Lurralde Plangintza eta Hiri Agenda

Dekretu honen xede dira:

1. Hurbileko salmentaren bidez Euskadin merkaturatutako elikagaien baldintza higieniko-sanitarioak eta trazabilitate-, etiketatze- eta publizitate-baldintzak ezartzea.

2. Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 852/2004 (EE) eta 853/2004 (EE) erregelamenduen aplikazio-eremutik kanpo geratu diren zenbait jardueraren baldintzak eta betekizunak arautzea, hurbileko salmenta bidez Euskadin azken kontsumitzaileari egindako produktu primarioen horniketa txikiei dagokienez.

3. Hurbileko salmentaren bidez Euskadin merkaturatutako elikagaien ekoizle eta merkaturatzaileek oro har bete behar dituzten baldintzak ezartzea.

Dekretu honen ondorioetarako, honela definitzen dira termino hauek:

1. Elikagaiak: nekazaritza, abeltzaintza, arrantza, akuikultura, itsas hazkuntza, ehiza-jarduera eta mikologiatik edo beste jatorri natural batetik datozen elikagaiak ekoitzi, eraldatu, ontziratu eta merkaturatzearen ondoriozkoak.

2. Ekoizpen primarioa: produktu primarioen ekoizpena, hazkuntza edo laborantza; barne hartzen ditu uzta biltzea, jeztea eta hiltegiko abereen hazkuntza. Ehiza, arrantza eta basoko produktuen bilketa ere sartzen dira.

3. Eragiketa lotuak: produktu primarioak garraiatu, biltegiratu eta manipulatzeko ekoizpen-lekuan bertan egiten diren eragiketak, baldin eta produktuari funtsezko aldaketarik egiten ez bazaio.

4. Produktu primarioa: ekoizpen primariotik eta eragiketa lotuetatik datozen elikagaiak, barnean hartuta lurretik, abeltzaintzatik, ehizatik eta arrantzatik datozenak.

5. Produktu primarioen ekoizlea: produktu primarioak ekoizten dituen pertsona fisiko edo juridikoa (eragiketa lotuak barnean hartuta), izena emanda dagoena Nekazaritza Ekoizpenaren Erregistro Orokorrean (aurrerantzean, REGEPA) edo Abeltzaintza Ustiategien Erregistro Orokorrean (aurrerantzean, REGA), eta, orobat, ehiztariak eta basoko produktuen biltzaileak.

6. Produktu eraldatua: hasierako produktua funtsean aldatzeko zenbait ekintza baliatuz lortzen diren elikagaiak; adibidez, horretarako erabil daiteke tratamendu termikoa, ketzea, ontzea, heltzea, lehortzea, marinatzea, ateratzea, estruitzea edo prozedura horien konbinazio bat. Halako produktuek zenbait osagai izan ditzakete beharrezkoak direnak haiek elaboratzeko edo ezaugarri jakin batzuk emateko.

7. Produktu eraldatuen ekoizlea: produktu eraldatuak elaboratzen dituen pertsona fisiko edo juridikoa, izena emanda dagoena Elikagai Enpresen eta Elikagaien Osasun Erregistro Orokorrean (aurrerantzean, RGSEAA) edo Euskal Autonomia Erkidegoko Elikagai Establezimenduen Erregistroan (aurrerantzean, ELESE), kasuan-kasuan zer dagokion.

8. Azken kontsumitzailea: elikagaien azken kontsumitzailea, zeinak ez baitu erabiliko elikagai hori elikagaigintzan ezein merkataritza-jarduera edo -eragiketa egiteko.

Dekretu honetan xedatutakoa hauek bete beharko dute:

1. Hurbileko salmentaren bidez Euskadin produktu primarioak merkaturatzen dituzten ekoizleak.

2. Higiene-paketea aplikatzetik salbuetsita dauden produktu primarioen kantitate txikiak zuzenean azken kontsumitzaileari hornitzeko Euskadin hurbileko salmenta baliatzen duten ekoizleak.

3. Hurbileko salmentaren bidez Euskadin produktu eraldatuak merkaturatzen dituzten ekoizleak.

4. Dekretu hau ez zaie aplikatuko ekoitzitako guztia etxeko kontsumo pribatura bideratzen duten ekoizleei.

Hurbileko salmenta da artisau-elikagaiak edo elikagai tradizionalak saltzea, haiek merkaturatzeko salmenta-modalitate hauetako bat erabiliz:

1. Zuzeneko salmenta: elikagaien ekoizleek edo ekoizle taldeek azken kontsumitzaileari zuzenean, bitartekaririk gabe, egiten dioten hurbileko salmentaren modalitatea da. Zuzeneko salmentaren modalitateak kasu hauek biltzen ditu:

   1. ekoizpen primarioko establezimenduan edo ustiategian egiten dena;

   1. tokiko azoka eta ferietan modu ibiltarian egiten dena;

   1. urrunetik egiten dena, eskaera telefoniko edo telematikoen bidez, produktuak alderdiek adostutako lekuan entregatuta.

2. Zirkuitu laburreko salmenta: azken kontsumitzaileari zuzenean, gehienez ere merkaturatze-kateko bitartekari baten bidez ez du zertan beti bitartekari bera izan, elikagaiak hornitzeko egiten den hurbileko salmentaren modalitatea da. Bitartekari izan daitezke txikizkako merkatarien establezimenduak, jantoki kolektiboak, ostalaritzako edo nekazaritza-turismoko establezimenduak eta beste ostatu-establezimendu batzuk.

Elikagaiak hurbileko salmentaren bidez merkaturatzen dituzten ekoizleek betekizun hauek bete beharko dituzte, hargatik eragotzi gabe udal-baimenei edo jarduera garatzeko beharrezkoak diren bestelako baimenei aplikatu beharreko araudia betetzea:

1. Izena emanda egotea, indarreko araudiarekin bat, egiten duen jarduerari dagozkion nahitaezko erregistroetan, hemen xedatutakoaren arabera:

   1. Animalia-jatorriko produktu primario bat bada, Abeltzaintza Ustiategien Erregistro Orokorrean (REGA) izena emanda egotea, Euskal Autonomia Erkidegoko Nekazaritzako Ustiategien Erregistro Orokorrari buruzko irailaren 27ko 203/2011 Dekretuan arautzen denaren arabera.

   1. Landare-jatorriko produktu primario bat bada, Nekazaritza Ekoizpenaren Erregistro Orokorrean (REGEPA) izena emanda egotea; erregistro hori Nekazaritza-ekoizpen primarioaren higiene-arloan EBko araudia aplikatzeko baldintzak arautzen dituen urtarrilaren 16ko 9/2015 Errege Dekretuan arautua dago.

   1. Nekazaritza- edo elikagaigintza-industria bat bada, eta bere jarduera urriaren 7ko 422/2013 Dekretuaren I. eranskinean zehaztuta badago, Euskal Autonomia Erkidegoko Nekazaritza eta Elikagaigintzako Industrien Erregistroan (NEIE) izena emanda egotea, zeina aipatutako dekretuan arautua baitago.

   1. Euskadiko nekazaritzako elikagaien ekoizpeneko hainbat arlotan betekizun higieniko eta sanitarioak egokitzeko baldintzak ezartzen dituen maiatzaren 17ko 76/2016 Dekretuari edo hura aldatzen edo ordezten duen arauari atxikita badago, Euskal Autonomia Erkidegoko Elikagai Establezimenduen Erregistroan (ELESE) izena emanda egotea; erregistro hori maiatzaren 15eko 79/2018 Dekretuan arautua dago.

   1. Produktu eraldatu bat bada eta ez bada IV. azpiapartatuan ageri, Elikagai Enpresen eta Elikagaien Osasun Erregistro Orokorrean (RGSEAA) izena emanda egotea.

2. Hurbileko jarduera foru-organoei deklaratzea, Nekazaritza Ekoizpenaren Erregistro Orokorrean (REGEPA) edo Abeltzaintza Ustiategien Erregistro Orokorrean (REGA) sar dezaten, dagokionaren arabera.

3. Elikagaien segurtasun-arrazoiengatik edo animalien edo landareen arrazoi sanitarioengatik agintaritza eskudunek ezarritako kautela-neurrien edo esku-hartze neurrien mende ez egotea.

4. Trazabilitate-erregistroak eramatea, gutxienez informazio hau jasota uzteko: saldutako produktuak eta kantitateak eta salmenta-datak eta -lekuak. Zirkuitu laburretan egin bada salmenta, establezimendu bitartekariaren identifikazioa ere jaso beharko da (titularraren izena, IFZ eta establezimenduaren helbidea). Azken kontsumitzaileari zuzenean egindako salmentetan, ez da beharrezkoa izango bezero hartzailea identifikatzea.

5. Trazabilitate-erregistro horiek izatea, kontrol-ofizialeko zerbitzuei erakusteko, haiek hala eskatuz gero, eta agintaritza eskudunarentzat eskuragarri izatea gutxienez hiru urtez.

6. Kontsumitzaileak defendatu eta babesteko araudia eta zerga-araudia ezertan eragotzi gabe, salmentaren frogagiri bat egitea, dekretu honen ondorioetarako merkataritza-transakzioa justifikatzeko balioko duena (salmenta-ordainagiria edo tiketa).

7. Azken kontsumitzailearen esku jartzea ekoizlea edo produktuen jatorriko ustiategia ondo identifikatzeko behar den informazioa; horretarako, jardueraren arabera dagokion erregistroan duen inskripzio-zenbakia adierazi beharko da.

1. Elikagaiak hurbileko salmentaren bidez merkaturatzen dituzten ekoizleak elikagai horien segurtasuna eta kaltegabetasuna bermatzearen erantzule izango dira.

2. Produktu primarioak hurbileko salmentaren bidez merkaturatzen dituzten ekoizleek betekizun hauek bete beharko dituzte:

   1. Elikagaien higieneari buruzko Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 852/2004 (EE) Erregelamenduaren I. eranskinean ageri diren betekizun higieniko eta sanitario orokorrak.

   2. Animalia-jatorriko elikagaiak badira, aipatutako betekizun orokorrez gainera, Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 853/2004 (EE) Erregelamenduan animalia-jatorriko elikagaien higiene-arau espezifikoak ezartzeari buruzkoa xedatzen diren betekizun higieniko eta sanitario espezifikoak.

   3. Landare-jatorriko elikagaiak badira, aipatutako betekizun orokorrez gainera, urtarrilaren 16ko 9/2015 Errege Dekretuan nekazaritza-ekoizpen primarioaren higiene-arloan EBko araudia aplikatzeko baldintzak arautzen dituena eta irailaren 14ko 1311/2012 Errege Dekretuan produktu fitosanitarioen erabilera jasangarria lortzeko jarduera-esparrua ezartzen duena ezarrita dauden betekizunak.

   4. Elikagai-erabilerako perretxikoak badira, dekretu honen I. eranskinean jasota dauden betekizun espezifikoak.

   5. Ekoizten eta merkaturatzen dituzten produktuei dagozkien araudi espezifikoak.

3. Arrautzak kantitate txikitan eta zuzeneko salmentaren bidez hornitzen dituzten ekoizle primarioek, gutxienez, dekretu honen II. eranskinean xedatutako betekizunak bete beharko dituzte.

4. Euskadiko nekazaritzako elikagaien ekoizpeneko hainbat arlotan betekizun higieniko eta sanitarioak egokitzeko baldintzak ezartzen dituen maiatzaren 17ko 76/2016 Dekretuan xedatutako betekizun higieniko eta sanitarioen egokitzapenari atxikitako produktu eraldatuen hurbileko salmenta egiten duten operadoreek betekizun hauek bete beharko dituzte:

   1. Maiatzaren 17ko 76/2016 Dekretuan eta haren ondorengo aldaketetan xedatutako betekizun orokorrak (76/2016 Dekretua, Euskadiko nekazaritzako elikagaien ekoizpeneko hainbat arlotan betekizun higieniko eta sanitarioak egokitzeko baldintzak ezartzen dituena).

   2. Maiatzaren 17ko 76/2016 Dekretua garatzeko arau sektorialetan eskatzen diren betekizun espezifikoak.

5. Produktu eraldatuak hurbileko salmentaren bidez merkaturatzen dituzten ekoizleek betekizun hauek bete beharko dituzte:

   1. Elikagaien higieneari buruzko Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 852/2004 (EE) Erregelamenduaren II. eranskinean ageri diren betekizun higieniko eta sanitario orokorrak.

   2. Animalia-jatorriko elikagaiak badira, aipatutako betekizun orokorrez gainera, Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 853/2004 (EE) Erregelamenduan animalia-jatorriko elikagaien higiene-arau espezifikoak ezartzeari buruzkoa xedatzen diren betekizun higieniko eta sanitario espezifikoak.

   3. Ekoizten eta merkaturatzen dituzten produktuei dagozkien araudi espezifikoak.

1. Hurbileko salmentaren bidez merkaturatzen diren elikagaiak aurkeztu eta etiketatuko dira etiketatzeari eta kontsumitzaileari eskaini beharreko informazioari buruzko araudi orokorrean zehaztutakoaren arabera; zehazki, Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2011ko urriaren 25eko 1169/2011 (EE) Erregelamenduaren arabera kontsumitzaileari eskaini beharreko elikagai-informazioari buruzko erregelamendua eta otsailaren 27ko 126/2015 Errege Dekretuaren arabera azken kontsumitzaileari nahiz kolektibitateei saltzeko ontziratu gabe aurkeztutako, saltokian bertan erosleak horrela eskatuta ontziratutako eta txikizkako merkataritzaren titularrek ontziratutako elikagaien informazioarekin loturiko arau orokorra onartzen duen errege-dekretua eta horien aldaketetan eta produktu bakoitzaren merkaturatzeari aplika dakizkiokeen gainerako arauetan xedatutakoaren arabera.

2. Hurbileko salmentaren bidez hornitutako elikagaiak ontziratu gabe aurkezten direnean, honela emango da informazioa, hurbileko salmentaren modalitatearen arabera:

   1. Zuzeneko salmenta: ekoizleak ahoz helaraziko dio informazioa azken kontsumitzaileari, eta identifikazio-kartel batean aurkeztuko dira gutxienez datu hauek:

      1. Elikagaiaren izena.

      1. Osagaien zerrenda.

      1. Alergiak eta intolerantziak sortzen dituzten substantzia edo produktuei buruzko informazioa.

      1. Alkohol bolumena % 1,2 baino handiagoa duten edarietan, lortutako alkohol-gradu bolumetrikoa adieraziko da.

   2. Zirkuitu laburreko salmenta: ekoizleak beharrezkoa den informazio guztia emango dio establezimendu bitartekariaren titularrari, hark azken kontsumitzaileari helaraz diezaion, aplikatu behar den araudian ezarritako baldintzen arabera.

3. Produktu primarioen kantitate txikiak eta maiatzaren 17ko 76/2016 Dekretuaren arabera baldintza higieniko eta sanitarioen egokitzapenari atxikitako produktuak zuzenean hornitzen badira, «HURBILEKO SALMENTA» edo «VENTA DE PROXIMIDAD» esapidea idatziko da, aukeratu den hizkuntzaren arabera, letra larriz eta ongi ikusteko moduan.

4. Esne gordinarekin egin diren eta elaborazio-prozesuan tratamendu termiko, fisiko edo kimikorik egin ez zaien produktuen etiketan argi eta garbi adierazi beharko da, erregistro sanitarioaz gain, «ESNE GORDINAREKIN EGINA» edo «ELABORADO CON LECHE CRUDA» esapidea.

5. Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2011ko urriaren 25eko 1169/2011 (EB) Erregelamenduaren 9.1.c) artikuluan jasotako aipamen espezifikoak direnean, eta uztailaren 31ko 1334/1999 Errege Dekretuaren 18. artikuluko kasuetako bat bada, etiketak gutxienez gaztelaniaz idatzita egon beharko du.

Dekretu honetan ezarritakoa betetzen laguntzeko, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak jardunbide egokien gidaliburu eta eskuliburuak argitaratuko ditu egoitza elektronikoan, arau honen bidez xedatutako betekizunak betetzeko orientazio gisa balio dezaten.

1. Nekazaritza-, elikagaigintza-, merkataritza-, kontsumo- eta osasun-arloko agintari eskudunek, nork bere eskumenen eremuan, egiaztatuko dute dekretu honetan ezarritako baldintzak eta betekizunak betetzen direla.

2. Nekazaritza eta Elikagaigintza Politikaren 17/2008 Legearen IV. kapituluan xedatua dago elikagaien segurtasun- eta kalitate-arloetako ikuskapen, arau-hauste eta zehapenen araubidea. Nolanahi ere, lehenengo ikuskapenetan arau-hausteak detektatzen badira osasun publikoaren, merkataritzaren, kontsumoaren edo iruzurren arloan, dagokion sailari horren berri emango zaio.

   LEHENENGO XEDAPEN GEHIGARRIA. Euskadin tokiko azokak eta feriak antolatzeko gida.

   Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak «Euskadin tokiko azokak eta feriak antolatzeko gida» argitaratu eta eguneratuko du, esteka honetan: https://www.euskadi.eus/eusko-jaurlaritza/-/tokiko_azoken_gida/

   BIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Nekazaritza-ustiategietako higieneari eta fitosanitarioen erabilerari buruzko jardunbide egokien eskuliburua eta laguntza-planak.

   Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak «Nekazaritza-ustiategietako higieneari eta fitosanitarioen erabilerari buruzko jardunbide egokien eskuliburua» eta Euskadiko nekazaritza-ustiategiei laguntzeko planak argitaratu eta eguneratuko ditu.

   AZKEN XEDAPENETAKO LEHENENGOA. Aldatzea maiatzaren 17ko 76/2016 Dekretua, Euskadiko nekazaritzako elikagaien ekoizpeneko hainbat arlotan betekizun higieniko eta sanitarioak egokitzeko baldintzak ezartzen dituena.

   Zehazki, Euskadiko nekazaritzako elikagaien ekoizpeneko hainbat arlotan betekizun higieniko eta sanitarioak egokitzeko baldintzak ezartzen dituen maiatzaren 17ko 76/2016 Dekretuaren 3. artikuluko 2. apartatua aldatzen da; honela idatzita geratzen da:

   2. Hurbileko salmenta.

      Bi modalitate hauetako edozein erabiliz merkaturatzen diren elikagaien salmenta da:

      1. Zuzeneko salmenta: arau honen bidez erregulatutako establezimenduek izan elikagaien ekoizleak edo ekoizle taldeak azken kontsumitzaileari zuzenean, bitartekaririk gabe, egiten dioten hurbileko salmentaren modalitatea da.

      2. Zirkuitu laburreko salmenta: azken kontsumitzaileari zuzenean, gehienez ere merkaturatze-kateko bitartekari baten bidez ez du zertan beti bitartekari bera izan, elikagaiak hornitzeko egiten den hurbileko salmentaren modalitatea da. Bitartekari izan daitezke txikizkako merkatarien establezimenduak, jantoki kolektiboak, ostalaritzako edo nekazaritza-turismoko establezimenduak eta beste ostatu-establezimendu batzuk.

   AZKEN XEDAPENETAKO BIGARRENA. Aldatzea Ekonomiaren Garapeneko eta Azpiegituretako sailburuaren eta Osasuneko sailburuaren 2018ko urtarrilaren 12ko Agindua, A kategoriako arrautzetarako baldintza higienikoak eta sanitarioak egokitzeko arau tekniko zehatzak onartzen dituena.

   Zehazki, Ekonomiaren Garapeneko eta Azpiegituretako sailburuaren eta Osasuneko sailburuaren 2018ko urtarrilaren 12ko Aginduaren eranskineko «Deskribapena» apartatuaren bigarren paragrafoa aldatzen da (agindu horren bidez, A kategoriako arrautza ez-industrialetarako baldintza higienikoak eta sanitarioak egokitzeko arau tekniko zehatzak onartzen dira); honela idatzita geratzen da:

   Agindu honetan jasotako malgutasun-neurriak baliatzeko, errolda 50 oilo erruletik gorakoa eta 1.000tik beherakoa izan behar da.

   AZKEN XEDAPENETAKO HIRUGARRENA. Aldatzea Ekonomiaren Garapeneko eta Azpiegituretako sailburuaren eta Osasuneko sailburuaren 2018ko urtarrilaren 12ko Aginduaren eranskineko 18. apartatuaren lehenengo atala (agindu horren bidez, esneki eta izozkietarako baldintza higienikoak eta sanitarioak egokitzeko arau tekniko zehatzak onartzen dira); honela idatzita geratzen da:

   Goialdean, HURBILEKO SALMENTA edo VENTA DE PROXIMIDAD idatziko da letra larriz, etiketarako aukeratu den hizkuntzaren arabera.

   AZKEN XEDAPENETAKO LAUGARRENA. Aldatzea Ekonomiaren Garapeneko eta Azpiegituretako sailburuaren eta Osasuneko sailburuaren 2018ko urtarrilaren 12ko Aginduaren eranskineko 18.8 apartatuaren lehenengo adierazpena (agindu horren bidez, A kategoriako arrautza ez-industrialetarako baldintza higienikoak eta sanitarioak egokitzeko arau tekniko zehatzak onartzen dira); honela idatzita geratzen da:

   Goialdean, HURBILEKO SALMENTA edo VENTA DE PROXIMIDAD idatziko da letra larriz, etiketarako aukeratu den hizkuntzaren arabera.

   AZKEN XEDAPENETAKO BOSGARRENA. Aldatzea Ekonomiaren Garapeneko eta Azpiegituretako sailburuaren eta Osasuneko sailburuaren 2019ko otsailaren 5eko Aginduaren eranskineko 18. apartatuaren lehenengo atala (agindu horren bidez, jatorri begetaleko produktuen sektoreko establezimenduetako baldintza higieniko eta sanitarioak egokitzeko arau tekniko espezifikoak onartzen dira); honela idatzita geratzen da:

   Goialdean, HURBILEKO SALMENTA edo VENTA DE PROXIMIDAD idatziko da letra larriz, etiketarako aukeratu den hizkuntzaren arabera.

   AZKEN XEDAPENETAKO SEIGARRENA. Aldatzea Ekonomiaren Garapeneko eta Azpiegituretako sailburuaren eta Osasuneko sailburuaren 2019ko otsailaren 5eko Aginduaren eranskineko 18. apartatuaren lehenengo atala (agindu horren bidez, okintza, pastelgintza eta iringintzako produktuen sektoreko establezimenduetako baldintza higieniko-sanitarioak egokitzeko arau tekniko espezifikoak onartzen dira); honela idatzita geratzen da:

   Goialdean, HURBILEKO SALMENTA edo VENTA DE PROXIMIDAD idatziko da letra larriz, etiketarako aukeratu den hizkuntzaren arabera.

   AZKEN XEDAPENETAKO ZAZPIGARRENA. Garatzeko ahalmena.

   Ahalmena ematen zaie elikagai-politikaren, osasunaren eta merkataritzaren arloko eskumenak dituzten sailetako titularrei, nork bere jardun-arloen eta egitekoen barruan, dekretu hau garatzeko eta betearazteko beharrezkoak diren xedapenak eman ditzaten.

   AZKEN XEDAPENETAKO ZORTZIGARRENA. Indarrean jartzea.

   Dekretu hau Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratu eta hurrengo egunean jarriko da indarrean.

   Vitoria-Gasteizen, 2024ko apirilaren 30ean.

   Lehendakaria,

   IÑIGO URKULLU RENTERIA.

   Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburua,

   MARÍA ARANZAZU TAPIA OTAEGUI.

   Osasuneko sailburua,

   MIREN GOTZONE SAGARDUI GOIKOETXEA.

   Turismo, Merkataritza eta Kontsumoko sailburua,

   JAVIER HURTADO DOMÍNGUEZ.