administrazio publikoaren jarduera bat ez bada eta arlo horretan aplikatu beharreko legerian aurreikusitakoarekin bat etorriz burutzen bada.

3. Berrerabilpenak helburu izango ditu, halaber, sektore publikoko informazioa berrerabiltzearen arloko oinarrizko legerian ezartzen direnak.

4. Sektore publikoko informazioa berrerabiltzearen arloko oinarrizko legeriak eta Euskal Autonomia Erkidegoko legeriak informazio publikoa berrerabiltzeko baldintzak ezarriko dituzte. Edonola ere, zehaztutako kasuetan izan ezik, Euskal Autonomia Erkidegoko toki-erakundeek datuak nahi erara berrerabiltzea bultzatuko dute, aurrez eskaerarik egin beharrik izan gabe, eta berrerabilpen hori inolako baimenak eskuratzearen mende utzi gabe.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko toki-erakundeek gardentasunaren atari bat sortu ahal izango dute beren egoitza elektronikoetan edo erakunde-webgunetan, herritarrek eta erakundeek titulu honetan ezarritako gardentasun-betebeharren ondorioz publikoa den informazio oro eta toki-erakundeak eman nahi duen informazio guztia eskuratzea errazteko.

   20.000 biztanle baino gehiagoko toki-erakundeek derrigor izan beharko dute gardentasun-atari bat.

3. Espazio bat prestatu beharko da herritarrek proposamenak eta iradokizunak egin ditzaten, bai eskatutako informazioari buruz, bai beren eskueran jarritako informazioari eta erabilitako formatu, programa edo lengoaia informatikoei buruz. Espazio horrek, era berean, aukera eman ahal izango du datuen irekitasunari eta berrerabilerari buruzko aplikazio informatikoen garapenean parte hartzeko.

4. Toki-erakundearen beraren erregelamendu bidez, gainera, informazioa herritarren artean zabaltzea eta herritarren partaidetza bultzatuko duten kanal anitzeko sistemak paratu ahal izango dira.

1. Pertsona fisikoek, pertsona juridikoek, erakundeek eta lege honetan ezarritakoaren arabera eratutako plataforma eta sareek eskubidea izango dute arrazoitu beharrik gabeko eskabide bat aurkeztuta informazio publikoa eskuratzeko, eta eskubide hori gauzatuko da arlo hau arautzen duen gardentasunaren oinarrizko legerian ezarritako eran eta lege honetan eta kasuan kasuko udal-erregelamenduetan aurreikusitakoarekin bat.

2. Informazio publikoa eskuratzeko eskubidea baliatzeari dagokionez, gardentasunaren oinarrizko legeriak ezartzen dituen mugak era murriztailean interpretatuko dira, eta, betiere, lehendabizi ebaluatu beharko dira, alde batetik, aipatzen diren interes publiko eta pribatuari eragindako ustezko kalteak, eta, bestetik, eskatutako informazioa zenbateraino den garrantzitsua edo adierazgarria, eta zenbateraino den beharrezkoa, objetiboki, gobernuaren ekintzaren kontrol demokratikoa egiteko.

3. Informazio publikoa eskuratzeko eskubidea toki-botere publikoen eta erakunde horien arduradun publikoen kontu-ematearen kontrol demokratikorako beharrezko den aldetik antiformalismoan eta garapen-samurtasunean oinarritutako prozeduren bidez baliatuko da; eta, edonola ere, eskubide hori berariaz ukatzen denean gardentasunaren oinarrizko legerian aurreikusitako mugak aplikatzearen ondorioz edo datuen babesaren inguruko legeriaren arabera datu pertsonalei zuzenean eragiten dielako, orduan, arrazoibideak oinarri sendoagoak izan beharko ditu.

4. Eskuratu nahi den informazio publikoan datu pertsonalak agertzen badira, informazio publikoa eskuratzearen inguruko araudia aplikatuko da, salbu eta datu pertsonal guztiak informazioa eskatu duenari buruzkoak badira. Informazioa eskuratzea onartzen bada, informazioa oso-osorik eskuratu ahal izango da.

5. Bereziki babestutako datu pertsonalak eskuratu nahi direnean, datuak babesteko legerian aurreikusitakoari men egingo zaio.

6. Informazio-eskaera organoaren antolamendu, funtzionamendu edo jarduera publikoari buruzkoa denean, informazio publikoa eskuratzeko eskubideari emango zaio lehentasuna.

7. Gainerako kasuetan, eskatutako informazioan bereziki babestu beharreko daturik agertzen ez denean, informazioa inoren esku jarri aurretik, haztatu egingo dira behar bezala arrazoituta informazio publiko hori zabaltzeak duen interes publikoa eta ukitutako pertsonen eskubideak, batez ere datu pertsonalak babesteko duten funtsezko eskubidearen ingurukoak. Haztapenerako, gardentasunaren oinarrizko legerian ezarritako irizpideak hartuko dira kontuan.

8. Nolanahi ere, aurreko paragrafoetan xedatutakoa ez da aplikatuko, baldin eta toki-erakundeak datu pertsonalak disoziatzen baditu, aurretik, eta ezinezkoa gertatzen bada ukitutako pertsonak zein diren identifikatzea.

9. Publizitate aktiboaren printzipioari jarraiki informazioa dagoeneko eskatzailearen eskura dagonean, horren berri eman ahal izango zaio eskatzaileari, eta informaziora zein bidetatik irits daitekeen adierazi.

10. Informaziorako irispidea doakoa da. Nolanahi ere, posible izango da tasak jartzea, toki-ogasunei buruzko foru-arautegiaren bat etorriz, kopiak egiten direnean edo informazioa jatorrizkoa ez den beste formatu batera aldatzen denean. Nolanahi ere, tasa horien zenbatekoa ezingo da izan Administrazioarentzako kostu erreala baino handiagoa.

11. Eskatutako informazioak, berez eskatu den edukiaz aparte, legerian jasotako salbuespenetakoren batean sartzen den informazioa ere jasotzen badu, bereizi egin beharko da, eta irisgarritzat jotzen den informazioa soilik eman.

12. Bukatuta dauden espedienteak irispide libreko informazio publikotzat joko dira: edozein herritarrek eskuratu ahal izango ditu, interesdun izan beharrik gabe.

1. Eskaera jaso eta hilabeteko epean, gehienez ere, jakinarazi beharko da ebazpena. Epe hori luza daiteke beste horrenbeste, eskatutako informazioaren bolumenagatik edo konplexutasunagatik behar izanez gero. Kasu horretan, lehen hamar egunetan eskatzaileari jakinarazi beharko zaio luzatzen dela ebazpen-epea eta azalduko zaio zergatik luzatzen den.

2. Ematen den informazioa, zati batean, lege hau aplikaziokoa ez duen administrazio publiko batek edo erakunde batek sortu badu, gorabehera hori ebazpenean adieraziko da eta informazio horren jatorrizko egilea edo egileak aipatuko dira.

3. Eskatzen den informazio hori eskaera zuzentzen zaion subjektuaren eskuetan ez badago, hark subjektu eskudunari bidaliko dio, ezagutzen baldin badu, eta gorabehera horren berri emango dio eskatzaileari.

4. Oro har, eskaera onesteko ebazpenaren jakinarazpenarekin batera bidaliko da eskatutako informazioa, edo informazio horretarako berehalako sarbidea, salbu eta kasu hauetakoren bat gertatzen baldin bada: informazioaren eskuratzea atzeratzea dakarren legezko kausaren bat egotea; edo informazioaren edo hori eskuratzeko modu edo formatuaren ezaugarriek berehalakotasun hori eragoztea. Informaziorako sarbidea ez bada berehala gertatzen, ebazpenean espresuki adieraziko da noiz eta nola eskuratu ahal izango den; edozein kasutan, gehienez ere hamar eguneko epean egon beharko da eskuragarri.

5. Ebazpenaren aurka oinarrizko araudian aurreikusten den hautazko erreklamazioa aurkeztu ahal izango da, eta baita ere, hala badagokio, administrazioarekiko auzi-errekurtsoa.

1. Oro har, eskatzaileak aukeratutako modu eta formatuan emango da eskatutako informazio publikoa; eta ezer esan ez badu, bitarteko elektronikoz egingo da, ahal den guztietan.

2. Hala ere, eskatzaileak aukeratutakoak ez diren modu eta formatuan eman ahal izango da informazioa kasu hauetan:

   1. Informazioa dagoeneko argitaratuta dagoenean eta erraz eskura daitekeenean, horrelakoetan nahikoa izango baita ebazpenean adieraztea nola eskura dezakeen.

   2. Informazioa gordetzen den lekuan eskuratzeak jatorrizko euskarria galtzea edo hondatzea ekar dezakeenean.

   3. Kopia aukeratutako formatuan egitea ezinezkoa denean, ez dagoelako ekipamendu teknikorik eskura.

   4. Informazioa aukeratutako modalitatean emateak jabetza intelektualerako eskubidea urratu dezakeenean.

   5. Beste modu edo formatu batean ematea errazagoa denean, edo merkeagoa altxor publikoarentzat.

1. Toki-erakunde batek edo toki-erakundeen elkarte batek informazio publikoa eskuratzeko eskubidea berariaz edo isilbidez ukatzearen ondorioz egin daitekeen administrazioarekiko auzi-errekurtsoa aurkeztu aurreko erreklamazioak, Euskal Autonomia Erkidegoko gardentasunaren eta informazio publikora iristearen kontseilu edo agintaritza independenteak edo kasuan kasuko legerian aurreikusten den organoak aztertu eta ebatziko ditu.

2. Organo horrek organoa bera sortzeko araudiak toki-erakundeekiko eta beraien elkarteekiko esleitzen dizkion eginkizunak izango ditu, eta, bereziki, publizitate aktiboarekin, informazio publikoa eskuratzeko eskubidearekin eta gobernu onarekin lotutako guztiak.

1. Urte naturaleko lehen hiruhilekoan, txostena egingo da publizitate aktiboaren eta informazio publikorako sarbidearen inguruko betebeharrak aurreko urte naturalean zein neurritan bete diren jakiteko.

2. Txosten horrek ondorengo alderdi hauek aztertu eta azalduko ditu, gutxienez:

   1. Udalak eta 47. artikuluan aipatutako bere menpeko gainerako subjektuek zein neurritan bete dituzten publizitate aktiboko euren betebeharrak.

   2. Gardentasunaren atarian kontsulta gehien izan dituzten edukiak.

   3. Informazio publikorako sarbidea izateko eskubidearen erabilera: zenbat eskaera aurkeztu diren; zenbat eskaera ebatzi diren; batez beste zein epetan ebatzi diren; zenbat eskaera onetsi diren oso-osorik, zenbat zati batean, eta zenbat beste pertsona bat aurka egonda; zenbat eskaera ezetsi diren, eta zenbat ez diren onartu; zati batean edo beste pertsona bat aurka egonda onesteko arrazoiak, ezestekoak, eta ez onartzekoak; maizen eskatutako informazioa; eta eskatzailearen profila (adin-tartea, sexua, eta eskaeran erabilitako hizkuntza).

3. Egindako txostena publizitate aktiboari dagokion informazio guztiarekin batera argitaratuko da.

1. Kapitulu honen xedea da baldintzak arautzea Euskal Autonomia Erkidegoko toki-erakundeen gobernu- eta administrazio-eginkizunak betetzeak berekin dakartzan arauak eta plangintza- eta erabakitze-tresnak egiteko prozesuan pertsonek eta elkarteek benetan parte-hartuko dutela bermatzeko.

2. Kapitulu honen xedea da ere herritarren partizipazio-eskubidea bermatzea. Herritar orok izango du politika publikoetan parte hartzeko eskubidea. Hartarako, erakundeek eskubide hori bermatuko dute eta baliabideak jarriko dituzte hura gauzatze aldera.

3. Herritarrek bakarka edo taldeka hartu ahal izango dute parte, lege honetan aurreikusten diren eta, kasuaren arabera, udal-ordenantza eta -erregelamenduetan ezartzen diren tresna eta bideei jarraituz.

Herritarrek parte hartzeko moduak, prozedura eta organoak, lege honetan ezarritakoaren arabera, beren araugintza-ahal propioaren eta beren autoantolaketarako ahalen bitartez aukeratuko dituzte udalek, eta lehentasunez beren udal-erregelamendu organikoaren bitartez; hala, bultzatuko dute herritarrek politika publikoetan eta tokiko bizitza publikoko gaietan berdintasun-baldintzetan parte hartzea eta partizipazio hori benetakoa eta eraginkorra izatea. Partizipazio-modu horien egikaritzea loteslea izan ahalko da toki-erakundearen ordezkaritza- eta gobernu-organoentzat, salbu eta kontrakoa ezartzen badu osoko bilkurak, bere kideen legezko kopuruaren gehiengo osoz, edo ordenamendu juridikoak.

1. Kapitulu honetan herritarren parte-hartzea arautzen da, eta helburu nagusia du arau-esparru bat ezarri, eta, hartara, bideak eskaintzea herritarrak modu aktibo eta errealean sar daitezen politika publikoak identifikatu, bultzatu, gauzatu eta ebaluatzerakoan zuzentasuna, egokitasuna eta eraginkortasuna hobetzeko prozesuetan; arau eta planak egiteko prozesuetan, eta, orobat, administrazio-prozeduretan eta tokiko gobernu-organoen erabakietan.

2. Kapitulu honetan jasotako aurreikuspenek, lege-esparru gisa, partaidetzako prozesuren baterako deialdia egiten duten kasuetan edo lege honetan aurreikusitako beste kasuetan bakarrik behartzen ditu udalak eta haien erakunde instrumentalak.

3. Toki-erakundeak behartuta egongo dira arrazoitzera, lege honetan ezarritako eran, zein zirkunstantziak aholkatzen duten, hala badagokio, aurrera ez eramatea bultzatutako partizipazio-prozesua.

4. Partaidetzako prozesuetan honako pertsona, erakunde edo taldeek hartu ahal izango dute parte, lege honetan ezarritako eran:

   1. Kasuan kasuko udalerrian erroldaturik dauden pertsonek, salbu eta legeak, izaera politikoz, euskal herritar izatea exijitzen badu eta, beraz, hautesle-erroldan inskribatuta egotea.

   2. Udalerrian bizi diren pertsonek, nahiz eta aldi baterako izan, lege honetan adierazten den eran.

   3. 18 urte baino gutxiagoko eta 16 urte baino gehiagoko pertsonek, lege honetan ezarritako eran soil-soilik.

   4. Herritarren partaidetzako erakundeen erregistroan gobernu-maila bakoitzean inskribaturik dauden eta irabazi-asmorik ez duten erakunde, elkarte, gizarte-antolakunde edo taldeak.

   5. Elkarteek, fundazioek, sindikatuek, enpresa-elkarteek, elkargo profesionalek, zuzenbide publikoko korporazioek edo ordenamendu juridikoaren arabera nortasun juridikoa duten bestelako erakundeek.

   6. Herritarren plataforma, foro edo sareek, egoera jakin baterako sortu direlako nortasun juridikorik ez badute eta, betiere, lege honetan jasotako eskakizunak betetzen badituzte. Herritarren plataforma, foro edo sare horiek birtualak ere izan ahalko dira.

5. Lege honetan ezarritakoa gorabehera, udal-erregelamendu, -ordenantza edo -erabakiek herritarren parte-hartzea gauzatzeko modalitateak artikulatuko dituzte.

6. Partaidetzako prozesuetan ahalegina egingo da gizon eta emakumeen parte-hartzea parekidea izan dadin eta aztergai diren kontuetan genero-ikuspegia txerta dadin.

1. Lege honetan ezarritakoaren ondorioetarako, herritarren partaidetzako erakundetzat hartzen dira toki-erakundeen eskumen-esparruarekin lotutako helburuak dauzkaten irabazi asmorik gabeko pertsona juridikoak, formula juridikoa eta izaera edozein dutela ere.

2. Toki-erakundeek herritarren partaidetzako erakundeen erregistroak sortu ahal izango dituzte. Erregistro horietan inskribatuta ez egoteak ez dio erakundeari eragotziko, inoiz ere, dagokion toki-erakundeak deitutako prozesuetan parte hartzea.

3. Toki-erakundeek eratutako erregistro horretan, edo esku-hartze eremuaren arabera herritarren partaidetzako erakundeen Eusko Jaurlaritzaren edo, hala badagokio, foru-aldundien erregistroan, inskribatuta dauden erakundeak, dagokien lurralde-eremuko edo eremu materialeko partaidetza herritarreko erakundetzat hartuko dira. Inskripzioak erakundeei behar adinako errekonozimendua emango die dagokien toki-erakundearen aurrean solaskide izateko, lege honetan eta, hala badagokio, bere garaian erabakitzen diren deliberazio partizipatiboko akordioetan ezarritako eran.

4. Herritarren partaidetzako erakundeek beren jardun sektorialeko eremua edo eremuak eta beren lurralde-proiekzioa definitu beharko dituzte aipatutako erregistroan inskribatzeko unean.

1. Toki-erakundeen erregistroek beren lurralde-eremuan eta erakundearen eskumenetarako bakarrik balioko dute. Edonola ere, posible izango da eremu autonomikoan edo foralean eratzen diren erregistrora edo erregistroetara igortzea toki-erakundeen erregistroan egiten diren inskripzioen kopia.

2. Herritarren partaidetzako erakunde bat udalaren, foru-aldundiaren edo Eusko Jaurlaritzaren erregistroan inskribatuta badago, udalerriko deliberazio-prozesuan parte hartzeko interesa agertu ahal izango du, dagokion toki-erakundeari aurrez hala jakinarazita, betiere jardun-arloa bat badator eta deialdia egin duen toki-erakundeak egokitzat jotzen badu dagokion deliberazio partizipatiboko akordioan.

3. Toki-erakundeen erregistroa, aldundien eta Jaurlaritzaren erregistroak bezala, gai edo sektoreka antolatuko da, eta herritarren partaidetzako erakundeak erregistro bati edo besteari atxikiko zaizkio jardun nahi duten eremuaren edo eremuen arabera, horrek eragotzi gabe, hala ere, erakunde horiek inskribatu ahal izatea izaera orokorreko interesak defendatzeko herritarren partaidetzako erakunde gisa. Herritarren partaidetzako erakundearen sustatzaileen datuak ere jasoko dira, sexu-aldagaia barne. Gaiaren araberako atxikipen horren xedea da erraztea sortzen diren deliberazio-prozesuetako esku-hartzea.

4. Helburu jakin batekin eta aldi baterako sortzen diren plataforma, foro eta sareek ez dute erregistroan inskribatu beharrik izango. Nolanahi ere, lege honetan araututako prozesuetan parte hartu nahi badute, aurrez jakinarazi beharko diote toki-erakundeari edo dagokion erregistroari zeintzuk diren sustatzaileak haien NANa edo identitatea egiaztatzeko dokumentua aurkeztu beharko dute, non duten jakinarazpenetarako helbidea, eta, zehazki, zer gai edo eremutan jardun nahi duten.

5. Herritarren partaidetzako erakundeen erregistrorik ez duten toki-erakundeetan, prozesu horiek arautzen dituzten ordenantzetan, erregelamenduetan edo, kasuaren arabera, osoko bilkuraren erabakietan bestelako sistema alternatiboak aurreikusi ahal izango dira, partaidetza-prozesuetarako deialdia egiten denean erakunde horien partaidetza bideratzeko.

1. Toki-erakundeek beharrezko bideak eratuko herritarren partizipazio-prozesuen garapenari jarraipen efektiboa egin ahal izateko. Hartarako, batzorde espezifiko bat sortu ahal izango du helburu horrekin, edo sor daitezkeen beste batzorde batzuei gomendatu ahal izango die eginkizun hori betetzea. Batzorde horietan parte hartuko dute partizipazio-prozesu bakoitzeko gaian ezagutza duten udal-teknikariek.

2. Toki-erakundeek programa bat onetsiko dute urtero, non jasoko baita urte horretan zer-aktuazio gauzatu asmo duten herritarrek kontu publikoetan parte hartzea errazteko eta, adieraziko baita hartarako zer baliabide esleitu nahi diren, beharrezko izanez gero, aurrekontu-ekitaldi horretan. Alabaina, beste aktuazio batzuk ere abiarazi ahal izango dira, egoki iritziz gero, nahiz eta aurretiaz jasota ez egon urteko programan.

3. Toki-erakundeek bultzatuko dute herritarrek udal-organo ezberdinetan parte hartzea, eta erregulatu ahal izango dute parte-hartze horren araubide juridikoa. Herritarren zuzeneko arretarako egongo diren bideak eratu eta publiko egingo dituzte.

1. Udalek beren partaidetza-sistemaren eta partaidetza-prozesuen ebaluazioa egingo dute.

2. Hartarako, beharrezko tresnak eta baliabideak aurreikusiko dituzte eta horiek urteroko aurrekontuetan islatuko dira.

3. Ebaluazio horiek udalek egin beharreko planetan txertatuko dira.

   BIGARREN ATALA

   PARTAIDETZAKO PROZESUAK

1. Arau orokor gisa, kapitulu honetan ezarritako aurreikuspenen arabera, toki-erakundeek eta haien erakunde instrumentalek beren jardun-arlo edo -eremuetako edozeinetan izapidetzen diren erabaki-prozedurei buruz informazioa jasotzeko eskubidea bermatuko diete partaidetzako prozesu batean parte hartzen duten biztanle eta herritar-erakunde guztiei. Informazio-eskubideaz aparte, entzuna izateko, parte hartzeko eta eskaerak egiteko eskubidea eta herri-ekimenari buruzko eskubidea bermatuko dira.

2. Herritarren parte-hartzea errazteko, hain juxtu, toki-erakundeek eta haien erakunde instrumentalek, beren jardun-arlo edo -eremu bakoitzaren bitartez, publiko egingo dute izapidetzea dagozkien erabakitze-prozesuei buruzko informazioa. Horretarako, herritarren eta herritar-erakundeen eskura jarriko dira edonolako partaidetzako prozesutan jorratzen ari diren gai guztiei buruz iritzi politiko oinarritu bat osatzeko eta ezagutza fidagarri bat izateko behar diren datuak eta informazioa.

3. Partaidetzako prozesuren baterako deialdia egitea erabakiz gero, Euskal Autonomia Erkidegoko toki-erakundeek beren esku dauden neurriak hartuko dituzte desabantaila-egoeran dauden pertsona edo kolektiboek, baldintza txarretan edo bereziki zaurgarrietan daudenek, informazioa eskuratu dezaketela bermatzeko. Zehatz esanda, herritar guztiek informazioa bitarteko telematikoen bidez eskuratu ahal izatea bermatuko dute, behar den euskarri eta laguntza teknikoaren bidez, betiere, dauzkaten giza baliabideen eta baliabide materialen eta teknikoen arabera.

4. Informazioan datu pertsonalak ere agertzen direnean, men egingo zaio datuak babesteko legeriak horretarako aurreikusten duenari. Edonola ere, datu pertsonalak kentzea ezinezkoa denean, disoziatu egingo dira, informazioa argitaratu aurretik.

5. Parte-hartzea gauzatzen dela ziurtatzeko, partaidetzako prozesuetan parte hartzen duten pertsona eta taldeek ondoko bermeak izan behar dituzte:

   1. Aukera izatea tramita daitezkeen beren intereseko prozedurak eta horietan prestatutako partaidetza-bideak behar besteko aurrerapenaz ezagutzeko.

   2. Ezagutzea partaidetza-prozesuarekin lortu nahi diren xedeak eta haren irismena, bai eta parte hartzeko modua ere.

   3. Behar besteko aurrerapenaz eskuratzea garrantzitsua den informazioa.

   4. Parte hartzen duen pertsonari buruzko konfidentzialtasuna, hark hala eskatzen duenean eta erabilitako partaidetza-tresnak ahalbidetzen duenean.

1. Partaidetzazko deliberazio-prozesuen xedea da toki-erakundeak modu aktiboan entzutea eta erabakitze-prozesu baten barruan edo politika publiko bat formulatu eta erabakitzeko esparruaren barruan gauzatutako eztabaida publikoan agertu diren argumentu eta arrazoiak erkatzea.

2. Lege honetan araututako partaidetzazko deliberazio-prozesuak hainbat unetan egin daitezke: identifikatzeko unean; tokiko politika publikoak diseinatu, egin edo garatzeko prozesuan; edo eragin edo garrantzi berezia duten edo izan dezaketen erabakitze-prozesuen barruan. Orobat, prozesu horietara jo ahal izango da aipatutako politika publiko edo erabaki horiek burutzeko fasean eta halakoen emaitzak ebaluatu edo neurtzerakoan.

1. Partaidetzazko deliberazio-prozesuak kasuan kasuko arau-proposamen, politika publiko, edo eztabaidatu edo hausnartu nahi den gai zehatzaren araberako forma eta ezaugarriak izango ditu, genero-ikuspegia ere kontuan izanda. Elementu horiek zehaztu baino lehen, galdeketa egin ahal izango zaie herritarren erakundeei, halakorik bada, edo, gutxienez, deliberazio-prozesua sustatu duten pertsona edo erakundeei.

2. Aurreko paragrafoan adierazitako ondorioetarako, prozesu bakoitzerako partaidetzazko deliberaziorako erabakia onartu beharko du udalerriak. Erabaki horretan, alderdi hauek zehaztuko ditu:

   1. Deliberazio-prozesuaren mota eta izaera.

   2. Deliberazioaren gaia.

   3. Gehieneko parte-hartzaile kopurua.

   4. Parte-hartzaileen kondizioa (norbanako gisa, edo erakunde, plataforma, foro edo sareren baten ordezkari gisa jarduten duten) eta hautaketarako irizpideak.

   5. Prozesuaren gehieneko iraupena.

   6. Ondorioak ateratzeko formatua.

   7. Kasuan kasuko gobernu-mailen izenean prozesua zuzentzeko ardura izango duten pertsonak.

   8. Toki-erakundeari erabakian aipatu beharrekoa dela iruditzen zaion beste edozer.

3. Prozesu bakoitzean zer erakundek parte hartuko duen erakunde eskudunak erabakiko du, partaidetzazko deliberaziorako erabakian aurreikusitakoaren arabera eta lege honetan eta hura garatzen duten ordenantza, erregelamendu edo erabakietan ezarritakoarekin bat.

4. Deliberazio-prozesuan politika publikoaren gaian adituak diren pertsonek parte hartu ahal izango dute, eta, azaleratu diren sentsibilitate eta irizpideen arabera, iritzi guztiak aldezteko adituak aukeratuko dira. Era berean, aditu bat baino gehiago badago hautaketa-prozesuan, ahalegina egingo da gizonen eta emakumeen kopurua orekatua izan dadin.

5. Edonola ere, sektoreko legeriak edo tokiko araudiak esparru material zehatzetan ezarritako organo, tresna, prozedura, edo herritarren partaidetzarako kanalak kontuan izan beharko dira partaidetzazko deliberaziorako erabaki bat egin beharra eskatzen duten herritarren partaidetzako prozesu guzti-guztietan.

1. Partaidetzako prozesuen ekimena eta garapena, tokiko araugintzarako ahalaren edo osoko bilkuraren erabakiaren bidez eta lege honetan ezarritakoarekin bat arautuko dira.

2. Prozesu horietan, udal-erabaki guztiek arrazoituak behar dute izan, batez ere toki-erakundeak partaidetzazko deliberazio-prozesuaren ondorioetatik aldentzea erabakitzen duen kasuetan.

   HIRUGARREN ATALA

   TOKI-ERAKUNDEEN ARAU-MAILAKO XEDAPENAK EGITEKO PROZESUETAN PARTE HARTZEA

1. Herritarrek, erakundeek eta elkarteek, eta plataforma eta sareek, erabakiak, ordenantzak eta toki-erregelamenduak egitea abiarazteko ekimena baliatu ahal izango dute, udal-gobernuak bideragarri diren baloratu dezan.

2. Tokiko gobernu-batzarrak edo halako organorik ez duten udalerrietan alkateak baloratuko ditu proposamenak; agintaldi-planarekin bateragarria den aztertu, eta, horren arabera, bidezko deritzona erabakiko du. Ekimena abiaraztea edo izapidetzea ukatuko bada, arrazoitu egin beharko da, eta hura sustatu duten pertsona edo erakundeei, banan-banan jakinarazi.

3. Aurreko zenbakietan aurreikusitako testuak prestatze aldera tramitatzea erabakitzen den sustapen-ekimenak, osoko bilkuran eztabaidatu beharko dira eta ezinbestekoa izango dute legezkotasunari buruzko txostena, gaiaren arabera idazkaritzak edo kontu-hartzailetzak eman beharko duena.

4. Herritarrek herri-ekimena ere baliatu ahal izango dute, erabaki-, ordenantza- edo erregelamendu-proiektuak aurkezteko. Mota horretako ekimenak baliatzeko, gutxieneko sinadura kopuru bat beharko da: udalerrian 5.000 biztanle baino gehiago bizi badira, biztanleen % 10en sinadura beharko da; 5.000 edo gutxiago bizi badira, orduan, % 20rena; eta bi kasuetan sinadura gutxiagorekin nahikoa izango da, baldin eta herritarren parte-hartzeari buruzko ordenantzetan edo erregelamenduetan hala ezartzen bada.

1. Euskal toki-erakundeek kontsulta edo deliberazio publikoko prozesuak abiarazi ahal izango dituzte, erakundearen ezaugarriei eta errealitateari ondoen moldatzen zaien eran eta egokien irizten dieten gaiei buruz, gastuaren inguruko erabaki edo alderdi puntual batzuk definitze aldera erakundea hurrengo urteko aurrekontuak prestatzen hasi behar denean.

2. Diru-sarrera publikoei buruzko erabakiak ez dira deliberazio-prozesuen xede izango.

3. Aurrekontuen inguruko deliberazio-eremuetan deliberazio-prozesuren bat abiarazteak ez dio eragiten toki-erakundeak aurreikusitako defizit, zor publiko eta gastu-arauaren gaineko helburuak bete behar izateari, ez eta berankortasunaren inguruko legerian hornitzaileei ordaintzeko batez besteko epeari ere.

4. Tokiko araugintzarako ahalaren bidez edo udal-erabakiaren bidez ezarriko dira partaidetzako prozesu mota horren forma, prozedura eta edukia.

   LAUGARREN ATALA

   HERRITARREN PARTAIDETZARAKO TRESNAK

1. Toki-araubidearen oinarrizko legeriarekin bat, alkateek, osoko bilkurak gehiengo osoz hala erabaki ondoren eta Estatuko gobernuaren baimenarekin, herritarren edo komunitatearen interesentzat garrantzi handia daukaten gaiei buruzko iritzia galde diezaiokete herriari, baldin eta gaiok udalaren eskumenekoak eta toki-administrazioaren ingurukoak badira. Tokiko araubideari buruzko legerian debekatuta dauden eremuetako gaiez, ordea, ezin izango da galdeketarik egin. Prozedurak, baldintzak eta bermeak erregelamendu bidez ezarriko dira, lege honetan ezarritakoaren arabera.

2. Udalerriaren araugintzarako ahalaren bidez, eta lege honetan aurreikusitakoarekin eta erregelamenduetan ezartzen denarekin bat, galdeketa horiek nola baliatu garatuko da.

3. Alkateak egingo ditu mota horretako herri-galdeketetarako deialdiak, osoko bilkurak hala erabaki ondoren. Osoko bilkuraren erabakian honako alderdi hauek jasoko dira gutxienez: galdeketa-gai den xedapen, politika edo erabakia publikoaren testu osoa, galdeketa-gai diren itaunak eta galdeketa noiz egin behar den. Galdeketa-deialdia kasuan kasuko lurralde historikoaren buletin ofizialean argitaratu eta hurrengo 90 egun eta urtebete artean egin beharko da.

4. Udal-talde politikoen ekimenak gorabehera, lehenengo paragrafoan aipatzen diren herri-galdeketen eskaerak osoko bilkuraren oniritzipean jarri beharko dira, abiapuntua herritarren ekimena izan bada. Udalerriak 5.000 biztanle baino gehiago baditu, erroldatutako auzotarren % 10ek, gutxienez, sinatu beharko dute ekimena, eta 5.000 biztanle edo gutxiago baditu, auzotarren % 20k. Hori eginez gero, udalak tramitea emateko prozedura irekiko du eta prozedura zehaztuko.

5. Salbuespen gisa eta galdeketa-prozesuaren gaiaren arabera, udalerrian bizi diren atzerritarrek eta bozketa hasten denean gutxienez 16 urte duten adin txikikoek ere hartu ahal izango dute parte. Horrelakoetan, boto-emaileen errolda biztanleen udal-erroldarekin osatuko da, eta toki-erakundeko idazkaritzaren ardura izango da egokitzapen hori egitea.

6. Kontsulta horiek lotesleak izango dira, betiere ez baldin badago lege-arauren bat kontsulta osorik edo zati batean egitea eragozten duena.

1. Udalerriek, gaiaren edo xede duten lurralde-eremuaren arabera, herritarren zati bati bakarrik bideratutako galdeketa bereziak egin ahal izango dituzte.

2. Sektoreko galdeketatzat hartzen da arazo jakin bati buruz egiten dena eta herritarren zati bati bakarrik edo udalerriko biztanleen zati bati bakarrik eragiten diona.

3. Lurralde-eremu bateko galdeketatzat hartzen da udalerriaren zati batean bakarrik egiten dena, dela auzo batean, dela toki-erakunde txiki batean, dela udal-barruti batean.

4. Galdeketa horietarako deialdia egitea alkateari dagokio, behin osoko bilkurak gehiengo osoz onartu ondoren.

5. Galdeketa horietan, gaiaren arabera, udalerrian erroldaturiko atzerritarrek eta 16 urtetik gorako adin txikikoek ere hartu ahal izango dute parte.

6. Udalerriek ordenantza, erregelamendu edo, halakorik izan ezean, osoko bilkuraren erabaki bidez bozketari, zenbaketari eta prozesuaren kontrolari eragiten dieten prozedurazko alderdiak ezarri ahal izango dituzte, bai eta izaera teknikoko beste kontu batzuk ere.

7. Edonola ere, prozesu horietan aniztasun politikoaren eta inpartzialtasunaren printzipioak errespetatzen direla eta botoa berdintasun-baldintzetan emateko eskubidea zaintzen dela bermatu beharko da. Alkatearen eskumena izango da printzipio horiek guztiz errespetatzen direla zaintzea eta prozesuak behar bezala burutzen direla bermatzeko neurriak hartzea.

8. Prozesu horietako bozketa-sistema paperezko botoa edo sistema elektronikoa dagokion toki-erakundeak erabakiko du, zeinak bere biztanleriaren eta eremuaren ezaugarriak kontuan izanik hartuko baitu ebatzia. Toki-erakundeak erraztasunak eman beharko ditu parte hartzeko eskubidea duen pertsonak orok behar adina bermerekin parte har dezan.

9. Toki-erakundeko idazkaritza izango da prozesu horiek taxutzeko organo eskuduna, eta organo horrek emango du ateratako emaitzen fede.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko toki-erakundeek politika edo erabaki publikoei buruzko toki-mailako herri-galdeketa irekiak egin ahal izango dituzte.

2. Galdeketa horiek bozketa bidez burutuko dira, baina botoa emateko epea 15 egunera artekoa izan ahalko da. Osoko bilkuraren erabaki arrazoituaren bidez erabakiko da egun horiek segidakoak izan behar duten ala ez.

3. Deialdia egiten duen toki-erakundeak, bere biztanlenriaren eta lurraldearen ezaugarriak kontuan harturik, erabaki ahal izango du paperean, sistema telematikoz edo bi moduetara egitea bozketa, eta erabilgarri dituen baliabide guztiak jarriko ditu ziurtatze aldera parte hartzeko eskubidea duen pertsona orok bere ikuspuntua berme guztiekin adierazi ahal izatea.

4. Galdeketa horietan, gaiaren arabera, udalerrian erroldaturiko atzerritarrek eta 16 urtetik gorako adin txikikoek ere hartu ahal izango dute parte.

5. Galdeketaren gaia udalerriaren eskumeneko politika publiko, erabaki edo kontuetara mugatuko da. Ezin izango da galdeketarik egin diru-sarrera publikoekin lotuta dauden alderdiei buruz, salbu eta galdeketak hizpide baditu tokiko tributuei dagozkien udal-eskumeneko alderdiak.

6. Ordenantzak eta erregelamenduak onartzeko prozesuetan, posible izango da horrelako galdeketak egitea jendaurreko informazioaren aldian.

7. Udal-ordenantzek edo -erregelamenduek edo, halakorik izan ezean, osoko bilkuraren erabakiek bozketari, zenbaketari eta prozesuaren kontrolari eragiten dioten prozedurazko alderdiak ezarriko dituzte, bai eta izaera teknikoko beste kontu batzuk ere.

8. Galdeketetako emaitzek ez dute, inolaz ere, izaera loteslerik izango toki-gobernuarentzat. Nolanahi ere, azken erabakia galdeketa irekian ateratako emaitzetatik aldentzen bada, berariaz arrazoitu beharko da zerk eragin duen erabaki hori.

1. Tokiko zerbitzu publikoen araubide juridikoa eta kudeaketa-erak toki-erakundeak berak ezarriko ditu, araugintzarako eta autoantolaketarako ahalak baliatuz, horrek ezertan eragotzi gabe oinarrizko legerian, lege honetan edo Eusko Legebiltzarraren beste edozeinetan eta lurralde historikoek onartzen dituzten foru-arauetan aurreikusitakoa.

2. Tokiko zerbitzu publiko guztiak, ahal dela, toki-erakundeek emango dituzte, baina askatasuna izango dute zerbitzu horiek emateko modua erabakitzeko.

3. Toki-erakundeek berek ezinezkoa badute zerbitzuak ematea (dela bideragarritasun-arrazoiengatik, dela efizientzia- eta eraginkortasun-arrazoiengatik), ahal dela, toki-erakunde horiek partaide dituen beste toki-erakunde batek emango ditu (adibidez, kuadrillak edo mankomunitateak).

4. Toki-erakundeek zerbitzua ematen hasi aurretik onartu beharko dute zerbitzuaren gaineko araudia; eta, gutxienez, ondorengo kontuak arautu beharko dituzte: zerbitzua eskaintzeko modalitateak, zerbitzuaren egoera, finantzaketa, eta erabiltzaileen eskubide eta betebeharrak.

1. Tokiko zerbitzu publikoak zuzenean kudeatu ahal izango dira, erakundeak berak eginkizun hori hartuta, edo horretarako sortutako beste erakunde edo elkarte batzuen bidez. Zeharka kudeatzeko aukera ere egongo da, indarrean den legerian eta, batez ere, une bakoitzean aplikatzekoa den kontratuen gaineko legerian aipatzen diren kontratu- edo lankidetza-bideak baliatuta.

2. Zuzeneko kudeaketa ondorengo modalitateetakoren batekoa izango da:

   1. Toki-erakundeak berak ematea zerbitzua.

   2. Erakunde publiko batek eskaintzea zerbitzua, dela organismo autonomoa dela enpresa-erakunde publikoa.

   3. Tokiko merkataritza-sozietate baten bidez, sozietatearen kapitala titulartasun publikokoa bada.

3. Enpresa-erakunde publikoen edo titulartasun publikoko kapital soziala duen tokiko merkataritza-sozietateen bidezko zuzeneko kudeaketara jo ahal izango da, soilik, justifikazioko memoria baten bidez egiaztatzen denean kudeaketa-era hori jasangarriagoa eta efizienteagoa dela; eta, horretarako, errentagarritasun ekonomikoari eta inbertsioa berreskuratzeari buruzko irizpideak hartu beharko dira kontuan.

4. Osoko bilkurak enpresa-erakunde publiko baten bidez edo titulartasun publikoko kapital soziala duen tokiko merkataritza-sozietate baten bidez kudeatzea onartu aurretik, zerbitzuaren kostuari buruz eta jasotako laguntza teknikoari buruz txostenak egin beharko dira, eta horiek argitara eman.

5. Kudeatzeko era aukeratzerakoan, kontuan izan beharko dira ahal publikoak gauzatzen edo tokiko interes orokorrak zaintzen zuzenean nahiz zeharka parte hartzea dakarten eginkizunak.

1. Udalerriek, antolaketarako ahalak baliatuta, erakunde publiko instrumentalak eratu ahal izango dituzte, udal-zerbitzu publikoak emateko edo beste edozein eskumen edo jarduera ekonomiko burutzeko, lege honetan ezarritakoari jarraituz.

2. Udalerri batek plan ekonomiko-finantzario bat onartua badu, ezin izango du erakunde instrumental berririk sortu, ez eta lehendik sortuta dauden beste batzuetan sartu, plana indarrean dagoen artean.

3. Herri Dirubideen Euskal Kontseiluak zehaztu ahal izango du, erabaki bidez, zenbatekoak izango diren aurrekontu-ekitaldi bakoitzeko desbideraketen gehieneko atalaseak, aurrekontu-egonkortasunari, finantza-jasangarritasunari edo gastu-erregelari dagokionez; baina horrek ez du berekin ekarriko erakunde instrumentalak sortzeko, halakoak sortzen parte hartzeko edo lehendik sortuta daudenetan parte hartzeko debekurik.

4. Era berean, nahiz eta administrazio nagusiak aurrekontu-egonkortasuneko eta finantza-jasangarritasuneko helburuak bete ez (aurreko paragrafoan aipatzen den Herri Dirubideen Euskal Kontseiluaren erabakiaren bidez zehaztutako gehieneko atalaseen arabera), aurrekontu-egonkortasunaren eta finantza-jasangarritasunaren printzipioak zaintze aldera, foru-aldundiek baimena eman ahal izango dute udalek modu ezohikoan, ondare-ekarpenak egin edo kapital-gehikuntzak formaliza ditzaten, enpresa publikoetan, udalak partaidetutako enpresa-erakunde publikoetan eta jarduera ekonomikoak finantza-desoreka zuzentzeko plan baten arabera burutzen dituzten erakunde instrumentaletan. Edonola ere, udalek, batetik, beteak behar dituzte izan aurreko aurrekontu-ekitaldiko aurrekontu-egonkortasunaren eta zor publikoaren helburuak, eta, bestetik, hornitzaileei ordaintzeko batez beste erabili duten epea, gehienez ere, berankortasunaren gaineko araudian aurreikusitako gehieneko epea gehi hogeita hamar egun izango da.

5. Toki-erakundeek, merkatukoak ez diren jarduerak eta zerbitzuak emateko, sozietate interlokalak sortu ahal izango dituzte, edo lehendik sortutakoetan parte hartu, betiere beren eskumenen esparruan eta sortzaile diren erakundeen lurralde-eremuan. Sozietateen kapitala toki-erakundeena izango da, oso-osorik.

1. Toki-erakundeak, neurria komenigarria eta egokia dela egiaztatzeko espedientearen bidez, ekimen publikoaz baliatu ahal izango dira jarduera ekonomikoak garatzeko, betiere aurrekontu-egonkortasunaren eta finantza-jasangarritasunaren helburua betetzen dela bermatzen bada.

2. Jarduera ekonomikoak lehia askeko araubidean garatu ahal izateko, korporazioaren osoko bilkurak oinarrizko legerian ezarritako gehiengoarekin onartutako erabakia behar da.

3. Toki-erakundeek neurria komenigarria eta egokia dela egiaztatzeko espedientearekin monopolio-araubidea baliatu ahal izango dute Estatuko edo Euskal Autonomia Erkidegoko lege bidez haientzat gordetako funtsezko jarduera edo zerbitzuak emateko. Jarduera edo zerbitzu horiek benetan gauzatzeko, beharrezkoa izango da korporazioaren osoko bilkurak horretarako erabakia onartzea, oinarrizko legerian ezarritako gehiengoarekin, eta, ondoren, Euskal Autonomia Erkidegoko organo eskudunak ere onartzea. Eskabidea aurkezten denetik hiru hilabete igaro badira eta organo horrek erabakirik hartu ez badu, toki-erakundeak jarduera edo zerbitzua monopolio-araubidean eman dezakeela ulertuko da.

4. Monopolioko jarduerak eta zerbitzuak kudeatzeko modua zuzena edo zeharkakoa izan ahalko da.

5. Toki-erakundeentzat gordetako zerbitzu publikoak jaso eta erabiltzea herritarrentzat nahitaezkotzat jo ahal izango da ordenantza bidez, segurtasunak, osasungarritasunak edo interes orokorreko bestelako inguruabarrek hala eskatzen dutenean.

1. 20.000 biztanle arteko udalerriek nahitaez emango dituzte toki-araubidearen oinarrizko legerian ezarritako zerbitzuak, bai eta autonomia-erkidegoko legeria sektorialaren ondorio direnak ere.

2. Udalerriek, gutxieneko eta nahitaezko zerbitzuak emateko ardura zuzena beraiei dagokienez, askatasun osoa izango dute zerbitzu horiek nola eman erabakitzeko, lege honen 93. artikuluak ezartzen duen bezala.

3. Foru-aldundiek gutxieneko eta nahitaezko zerbitzu horiek koordinatu ahal izango dituzte. Horretarako, eta, ukitutako udalerriak ados badaude, bidezko iruditzen zaizkien kudeaketarako formulak proposatuko dituzte, zerbitzuak emateko egiazko kostuak eta kalitate-estandarrak optimizatzen ahalegintzeko. Edonola ere, lege honetan aurreikusitakoaren arabera, lehentasuna izango dute gutxieneko eta nahitaezko zerbitzuak kudeatzeko formula partekatuek.

   Kudeaketa integratuko proposamen bat burutu nahi izatera, kasuan kasuko foru-aldundiak berariaz arrazoitu beharko du zertan diren kudeaketa-formula partekatuen aldean dituen abantailak. Arrazoi horien argitan, udalerriak erabakiko du adostasuna eman ala ez. Proposatutako formulari ezezkoa ematea erabakiz gero, udalerriak berak kudeatuko du zerbitzua, lege honetan eta aurrekontu-egonkortasunaren eta finantza-jasangarritasunaren arau-esparruan ezarritako eran.

4. Foru-aldundiek gutxieneko eta nahitaezko zerbitzuren bat edo guztiak bere gain hartzen dituztenean, koordinaturiko udalerriek zerbitzuaren egiazko kostua ordaindu beharko dute, erabili dutenaren arabera.

   Horrelakoetan, zerbitzuen egiazko kostua ezin izango da aldatu, ez bada kasuan kasuko foru-aldundiaren eta koordinaturiko udalerrien arteko harreman-dokumentuan jasotzen diren berrikusketa-klausulen bidez. Horrelakoetan, zerbitzuaren egiazko kostua zehazteko oinarri gisa hartu ziren zehaztapen guzti-guztiak errespetatu beharko dira, eta ezin izango dira aldatu ukituriko udalek adostasuna berariaz adierazi ezean.

1. Tokiko zerbitzu publikoen egiazko kostua kalkulatzeko irizpideak eta, batez ere, gutxieneko eta nahitaezko zerbitzuei eragiten dietenak foru-aldundi bakoitzak ezarriko ditu, 92. artikuluan aurreikusitako lurralde-organoek nork bere lurralde-eremurako prestatzen dituzten gomendioak kontuan izanik eta aplikatu beharreko araudian ezarritakoaren arabera.

2. Egiazko kostu horiek toki-erakunde bakoitzak kalkulatuko ditu, eta horretarako oinarri gisa hartuko ditu aurreko urteko toki-aurrekontuaren likidazioan, edo, hala badagokio, toki-erakundearekin lotutako edo haren mendeko erakundeek onetsitako urteko kontuetan, jasotako datuak.

   Gutxieneko eta nahitaezko zerbitzuen egiazko kostua toki-erakundeko organo ekonomiko-finantzarioek kalkulatuko dute, foru-aldundiak kasu bakoitzean ezarritako irizpideen arabera. Egiazko kostuaren kontzeptuaren barruan, kontuan izan ahalko dira ematen diren zerbitzu publikoen kalitatea, bai eta udalerriaren edo zerbitzuaren ezaugarriak.

3. Zerbitzuen egiazko kostuak kontuan hartuko ditu tokiko zerbitzu publikoen zuzeneko eta zeharkako kostu errealak, foru-aldundi eskudunak, araugintzarako eginkizunak baliatuz, zehazten duenari jarraituz.

4. Egiazko kostu horiek dagokion foru-aldundiari bidaliko dizkio toki-erakunde bakoitzak, eta foru-aldundiak, kasuaren arabera argitaratu egingo ditu, egoki iruditzen zaizkion bitartekoak erabiliz.

1. Udalerrien eta gainerako toki-erakundeen lurralde arteko elkarlana, autonomia-erkidegoaren mailako, lurralde historiko bateko edo gehiagotako eremuko, edo aipatu berri diren horiek baino eremu txikiagoetako beste sare batzuen bitartez gauzatu ahal izango da, aplikatu beharrekoa den araudiarekin bat.

2. Lankidetza-sareak toki-erakundeen edo, hala dagokionean, toki-erakundeen zati diren erakunde pribatuen arteko hitzarmen bidez sortu eta formalizatuko dira. Euskal udalerrien elkarteek edo bestelako toki-erakundeen elkarteek tokiko lankidetza-sareak sortzea sustatu ahal izango dute, eta horietan sartzeko aukera izango dute, artikulu honen hurrengo paragrafoan esaten den moduan.

3. Lurraldeko lankidetzarako sareek nortasun juridikoa duten erakundeak sortzeko aukera izango dute, beren helburuak betetzeko. Erakunde instrumental horiek ezin izango dute, beren aldetik, mendean izango dituzten nortasun juridikoko beste erakunde batzuk sortu.

4. Autonomia-erkidegoaren mailako edo lurralde historiko bat baino gehiagotako udalerrien edo toki-erakundeen sareak pertsona juridiko publiko nahiz pribatuek osatu ahal izango dituzte, betiere haien helburua bada udal-eskumenak balia daitezen bermatzea eta udal-zerbitzu publikoen kudeaketa partekatua burutzea, eta herritarren interesen alde egiten badute.

5. Lurraldeko lankidetzarako sareek, hitzarmen bidez formalizatu ondoren, lege honetan aurreikusitako toki-erakundeen erregistroan inskribatuko dira.

   100 artikulua. Lankidetza-hitzarmenak.

1. Toki-erakundeek lankidetza-hitzarmenak egin ahal izango dituzte bai beraien artean bai gainerako administrazioekin, kudeaketa publiko efizienteagoa lortzeko eta administrazio-bikoiztasunak ekidin edo ezabatzeko.

2. Lankidetza-hitzarmenen helburua izango da: sektore edo biztanleria jakin bati bideratutako sustapen-politikak koordinatzea; aldeetako baten eskumeneko obra edo zerbitzuak burutzea; lege honetan zehaztutako eskumenak garatzeko propioak, transferituak, eskuordetuak edo bestelakoak behar diren egoitza, lokalak edo eraikinak partekatzea; ondarezko ondasunak erabiltzeko lagatzea eta lagapenak onartzea; prestazio-jarduerak garatzea; hala dagokionean, obra, ondasun eta zerbitzuen administrazio-kontratazioa arrazionalizatu eta zentralizatzeko mekanismoak jartzea; administrazio-zerbitzuak multzokatzea, eta, finean, aurrekoen antzeko beste edozein helburu lortzeko behar diren neurriak hartzea.

3. Beharrezkoa denean, hitzarmenak aurreikusi ahal izango du, kasuan kasuko zerbitzuak eta bitarteko material eta ekonomikoak eskualdatzeaz gain, zerbitzu horietara atxikitako langileak ere aldatzea; baina horrek ez dakar berekin inor berez ez dagokion administrazio publiko bateko funtzio publikoan sartzea.