Joko eta Ikuskizunak

Lege honen xedea da Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistema arautzea, eta, horren barruan, beharrezko prestazio ekonomikoak eta tresnak izateko eskubidea arautzea, herritar izateak dakartzan eskubide sozialak benetan baliatzeko orduan behar beste baliabide pertsonal, sozial edo ekonomiko ez dutenei laguntzeko, bai bazterkeria-arriskuari aurre egiten, bai bazterkeria pertsonala, soziala eta laborala arintzen, bai gizarteratzea errazten.

Hauek dira lege honen bidez lortu nahi diren helburu nagusiak:

1. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistema sistema autonomo gisa eratzea. Sistema horren kudeaketan gizarte-zerbitzuek eta enplegu-zerbitzuek hartuko dute parte, eta administrazio publikoetako beste atal batzuek elkarlanean jardungo dute.

2. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren funtzionamendurako printzipioak eta egituraren oinarriak jartzea; oinarri horien dinamismo eta malgutasunari esker, eskainitako babesak gero eta zabalagoa izan behar du, ekonomia-, gizarte- eta lan-arloko hainbat tresna elkarri lotuta aplikatzearen ondorioz, guztiek ere gizarteratzea helburu dutela.

3. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan diren prestazio ekonomikoak eta gizarteratzeko eta laneratzeko tresnak eskuratzeko aukera izango dutela bermatzea herritarrei, betiere berdintasun- eta ekitate-irizpideak betez, eta Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremu osoan era homogeneoan beteko dela ziurtatzeko beharrezko neurriak hartuta.

Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak printzipio hauek beteko ditu:

1. Eskubide bikoitza. Printzipio hori dela-eta, bi eskubide aitortzen zaizkie pertsonei: bizitzako oinarrizko premiei aurre egiteko behar beste baliabide ekonomiko eskuratzeko eskubidea, baita gizarteratzeko eta laneratzeko laguntza pertsonalizatuak izateko eskubidea ere.

2. Erantzukizun publikoa. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan dauden prestazio ekonomikoak diruz hornitzea eta gizarteratzeko nahiz laneratzeko tresnak jartzea administrazio publikoen erantzukizuna izango da, bakoitzak bere eskumenen barruan diharduela.

3. Unibertsaltasuna. Gizarteratzeko eta Diru-sarre­rak Bermatzeko Euskal Sistemak unibertsala izan nahi du, eta, sistema horren barruan, euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan diharduela, baldintzak betetzen dituzten guztiek lege honetako prestazio ekonomikoak jasotzeko edo gizarteratzeko gainerako neurriez baliatzeko aukera dutela bermatu beharko dute.

4. Berdintasuna eta ekitatea zerbitzu eta prestazioak eskuratu eta aplikatzeko. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan, prestazio ekonomikoak eta gizartera­tze- nahiz laneratze-tresnak eskuratzeko aukera bermatu behar dute euskal administrazio publikoek. Lan horretan, ekitatez jokatuko dute, baldintza pertsonalak edo sozialak direla-eta inongo bazterkeriarik egin gabe; eta aukera hori Erkidegoko lurralde osoan homogeneoa izango dela ziurtatuko dute, hau da, laguntza jasoko duena bizi den udalerria edo lurralde historikoa ezin izango da baldintzagarria izan zerbitzuak edo prestazioak emateko edo aplikatzeko, eta ez udalek ez lurralde historikoek ez dute ahalmenik izango lege honetan xedatzen diren prestazioen gehigarri ekonomikoak arautu eta aplikatzeko; nolanahi ere, ahulenei laguntzeko ekintza positiboko neurriak aplikatzeko aukera izango dute.

5. Elkartasuna. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak herritar guztien lankidetza sustatuko du ongizate orokorra bermatzeko behar diren baliabideak sor daitezen, eta errenten birbanaketa hobetzeko neurriak ezarriko ditu gizarte-kohesioa sustatzeko.

6. Gizarteratze-politikaren zeharkakotasuna. Diru-sarrerak eta enplegua bermatzeko neurriak gizarteratzeko tresnatzat jo eta neurrion nagusitasunaren alde egitea ez da oztopo izango, inondik ere, helburu hori bera daukaten bestelako politika edo sistema sektorialek ere berealdiko ekarpena egiten dutela onartzeko, hala nola gizarte-zerbitzuek, osasungintzak, hezkun­tzak eta etxebizitzak.

7. Gizarte-arloko politikak aktibatzea eta enplegua errentagarri egitea. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak, prestakuntza-, orientazio- eta laneko bitartekaritza-neurriak, babestutako gizarte-enplegua edo kontratuak egiteko laguntzak ez ezik, formula jakin batzuk ere ezarriko ditu, lan-merkatuan sartzea aukera erakargarriagoa eta errentagarriagoa izan dadin diru-sarrerak bermatzeko prestazio ekonomikoak jasotze hutsa baino.

8. Baliabideen kalitatea eta optimizazioa. Antolatuko diren neurriak aplikatzerakoan, hiru irizpide bete beharko dira ezinbestean: baliabideek kalitatekoak izan behar dute, ahal den probetxu handiena atera behar zaie eta prozedurak etengabe hobetu behar dira. Horretarako, balorazio-tresna komunak ezarriko dira, eta tresna horiek aukera eman beharko dute informazioa elkarri pasatzeko eta datuak konparatzeko; orobat, emaitzen segimendua, ebaluazioa eta fiskalizazioa egiteko aukera eman beharko dute, gizarte-bazterkeriaren kontrako politikaren aplikazioa justua eta arduratsua izateko bidea sendotu baitaiteke ekintza horien bidez.

9. Euskal administrazio guztien koordinazioa eta inplikazioa. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan, euskal administrazio publikoek koordinatuta eta elkarlanean jardungo dute, erakundeen arteko adostasuna lortu behar baita, herritarrek beren eskubideak baliatzea bermatzeko neurri egokienak errazago har daitezen.

10. Arreta pertsonalizatu eta integrala eta arretaren jarraitutasuna. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak arreta pertsonalizatua eman behar du, pertsona eta/edo bizikide­tza-unitate bakoitzaren premia berezietara egokitua eta haien egoeraren diagnosi integralean oinarritua. Halaber, arreta jarraitua izango dela bermatu beharko du.

11. Parte-hartzea. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan, euskal administrazio publikoek parte-hartzea sustatu eta bultzatuko dute gizarteratzeko eta/edo laneratzeko prozesuetan; bai erabiltzaileen beren parte-hartzea, baita, orokorrean, gizarte-era­kundeena eta herritar guztiena ere. Horretarako, gizarteratze- nahiz laneratze-prozesuetan lan egiten duten irabazi-asmorik gabeko gizarte-ekimeneko erakundeak ere gizarteratze-kolaboratzailetzat hartuko dira, hala nahi izanez gero; erregelamendu bidez ezarriko diren baldintzetan, betiere.

12. Genero-ikuspegia sartzea. Gainerako euskal politika publikoekiko koherentziaz, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak orokorrean ezberdintasunak desagerrarazten eta emakumeen eta gizonen berdintasuna bultzatzen lagunduko du, eta, bereziki, pobreziak emakumeengan gizonengan baino eragin handiagoa izan ez dezan prebentzioa egiten eta eragin handiago hori arintzen.

Ekintza-tresnak diseinatu eta planifikatzerakoan eta esku-hartzeak egitean, oro har, arreta pertsonalizatu eta hurbilaren eredua erabiliko du Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak, arretaren ikuspuntu komunitarioa landuz uneoro. Ildo horretan, lehentasuna emango die prebentzio-ekintzei; egoki eta posible den guztietan, arreta pertsona bakoitzari bere ohiko lekuetan eman dakien saiatuko da; esku-hartzeak beti pertsonaren edo bizikidetza-unitatearen premien araberakoak izango direla bermatuko du, eta, halaber, esku-hartze horiek integralak izango direla eta arreta-ibilbideei jarraipena emango zaiela ziurtatuko du.

Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak bi osagai funtsezko izango ditu:

1. Prestazio ekonomikoak.

2. Gizarteratzen eta laneratzen laguntzeko tresnak.

1. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan jasotako prestazio ekonomikoen sailkapena hau da:

1. Eskubidezko prestazio ekonomikoak.

2. Diru-laguntzak.

2. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan jasotako eskubidezko prestazio ekonomikoak hauek dira:

1. Diru-sarrerak bermatzeko errenta. Bi modalitate ditu, bizikidetza-unitatean diru-sarrerarik baden ala ez den kontuan hartuta, eta, sarrerarik baden kasuetan, nondik jasotzen diren kontuan hartuta:

   1. Gizarteratzeko eta gizarte-babese­rako oinarrizko errenta.

   2. Laneko diru-sarrerak osatzeko errenta.

2. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria. Diru-sarrerak bermatzeko errentaren titularren etxebizitzarekin zerikusia duten premiei aurre egiteko emango da, 2.1 paragrafoan aurreikusitako bi modalitateetako edozein jasotzen dutela ere.

3. Diru-laguntzen barruan gizarte-larrialdietarako laguntzak ere sartzen dira, hau da, gizarte-bazterkeria prebenitzeko, saihesteko edo arin­tzeko behar diren gastu espezifikoei, ohikoei nahiz ezohikoei, aurre egiteko nahiko baliabiderik ez duten pertsonentzako laguntzak.

   Gizarte-larrialdietarako laguntzak eman ahal izateko, gizarte-zerbitzuek benetako eta urgen­tziazko premia-egoera dagoela egiaztatu beharko dute beti; gainera, diru-laguntzak direnez, egiaztatu beharko da Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorretan badagoela kreditu jakin bat horretarako esleituta. Hala ere, prestazio horren eskariari erantzuteko behar besteko zenbatekoak esleituko dira urtero Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorretan.

4. Artikulu honetan jasotako laguntza ekonomikoak eskuratu ahal izateko baldintzak eta prestazio batzuen eta besteen arteko bateragarritasunen eta bateraezintasunen araubidea lege honetako II. tituluan aurreikusitakoaren arabera arautuko dira.

Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan, hauexek izango dira gizarteratzen eta laneratzen laguntzeko tresnak:

1. Gizarteratzeko hitzarmena. Gizarteratzeko nahiz laneratzeko behar diren era bateko eta besteko ekintzen multzoa antolatzeko oinarrizko tresna izango da, laneratzeko formazioari eta prestaerari garrantzi berezia emanda ekintza horietan.

2. Esku hartzeko neurri espezifikoak. Gizarte-babeseko hainbat alorretako programa, zerbitzu edo zentroak izan daitezke, bereziki gizarte-zerbitzuek, enplegu-zerbitzuek, osasun-zerbi­tzuek eta etxebizitza-zerbitzuek antolatutakoak, eta, konbinatuta, gizarteratzeko hitzarmenean aplika daitezkeenak.

1. Lege honetan araututako eskubidezko prestazio ekonomikoen edota, hala badagokio, gizarteratzeko tresnen titularrak hauek izango dira: prestazioa noren izenean izapidetu eta onartu den, horiexek, prestaziorako edo gizarteratzeko hitzarmenerako izango duten beroriek.

2. Eskubidezko prestazio ekonomikoen eta gizarteratzeko hitzarmenen hartzaileak hauek izango dira: titularraren bizikidetza-unitateko kideak.

   Diru-laguntzen kasuan, laguntza noren izenean izapidetu eta nori onartu zaion, horixe izango da onuraduna.

3. Orokorrean, lege honetan araututako eskubidezko prestazio ekonomikoen jasotzaileak, hain justu ere, prestazioen titularrak berak izango dira. Diru-laguntzen kasuan, jasotzaileak, orokorrean, laguntza horien onuradunak berak izango dira.

   Aurrekoa gorabehera, eta erregelamendu bidez zehaztuko diren kasuetan eta moduan, eskumena duen organoak aukera izango du prestazioa bizikidetza-unitateko beste bati ordain dakiola agintzeko. Nolanahi ere, aurrekoa bi kasu hauetan aplikatuko da: batetik, titularra edo onuraduna, diru-laguntzak badira legez ezgai dela ezartzen bada, eta, bestetik, titularrak edo onuradunak, diru-laguntzak badira ez badu prestazioa erabili oinarrizko premiak asetzeko, bere obligazioa hori izanik ere.

   Aurreko lerrokadan aurreikusitako bi kasuetan, bizikidetza-unitatean jarduteko gaitasuna duten pertsonen artean egokientzat jotzen denari emango zaio prestazioa; hortaz, ez da derrigorra izango prestazioa pertsonarik zaharrenari ematea. Adingabeen kasuan edo legezko ezgaituen kasuan, pertsona horien tutoretza edo ordezkaritza legala daukanari emango zaio prestazioa.

   Salbuespen gisa, espedientean objektiboki justifikatutako arrazoiengatik eta erregelamendu bidez ezarriko diren baldintzen barruan, titularra ez den eta haren bizikidetza-unitatekoa ez den beste norbaiti eman ahalko zaio prestazioa, jasotzailetzat joaz; halakoetan, irabazi-asmorik ez duten gizarte-zerbitzuetako erakundeetako pertsonek izango dute lehentasuna, eta prestazioen titularren edo onuradunen eskubide eta obligazio berberak izango dituzte.

   Edonola ere, prestazioa titularra edo onuraduna ez den bati ordaintzeak ez du esan nahi, inondik ere, kasuan kasuko prestazioaren titulartasuna aldatzen denik.

1. Lege honen ondorioetarako, honako pertsona edo talde hauek izango dira bizikidetza-unitateak:

   1. Etxebizitza edo bizitoki batean bakarrik bizi direnak; sailkapen horretatik kanpo geratuko dira, bakarrik bizi arren, ezkon­tzaren edo antzeko harreman iraunkor baten bidez beste bati lotuta daudenak, non eta ez dabiltzan banantzeko edo dibortziatzeko izapideak egiten edo non eta ez den erregelamendu bidez zehaztuko den bestelako salbuespenezko egoerarik gertatzen.

   2. Etxebizitza edo bizitoki berean elkarrekin bizi diren bi pertsona edo gehiago, elkarren artean batuta daudenean ezkontzaren edo antzeko harreman iraunkor baten bidez, adopzioaren bidez, laugarren mailarainoko odol-ahaidetasunaren edo bigarren mailarainoko ezkontza-ahaide­tasunaren bidez, edo familia-harrerako harreman iraunkor baten edo adopzio aurreko edo tutoretzapeko harreman baten bidez.

   3. Egiaztatzeko moduko premia larriko egoeretan, b) idatz-zatian aurreikusitako lotura horietako edozeinen bidez lotuta ez dauden beste batzuekin etxebizitza edo bizitoki berean bizi diren pertsonetako bakoitza. Erregelamendu bidez zehaztuko dira halako egoerak.

2. Salbuespen gisa, are artikulu honetako 1.b paragrafoan aurreikusitako loturetakoren bat daukaten pertsonen helbidean integratzen direnean ere, bizikidetza-unitatetzat hartuko dira honako hauek:

   1. Zahartzaro, baliaezintasun edo alarguntasuneko ordaindutakoaren araberakoak diren edo horren araberakoak ez diren pentsioen onuradunak, baita haien ezkontidea edo haiekin ezkontzaren antzeko harreman iraunkor baten bidez batutako pertsona eta ekonomikoki haien mende dauden pertsonak ere.

   2. Etxeko tratu txarren biktima izanda, beren ohiko helbidea utzi duten pertsonak, baita haien seme-alabak ere, horrelakorik izanez gero.

   3. Beren kontura adingabeak dituzten per­tsonak.

   4. Beren ohiko etxebizitza utzi behar izan duten pertsona bakarrak, dela banantze edo dibortzio baten ondorioz edo nahiko baliabide ekonomikorik ez izateagatik, dela gizarte-zerbitzuek muturrekotzat jotako egoeraren batengatik.

      Eusko Jaurlaritzak, gizartearen bilakaerari eta, bereziki, familia-egiturako ereduen bilakaerari erantzunez, beste salbuespen batzuk ere zehaztu ahalko ditu, aldi baterako harrerako formulak barne direla.

      2. paragrafoan aurreikusitako kasuetan, etxebizitzan edo bizitokian bizi diren gainerako per­tsonak, are 1.b paragrafoan aurreikusitako loturetako baten bidez aipatutako pertsonekin harremana dutenak, beste bizikidetza-unitate bateko kidetzat joko dira.

      4. Lege honen ondorioetarako, artikulu honetan aipatzen diren bizikidetza egiazkoa edo bizikidetza-eza aztergai izan beharko ditu administrazio eskudunak, kasuaren arabera beharrezkoa denean.

1. Lege honen ondorioetarako, etxebizitza edo bizitokitzat joko da beregainki eta agintaritza edo araubide komun baten pean egon gabe bizi nahi duen pertsona batek ohiko bizilekutzat erabiltzen duen esparru fisikoa, edo modu horretan bertan elkarrekin bizi nahi duten per­tsona batzuek ohiko bizilekutzat darabilten esparru fisikoa.

2. Era berean, etxebizitza edo bizitoki beregaintzat jo ahal izango dira beste zati batzuk, erregelamendu bidez zehaztuko diren bizileku kolektiboko esparru fisikoetatik aurreko artikuluan aipatutako bizikidetza-unitateek beregainki erabil­tzen dituzten zatiak, hain zuzen ere.

Diru-sarrerak bermatzeko errenta prestazio ekonomikoa da, aldizkakoa, nahiko diru-sarrerarik ez daukan bizikidetza-unitate bateko pertsonei zuzendua, bizikidetza-unitateak nahiko diru-sarrerarik ez daukanean ez oinarrizko premietako gastuei aurre egiteko eta ez gizarteratzeko prozesu baten ondorio diren gastuei aurre egiteko.

Diru-sarrerak bermatzeko errenta eskubide subjektibo gisa eratzen da, aplikatzekoa den modalitatean prestazioa eskuratzeko berariaz araututako baldintzak betetzen dituzten pertsona guztientzako eskubide subjektibo gisa.

1. Diru-sarrerak bermatzeko errenta subsidiarioa eta, hala badagokio, osagarria izango da indarreko legerian aurreikusten diren era guztietako baliabide eta prestazio ekonomikoei dagokienez, horiek titularrari edo haren bizikidetza-unitateko edozein kideri legozkiokeenean. Aurrekoarekin bat etorriz, diru-sarrerak bermatzeko errenta ezin izango da osatu, haren ezein modalitatetan, izaera bereko beste prestazio edo laguntza batzuen bidez.

2. Transferiezina izango da, eta, horrenbestez:

   1. Ez da obligazio-berme gisa eskaintzerik egongo.

   2. Ez da lagatzerik egongo, ez osorik, ezta partzialki ere.

   3. Ez da konpentsatzerik edo deskontatzerik egongo, jaso behar ez ziren prestazioak itzultzeko izan ezik.

   4. Ez da atxikitzerik edo bahitzerik egongo, aplikatzekoak diren Estatuko lege orokorretan aurreikusitako kasuetan eta mugekin izan ezik.

Diru-sarrerak bermatzeko errentak 6. artikuluko 2.1 paragrafoan aurreikusitako bi modalitateak izango ditu:

1. Gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errenta prestazio ekonomikoa da, aldizkakoa, laneko errentetatik datorren diru-sarre­rarik ez daukaten pertsonei zuzendua, baldin eta hilero jasotzen dutena ez bada iristen gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren zenbatekora, eta, beraz, ez bada nahikoa beren gastuei aurre egiteko, ez oinarrizko premietako gastuei ez gizarteratzeko eta/edo laneratzeko prozesu baten ondorio diren gastuei.

2. Laneko diru-sarrerak osatzeko errenta prestazio ekonomikoa da, aldizkakoa, zenbait bizikidetza-unitateren diru-sarreren maila osatzera zuzendua. Bizikidetza-unitate horietan, lanetik datozen diru-sarrerak eduki arren, hilero jasotzen dutena ez da iristen gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren zenbatekora, eta, beraz, ez da nahikoa beren gastuei aurre egiteko, ez bizirik irauteko oinarrizko premietako gastuei eta ez gizarteratzeko eta/edo lan-egoera hobetzeko prozesu baten ondorio diren gastuei. Errentaren zenbatekoa zehazterakoan, prestazio hori, aldi batean, lanerako bultzagarriaren bidez osatuko da, 20.3.b artikuluan aurreikusitako moduan.

1. Gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errenta ematea errentaren titularrarekin gizarteratzeko hitzarmen bat ezartzeari lotuta egongo da, III. tituluko I. kapituluan aurreikusitako moduan, haren gizarteratzea eta lanera­tzea errazteko asmoz. Hala ere, pentsiodunek osatutako bizikidetza-unitateak ez dira nahitaez behartuta egongo gizarteratzeko hitzarmen bat egitera, baina titularrak eta haren bizikidetza-unitateko gainerako kideek gizarteratzeko eta, hala badagokio, laneratzeko laguntza espezifikoak izango dituzte, baldin eta dagokion gizarte-zerbitzuak egindako beharrizanen diagnostikoan hala zehazten bada.

2. Laneko diru-sarrerak osatzeko errenta gizarteratzeko hitzarmen bat ezartzeari lotuta geratuko da. Hitzarmen hori errentaren titularraren lan-egoera hobetzera bideratuko da berariaz, eta, beharrezkotzat jotzen bada, titularra gizartera­tzera eta haren bizikidetza-unitateko beste kide batzuk gizarteratzera eta/edo laneratzera.

Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko eskubidearen titular izan ahalko dira, lege honetan errentaren modalitateetako bakoitzerako aurreikusten diren baldintzetan, honako baldintza hauek biltzen dituztenak:

1. Bizikidetza-unitate bat osatzea. Erregelamendu bidez zehaztuko da unitateak zenbat denbora lehenagotik eratua behar duen eta zer salbuespen egon daitezkeen.

2. Prestazioa eskatu den udalerrian erroldatuta egotea eta bertan benetan bizitzea, eta Euskal Autonomia Erkidegoko edozein udalerritan benetan bizitzea eskabidea aurkeztu baino urtebete lehenagotik gutxienez.

   Gutxieneko epe hori bete ezean, eskatzaileak Euskal Autonomia Erkidegoko edozein udalerritan erroldatuta egona eta bertan benetan bizia izan beharko du bost urtez, etenik gabe, aurreko hamar urteen barruan.

3. Nahiko baliabiderik ez edukitzea. Horrelako baliabiderik ez daukatela joko da honako baldintza hauek guztiak betetzen direnean:

   Bizikidetza-unitateko kide-kopuruaren arabera legokiokeen gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren hileko zenbatekoaren azpitik dauden diru-sarrerak edukitzea hilean.

   Ondasun higiezinik ez edukitzea, ohiko etxebizitza izan ezik, betiere etxebizitza horrek aparteko baliorik ez badu, erregelamendu bidez zehaztuko den moduan.

   Dauzkaten dirua eta baloreak gehienez ere honenbestekoak izatea: batere baliabiderik ez luketen kasuan bizikidetza-unitateko kideen kopuru osoaren arabera legokiekeen diru-sarrerak bermatzeko errentaren urteko zenbatekoa halako lau.

4. 23 urtetik gorakoa izatea.

   Baldintza hori betetzetik salbuetsita egongo dira 18 urtetik gorakoak, gainerako baldintza guztiak betetzen badituzte eta premia bereziko egoeran badaude, Eusko Jaurlaritzak erregelamendu bidez zehazten duenaren arabera. Halaber, honako hauek salbuetsi egingo dira beti:

   Baliaezintasuneko pentsioa jasotzen dutenak.

   Aitarik eta amarik gabeko umezurtzak.

   Adingabeak zein ahalmen-urritasunen bat duten adindunak edo mendekotasuna onartuta duten adindunak ekonomikoki beren ardurapean dituztenak.

   Etxeko tratu txarren biktima izan direnak.

   Ezkonduta edo ezkontzaren antzeko harreman iraunkor baten bidez beste pertsona batekin loturik daudenak gutxienez sei hilabete lehenagotik.

5. Etengabe ez jasotzea funts publikoekin finantzatutako egoitza-zerbitzu, gizarte-zerbitzu, osasun-zerbitzu edo zerbitzu soziosanitarioko prestaziorik.

6. Laneko diru-sarrerak izanez gero, ez egotea lanaldi laburtuan edo antzeko beste egoera batean, erregelamendu bidez ezarriko diren salbuespenetan izan ezik.

1. Bizikidetza-unitate berean titular izan daitezkeen kide bat baino gehiago baldin badaude, bati bakarrik eman ahal izango zaio diru-sarrerak bermatzeko errenta, edozein modalitatetan, betiere prestazioaren modalitatearen arabera aurreikusitako zenbateko-mugen barruan. Kasu horretan, dagokion diagnostikoaren arabera gizarte-zerbitzuek proposatutako kideari emango zaio prestazioa.

2. Etxebizitza edo bizitoki berean hainbat bizikide­tza-unitate badira eta beren artean ez badute 9.1.b artikuluan aurreikusitako loturarik, bizikidetza-unitate guztiek eskuratu ahalko dute titulartasuna, baldin eta ezarritako baldintzak bete­tzen badituzte, eta, betiere, etxebizitza edo bizitoki berean gehienez jaso daitezkeen laguntzen kopuruari dagokionez erregelamendu bidez ezarriko diren mugen barruan.

Titularraren egoerako aldaketa batengatik diru-sarrerak bermatzeko errentaren modalitate batetik bestera pasatu behar bada, automatikoki egingo da aldaketa, lehenengo modalitatea bertan behera utzi eta bigarrenera sartzeko berariazko izapiderik egin beharrik gabe.

1. Diru-sarrerak bermatzeko errentaren titularrek prestazio ekonomiko hori jasotzeko eskubidea baliatzen dutenean, modalitatea edozein dela ere, honako betebehar hauek izango dituzte:

   1. Prestazio ekonomikoa bizikidetza-unitate­ko kide guztien oinarrizko premiei aurre egitera bideratzea, eta, hala badagokio, haien gizarteratze- eta/edo laneratze-prozesuak eragindako gastuak ordain­tzea.

   2. Titularrari edo bizikidetza-unitateko edozein kideri legokiokeen eskubide edo prestazio ekonomiko oro baliatzea, prestazioak irauten duen aldi osoan.

   3. Eskura dituzten baliabideak erantzukizunez kudeatzea, egoera ekonomikoa edo bazterkeria-egoera larriagoa bihur ez dadin.

   4. Haien ardurapean dauden adingabeak eskolatzea eta eskolara benetan joango direla bermatzea.

   5. Eskean ez ibiltzea, bizikidetza-unitateko gainerako kideei ez uztea eskean ibiltzen eta ez behartzea horretara.

   6. Lege honetan ezarritakoaren arabera prestazioa jasotzeko eskubidea aldatzea, etetea edo azkentzea ekar dezaketen gertaerak jakinaraztea, erregelamendu bidez ezarriko den epean.

   7. Titularraren ohiko bizilekuaren helbideari dagokionez edozein aldaketa egonez gero, horren berri ematea, erregelamendu bidez ezarriko den epean.

   8. Ez zegozkien prestazioen zenbatekorik edo behar baino zenbateko handiagorik jasoz gero, zenbateko hori itzultzea.

   9. Administrazioaren aurrean agertzea eta harekin lankidetzan aritzea, hori eskatzen bazaie; nolanahi ere, kontuan izango dira gizarteratzeko hitzarmenean aurreikusitako kasu bereziak.

   10. Diru-sarrerak bermatzeko errentaren xedetik eta helburutik sortzen diren betebehar guztiak eta erregelamendu bidez ezarriko direnak.

2. Gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren titularrek, 1. paragrafoan jasotakoez gain, beste betebehar hauek ere izango dituzte:

   1. Administrazioarekin gizarteratzeko hitzarmena negoziatu eta sinatzea eta hitzarmen hori betetzea, lege honen III. tituluko I. kapituluan ezarritako moduan. Betebehar horretatik salbuetsita egongo dira lan-merkatuan sartu ezin diren pertsonek bakarrik osatutako bizikidetza-unitateak, baina gizarteratzeko laguntza espezifikoak izan ahalko dituzte, baldin eta dagokion gizarte-zerbitzuak egindako beharrizanen diagnostikoan hala zehazten bada.

   2. Titularra eta lan egiteko adina duten haren bizikidetza-unitateko kideak lanerako prest egotea. Salbuespen izango dira honako kasu hauek:

      Erabateko baliaezintasuneko pen­tsioen titularrak.

      23 urtetik beherakoak, ikasketa akademiko arautuak egiten ari badira.

      Bazterkeria-egoera larrian egonik, oinarrizko gizarte-zerbitzuen eta/edo enplegu-zerbitzuen iritziz lan-merkatuan sartzeko moduan ez daudenak.

      Lanerako prest egote horretan konpromiso hauek ere sartzen dira: etengabe izena emanda egotea enplegu-eskatzaile gisa; ez uko egitea enplegu egoki bati; borondatezko bajarik ez hartzea enpleguan, ez behin betikorik ez aldi baterakorik, eta ez baliatzea lan-eszedentziaz, justifikatutako arrazoi larririk ez badago.

3. Laneko diru-sarrerak osatzeko errentaren titularrek, 1. paragrafoan aurreikusitakoez gain, beste betebehar bat ere izango dute: enplegua hobetzeko gizarteratze-hitzarmena negoziatzea, sinatzea eta betetzea, lege honen III. tituluko I. kapituluan aurreikusitako moduan. Ondorioz, ezin izango dute borondatezko bajarik hartu enpleguan, ez behin betikorik ez aldi baterakorik, ez eta lan-eszedentziaz baliatu ere, justifikatutako arrazoi larririk ez badago.

1. Gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren kasuan:

   1. Bizikidetza-unitate bakoitzari aplika dakiokeen zenbatekoa finkatzeko, titularraz gain, unitatea osatzen duten kide guztiak hartuko dira kontuan.

   2. Bizikidetza-unitate bakoitzari aplika dakiokeen prestazioaren hileko zenbatekoa honela kalkulatuko da: eskatzailearena bezalako bizikidetza-unitateentzako prestazioaren bidez bermatutako gutxieneko diru-sarreren eta eskatzailearen bizikide­tza-unitateak eskura dituen diru-sarreren arteko diferentziaren arabera.

      Ondorio horietarako, bermatutako gutxieneko diru-sarrerak portzentaje gisa definituko dira, eskabidea egin zen unean indarrean zegoen lanbide arteko gutxieneko soldata oinarri hartuta. Hauek dira portzentajeak:

      Pertsona bakarreko bizikidetza-unitateentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 88.

      Bi pertsonako bizikidetza-unita­teentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 113.

      Hiru edo pertsona gehiagoko bizikidetza-unitateentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 125.

      Bermatutako gutxieneko diru-sarreren zenbatekoa ezin izango da izan, inola ere, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 125 baino handiagoa.

      Bizikidetza-unitateak eskura dituen diru-sarrerak zein diren zehazteko, kide guztien errendimenduak hartuko dira kontuan, kapitulu honen 2. atalean aurreikusitako moduan.

      9.2.a artikuluan definitzen den motako bizikidetza-unitateentzat, bermatutako gutxieneko diru-sarreren zenbatekoak kalkulatzeko portzentajeak hauek dira:

      Pertsona bakarreko bizikidetza-unitateentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 100.

      Bi pertsonako bizikidetza-unitateentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 125.

      Hiru edo pertsona gehiagoko bizikidetza-unitateentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 135.

      Bermatutako gutxieneko diru-sarreren zenbatekoa ezin izango da izan, inola ere, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 135 baino handiagoa.

      Bizikidetza-unitateak eskura dituen diru-sarrerak zein diren zehazteko, kide guztien errendimenduak hartuko dira kontuan, kapitulu honen 2. atalean aurreikusitako moduan.

   3. Guraso bakarreko bizikidetza-unitateek gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errenta osa dezaten, subsidio ekonomiko osagarri bat ezartzen da, eta horren zenbatekoa erregelamendu bidez finkatuko da. Ondorio horietarako, guraso bakarreko bizikidetza-unitatea hau da: ama edo aita bat, ezkongabea edo ezkontzaren antzeko harremanik ez duena eta bere ardurapean seme edo alaba bat, edo gehiago, duena.

2. Laneko diru-sarrerak osatzeko errentaren kasuan:

   1. Laneko diru-sarrerak osatzeko errentari dagokionez, bizikidetza-unitate bakoitzari aplika dakiokeen zenbatekoa finkatzeko, titularraz gain, bizikidetza-unitatea osa­tzen duten kide guztiak hartuko dira kontuan.

   2. Bizikidetza-unitate bakoitzari aplika dakiokeen laneko diru-sarrerak osatzeko errentaren hileko zenbatekoa honela kalkulatuko da: eskatzailearena bezalako bizikidetza-unitateentzako prestazioaren bidez bermatutako gutxieneko diru-sarreren eta eskatzailearen bizikidetza-unitateak eskura dituen diru-sarreren arteko diferentziaren arabera.

      Ondorio horietarako, bermatutako gutxieneko diru-sarrerak portzentaje gisa definituko dira, eskabidea egin zen unean indarrean zegoen lanbide arteko gutxieneko soldata oinarri hartuta. Hauek dira portzentajeak:

      Pertsona bakarreko bizikidetza-unitateentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 88.

      Bi pertsonako bizikidetza-unita­teentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 113.

      Hiru edo pertsona gehiagoko bizikidetza-unitateentzat, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 125.

      Bermatutako gutxieneko diru-sarreren zenbatekoa ezin izango da izan, inola ere, lanbide arteko gutxieneko soldataren % 125 baino handiagoa.

      Bizikidetza-unitateak eskura dituen diru-sarrerak zein diren zehazteko, kide guztien errendimenduak hartuko dira kontuan, kapitulu honen 2. atalean aurreikusitako moduan.

      Lanerako bultzagarria sendoagoa izan dadin, eskatzailearen edo haren bizikidetza-unitateko beste kide batzuen norberaren konturako edo besteren konturako diru-sarreren portzentaje jakin batzuk ez dira zenbatuko. Lanerako bultzagarri hori aldi baterakoa izango da, erregelamendu bidez zehaztuko den moduan, salbu enplegu-zerbitzuek luzatzea gomendatzen badute berariazko irizpen baten bidez.

   3. Guraso bakarreko bizikidetza-unitateek laneko diru-sarrerak osatzeko errenta osa dezaten, subsidio ekonomiko osagarri bat ezartzen da, eta horren zenbatekoa erregelamendu bidez finkatuko da. Ondorio horietarako, guraso bakarreko bizikidetza-unitatea hau da: ama edo aita bat, ezkongabea edo ezkontzaren antzeko harremanik ez duena, eta bere ardurapean seme edo alaba bat, edo gehiago, duena.

1. Aurreko artikuluan azaldutako diru-mugak gehienezkotzat joko dira beti, eta Eusko Legebil­tzarrak baino ezin izango ditu aldatu.

2. Kontuan hartuta prestazioa subsidiarioa eta osagarria dela, zenbateko horiek ezin izango dira osatu izaera bereko beste laguntza edo prestazio batzuen bidez; halakorik egonez gero, diru-sarreratzat hartuko dira prestazioaren zenbatekoaren kalkulurako. Aurrekoa bosgarren xedapen iragankorrean jasotakoaren kalterik gabe ulertu beharko da.

Diru-sarrerak bermatzeko errenta, edozein izanik ere modalitatea, eskabidea aurkezten den egunaren biharamunetik aurrera sorraraziko da.

1. Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko eskubidea, errentaren modalitatea edozein izanik ere, aitortuta gelditzen da errenta hori ematea eragin zuten arrazoiek bere horretan dirauten bitartean eta lege honetan jasotzen diren betebeharrak betetzen diren bitartean. Bi urterako emango da, eta bi urterik behin berritu ahalko da, baldin eta arrazoi horiek bere horretan badiraute eta prestazioa eskuratzeko baldintzak ekonomikoak edo beste izaera batekoak betetzen jarraitzen bada.

2. Prestazioa ez eteteko, baldin eta prestazioa ematea eragin zuten arrazoiek bere horretan badiraute, berritzeko eskabidea prestazioa azkendu baino hiru hilabete lehenago egiten hasi beharko da. Aurrekoaren ondorioetarako, foru-aldundiek jakinaraziko diete titularrei, kasu bakoitzean dagokion egunean, eskabidea berritu nahi badute, hura izapidetzen hasi behar dutela.

3. Hori horrela izanik ere, lege honen erregelamendu bidezko garapenean zehaztuko da zein kolektibori berrituko zaien automatikoki prestazioa, eskabidea berriro egin beharrik gabe, eta, edonola ere, arautze horretan gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren titularren kasuak sartu beharko dira, baldin eta pen­tsiodunek bakarrik eta/edo bazterkeria-egoera larrian dauden pertsonek osatutako bizikidetza-unitateak badira eta, oinarrizko gizarte-zerbitzuen eta/edo enplegu-zerbitzuen iritziz, ez badaude lan-merkatuan sartzeko moduan.

1. Administrazio publikoek urtean behin berrikusiko dute, ofizioz, prestazioa eskuratzeko baldin­tzak betetzen diren; nolanahi ere, egokitzat jo­tzen diren behar beste berrikuspen egin ahalko dituzte, prestazioa ematea eragin zuten arrazoiek bere horretan dirauten egiaztatzeko.

2. Udalek etengabeko segimendua egiteko eginkizuna dute. Hori dela-eta, urtean behin berrikusiko dute, ofizioz, prestazioa jasotzeko baldintzak betetzen diren, gizarteratzeko hitzarmenetan diseinatutako esku-hartze programaren barruan; nolanahi ere, egokitzat jotzen duten behar beste berrikuspen egin ahalko dituzte prestazioa ematea eragin zuten arrazoiek bere horretan dirauten egiaztatzeko.

3. Eusko Jaurlaritzak, gizarteratze-gaietan eskuduna den sailaren bitartez, berrikusi beharrekoak iruditzen zaizkion banakako espedienteak berrikusi egingo ditu, egokitzat jotzen duenean.

1. Diru-sarrerak bermatzeko errentaren zenbatekoa aldatzeko arrazoi izango da, errenta horren modalitatea edozein izanik ere, bizikidetza-unitateko kideen kopurua aldatu izana edo prestazioa kalkulatzeko oinarritzat hartutako baliabideak aldatu izana.

   Aurrekoa gorabehera, laneko diru-sarrerak osatzeko errentaren kasuan, prestazioaren zenbatekoa kalkulatzeko oinarritzat hartutako baliabideetan izandako aldaketak ez dira kontuan hartuko, baldin eta hasieran ezarritako kopuruaren portzentaje jakin baten barruan sartzen badira. Portzentaje hori erregelamendu bidez ezarriko da.

2. Zenbatekoa aldatzeko prozedura erregelamendu bidez zehaztuko da, eta prozedura horretan jaso beharko da, hain zuzen ere, aldaketa eragin duen gertaera izan eta hurrengo hilaren 1etik aurrera aplikatuko direla aldaketaren ondorioak.

1. Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko eskubidea eten egingo da, edozein izanik ere errenta horren modalitatea, arrazoi hauengatik:

   1. Eskubidea aitortzeko eskatzen diren baldintzetakoren bat aldi batean galtzea.

   2. Titularrak edo haren bizikidetza-unitateko kideren batek prestazioa eskuratzean bere gain hartutako betebeharren bat aldi batean ez betetzea. Bereziki,

      Dagokion gizarte-zerbitzuak gizarteratzeko hitzarmena egin behar dela iritzi arren, hitzarmen bat negoziatzeari edo sinatzeari uko egitea.

      Indarrean dagoen gizarteratzeko hitzarmen baten barruan hartutako konpromisoak ez betetzea.

      Aplikatzekoa denean, laneratzeko prest ez egotea, enplegu-eskatzai­le gisa izena emanda ez egotea edo enplegu bat errefusatzea.

      Aplikatzekoa denean, diru-sarre­ren maila hobetzea ekarriko luketen enplegu-baldintzen aldaketak errefusatzea.

   3. Arau-hauste bat baino gehiago batera gertatzea, lege honen 104. artikuluan aurreikusten den moduan.

2. Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko eskubidea etetearekin batera, prestazioa ordaintzeari utzi egingo zaio etetea gertatu eta hurrengo hilaren lehen egunetik aurrera, eta horrelaxe jarraituko da etetea eragin duen egoerak bere horretan dirauen bitartean. Etenaldia ez da inoiz ondoz ondoko 18 hilabete baino luzeagoa izango; behin epe hori igaroz gero, prestazioa jasotzeko eskubidea azkendu egingo da.

3. Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko eskubidea etetea eragin zuten arrazoiak desagertzen direnean, prestazioa sorrarazteko baldintzak une horretan badauden ala ez egiaztatuko da, ofizioz edo interesdunak eskatuta, eta, baldin badaude, prestazioaren zenbatekoa ezarriko da. Prestazioa hura eteteko arrazoiak desagertzen diren egunaren biharamunetik aurrera sorraraziko da.

Organo eskudunak prestazioaren ordainketa kautelaz etetea erabaki ahalko du, baldin eta bizikide­tza-unitatean zantzuren batzuk detektatzen badira prestazioa jasotzeko eskubidea aitortzeko edo mantentzeko eskatutako baldintzetakoren bat galdu dela adierazten dutenak; eta gehienez ere hiru hilabeteko epean, prestazioa kautelaz eten denetik kontatzen hasita, ebatziko du prestazioa jasotzeko eskubidea mantentzea, etetea edo azkentzea. Baldin eta prestazioa mantentzea ebazten bada, prestazioa etenda egon den bitartean jaso ez dituen zenbatekoak jasotzeko eskubidea aitortuko zaio prestazioaren titularrari.

1. Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko eskubidea azkendu egingo da, edozein izanik ere errenta horren modalitatea, arrazoi hauengatik:

   1. Titularra hiltzea, pertsona bakarreko bizikidetza-unitateen kasuan.

   2. Prestazioaren bi urteko indarraldia amai­tzea, prestazioa berritzeko eskatu ez bada, Administrazioak hartarako errekerimendua egin arren.

   3. Eskubidea aitortzeko eskatzen diren baldintzetakoren bat betiko galtzea.

   4. Etenaldiak ondoz ondoko 18 hilabete baino gehiago irautea.

   5. Prestazioaren bi urteko indarraldian hiru etenaldi izatea ez-betetzeagatik.

   6. Titularrak prestazioari uko egitea.

   7. Zehapen-prozeduraren batek horixe ebaztea.

   8. Lege honen 19.1.b artikuluan aurreikusitako betebeharra ez betetzea.

   9. Aplikatzekoa denean, hiru aldiz errefusa­tzea, arrazoi justifikaturik gabe, diru-sarrerak handitzea ekar lezakeen enplegu bat edo lan-baldintzen hobekuntza bat.

2. Baldin eta prestazioaren titularra hiltzen bada, bizikidetza-unitateak pertsona bakarrekoak ez diren kasuetan, prestazioa jasotzeko eskubidea ez da azkenduko, baizik eta zendutakoaren ezkontidea edo harekin ezkontzaren antzeko harreman iraunkor baten bidez batuta zegoen pertsona subrogatuko da prestazio ekonomikoaren titulartasunean, eta ez da beharrezkoa izango beste espediente bati hasiera ematea. Horrelako pertsonarik egon ezean, gizarte-zerbitzuek aukeratuko dute zein den bizikidetza-unitateko kiderik egokiena subrogaziorako.

3. Prestazioa azkentzeko arrazoia betebeharrak ez betetzea edo arau-hausteak egitea izan bada, titularrak ezin izango du berriz ere diru-sarrerak bermatzeko errenta eskatu, edozein izanik ere modalitatea, eskubidea azkendu den unetik urtebete igaro arte. Ondorio bera ekarriko du artikulu honen 1.d eta 1.e paragrafoetan azaldutako arrazoiengatik azkentzen bada eskubidea.

4. Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko eskubidea azkendu edo mantenduz gero, horrek kalte nabarmenak ekartzen badizkie ordura arte eskubidearen titularra izan denaren bizikidetza-unitateko gainerako kideei, urgentziaz eta lehentasunez egingo dira prestazioa eskuratzeko izapideak.

   2. ATALA

   ETXEBIZITZAKO GASTUETARAKO PRESTAZIO

   OSAGARRIA

1. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria prestazio ekonomikoa da, aldizkakoa, eta diru-sarrerak bermatzeko errentaren osagarri gisa eratzen da, edozein izanik ere errenta horren modalitatea, prestazio horien titularren ohiko etxebizitza edo bizitokiarekin zerikusia duten premiei aurre egiteko helburuaz.

2. Ondorio horietarako, etxebizitzarekin zerikusia duten premiatzat joko dira ohiko etxebizitza edo bizitokiaren alokairu-gastuak.

Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria eskubide subjektiboa da, eta prestazio hori lortzeko berariaz araututako baldintzak betetzen dituzten guztientzat da.

1. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria ezin izango da erabili ematean jarritako helbururako baino.

2. Subsidiarioa eta, hala badagokio, osagarria izango da ohiko etxebizitza edo bizitokia eduki eta mantentzearekin zerikusia duten eta indarreko legerian aurreikusten diren era guztietako baliabide eta prestazio ekonomikoei dagokienez, horiek titularrari edo haren bizikidetza-unitateko edozein kideri legozkiokeenean.

3. Transferiezina izango da, eta, horrenbestez:

   1. Ez da obligazio-berme gisa eskaintzerik egongo.

   2. Ez da lagatzerik egongo, ez osorik, ezta partzialki ere.

   3. Ez da konpentsatzerik edo deskontatzerik egongo, jaso behar ez ziren prestazioak itzultzeko izan ezik.

   4. Ez da atxikitzerik edo bahitzerik egongo, aplikatzekoak diren Estatuko lege orokorretan aurreikusitako kasuetan eta mugekin izan ezik.

1. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren titularra izateko, baldintza hauek bete behar dira:

   1. Diru-sarrerak bermatzeko errentaren titularra izatea, bi modalitateetako edozeinetan.

   2. Titularrak lege honen 29. artikuluan jasotzen diren ohiko etxebizitza edo bizitokiko aldizkako gastuei aurre egiteko premia izatea.

   3. Etxebizitza Sailaren Etxebide zerbitzuan alokairuko etxebizitza baten eskatzaile gisa izena emanda edo izena emateko eskaera eginda egotea. Eusko Jaurlari­tzaren etxebizitza-politiketako plangintza estrategikoan kontuan hartuko da etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren jasotzaileen lehentasuna.

2. Ezin izango dira etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren titularrak izan, alokairu-gastuei aurre egiteko, etxebizitza bat alokairuan edo jabetzan dutenak, baldin eta etxebizitza hori babes publikokoa bada eskabidea egitean indarrean dagoen legerian aurreikusitakoaren arabera.

3. Ezin izango dira etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren titularrak izan, alokairu-gastuetarako, dagoeneko etxebizitza bat jabe­tzan dutenak, salbu banantzeagatik edo dibor­tzioagatik beren ohiko etxebizitza edo bizitokia utzi behar izan duten pertsonak, edo erregelamendu bidez zehaztuko diren beste arrazoiren batzuengatik, hala nola kaleratuak izateagatik, utzi behar izan dutenak.

1. Baldin eta etxebizitza edo bizitoki berean bi bizikidetza-unitate edo gehiago bizi badira, beren artean ahaidetasun-loturak dituztela 9.2 a) eta b) artikuluan ezarritakoaren arabera, unitate bati bakarrik eman ahalko zaio etxebizi­tzako gastuetarako prestazio osagarria. Horrela gertatuz gero, prestazioa aurrena eskatu duenari emango zaio.

2. Baldin eta etxebizitza edo bizitoki berean bi bizikidetza-unitate edo gehiago bizi badira, beren artean inolako ahaidetasun-loturarik izan gabe 9.1.c artikuluan aurreikusitakoaren arabera, unitate horiek guztiek, ezarritako baldintzak betez gero, etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria lortu ahalko dute; mugak erregelamendu bidez ezarriko dira, bai etxebizitza edo bizitoki bakoitzeko jaso daitekeen gehienezko laguntza-kopuruari dagokionez, baita kasu horietan prestazio bakoitzeko eman daitezkeen gehienezko zenbatekoei dagokienez ere.

Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren titularrak obligazio hauek izango ditu:

1. Prestazioa zein helburutarako eman den, horrexetarako baino ez erabiltzea.

2. Eskabidea egin aurretik, baita prestazioa jaso bitartean ere, legokiokeen eskubide edo prestazio ekonomiko oro baliatzea.

3. Prestazioa eskuratzeko baldintzak betetzeari dagokionez, gerora izandako gertaerak jakinaraztea, erregelamendu bidez ezarriko den epean.

4. Titularraren ohiko bizilekuaren helbideari dagokionez edozein aldaketa egonez gero, horren berri ematea, erregelamendu bidez ezarriko den epean.

5. Ez zegozkien prestazioen zenbatekorik edo behar baino zenbateko handiagorik jasoz gero, zenbateko hori itzultzea.

6. Administrazioaren aurrean agertzea eta harekin lankidetzan aritzea, hori eskatzen bazaie.

7. Dagokion modalitatean, diru-sarrerak berma­tzeko errentaren titular gisa dituen betebeharrak betetzea.

8. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren xedetik eta helburutik sortzen diren betebehar guztiak eta erregelamendu bidez ezarriko direnak.

1. Oro har, lege honen 29.2 artikuluan aurreikusitako gastu-kontzeptu bakoitzari dagokion gehienezko zenbatekoa erregelamendu bidez ezarriko da.

2. Aurreikusitako gastu-kontzeptu bakoitzeko eskatzaile bakoitzari aplika dakiokeen gehienezko zenbatekoa laguntzaren helburu ziren kon­tzeptuetan eginiko gastuek mugatuko dute. Gastuok behar bezala egiaztatu beharko dira.

Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria eman aurretik, udaletako gizarte-zerbitzuek beti egiaztatu beharko dute benetako premia-egoera dagoela 29.2 artikuluan aurreikusitako etxebizitza-gastuei dagokienez.

1. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriari dagokionez, haren titularra izateko eskabidea aurkezten den egunaren biharamunetik aurrera sorraraziko da prestazioa. Egun horretatik aurrera titular hori ezin izango da gizarte-larrialdietarako laguntzen onuradun izan, 58.3 artikuluan aurreikusitakoa gertatu ezean.

2. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria hilabetea amaitu eta gero ordainduko da, prestazio horrek osatzen duen diru-sarrerak berma­tzeko errentarekin batera, azken horren modalitatea edozein izanda ere.

Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria jasotzeko eskubidearen aitorpena mantendu egingo da prestazio hori emateko arrazoiek bere horretan dirauten bitartean, eta, horrez gain, titularrek bete beharreko baldintzak betetzen badituzte eta diru-sarrerak bermatzeko errentaren titularrak izaten jarraitzen badute, edozein izanik ere errenta horren modalitatea.

Organo eskudunak ofizioz egingo ditu aldizkako berrikuspenak, prestazioa ematea eragin zuten arrazoiek bere horretan dirauten egiaztatzeko, eta, ondorio horietarako, eskubidearen titularrei, modalitatea edozein izanik ere, Administrazioaren aurrean ager daitezela eta harekin lankidetzan jardun dezatela eskatu ahalko die.

1. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren zenbatekoa aldatzeko arrazoi izango da prestazioarekin aurre egin nahi zaien gastuen zenbatekoak aldatu izana edo ezartzen diren mugak aldatu izana.

   Aurrekoa gorabehera, prestazioaren zenbatekoa kalkulatzeko oinarritzat hartutako baliabideetan izandako aldaketak ez dira kontuan hartuko, baldin eta hasieran ezarritako zenbatekoaren portzentaje baten barruan badaude. Portzentaje hori erregelamendu bidez ezarriko da.

2. Zenbatekoa aldatzeko prozedura erregelamendu bidez ezarriko da, eta prozedura horretan jaso beharko da, hain zuzen ere, aldaketa eragin duen gertaera izan eta hurrengo hilaren 1etik aurrera aplikatuko direla aldaketaren ondorioak.

1. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria jasotzeko eskubidea eten egingo da prestazio horrek osatzen duen diru-sarrerak bermatzeko errenta eteten den unean, errentaren modalitatea edozein izanda ere.

2. Horrez gain, nahiz eta osatzen duen prestazioa eten ez, ondorengo kasuetan ere eten egingo da:

   1. Ohiko etxebizitza edo bizitokiaren alokairu-gastuak behar bezala egiaztatu ezean.

   2. Arau-hauste bat baino gehiago batera gertatzea, lege honen 104. artikuluan aurreikusten den moduan.

   3. Titularrak 34. artikuluan jasotako baldintza edo betebeharren bat bete ezean.

3. Eusko Jaurlaritzak erregelamendu bidez zehaztuko ditu 2. paragrafoan jasotako xedapenen inguruan aplika daitezkeen salbuespenak.

4. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria jasotzeko eskubidea etetearekin batera, utzi egingo zaio prestazioa ordaintzeari, eta horrelaxe jarraituko da ordainketa etetea ekarri duen egoerak bere horretan dirauen bitartean. Etenaldia ez da inoiz ondoz ondoko 18 hilabete baino luzeagoa izango; behin epe hori igaroz gero, prestazioa jasotzeko eskubidea azkendu egingo da.

5. Artikulu honetan aurreikusitako etete-kasuetan, ez da egongo gizarte-larrialdietako laguntzetarako inolako espedienterik izapidetzerik, ez etendako etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren titularrak eskatuta, ezta haren bizikidetza-unitateko beste edozein kidek eskatuta ere, etxebizitzarekin zerikusia duten eta legen honen 44.2.a artikuluan jasota dauden gastuetako ezeini dagokionez.

6. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria jasotzeko eskubidea etetea eragin zuten arrazoiak desagertzen direnean, prestazioa sorrarazteko baldintzak une horretan badauden ala ez egiaztatuko da, eta, baldin badaude, prestazioaren zenbatekoa ezarriko da. Prestazioa hura eteteko arrazoiak desagertu eta hurrengo hilaren lehen egunetik aurrera sorraraziko da.

Organo eskudunak prestazioaren ordainketa kautelaz etetea erabaki ahalko du, baldin eta zantzuren batzuk detektatzen badira prestazioa jasotzeko eskubidea aitortzeko edo mantentzeko eskatutako baldintzetakoren bat galdu dela adierazten dutenak, eta hiru hilabeteko epean ebatziko du prestazioa jaso­tzeko eskubidea mantentzea, etetea edo azkentzea. Nolanahi ere, diru-sarrerak bermatzeko errenta kautelaz eteteak berekin ekarriko du etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria etetea. Baldin eta prestazioa mantentzea ebazten bada, prestazioa etenda egon den bitartean jaso ez dituen zenbatekoak jasotzeko eskubidea aitortuko zaio prestazioaren titularrari.

1. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria jasotzeko eskubidea azkendu egingo da arrazoi hauengatik:

   1. Etxebizitza bat alokairu sozialean erabil­tzeko bermea ematea sektore publikoak.

   2. Prestazio honek osatzen duen diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzeko eskubidea azkentzea, edozein izanik ere errenta horren modalitatea.

   3. Titularra hiltzea, pertsona bakarreko bizikidetza-unitateen kasuan.

   4. Eskubidea aitortzeko eskatzen diren baldintzetakoren bat betiko galtzea.

   5. Ohiko etxebizitza edo bizitokia alokatzeko gastuei edo ohiko etxebizitza edo bizitokia erosteko hartutako kredituen interesek eta amortizazioak eragindako gastuei aurre egiteko premia desager­tzea.

   6. Etenaldiak ondoz ondoko 18 hilabete baino gehiago irautea.

   7. Prestazioaren bi urteko indarraldian hiru etenaldi izatea.

   8. Zehapen-prozeduraren batek horixe ebaztea.

   9. Ohiko etxebizitza edukitzearekin eta mantentzearekin zerikusia duten eta prestazioaren titularrari edo haren bizikide­tza-unitateko edozein kideri zor zaizkion eskubide eta gizarte-prestazio ekonomikoak baliatzeko betebeharra ez betetzea.

   10. Titularrak prestazioari uko egitea.

2. Baldin eta prestazioaren titularra hiltzen bada, bizikidetza-unitateak pertsona bakarrekoak ez diren kasuetan, prestazioa jasotzeko eskubidea ez da azkenduko, baizik eta zendutakoaren ezkontidea edo harekin ezkontzaren antzeko harreman iraunkor baten bidez batuta zegoen pertsona subrogatuko da prestazio ekonomikoaren titulartasunean, eta ez da beharrezkoa izango beste espediente bati hasiera ematea. Horrelako pertsonarik egon ezean, gizarte-zerbitzuek aukeratuko dute zein den bizikidetza-unitateko kiderik egokiena subrogaziorako.

3. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria jasotzeko eskubidea azkendu edo mantenduz gero, horrek kalte nabarmenak ekartzen badizkie ordura arte eskubidearen titularra izan denaren bizikidetza-unitateko gainerako kideei, urgentziaz eta lehentasunez egingo dira prestazioa eskuratzeko izapideak.

   3. ATALA

   GIZARTE LARRIALDIETARAKO LAGUNTZAK

1. Gizarte-larrialdietarako laguntzak diru-lagun­tzak dira, aldian-aldian emango ez direnak, eta haien hartzaileak hauek izango dira: gizarte-bazterkeria prebenitzeko, saihesteko edo arin­tzeko beharrezko diren gastu espezifikoei, ohikoei nahiz ezohikoei, aurre egiteko behar beste baliabide ez duten pertsonak.

2. Aipatutako baliabidetzat joko dira, nolanahi ere, ondorengo gastuok:

   1. Ohiko etxebizitza edo bizitokia eduki eta mantendu ahal izateko beharrezko diren gastuak, ondorengo guztiak barne:

      Alokairu-gastuak.

      Gizarte-larrialdian egon aurretik etxebizitza edo bizitokia erostearen ondorioz hartutako kredituen interesek eta amortizazioak eragindako gastuak.

      Energia-, ur-, estolderia- eta zabor-gastuak, baita ondasun higiezinen gaineko zergari dagozkionak ere, ondasunak landa- zein hiri-eremukoak izan.

      Ohiko etxebizitzan edo bizitokian bizi ahal izateko eta bertan oinarrizko osagaiak edukitzeko beharrezko gastuak.

   2. Bizikidetza-unitateko kide baten edo gehiagoren oinarrizko beharrei dagozkien gastuak, hala nola janztekoari, hezkuntza eta prestakuntzari eta osasun-arretari dagozkienak, sistema publikoek gastu horiei aurre egiten ez dietenean.

   3. Aurretiko zorpetzearen gastuak, a) eta b) idatz-zatietan aipatutako gastu-kontzep­turen batek edo bizitzako oinarrizko premiei aurre egiteko gastuek sortuak.

1. Gizarte-larrialdietarako laguntzak helburu jakin baterako dira; beraz, helburu horretarako baino ezin dira erabili.

2. Subsidiarioak eta, hala badagokio, osagarriak izango dira indarreko legerian aurreikusten diren ekonomia-edukiko era guztietako gizarte-baliabide eta -prestazioei dagokienez, horiek onuradunari edo haren bizikidetza-unitateko edozein kideri legozkiokeenean, bai eta ohiko etxebizitza edo bizitoki berean bizi diren beste pertsona batzuei legozkiekeenean ere.

3. Transferiezinak izango dira, eta, horrenbestez:

   1. Ez da obligazio-berme gisa eskaintzerik egongo.

   2. Ez da lagatzerik egongo, ez osorik, ezta partzialki ere.

   3. Ez da konpentsatzerik edo deskontatzerik egongo, jaso behar ez ziren prestazioak itzultzeko izan ezik.

   4. Ez da atxikitzerik edo bahitzerik egongo, aplikatzekoak diren Estatuko lege orokorretan aurreikusitako kasuetan eta mugekin izan ezik.

4. Gizarte-larrialdietarako laguntzak diru-laguntza­tzat joko dira, eta Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorretan helburu horretarako kreditua esleituta egotearen baitan egongo da horiek ematea ala ez. Hala ere, laguntza horiei aurre egiteko behar besteko zenbatekoak esleituko dituzte urtero euskal administrazio publikoek.

Ondoko baldintzak betetzen dituztenak izan daitezke, lege honetan aurreikusitako moduan, gizarte-larrialdietarako laguntzen onuradunak:

1. Laguntza zein udalerritan eskatu den, bertan erroldatuta egotea eta benetan bizitzea, eta Euskal Autonomia Erkidegoko edozein udalerritan benetan bizitzea gutxienez eskabidea aurkeztu baino sei hilabete lehenagotik, bigarren xedapen gehigarrian aurreikusitako moduan.

   Gutxieneko epe hori bete ezean, eskatzaileak Euskal Autonomia Erkidegoko edozein udalerritan erroldatuta egona eta bertan benetan bizia izan beharko du bost urtez, etenik gabe, aurreko hamar urteen barruan.

2. Bizikidetza-unitate bat osatzea. Erregelamendu bidez zehaztuko da unitateak zenbat denbora lehenagotik eratua behar duen.

3. Ez izatea etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren hartzaileak, lege honen 58.3 artikuluan adierazitako kasuetan salbu.

4. 18 urte izatea. Gutxieneko adin-muga horretatik salbu daude gazteago izanik ondorengo egoeraren batean daudenak, baldin eta gainerako baldintzak betetzen badituzte:

   Beste adingabe batzuk zein ahalmen-urritasunen bat duten adindunak edo mendekotasuna onartuta duten adindunak ekonomikoki beren ardurapean izatea.

   Aitarik eta amarik gabeko umezurtzak.

   Ezkonduta edo ezkontzaren antzeko harreman iraunkor baten bidez beste pertsona batekin loturik egotea gutxienez sei hilabete lehenagotik.

   Etxeko tratu txarraren biktimak izatea.

5. Lege honen 44.2 artikuluan jasotako berariazko gastuei aurre egiteko behar beste baliabide ez izatea, baldin eta horiek haien bizikidetza-unitateko kideei eragiten badiete; hala, ez dagoela behar beste baliabide ulertuko da ondoren azaltzen diren baldintzak betetzen direnean:

   Azken urtean edo prestazioen bidez aurre egin nahi zaien gastuek hartzen duten edo hartuko duten denboraldian, errendimenduak, kapitulu honen 2. atalean ezarritakoaren arabera zehaztuak, ez izatea etxebizitza-unitateko kideen kopuruaren arabera legokiokeen gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren gehienezko zenbatekoaren % 150 baino handiagoak. Hori horrela izanik ere, eta erregelamendu bidez zehaztuko diren kasuetan, beste pertsona batzuen errendimenduak ere aintzat hartu ahalko dira, hain zuzen ere eskatzailearekin etxebizitza edo bizitoki berean bizi eta prestazioen onuradun izan litezkeen gainerako pertsonen errendimenduak.

   Lege honen 9.2 artikuluan eta garapen-erregelamenduetan aurreikusitakoaren arabera bizikidetza-unitatetzat jo daitezkeen pertsonen kasuan, eta horiek etxebizitza edo bizitoki berean beste pertsona batzuekin bizi direnean eta horiekin 9.1.b artikuluan aurreikusitako loturaren bat dutenean, pertsona horiek guztiek dagokion denboraldirako batera dituzten errendimendu propioak txikiagoak izatea gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren gehienezko zenbatekoa halako hiru baino, kontuan izanda ezen oinarrizko errenta hori, batere baliabiderik ez luketen kasuan, beren artean artikulu horretan aipatzen diren loturak dituzten pertsonen kopuru osoaren arabera legokiekeena dela.

6. Ondarea ez izatea gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren urteko zenbatekoa halako lau baino balio handiagokoa, kontuan izanda ezen oinarrizko errenta hori, batere baliabiderik ez luketen kasuan, beren artean aipatu diren loturak dituzten pertsonen kopuru osoaren arabera legokiekeena dela. Ondarearen balioa kapitulu honen 2. atalean araututakoaren arabera zehaztuko da.

7. Gizarte-larrialdietarako laguntzak alokairu-gastuei aurre egiteko erabiltzen direnean, Etxebizitza Sailaren Etxebide zerbitzuan etxebizitza-eskatzaile gisa izena emanda egotea.

Baldin eta etxebizitza edo bizitoki berean bizikidetza-unitate bat baino gehiago badaude, haien artean 9.1.b artikuluan aurreikusitako loturarik egon gabe, unitate horiek guztiek izango dute, ezarritako baldintzak betez gero, gizarte-larrialdietarako lagun­tzak lortzea; mugak erregelamendu bidez ezarriko dira, bai etxebizitza edo bizitoki bakoitzeko jaso daitekeen gehienezko laguntza-kopuruari dagokionez, baita kasu horietan laguntza bakoitzeko eman daitezkeen gehienezko zenbatekoei dagokienez ere.

Gizarte-larrialdietarako laguntzen onuradunek betebehar hauek izango dituzte:

1. Prestazioak zein helburutarako eman diren, horrexetarako baino ez erabiltzea.

2. Eskabidea egin aurretik, baita laguntzak jaso­tzen dituzten bitartean ere, legokiekeen eskubide edo prestazio ekonomiko oro baliatzea.

3. Prestazioa eskuratzeko baldintzak betetzeari dagokionez, gerora izandako aldaketak jakinaraztea, erregelamendu bidez ezarriko den epean.

4. Onuradunaren ohiko bizilekuari dagokionez edozein aldaketa egonez gero, horren berri ematea, erregelamendu bidez ezarriko den epean.

5. Ez zegozkien prestazioen zenbatekorik edo behar baino zenbateko handiagorik jasoz gero, zenbateko hori itzultzea.

6. Administrazioaren aurrean agertzea eta harekin lankidetzan aritzea, hori eskatzen bazaie.

7. Gizarte-larrialdietarako laguntzen xedetik eta helburutik sortzen diren betebehar guztiak eta erregelamendu bidez ezarriko direnak.

1. Oro har, erregelamendu bidez ezarriko dira lege honen 44.2 artikuluan aurreikusitako berariazko gastu bakoitzerako gehienezko zenbatekoak, gizarte-larrialdietarako laguntza gisa, eta ez da egongo, inola ere, horiek gainditzerik.

2. Lege honen 44.2 artikuluan aurreikusitako berariazko gastu bakoitzeko eskatzaile bakoitzari aplikatu beharreko zenbatekoa finkatzeko, honako irizpide hauek hartuko dira kontuan:

   1. Eskatzaile bakoitzari aplikatu beharreko gehienezko zenbatekoa, aurreikusitako berariazko gastu bakoitzeko, honako hauek kontuan hartuta kalkulatuko da:

      Eskatzailearen eta haren bizikide­tza-unitateko gainerako kideen baliabide-maila, baita, hala badagokio, laguntzen onuradun izan litezkeen gainerako pertsonena ere.

      Egindako edo egitekoak diren berariazko gastuen zenbatekoa.

      Artikulu honen 1. paragrafoan aipatzen diren gehienezko zenbatekoak.

   2. Aplikatzekoa den gehienezko zenbatekoa honako hauen arabera finkatuko da:

      Aurrekontuko baliabideak.

      Gizarte-zerbitzuek ondorengoak egiaztatzeko egiten duten balorazioa: gastua benetan beharrezkoa den eta laguntza-premia duten per­tsonak gizarteratzen laguntzeko garrantzitsua den edo lehentasunezkoa den.

3. Bizikidetza-unitate bakoitzak gizarte-larrialdieta­rako laguntza gisa ondoz ondoko aldietan jaso ahalko duen gehienezko zenbatekoa erregelamendu bidez ezarriko da.

   Laguntzak ohiko etxebizitza edo bizitokia erosteko hartutako kredituen interesek eta amortizazioak eragindako gastuetarako erabiltzen direnean, ezingo dira zenbatekoan, ezta urte-kopuruan ere, erregelamendu bidez ezarriko dena baino handiagoak izan.

   Muga horiek ez zaizkie aplikatuko zahartzaroko pentsioen titularrei.

1. Gizarte-larrialdietarako laguntzak eman aurretik, gizarte-zerbitzuek beti egiaztatu beharko dute benetako premia-egoera dagoela; era berean, egiaztatu beharko da badagoela helburu horretarako esleitutako kreditua.

2. Gizarte-larrialdietarako laguntzak haiek onar­tzen dituen ebazpenean aurreikusitako moduan ordainduko dira, eta ebazpena eman duen organoak egingo du ordainketa.

3. Gizarte-zerbitzuek ezarritakoaren arabera, prestazioak zatika edo denak batera ordaindu ahalko dira. Prestazioak emateko ebazpenean, organo eskudunak zehaztuko du nola egingo den zehazki ordainketa, eta epe bat ezarriko du egindako gastuen fakturak edo dagozkien frogagiriak aurkezteko. Fakturak edo frogagiriak aipatutako epean aurkezten ez badira, lagun­tzak itzultzeko prozedurari ekingo zaio, hala badagokio.

Organo eskudunak egokitzat jotzen duen behar beste berrikuste egin ahalko du, aldian-aldian, prestazioa ematea eragin zuten arrazoiek bere horretan dirauten egiaztatzeko. Ondorio horretarako, laguntzen onuradunei Administrazioaren aurrean ager daitezela eta lagun diezaiotela eskatu ahalko zaie. Erregelamendu bidez ezarriko da gutxieneko maiztasuna berrikuspen horiek egiteko.

Lege honetan jasotako prestazioen ondorioetarako, eskatzailearen eta haren bizikidetza-unitateko gainerako kideen baliabideak zehazteko, baita, horrela dagokionean, 9.2 artikuluan aurreikusitakoaren arabera prestazioen onura har dezaketen gainerako pertsonenak zehazteko ere, pertsona horien denen baliabide guztiak hartuko dira kontuan.

1. Errendimenduak zenbatzerakoan, norberaren konturako edo besteren konturako lanetik, ondaretik, pentsioetatik edo beste edozein titulutatik datozenak hartuko dira kontuan.

2. Diru-sarrerak bermatzeko errentaren edozein modalitatetan, errendimenduak zenbatzerakoan ez dira sartuko eskatzaileari, haren bizikidetza-unitateko gainerako kideei edo, hala badagokio, 9.2 artikuluan aurreikusitako gainerako pertsonei dagozkien diru-sarrera eta gizarte-prestazio jakin batzuk, helburu jakin baterako emandakoak, erregelamendu bidez zehaztuko den moduan.

   Gainera, errentaren modalitatea laneko diru-sarrerak osatzeko errenta denean, eta lanerako bultzagarria sendoagoa izan dadin, zenbaketa horretatik kanpo utziko dira eskatzailearen eta haren bizikidetza-unitateko beste kide batzuen lanetik datozen diru-sarreren portzentaje jakin batzuk, lana norberaren konturakoa zein besteren konturakoa izan. Lanerako bultzagarri hori aldi baterakoa izango da, erregelamendu bidez zehaztuko den moduan, salbu enplegu-zerbi­tzuek luzatzea gomendatzen badute berariazko irizpen baten bidez.

3. Errendimenduak hilean zenbatzen direnean, zenbaketa eskaera egin den hilean egingo da. Zenbaketa hilabete bat baino gehiago igaro ostean egiten denean, igarotako aldiko hilabete guztiak hartuko dira kontuan.

1. Bizikidetza-unitateak zer ondare duen zehazteko, ondasun higigarri eta ondasun higiezin guztiak hartuko dira kontuan, betiere haien gaineko jabetza-, edukitza- edo gozamen-titulu juridikoa badu.

2. Bizikidetza-unitateak duen ondarearen balioa zehazterakoan, ez da kontuan hartuko haren ohiko bizileku den etxebizitza edo bizitokia, salbu jabetzako etxebizitzak aparteko balioa daukanean, erregelamendu bidez ezarriko den moduan; nolanahi ere, horrelakoetan, ondasun horrek aparteko balioa duen zehazteko, etxebizitza erabiliaren batez besteko prezioa hartu beharko da kontuan, adierazle ofizialak baliatuta eta erregelamendu bidez ezarriko den moduan.

3. Orobat, familiako hornidura ere ez da kontuan hartuko ondarearen balioa zehazterakoan, salbu eta, erregelamendu bidez ezarriko den moduan, aparteko balioa duten ondasunak badaude hornidura horretan.

1. Lege honetan aurreikusitako edozein prestazio eman duten administrazioek kobratu egin beharko dituzte jaso behar ez zirela jasotako prestazioak.

2. Jaso behar ez zirela jasotako prestazioak itzul­tzean, aurreko paragrafoan aurreikusitako moduan, itzulitako zenbatekoak hasieran aplikatu ziren helburu bererako erabili beharko dira, ezarriko den prozeduraren arabera.

1. Jaso behar ez zirela jasotako zenbatekoak itzul­tzeko betebeharrari dagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko Ogasun Nagusiaren eskubideei eta obligazioei aplikatu beharreko araudiaren araberakoa izango da betebehar horren preskripzioa.

2. Prestazioak oroharreko prezioan eta denak batera jasotzeko eskubidea urtebetera iraungiko da, interesdunari prestazioa onartu zaiola behar bezala jakinarazi zaion egunaren biharamunetik kontatzen hasita.

3. Aldizkako prestazioak direnean, hilabete-sari bakoitza jasotzeko eskubidea prestazioaren muga-egunetik urtebetera iraungiko da.

1. Gehienezko muga bat ezartzen da bizikidetza-unitatearen diru-sarrera konputagarrien eta diru-sarrerak bermatzeko errenta gisa edozein izanik ere modalitatea, etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarri gisa eta gizarte-larrialdietarako laguntza gisa bizikidetza-unitate berari eman ahal zaizkion prestazio eta laguntza ekonomikoen baturaren urteko guztizko zenbatekoarentzat. Muga hori titularrarena bezalako bizikidetza-unitate bati urtean zegokiokeen diru-sarrerak bermatzeko errentaren modalitatearen gehienezko zenbatekoaren % 200 izango da.

2. Gizarte-larrialdietarako laguntzen onuradunen kasuan, baldin eta betetzen ari den urtean ez badira diru-sarrerak bermatzeko errentaren ezein modalitateren titularrak izan, etxebizitza-unitate horren diru-sarrera konputagarrien guztizkoaren eta urte horretan gizarte-larrialdietara­ko laguntza gisa onartu zaion guztizkoaren baturak ezin izango du, inola ere, kopuru hau gainditu: titularrarena bezalako bizikidetza-unitate bati urtean zegokiokeen gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errentaren gehienezko zenbatekoaren % 200.

3. Ohiko etxebizitza edo bizitokia erosteko hartutako kredituen interesek eta amortizazioak eragindako gastuei aurre egiteko bizikidetza-unitate batek jaso ahalko duen gehienezko zenbatekoak ezin izango du erregelamendu bidez ezarritakoa gainditu.

1. Diru-sarrerak bermatzeko errentaren bi modalitateak bateraezinak dira elkarren artean.

2. Diru-sarrerak bermatzeko errenta, edozein izanik ere modalitatea, bateragarria izango da etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriarekin, baina ez, ordea, alokairu-gastuei aurre egiteko aurreikusten diren gizarte-larrialdietara­ko laguntzekin.

3. Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria bateraezina izango da lege honen 44. artikuluko 2.a idatz-zatian aipatutako etxebizitza-gastuekin zerikusia duten gainerako gizarte-larrialdietarako laguntzekin. Bateragarria izango da, ordea, gizarte-larrialdietarako laguntzen beste kontzeptuekin, erregelamendu bidez zehaztuko den moduan.

1. Lege honetan aurreikusitako prestazio ekonomikoak eta, hala badagokio, gizarteratzeko eta laneratzeko tresnak lortu nahi izanez gero, interesdunak erroldatuta dagoen eta benetan bizi den udalerriko udalari eskaera egin beharko dio aurretik, eta dagokion gizarte-zerbitzuaren aurrean aurkeztu; gizarte-zerbitzu horrek eskaera izapidetzeko beharrezkoa den informazio eta orientazio guztia emango die eskatzaileei.

2. Eskaerarekin edo eskaerekin batera, lege honetan eta lege hau garatzen duten arauetan kasu bakoitzean ezarritako baldintzak betetzen direla frogatzeko behar diren agiriak aurkeztu beharko dira.

3. Gizarte-zerbitzuek enplegu-zerbitzuetara bideratuko dituzte, kasuan kasuko protokolo estandarizatuen bidez, enplegu berri edo hobea lor dezaketen eta gizarteratzeko eta gizarte-babe­serako oinarrizko errentaren edo laneko diru-sarrerak osatzeko errentaren jasotzaile diren guztiak.

1. Eskatzailea erroldatuta dagoen eta benetan bizi den udalerriko udalak izapidetuko du espedientea.

2. Udalak aurkeztu diren eskabideen edukia egiaztatuko du, eta, ondorio horietarako, behar beste datu eta txosten eskatu ahalko die beste instituzio edo erakunde publiko zein pribatuei, edo eskatzaileari berari; nolanahi ere, horren ondoren beste euskal administrazio publiko batzuek ere kontrolatzeko eta ikuskatzeko jarduerak egin ahalko dituzte.

   Aurreko lerrokadan aipatutako datuak eta txostenak hauek baino ez dira izango: eskatzaileak lege honetan ezarritako baldintzak betetzen dituela egiaztatzeko ezinbestekoak direnak.

3. Posible den guztietan, ahalegina egingo da aldi berean izapidetzen etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria eta prestazio horrek osatzen duen diru-sarrerak bermatzeko errenta.

   Prestazio eta errenta horiek aldi berean izapidetzerik ez badago, izapidetzeko eskuduna den udalak, administrazio-ekonomiaren printzipioa aplikatuz, diru-sarrerak bermatzeko errenta izapidetzerakoan aurkeztutako agirietara eta egindako egiaztatzeetara joko du, dagokionaren arabera, titulartasun hori lortzeko eskatutako baldintzei dagokienez, eta etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria emateari buruzko dokumentazio espezifikoa baino ez du eskatuko.

4. Etxebizitza-osagarriaren arloan eskuduna den Eusko Jaurlaritzako sailak, aldian-aldian, osagarri horren jasotzaileei buruzko informazioa bidaliko dio etxebizitza-arloan eskuduna den Eusko Jaurlaritzako sailari beste sail bat baldin bada, etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriaren jasotzaileen lehentasuna kontuan har dadin Eusko Jaurlaritzaren etxebizitza-politiketako plangintza estrategikoan.

1. Udalak egiaztatuko du eskatzaileak edo haren bizikidetza-unitateko kideek jasotzeko eskubidea duten ekonomia-edukiko gizarte-baliabide eta -prestazioak bere osoan baliatu direla.

2. Baldin eta eskatzaileak edo haren bizikidetza-unitateko kideak baliatu ez dituzten eskubide ekonomikoen hartzekodun badira, udalak eskatuko dio eskatzaileari espedientearen izapide­tzea amaitu aurretik bere eskubideak balia di­tzala, indarrean dauden legeetan ezarritakoaren arabera. Ezkontzako bizikidetza eten egin dela egiaztatzen den kasuetan, mantenu-eskubidea ere sartuko da aipatu eskubide ekonomiko horien artean.

   Diru-sarrerak bermatzeko errentaren titularrek betebehar berbera izango dute, baldin eta eskubide horiek prestazioa eman eta gero sortuak badira.

3. Baldin eta eskatzaileak ez badu betetzen aurreko paragrafoan aipatutako betebeharra, udalak espedientea artxibatu egingo du izapide gehiagorik gabe.

4. Ohiz kanpoko egoeretan, eskatzailea 2. paragrafoan aurreikusitako betebeharra betetzetik salbuetsi ahalko da, eta salbuespen hori erregelamendu bidez arautuko da.

1. Diru-sarrerak bermatzeko errenta, edozein izanik ere modalitatea, eta etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria emateko edo ukatzeko ebazpena foru-aldundiak emango du, alegia eskatzailea erroldatuta dagoen eta benetan bizi den udalerriari dagokion lurralde historikoko foru-aldundiak, eta gizarte-larrialdietarako laguntzak emateko edo ukatzeko ebazpena, berriz, laguntzon eskabidea jaso duen udalerriko udalak.

2. Prestazio ekonomikoen kasuan, ebazpena emateko eskuduna den organoak prestazioa emateko edo ukatzeko ebazpena gehienez ere bi hilabeteko epean emango du, dagokion eskabidea aurkeztu denetik kontatzen hasita. Epea berariazko ebazpena eman gabe amaitzen bada, eta eskatutakoa diru-sarrerak bermatzeko errenta, edozein izanik ere modalitatea, eta etxebizi­tzako gastuetarako prestazio osagarria badira, eman egin direla ulertuko da, eta, gizarte-larrialdietarako laguntzak eskatu badira, berriz, ukatu egin direla.

3. Aipatu berri diren epeak eten egingo dira baldin eta prozedura eskatzaileari egotz legokiokeen arrazoi batengatik eteten bada.

Euskal administrazio publikoek bermatuko dute organismo eskudunek espedienteak izapidetzerakoan lortutako datuak isilpean gordeko dituztela, Datu Per­tsonalak Babesteko abenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoan aurreikusitako moduan.

Aurrekoa horrela izanik ere, ulertu beharko da administrazio publikoek, herritarrak hobeto artatuko badituzte, beren artean lankidetzan aritu beharra dutela, eta, ildo horretatik, komeni dela komunikazio-bideak ezartzea, horiei esker informazioa emateko sistema arina eta etengabe eguneratua egon dadin eta euskal administrazio publikoek informazio-mota jakin batzuk parteka ditzaten, betiere pertsona artatuaren oniritzia jaso ondoren eta beharrezkotzat jotzen diren segurtasuneko dispositibo guztiak aplikatuz.

1. Prestazioa ukatzen duten ebazpenek idatziak eta ondo motibatuak izan beharko dute beti, eta dagozkien administrazio- eta jurisdikzio-errekur­tsoak aurkeztu ahalko dira haien kontra.

2. Aurreko paragrafoan aurreikusitakoa horrela izanik ere, interesdunek kexa arrazoitua aurkeztu ahalko diote gizarteratzeari eta diru-sarrerak bermatzeari buruzko gaietan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailari.

1. Lege honen ondorioetarako, gizarteratzeko hitzarmenak honela definituko dira: programa-dokumentuak dira, eta, horietan, parte hartzen duten aldeek gizarte- eta/edo lan-arloko ekintza espezifiko batzuk ezartzen dituzte, hain zuzen ere titularra eta bizikidetza-unitateko gainerako kideak baztertuta geratzeko arriskua edo baztertuta egotea prebenitzeko eta haien gizarteratzea eta laneratzea errazteko.

2. Aurreko paragrafoan aipatzen diren gizartera­tzeko hitzarmenetan honako ekintza hauek jaso ahalko dira:

   1. Hezkuntzako eta prestakuntzako ezagupen berriak hartzeko beharrezkoak diren jarrerak eta ohiturak garatzea ahalbide­tzen duten ekintzak.

   2. Prestakuntza arautuko edo arautu gabeko ekintza espezifikoak, abiapuntuko prestakuntza-maila edo hartutako lanbide-gaitasunak ekoizpen-sistemaren beharretara egokitzea ahalbidetzen dutenak.

   3. Norberaren edo besteren konturako lanean lanpostu bat lortzea ahalbidetzen duten ekintzak, autoenpleguaren barruan jarduera profesional batera iristeko dauden bideak erabilita.

   4. Behar diren abilezia eta gaitasunak garatzeko ekintzak, bai egonkortasun per­tsonala eta bizikidetza orekatua lortzeko eta bai gizarteratzea eta gizartean, bereziki ohiko bizikidetza-giroan, parte har­tzea lortzeko.

   5. Osasun-sistemara iristen laguntzeko ekintzak, batez ere tratamendu mediko espezializatua edo desintoxikatzeko eta desohitzeko esku-hartze espezifikoak behar direnean.

   6. Zerbitzu soziosanitarioen sarera iristen laguntzeko ekintzak.

   7. Bestelako ekintzak, baldin eta gizartera­tzea bermatzeko beharrezkotzat jotzen badira.

1. Hauek izango dira gizarteratzeko hitzarmenetan parte hartuko duten aldeak: alde batetik, udalak, beren gizarte-zerbitzuen bitartez, eta, bestetik, hitzarmenen hartzaileak izan daitezkeen pertsonak, alegia baztertuta geratzeko arriskuan edo baztertuta daudenak.

2. Gizarteratzeko hitzarmenak ondorengo errenten titularrekin sinatuko dira:

   1. Gizarteratzeko eta gizarte-babeserako oinarrizko errenta. Hitzarmena gizartera­tzera eta laneratzera bideratuko da, salbu dagokion gizarte-zerbitzuak eta enplegu-zerbitzuek uste badute lan-merkatuan sartzeko prozesu bati ekiterik ez dagoela une horretan.

   2. Laneko diru-sarrerak osatzeko errenta. Hitzarmena lan-egoera hobetzera zuzenduko da batez ere.

3. Gizarteratzeko hitzarmen baten barruan, sinatu duen udalak bizikidetza-unitateko beste kide batzuk gizarteratzeko hitzarmenaren hartzaile moduan sartu ahalko ditu, baldin eta, dagokion gizarte-zerbitzuaren ustez, pertsona horiek baztertuta geratzeko arriskuan badaude.

4. Orobat, udalak gizarteratzeko hitzarmen bat sinatu ahalko du hori eskatzen duen edozein pertsonarekin, baldin eta, dagokion gizarte-zerbitzuaren ustez, pertsona hori epe ertainean edo epe luzean gizarteratzeko eta laneratzeko esku-hartze edo jarduera espezifiko baten beharrean badago.

1. Gizarteratzeko hitzarmen bat egiteko eta sina­tzeko prozesua ofizioz hasiko da 66.2 artikuluan jasotako kasu guztietan.

2. Pertsona baten egoera 66.2 artikuluan jasota ez dagoenean eta pertsona horrek gizarteratzeko eta laneratzeko laguntza espezifikoak behar baditu, gizarteratzeko hitzarmen bat egiteko eskatu ahalko du, eta, horretarako, eskabidea aurkeztu beharko dio erroldatuta dagoen eta benetan bizi den udalerriko udaleko gizarte-zerbitzuari. Eskabidearekin batera, behar diren agiriak aurkeztu beharko ditu lege honetan eta lege hau garatzen duten arauetan kasu bakoi­tzean ezarritako baldintzak betetzen dituela frogatzeko.

1. Udalek, gizarte-zerbitzuen eta enplegu-zerbi­tzuen bidez, gizarteratzeko hitzarmenen hartzaileak diren pertsonek gizarteratzeko eta lanera­tzeko dituzten beharrizan pertsonal eta/edo familiarrei buruzko diagnostikoa egingo dute, eta, hala badagokio, haren bizikidetza-unitateko kideen beharrizanei buruzkoa ere bai. Autonomia Erkidegoko lurralde osoan esku hartzeko aplikatzen diren irizpideak homogeneoak izango direla bermatzeko, euskal administrazio publikoek balorazioa egiteko tresna komunak aplikatuko dituzte, 83. artikuluan araututako moduan.

2. Aurreko paragrafoan aipatutako diagnostikoan oinarrituta, oinarrizko gizarte-zerbitzuek dagokion gizarteratzeko hitzarmenaren proposamen pertsonalizatua diseinatuko dute, eta bertan zehaztuko dira gizarteratzeko parte hartzen duten aldeek hartutako konpromiso guztiak.

3. Oinarrizko gizarte-zerbitzuetan gizarteratze-prozesuetan aditua den pertsonari egokituko zaio gizarteratzeko hitzarmenaren proposamena egitea, hitzarmena sinatu aurretik haren edukia negoziatzea, bertan jasotako jarduerak koordinatzea eta haren aplikazioaren segimendua egitea, enplegu-zerbitzuekin elkarlanean arituz.

4. Kasua koordinatzeko eta haren segimendua egiteko eginkizunak betetzeko, gizarte-zerbitzu­ko erreferentziako profesionalak beste jarduera-eremu batzuetako profesionalen laguntza eskatu ahalko du, bai diagnostikoari eta orientazioari dagokienez, baita esku-hartzeari dagokionez ere, eta bereziki gizarte-zerbitzu, enplegu-, hezkuntza-, osasun- eta etxebizitza-arloetako profesionaletara jo dezake. Orobat, gizarte-ekimene­ko erakundeek lagundu ahalko diote, gizarte-zerbitzuentzako arauetan aurreikusitako moduan.

5. Baldin eta aurretiko esku-hartzeren bat egon bada, erreferentziako profesionalak lankidetzan jardun beharko du esku-hartze hori egindako profesionalarekin.

6. Gizarteratze-hitzarmen bat egiterakoan, udaletako gizarte-zerbitzuek haren esparruan antola daitezkeen jarduera guztiak hartuko dituzte kontuan, alde batera utzita jarduerok zein izaeratakoak diren eta haien titularrak gainerako erakunde publiko edo pribatu eskudunak diren. Ondorio horietarako, gainerako euskal administrazio publikoek koordinazioaren, lankidetzaren eta herritarrak zerbitzatzearen printzipioak betez jardun beharko dute, eta berdin erakunde laguntzaileen erregistroetan izena emanda dauden eta gizarteratze-, gizarte-zerbitzu, enplegu-, osasun- eta etxebizitza-arloetan diharduten erakunde pribatuek ere.

7. Lanera orientaturiko gizarteratze-hitzarmenak sinatu dituzten pertsonak enplegu-zerbitzuetara bideratu beharko dituzte gizarte-zerbitzuek. Ezarritako protokoloak abian jarri, eta kasuan kasuko laneratzeko ibilbideak garatuko dituzte enplegu-zerbitzuek, eta gizarte-zerbitzu bidera­tzaileari informazioa helaraziko diote aldian-aldian.

   Diru-sarrerak bermatzeko errenten titularren kasuan, eta, dagokien gizarte-zerbitzuaren ustez, laneratzeko laguntzak soilik behar badituzte, enplegu-zerbitzuetara bideratuko dira. Enplegu-zerbitzuek bere gain hartuko dute kasua, eta handik aurrera erreferentzia-zerbitzu bilakatuko dira titularrarentzat.

   Diru-sarrerak bermatzeko errenten titularren kasuan, zahartzaroko edo erabateko baliaezintasuneko pentsioen onuradunak badira eta, dagokien gizarte-zerbitzuaren ustez, ez badute inolako gizarteratzeko neurririk behar, espedientea dagokion foru-aldundira bideratuko da, eta, une horretatik aurrera, foru-aldundi horrek hartuko du bere gain prestazioaren titularrarekiko zuzeneko harremana.

1. Gizarteratzeko hitzarmenetan parte hartzen duten aldeek betebehar hauek izango dituzte:

   1. Hitzemandako jarduerei dagokienez izandako aldaketen berri ematea, jarduerak aurrera eramateko aukeran eragin badezakete aldaketa horiek.

   2. Sinatutako gizarteratzeko hitzarmenaren xedetik eta helburutik sortzen diren jarduera guztiak egitea.

2. Nolanahi ere, eta gizarteratzeko hitzarmena sinatzean hartutako konpromisoak gorabehera, konpromiso horiek garatzeak ezin izango du inoiz oztopatu ez hitzarmenaren hartzaileek enplegu bat lortzea, ezta hitzarmenean aurreikusi gabeko prestakuntza-prozesuren batean sartzea ere, nahiz eta balitekeen horrelakorik gertatuz gero hitzarmena berrikusi behar izatea.

3. Aurreko artikuluko 6. paragrafoan aurreikusitako printzipioen arabera, udalek edo kasuan kasuko jarduera-arloan eskudunak diren administrazio publikoek eta erakunde pribatuek eta publikoek gauzatuko dituzte gizarteratzeko hi­tzarmenetan sartutako jarduerak edo esku-hartzeak, beren programak gauzatze aldera eta programa horietan ezarritako eran.

1. Eskatzailea erroldatuta dagoen eta benetan bizi den udalerriko udalak emango du hitzarmena sinatzea edo ez sinatzea ezartzen duen ebazpena.

2. Ebazpena emateko eskuduna den organoak hitzarmena ukatzeko ebazpena emango du edo gizarteratzeko hitzarmena sinatuko du, bi hilabeteko epean, prozedura hasi denetik kontatzen hasita. Baldin eta epe hori igarotzen bada hi­tzarmena sinatu gabe, hasitako prozeduran atzera egin dela ulertuko da.

3. Aurreko paragrafoan aipatutako epea eten egingo da prozedura eskatzaileari egotz dakiokeen arrazoi batengatik eteten denean.

1. Gizarteratzeko hitzarmenean zehaztuko da zer maiztasunekin egingo den hitzarmenaren aplikazioaren ebaluazioa. Ebaluazio horren arabera edo parte hartzen duten aldeek hala adosten dutelako, alde horietariko batek aurrez eskatuta, edo ezinbesteagatik, hitzarmenaren edukia berrikusi eta aldatu egin ahalko da edo haren aplikazioa eten.

2. Egoera bereziki larrien kasuan, titularrak hitzarmenetik sortzen diren konpromisoak betetzerik ez badu, aldi baterako eten egin ahalko zaio konpromiso horiek bete beharra, harik eta horretarako bidea eman duen egoera desagertu edo aldatu arte.

Honako hauek izango dira gizarteratzeko hitzarmena suntsiarazteko arrazoiak:

1. Hitzarmenean aurreikusitako gizarteratzeko helburuak lortzea.

2. Onuradunak, berari egotz dakizkiokeen arrazoiak direla medio, hitzemandako jarduerak ez egitea.

3. Parte hartzen duten aldeek hitzarmena suntsiarazteko akordioa lortzea.

4. Hitzarmenarentzat jarritako epea betetzea, salbu eta luzatzea adostu bada.

5. Ordenamendu juridikoan aurreikusitako gainerako arrazoiak.

Euskal administrazio publikoek bermatuko dute organismo eskudunek espedienteak izapidetzerakoan lortutako datuak isilean gordeko dituztela, Datu Pertsonalak Babesteko abenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoan aurreikusitako moduan.

Aurrekoa horrela izanik ere, ulertu beharko da administrazio publikoek, herritarrak hobeto artatuko badituzte, beren artean lankidetzan aritu beharra dutela, eta, ildo horretatik, komeni dela komunikazio-bideak ezartzea, horiei esker informazioa emateko sistema arina eta etengabe eguneratua egon dadin eta euskal administrazio publikoek informazio-mota jakin batzuk parteka ditzaten, betiere pertsona artatuaren oniritzia jaso ondoren eta beharrezkotzat jotzen diren segurtasuneko dispositibo guztiak aplikatuz.

1. Ebazpenek prestazioa ukatzen badute, dagozkion administrazio- eta jurisdikzio-errekurtsoak aurkeztu ahalko dira ebazpenen kontra.

2. Aurreko paragrafoan aurreikusitakoa horrela izanik ere, interesdunek kexa arrazoitua aurkeztu ahalko diote gizarteratzeari eta diru-sarrerak bermatzeari buruzko gaietan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailari.

Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren barruan, eta baztertuta geratzeko arriskuan edo baztertuta daudenak gizarteratzeko eta laneratzeko helburua lor dadin, gizarte-babeseko arlo guztietan esku hartzeko neurri espezifikoak antolatu beharko dira, bereziki gizarte-zerbitzuetan, enplegu-zerbitzuetan, osasun-zerbitzuetan eta etxebizitza-zerbitzuetan.

Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemak eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak koordinatu egin beharko dituzte planifikatzeko dituzten lanabesak eta horien barruko jarduerak. Era berean, erregelamendu bidez zehaztuko dira sistema batzuek eta besteek batera jarduteko protokolo guztiak, aipatutako bi sistemek osasun-, hezkuntza- eta etxebizitza-arloekin batera jardutekoa bereziki.

1. Euskal administrazio publikoek, prestakuntza- eta enplegu-gaietan dituzten eskumenen eremuan, lan-merkatuan sartzen laguntzeko neurriak jarri beharko dituzte pertsona edo talde jakin batzuentzat, hain zuzen ere beren ezaugarriengatik lan-merkatuan baldintza berberetan sartzerik ez dutenentzat edo hala sartzeko zailtasunak dituztenentzat. Neurri horien artean hauek egon daitezke:

   1. Lanerako prestakuntza.

   2. Laneko bitartekotza.

   3. Lan-merkatuan sartzeko laguntza eta babesa.

   4. Enplegu lagundua.

   5. Laneratzeko enpresak sortzeko eta mantentzeko laguntza.

   6. Baztertuta geratzeko arriskuan edo baztertuta daudenentzako enplegu-zentro bereziak irekitzeko laguntza.

   7. Lan-merkatu arruntean baztertuta dauden pertsonen kontratazioa bultzatzea.

   8. Kontratu publikoetan klausula sozial batzuk sartzea, baztertuta edo lan-merka­tuan sartzeko bidean daudenak kontratatzen dituzten erakundeei lehentasuna ematen dietenak.

   9. Familia eta lana uztartzeko politiken esparruko laguntza-neurriak.

   10. Lan-merkatuan sartzen laguntzeko finan­tziazio-tresnak sustatzea.

2. Aurreko paragrafoan aurreikusitako neurriak arautzean eta ezartzean, prestakuntza- eta enplegu-arloetan eskudunak diren euskal administrazio publikoek beren aurreikuspen eta jarduerak koordinatu egin beharko dituzte Gizartera­tzeko Euskal Planean dauden Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren aurreikuspen eta jarduerekin. Koordinazio ho­rren helburua da bermatzea jarduera guztiak eraginkorrak izango direla, baliabideak arrazionaltasunez erabiliko direla eta baztertuta daudenei laguntzen jarraituko dela, gizarteratzeko hitzarmenetan diseinatutako ibilbide pertsonalizatuen barruan.

Gizarteratzea gizarte-babeseko sistemek eta politika publikoek partekatzen duten helburua izanik, helburu hori lortzera zuzendutako neurriak jarri beharko dira, haien oinarrizko jarduera-eremu guztietan, batez ere hezkuntza-, gizarte- eta osasun-zerbitzuetan eta etxebizitza-politika publikoko zerbitzuetan.

1. Eusko Legebiltzarrari dagokio legegintzako eginkizuna betetzea gizarteratze eta diru-sarre­rak bermatzearen arloan.

2. Eusko Jaurlaritzaren eskumenekoak dira gizarteratzeari eta diru-sarrerak bermatzeari dagokienez erregelamendu bidezko garapena eta zuzeneko ekintza, lege honetan eta lege hau gara­tzen duten arauetan ezarritako eran.

   Lege honen ondorioetarako, zuzeneko ekintza­tzat hau jotzen da: lege honetan Eusko Jaurlari­tzari esleitzen zaizkion betearazpen-ahalez gain, beren interes orokorra dela-eta, beren izaera eta ezaugarriak direla-eta, edo izan dezaketen erabiltzaile-kopurua dela-eta, edo autonomia-erkidego mailan ematen direlako lor daitezkeen eskala-ekonomiak direla-eta, Euskal Autonomia Erkidego osoan modu bateratuan eman behar diren programak, prestazioak eta zerbitzuak gauzatzeko eskumena.

   Baldintza horiek betetzen direla arrazoitu egin beharko da eta hala adierazi Eusko Jaurlaritzaren dekretu bidez, Gizarteratzeko Erakunde arteko Batzordearen nahitaezko eta aldeko txostena jaso ondoren.

3. Lurralde historikoetako foru-aldundiei eta udalei dagokie gizarteratzeko eta diru-sarrerak berma­tzeko arauak betearaztea, lege honetan eta lege hau garatzen duten arauetan ezarritakoaren arabera.

1. Eusko Jaurlaritzari dagokio, gizarteratze-gaietan eskuduna den sailaren bitartez, honako eginkizun hauek betetzea:

   1. Lege hau garatzen duten arauak egitea eta onartzea.

   2. Gizarteratzeko Euskal Plana gauzatzeko behar beste baliabide eta bitarteko jar­tzea oro har, Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorren lege-aurre­proiektuan urtero sartuko diren sailen programen bidez.

   3. Diagnostikoa egiteko eta esku-hartze planifikatu pertsonalizatua egiteko tresna tekniko komunak diseinatzea eta ezar­tzea, gainerako euskal administrazioekin koordinaturik eta lankidetzan.

   4. Lege honetan gizarteratzera zuzendutako prestazio ekonomikoei eta gainerako tresnei buruzko estatistikak planifikatzea eta diseinatzea, baita estatistika horiek egitea eta mantentzea ere, estatistika-arauen arabera eta gainerako euskal administrazioekin koordinaturik eta lankidetzan.

   5. Lege honetan eta lege hau garatzen duten arauetan ezarritakoaren arabera, Eusko Jaurlaritzaren zuzeneko ekintzakoak diren programak, prestazioak eta zerbitzuak gauzatzea.

   6. Gizarteratzeko eta laneratzeko prozesuen ezarpena ebaluatzea; ebaluazio horren barruan, Eusko Jaurlaritzak banakoen kasuak berrikusi ahalko ditu, egokitzat jotzen duenean, eta, horrela, bere eskumen-mailan lege honetan aurreikusitako prestazio ekonomikoen eta programen titularrak eta hartzaileak kontrolatzeko eginkizuna bete ahalko du.

   7. Gizarteratzeko esku-hartze eta jarduera komunitarioak sustatzea, prestatzea eta garatzea.

   8. Gizarteratzeko Sail arteko Batzordea abian jartzea, eta haren lanen garapena bultzatzea.

   9. Gizarteratzeko Erakunde arteko Batzordea eratzea.

   10. Gizarteratzeko Euskal Kontseilua eratzea.

   11. Gizarteratzeko Euskal Plana onartzea eta plan hori Eusko Legebiltzarrari bidaltzea, komunikazio gisa, eztabaida dezan.

   12. Ordenamendu juridikoak agintzen dizkion gainerako eginkizunak.

2. Eusko Jaurlaritzak, gizarteratze-gaietan eskuduna den sailaren bitartez, Gizarteratzeko Euskal Plana bost urterik behin ebaluatuko du, eta ebaluazio hori Eusko Legebiltzarrari aurkeztuko dio.

Lurralde historiko bakoitzeko foru-aldundiari dagozkio ondorengo eginkizunak, gizarteratze-arloan dituen eskumenen eremuan:

1. Gizarteratzeko Euskal Plana gauzatzean onar­tzen diren gizarteratzeko foru-programak egitea eta garatzea.

2. Diru-sarrerak bermatzeko errenta, edozein izanik ere modalitatea, eta etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria onartzea, ukatzea, eta, hala badagokio, berrikustea, aldatzea, etetea eta azkentzea.

3. Diru-sarrerak bermatzeko errenta, edozein izanik ere modalitatea, eta etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria hilero ordaintzea.

4. Lege honetan aurreikusitako prestazio ekonomikoen titularrak eta onuradunak kontrolatzeko eginkizuna betetzea, bere eskumen-mailaren barruan.

5. Bere eskumen-eremuan zehapen-ahala balia­tzea, lege honetan eta lege hau garatzen duten arauetan jasotako eran.

6. Foru-departamentuak koordinatzea, gizarte-babeseko arloetan dauden gizarteratzeko eta laneratzeko beharrei erantzuna eman diezaieketen zerbitzu eta zentro espezializatuenen sarea diseinatu eta garatzeko.

7. Ordenamendu juridikoak agintzen dizkion gainerako eginkizunak.

Euskal Autonomia Erkidegoko udalei honako eginkizun hauek betetzea dagokie:

1. Hala badagokio, Gizarteratzeko Euskal Plana gauzatzean onartzen diren gizarteratzeko udal-programak egitea eta garatzea.

2. Baztertuta geratzeko arriskuan edo baztertuta dauden pertsonak detektatzea, batez ere gizarte-zerbitzuen bitartez, eta pertsona horien beharrizanen diagnostikoa egitea.

3. Udal-departamentuak koordinatzea, gizarte-babeseko arloetan dauden gizarteratzeko eta laneratzeko beharrei erantzuna eman diezaieketen zerbitzu eta zentroen sarea diseinatu eta garatzeko.

4. Gizarteratzeko esku-hartze eta jarduera komunitarioak sustatzea, prestatzea eta garatzea.

5. Diru-sarrerak bermatzeko errentari buruzko eskabideak jasotzea eta espedienteak izapide­tzea, edozein izanik ere errenta horren modalitatea, eta orobat etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarriari buruzkoak ere, ebazpen-proposamena barne.

6. Gizarteratzeko hitzarmenak negoziatzea eta egitea gizarte-zerbitzuek, gizarte-zerbitzuen bitartez, eta hitzarmen horiek sinatzea diru-sarrerak bermatzeko errentaren hartzaileekin, beharrezkoa edo egokia dela jotzen dutenean, edo beste pertsona batzuekin, baldin eta, prestazio horien titularrak ez badira ere, behar badute eta berariaz eskatzen badute.

7. Gizarte-larrialdietarako laguntzen eskabideak jasotzea, izapidetzea, onartzea eta ukatzea, eta, hala badagokio, laguntza horiei dagozkien ordainketak egitea.

8. Beren eskumen-mailaren arabera, lege honetan aurreikusitako prestazio ekonomikoen titularren eta onuradunen segimendu jarraitua eta kontrola egitea, baita dagozkien gizarteratzeko hitzarmenena ere.

9. Hala badagokio, gizarteratzeko hitzarmenak aldi baterako etetea, berrikustea eta aldatzea.

10. Bere eskumen-eremuan zehapen-ahala balia­tzea, lege honetan eta lege hau garatzen duten arauetan jasotako eran.

11. Ordenamendu juridikoak agintzen dizkien gainerako eginkizun guztiak.

Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sisteman erantzukizunak dituzten administrazio publikoek elkarri eskuordetu ahalko dizkiote lege honetan esleitzen zaizkien eginkizunak.

Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren finantza-iturriak hauek izango dira:

1. Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorrak.

2. Lurralde historikoetako aurrekontu orokorrak.

3. Udalen aurrekontuak.

4. Horretara zuzendutako beste edozein ekarpen ekonomiko, betiere ordenamendu juridikoaren babesa badu.

1. Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Orokorretan behar beste baliabide ekonomiko esleituko da, urtero, lege honetan araututako prestazio ekonomikoen zenbatekoak finantzatzeko eta lege honen arabera Eusko Jaurlaritzari dagozkion eskumenak gauzatzeko.

2. Foru-aldundiek eta udalek, bakoitzak bere aurrekontuetan, behar beste baliabide ekonomiko esleituko dute, urtero, lege honetan aurreikusitako eskumenak gauzatzeko.

1. Euskal administrazio publikoen arteko lankidetza, baita beste erakunde publikoekin izan beharrekoa ere, lankidetza-hitzarmenen bidez antolatuko da, edo indarrean dauden legeetan araututako beste edozein formularen bidez, ezarritako helburuak betetzera zuzenduko dela bermatzeko eta kasuan-kasuan egokitzat jotzen diren finantza-kontroleko neurriekin lotzeko.

2. Aurreko artikuluan aurreikusitako aurrekontuko diru-izendapenen kontura eta gainerako finan­tza-iturrien kontura finantzatuko dira lege honetan araututako prestazio ekonomikoak.

3. Gizarteratzeko hitzarmenen barruan antolatzen diren gizarte-zerbitzuak, enplegukoak, hezkun­tzakoak, osasunekoak edo etxebizitzakoak zerbitzu horiek berariaz arautzen dituzten arauetan aurreikusitakoaren arabera finantzatuko dira.

1. Euskal administrazio publikoek lankidetzan eta koordinaturik jardun beharko dute, Gizartera­tzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren funtzionamenduan eraginkortasun eta eragimenik handiena bermatzeko.

2. Lankidetza eta koordinazio horiek bideratze aldera, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak erakunde hauek izango ditu, haien bidez bere funtzionamendua antolatzeko:

   1. Gizarteratzeko Erakunde arteko Batzordea.

   2. Gizarteratzeko Sail arteko Batzordea.

1. Gizarteratzeko Erakunde arteko Batzordea euskal administrazio publikoen arteko lankidetzarako organo goren gisa eratzen da, lege honetatik sortzen diren jardueretan erakundeen arteko koordinazioa bermatzeko.

2. Gizarteratzeko Erakunde arteko Batzordea erregelamendu bidez zehaztuko diren kideek osatuko dute.

3. Batzordeak segimendua egiteko azpibatzordeak eratu ahalko ditu, beharrezkotzat edo komenigarritzat jotzen duenean, eta haien jarduera-eremua unean uneko beharren arabera zehaztu ahalko da, bai geografia-zona jakin baterako, baita prestazio- edo jarduera-mota jakin baterako ere.

Gizarteratzeko Erakunde arteko Batzordeari honako eginkizun hauek betetzea dagokio:

1. Lege hau garatzeko, aplikatzeko eta, hala badagokio, berrikusteko arauak egiteko irizpideak proposatzea.

2. Nahitaez txostena egitea lege honen 85. artikuluan aurreikusitako ekintza zuzeneko adierazpenerako baldintzak betetzeari buruz. Hartzen diren erabakietan, Administrazio publikoaren ordezkaritzari dagokionez Erkidegoko, foru-lurraldeetako edo udaletakoarena, eragindako eta/edo betebeharrak jasotako administrazio-mailaren ordezkaritzaren aldeko botoa beharko da.

3. Baztertuta geratzeko arriskuan edo baztertuta dauden pertsonen oinarrizko premiak detekta­tzea eta aztertzea, horiei aurre egiteko garatu beharreko jarduera-ildoak proposatzeko.

4. Gizarteratzeko Euskal Planaren proposamena prestatzea.

5. Lurralde- eta toki-eremuko planen eta programen gainean aholku ematea, baita gizarteratze-gaietan eragina duten foru- eta toki-arauen gainean ere.

6. Gizarteratze-gaietan erantzukizuna duten euskal administrazio publiko guztiek informatua izatea gai horien inguruan onartzen dituzten plan eta programen segimendu eta ebaluazioari buruz, baita gizarteratze-gaietan eragina duten arauen aplikazioari buruz ere.

7. Lege honen xedea lortzera zuzendutako estrategia, jarraibide eta jarduera nagusiak adostea.

8. Diagnostikoak eta banakako planifikazioak egiteko euskal administrazio publikoek aplikatu beharreko tresna tekniko komunak adostea.

9. Euskal administrazio publikoei lege honetan aurreikusitako gaietan beren jarduerak koordinatzeko beharrezko diren neurriak har ditzaten proposatzea, jarduera horiek garatzeko behar diren giza baliabideak eta baliabide materialak aztertuta bereziki.

10. Kudeaketaren kalitatea kontrolatzeko txosten bat egitea bost urterik behin, lege honetan xedatutakoa aplikatzeko eta gauzatzeko hiru instituzio-mailek esku hartzeak sor ditzakeen disfuntzioak zein diren antzemateko, eta, hala badagokio, xedatutakoa eraginkortasunez betetzeko eta garatzeko behar diren jarduerak proposatzea.

11. Eusko Jaurlaritzak udalei gizarte-larrialdietarako laguntzak banatzeko erabili beharreko irizpideak aztertzea, eta, hala badagokio, irizpideok berrikustea proposatzea.

12. Batzorde honek egiten dituen txosten eta dokumentu guztiak Eusko Legebiltzarrari bidali beharko zaizkio.

13. Ordenamendu juridikoak agintzen dizkion gainerako eginkizunak.

1. Gizarteratzeko Sail arteko Batzordea Eusko Jaurlaritzak gizarteratze-gaietan egiten dituen jarduerak koordinatzeko organo gisa eratzen da, eta gizarteratzeko eta diru-sarrerak berma­tzeko eskumena duen sailari atxikita egongo da.

2. Batzorde hori erregelamendu bidez zehaztuko diren kideek osatuko dute.

3. Gizarteratzeko Sail arteko Batzordearen eginkizunak hauek dira:

   1. Bazterkeriaren aurka borrokatzeko esku-hartze eta jarduera espezifikoak identifikatzea eta erroldatzea, baita baztertuta daudenak pertsona bezala osatu, gizarteratu eta laneratu daitezen sustatzeko aplika daitezkeen esku-hartze eta jarduera orokorrak ere, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorraren eskumen-eremuan.

   2. Baztertuta dauden pertsonak aipatutako esku-hartze eta jarduerez baliatu ahalko direla bermatzeko printzipio orokorrak proposatzea, eta, hala badagokio, esku-hartze edo jarduera orokor bakoitzean aurreikusten diren laguntza edo jardueretatik baztertuentzat bereizi beharreko gutxieneko proportzioari buruzko proposamenak ezartzea.

   3. Sailen arteko gizarteratze-gaietako esku-hartzeak eta jarduerak koordinatzeko proposamenak ezartzea, eta, hala badagokio, zenbait sailetan batera eragiten duten jarduerei buruzko finantza-kargak sailen artean banatzeko irizpideei dagozkienak ere bai.

   4. Bazterkeriaren kontra borrokatzeko esku-hartzeen edo jardueren aplikazioa azter­tzea, eta, hala badagokio, bazterkeria-egoerek planteatzen dituzten arazoei aurre egiteko proposamen berriak azter­tzea.

   5. Sailek beren gizarteratzeko programen bidez Gizarteratzeko Euskal Plana gauza dezaten oinarrizko ildoak proposatzea.

   6. Bere antolaketa eta funtzionamenduko erregelamendua egitea.

   7. Lege honetan edo lege hau garatzen duten xedapenetan, baita gainerako ordenamendu juridikoan ere, esleitzen zaizkion gainerakoak.

Gizarteratzeko Euskal Kontseilua aholku emateko eta parte hartzeko organo gisa eratzen da, eta gizarteratzeko eta diru-sarrerak bermatzeko gaietan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailari atxikita egongo da. Bertan ordezkatuta egongo dira Eusko Jaurlari­tza, foru-aldundiak eta udalak; orobat sindikatuak, enpresaburuen elkarteak, erabiltzaileenak, gizarte-ekintzako hirugarren sektorekoak, baldin eta gizarteratze-gaietan esku hartzen badute, eta gizarteratze-arloan lan egiten duten profesionalenak.

Kontseiluaren osaera, haren kideen izendapena, haren araubidea eta funtzionamendua erregelamendu bidez zehaztuko dira.

Gizarteratzeko Euskal Kontseiluari honako eginkizun hauek betetzea dagokio:

1. Nahitaezko aurretiko txostena egitea, honako gai hauetaz:

   1. Gizarteratzeari eta diru-sarrerak berma­tzeari buruzko lege-aurreproiektuak.

   2. Gizarteratzeari eta diru-sarrerak berma­tzeari buruzko dekretu-proiektuak.

   3. Gizarteratzeari eta diru-sarrerak berma­tzeari buruzko plan orokorrak edo sektorialak, baldin eta Euskal Autonomia Erkidegoa bada horien jarduera-eremua, eta bereziki Gizarteratzeko Euskal Plana.

2. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemari buruzko edozein gairen inguruan Jaurlaritzari aholku ematea eta proposamenak eta ekimenak aurkeztea.

3. Baztertuta geratzeko arriskuan edo baztertuta dauden pertsonen oinarrizko premiak detekta­tzea eta aztertzea, premia horiei aurre egiteko garatu beharreko jarduera-ildoak Gizarteratzeko Erakunde arteko Batzordeari proposatzeko.

4. Gizarteratze-gaietan esku hartzen duten eragileei iradokizunak, informazioa eta proposamenak helaraztea eta haienak jasotzea.

5. Gizarteratzeko eta diru-sarrerak bermatzeko gaietan erantzukizuna duten euskal administrazio publiko guztiek informatua izatea plan orokorren eta sektorialen segimendu eta ebaluazioaren gainean.

6. Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistema hobetzeko gomendioak ematea; horretarako, Gizarteratzeko Euskal Planaren gaineko segimendu- eta ebaluazio-txostena egingo du urtero, eta, horrez gain, Eusko Jaurlaritzari nahiz eskudunak diren gainerako organo edo erakunde publikoei eta erakunde pribatuei proposamenak egingo dizkie baztertuta geratzeko arriskuan edo baztertuta dauden per­tsonak gizarteratzeko aurrera eraman behar liratekeen jarduerei buruz.

7. Bere antolaketa eta funtzionamenduko erregelamendua egitea.

8. Lege hau garatzen duen erregelamenduan edo indarreko araudian esleitzen zaion beste edozein eginkizun.