Epe luzerako zaintza-zerbitzu publikoak (gizarte-ongizatearen funtsezko osagaia) politika neoliberalen eta ongizate-estatuak herritarrekiko duen konpromisoaren arteko tentsioak islatzen dituen prozesu bihurtzen ari direla aztertzen du liburu honek.

Anette Fagertun, Halvard Vike eta Heidi Haukelienek argitaratutako lanak argudiatzen du iraupen luzeko zaintza-zerbitzuak herritarren dimentsio sozialaren funtsezko osagaiak direla, nahiz eta historikoki ikuspegi mugatua eta zatikatua jaso duten. Neoliberalismoak Estatuaren, merkatuaren eta herritarren arteko harremanak birformulatu dituen heinean, kostuak murrizteko, zerbitzuak estandarizatzeko eta erantzukizun indibiduala handitzeko presioak zaintza-zerbitzuak arriskuan jarri ditu, eta horrek unibertsaltasun- eta ekitate-printzipioen higadura ekarri du.

Zainketen ekonomia politikoa

Iraupen luzeko zaintza-zerbitzuak gizarte-herritartasunaren funtsezko osagaitzat hartzen dira ongizate-estatuetan, eta babes politiko handia eskatzen dute, erakunde eskudunak baitira, kostu handikoak eta estandarizatzeko zailak. Horregatik, finantzaketa sistemaren funtsezko zati bat da. Argitalpen honek aztertzen du iraupen luzeko zaintzak nola lotzen diren interes feministekin eta sektorearen feminizazioarekin, eta egiturazko berezitasun sakonak daude asmo handieneko ongizate-estatuetan.

Finantziazio faltak eta politika neoliberalek arriskuan jarri dituzte zaintza zerbitzuen ekitatezko eskuragarritasuna eta kalitatea, Estatuaren papera murriztu egin delako eta horiek hornitzaile pribatuen eta zaintza informalaren mende daudelako. Egileek argudiatzen dutenez, erronka horiei aurre egiteko eta kalitatezko zainketen hornidura bermatzeko, funtsezkoa da zainketa-lanen balio soziala eta ekonomikoa aitortzea eta zaintzak modu formalean zein informalean garatzen dituzten zaintzaileei laguntzeko politikak sustatzea, eta, aldi berean, Estatuak eskubideen eta gizarte-ongizatearen bermatzaile gisa duen zeregina indartzea.

Biraketa neoliberala

80ko hamarkadaz geroztik ongizate-estatuek izan duten pixkanakako eraldaketak, aldatu dituen aldaketa neoliberalak areagotuta, Estatuaren, merkatuaren eta herritarren arteko harremana birformulatu du: Estatuaren baldintzarik gabeko konpromisoak murriztu egin dira eta erantzukizun indibiduala areagotu egin da, austeritate-politikak sustatuz eta merkatu-mekanismoak sartuz gizarte-zerbitzuen horniduran, iraupen luzeko zaintzak barne. Ikuspegi horretatik, Estatuak ongizatearen zuzeneko hornitzaile gisa duen eginkizuna mugatu du, eta erantzukizun asko sektore pribatuari eta pertsonei transferitu dizkie. Horren ondorioz, zerbitzuen kalitatea eta irisgarritasuna murriztu egin dira, eta zainketen sektoreko langileen arteko desberdintasuna eta lan-prekarietatea areagotu egin dira.

Gainera, aldaketa neoliberal horrek tentsio esanguratsuak sortu ditu ongizate-sistemen barruan, batez ere iraupen luzeko zaintza-zerbitzuei dagokienez, horiek funtsezkoak baitira gizarteko talde ahulenentzat, eta horien artean daude adinekoak. Politika neoliberalek merkatu-ikuspegi bat sustatu dute, gizarte-ongizatearen gainetik eraginkortasun ekonomikoa lehenesten duena, eta horrek zerbitzuak eskuratzean eta ematean unibertsaltasun- eta ekitate-printzipioak ahultzen ditu. Artikuluek azpimarratzen dute beharrezkoa dela politika horiek birpentsatzea, ongizate-sistemek herritarrei laguntza egokia eta eskuragarria eman diezaieketela bermatzeko, batez ere gero eta desberdintasun handiagoa eta gizarte-krisi handiagoa dagoen garaietan.

Unibertsaltasuna eta benetako elkartasuna

Unibertsaltasun-printzipioa ongizate-politika zorrotzen arloetan jartzen da praktikan, hala nola iraupen luzeko zainketa-zerbitzuetan. Artikuluetan, printzipio horrek zerbitzuak ematean dituen erronkak eztabaidatzen dira, eta unibertsaltasuna praktikan zer egin daitekeen eta zerbitzuetan nola inplementatzen den jakiterik ez dagoela azpimarratzen da.

Benetako elkartasunaren kontzeptua esparru horren funtsezko zatia da, eta zainketen printzipio unibertsalak eguneroko jardunean nola ezartzen diren adierazten du, batez ere iraupen luzeko zainketa-zerbitzuetan. Elkartasun horrek etengabeko elkarreragina eskatzen du makro mailen, politika publikoen eta mikro mailen artean, hau da, egunerokoan zainketa-lanak beren gain hartzen dituzten pertsonen praktiken artean. Gainera, benetako elkartasuna agertzen da politikak teorian inklusiboak izateko diseinatzeaz gain, herritar guztiek, bereziki pertsona ahulenek, beharrezko babesa eta arreta jasoko dutela bermatzen dutenean. Horretarako, etengabeko konpromisoa hartu behar da zainketa-zerbitzuen finantzaketa egokiarekin, langileen prestakuntzarekin eta komunitatearen parte-hartze aktiboarekin, ongizate-sistema unibertsal eta ekitatibo baten eraikuntzan.

Zainketa-zerbitzuetako eragileen ardura hartzea

Argitalpenak zaintza-zerbitzuetan irabazi-asmoa duten hornitzaileen papera aztertzen du, hala nola Norvegiako adinekoen etxeak, eta pribatizazioak eta erantzukizunak nola eragiten dien zerbitzu-hornitzaileei eta, oro har, gizarteari. Pribatizazioarekin eta zaintza-zerbitzuen kalitatean izandako inpaktuarekin lotutako kostu ezkutuak eztabaidatzen dira.

Era berean, artikuluetako batzuek azpimarratzen dute ardura hartzeko ikuspegia birplanteatu behar dela zainketa-zerbitzuen barruan, inplikatutako eragile guztiek, profesionalek zein zaintzaile informalek, beharrezko laguntza jasoko dutela ziurtatzeko. Zainketa-lanak egiten dituzten pertsonen lan-baldintzak hobetuko dituzten politiken alde egiten da, etengabeko prestakuntza eskaintzeko eta zaintzaile informalei gizarte-laguntza emateko.

Zainketa-eredua ezagutzea

Hainbat kasu-azterlanen bidez, argitalpen honek Norvegiako iraupen luzeko zainketen ikusezintasun historikoa aztertzen du, bai eta zaintza-lanen aintzatespenaren birdefinizioa ere, bereziki merkatua nagusi den testuinguruetan, hala nola Suedian. Fenomeno hori Europako beste herrialde batzuetara estrapolatu daiteke, herrialde horietako gehienek antzeko testuinguru politiko eta soziala baitute.

Zaintzak aitortzeko kontzeptuak adierazten du emakumeek beren familia- eta/edo komunitate-inguruneetan historikoki beren gain hartutako zaintza informalen ikusezintasuna eta gutxiespena. Zaintzako funtsezko lan horiek, gizarte-ongizateari eusten diotenak, sarritan ez dute behar bezalako errekonozimendurik jasotzen gizarte-eskubideei, laguntza ekonomikoari edo prestigioari dagokienez. Autoreek aitorpen falta hori kritikatu dute, eta zaintzak gizarte-politiketan duen garrantzia berriz ebaluatzearen alde agertu dira, lan horiek egitura ekonomiko eta ongizatekoetan duten bazterketa azpimarratuz.

Zainketen berrirudimenari dagokionez, artikuluek paradigma aldatzea proposatzen dute zainketen politiketan eta praktiketan, ikuspegi inklusiboagoa, bidezkoagoa eta pertsonarengan zentratuagoa lortzera bideratuta. Ongizate-sistemak eraldatu egin behar direla iradokitzen da, zaintzak Estatuaren funtzio nagusi gisa aitortzeko, eta ez bakarrik norbanakoaren edo familiaren erantzukizun gisa. Birirudimen horrek berekin dakar, halaber, zaintzaileentzako laguntza hobetuko duten politika publikoak garatzea, osasun- eta gizarte-zerbitzuak modu eraginkorrean integratuko dituztenak eta elkartasun- eta elkarrekikotasun-modu berriak sustatuko dituztenak.

Artikuluen laburpen horrek agerian uzten du ongizate-erregimenen aldaketek eraldaketa geldo baina funtsezkoak eragiten dituztela, ordena sozialak gizakien arteko mendekotasuna onartzen duen moduan. Zainketen krisi garaikidea, politika neoliberalek areagotua, erronka bat da ongizate unibertsalistako estatuaren eredurako, baina aukera bat ere eskaintzen du elkartasunean eta zaintza-lanen aitorpenean oinarritutako kontratu soziala berrimajinatu eta berreraikitzeko. Egileek iradokitzen dute Eskandinaviako ongizate-estatuaren esperimentuak demokrazia berritzeko eredu gisa balio dezakeela, gero eta desberdintasun eta alienazio politiko eta ekonomiko handiagoa dagoen garaiotan.

Informazio gehiago nahi izanez gero, "Zainketen ekonomia politikoa. Ongizate Estatuaren kapitalismoa, unibertsaltasuna eta erreprodukzio soziala "(The Political Economy of Care. Welfare state capitalism, universalism, and social reproduction), Scandinavian University Press-ek argitaratua 2024an.