Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) txosten bat argitaratu du, iraupen luzeko zainketen eskari gero eta handiagoari heltzen diona eta adineko pertsonen kasuan estaldura unibertsala berma dezaketen osasun-sistema integratuak garatzeko premiazko beharra aztertzen duena, kalitate handiko eta finantza-oztoporik gabeko ILZ zerbitzuak barne.
Dokumentuak azpimarratzen duenez, munduko biztanleria zahartu ahala, gaixotasun kronikoen prebalentziak eta gaitasun funtzionalaren gutxitzeak zainketa jarraitu eta konplexuen eskaera bultzatzen dute. Hala ere, ILZ sistema formalik ez izatea eta langile gaitu gutxi egotea adineko asko beharrezko laguntzarik gabe uzten ari da, batez ere diru-sarrera ertain eta baxuak dituzten herrialdeetan.
Testuingurua eta beharrak
OMEk adierazi duenez, tradizionalki familiak izan dira adinekoei laguntzeko zutabe, baina mendekotasun esklusibo hori ez da jasangarria, ezta desiragarria ere, gaur egungo testuinguruan. Etengabe aldatzen ari diren dinamika demografiko eta sozialek zaintzaren erantzukizuna modu bidezkoagoan banatzea eskatzen dute, familiak eta osasun-sistemak tartean sartuta.
Hori dela eta, txostenak osasun-sistemak eraldatzea proposatzen du, oinarrizko zainketak ez ezik, iraupen luzeko zaintza-zerbitzuetarako sarbide unibertsala eta zainketa aringarrien arloko premien kudeaketa egokia bermatuko dituen sistema integratu bat eskaintzeko. Zerbitzu horiek gabe, adineko pertsona askok arreta egokirik ez jasotzeko arriskuari egin behar diote aurre, baita adinkeria-egoerak edo tratu txarrak jasateko arriskuei ere, eta horrek nabarmen murrizten du haien bizi-kalitatea.
Beste eremu batzuetan bezala, prebentzio-politikak eta adinekoen zaintzari heltzeko baliabideen koordinazioa garrantzitsuak dira. Horregatik, iraupen luzeko zaintza-sistema formal eta sendorik ez izateak arrisku bat dakar: adinekoek zailtasun esanguratsuei aurre egin behar izatea beren bizitzetan, eta horrek ondorio larriak izan ditzake, bai beraientzat, bai haien familientzat eta, oro har, gizartearentzat.
Alde horretatik, zaintza-sistemaren funtsezko baliabideetako bat zaintza-lanak egiten dituzten pertsona berak dira, bai zaintza informalak deritzenak batzen dituztenak, bai langile profesionalak.
Alde batetik, zaintzaileak senideak, lagunak, bizilagunak edo komunitateko beste kide batzuk izaten dira, batez ere emakumeak, eta ordaindu gabeko laguntza ematen dute. Emakumeak zaintza informalaren parte dira, eta funtsezko eginkizuna betetzen dute iraupen luzeko zaintza-sistema formalak mugatuak diren edo existitzen ez diren inguruneetan.
Askotan, zaintzaile informalek hainbat erronkari egin behar izaten diete aurre, hala nola karga emozional eta fisiko handia, baliabideak eskuratzeko aukerarik eza eta gizarte-babesa. Txostenak zaintzaile horiei errekonozimendua eta laguntza emateko beharra azpimarratzen du, bai onura sozialak ematen dizkieten politiken bidez, bai zaintzaren arloko trebetasunak eskuratzeko eta/edo hobetzeko prestakuntzaren eta gaikuntzaren bidez.
Bestalde, iraupen luzeko zainketetan lan egiten duten pertsonen artean sartzen dira osasun-profesionalak (medikuak, erizainak edo fisioterapiako langileak, adibidez), gizarte-laneko langileak eta etxeko laguntzako langileak edo erakundeetako langileak. Profesional horiek funtsezkoak dira adinekoek behar duten zaintza hainbat ingurunetan jasotzen dutela bermatzeko, bai etxean, bai komunitatean, bai zaintza espezializatuko zentroetan.
Hala ere, txostenak adierazten du leku askotan profesionalek ordainsari desegokia jasotzen dutela, lan-gainkarga izaten dutela eta, askotan, ez dutela behar den prestakuntza espezializaturik iraupen luzeko zainketek eskatzen dituzten erronka konplexuei aurre egiteko. OMEk azpimarratzen du garrantzitsua dela lan-baldintzak, etengabeko prestakuntza eta profesional horien lanaren balorazioa hobetzea zaintza-sistema indartzeko.
Koordinazioaren garrantzia
Adinekoen zaintza-prozesuko eragileen arteko koordinazioa funtsezkoa da pertsonarengan oinarritutako arreta integratua bermatzeko. Kasuen kudeatzaileek eta arreta-koordinatzaileek funtsezko zeregina dute alderdi horretan. Egiten duen lanagatik, komunikazio eraginkorra lortzen da zerbitzu-hornitzaileen eta zainketak egiten dituzten pertsonen artean.
Ekintza globalerako dei bat
OMEren txostenak gobernuei eta mundu mailako politiken arduradunei eskatzen die lehentasuna eman diezaietela iraupen luzeko zaintza-sistema irisgarriak, bidezkoak eta jasangarriak sortzeari eta hedatzeari. Era berean, pertsonarengan oinarritutako arretaren, osasun- eta gizarte-zerbitzuen integrazioaren eta iraupen luzeko zainketen profesionalen etengabeko trebakuntzaren garrantzia nabarmentzen du, adinekoek duintasunez eta finantza-zailtasunei aurre egin gabe zahar daitezkeela bermatzeko.
Horretarako, esku-hartze integralen multzo bat proposatzen du, adineko pertsonek iraupen luzeko zainketen testuinguruan dituzten premiei aurre egiteko diseinatuta. Esku-hartzeak hiru kategoria nagusitan biltzen dira:
- Osasun-arreta
Osasun-arretako esku-hartzeak adineko pertsonen gaitasun fisikoan eta mentalean eragina duten lehentasunezko osasun-baldintzen detekzioan, ebaluazioan eta kudeaketan oinarritzen dira, adinekoen autonomiari eta independentziari ahalik eta denbora luzeenean eusteko.
- Zainketa aringarriak
Bestalde, zainketa aringarrien helburua da gaixotasun larriak dituzten adinekoen bizi-kalitatea eta heriotza-prozesua hobetzea, pazienteen eta haien familien sufrimendu fisikoa, psikologikoa, soziala eta espirituala arinduz.
- Gizarte-babesa
Gizarte-laguntzako esku-hartzeen garrantzia, besteak beste, eguneroko jardueretan laguntzea, bizitza komunitarioan eta sozialean parte hartzea, eta laguntza-produktuak eta garraio-zerbitzu irisgarriak ematea. Esku-hartze horien barruan sartzen da, halaber, zaintzaileei laguntzea, zaintza-harreman osasungarri eta gogobetegarria izan dezaten, akidura edo isolamendu esanguratsurik izan gabe. Oro har, esku-hartze horiek pertsona ardatz duen zaintza holistikoa eskaintzeko diseinatuta daude, eta zaintza horrek, premia medikoei ez ezik, zahartzearen alderdi sozial eta emozionalei ere helduko die, adinekoek duintasunez eta bizi-kalitatez zahar daitezen bermatzeko.
OMEk iraupen luzeko zainketen inguruan proposatutako neurri multzo hori ezartzeko, gobernantza sendoa eta sektore eta gobernu-mailen arteko koordinazioa behar dira, zerbitzuen integrazio eraginkorra bermatzeko. Beraz, funtsezkoa da CLDko langileen prestakuntzan eta lan-baldintzen hobekuntzan inbertitzea zaintzaren kalitatea bermatzeko. Gainera, funtsezkoa da pertsonarengan oinarritutako ikuspegi baten aldeko apustua egitea, adinekoen eta haien zaintzaileen parte-hartze aktiboa barne hartzen duena, baita zerbitzuen diseinuan ere. Azkenik, etengabeko monitorizazioa eta ebaluazioa beharrezkoak dira iraupen luzeko zaintza-sistemak egokitzeko eta hobetzeko, premia aldakorren arabera.
Erronkak eta aukerak
Azkenik, txostenak gobernuek eta politiken arduradunek mundu mailan duten funtsezko eginkizuna azpimarratzen du, eta horiei eskatzen die lehentasuna eman diezaietela irisgarriak, bidezkoak eta jasangarriak diren iraupen luzeko zaintza-sistemak sortzeari eta hedatzeari. Herrialde batzuek aurrerapen esanguratsuak egin badituzte ere, OMEk ohartarazten du estatu askok oraindik ez dutela lortzen estaldura unibertsala bermatuko duen eta adinekoak finantza-zailtasunetatik babestuko dituen iraupen luzeko zaintza-sistema bat eskaintzea.
Erronka horiek gainditzeko, funtsezkoa da osasun-sistemek pertsonarengan oinarritutako ikuspegi integratua inplementatzea, osasun-zerbitzuak eta gizarte-laguntza konbinatzen dituena, eta CLDko profesionalen etengabeko gaikuntzak babesten duena. Horrela bakarrik bermatu ahal izango da adinekoek duintasunez eta herrialde askotan gaur egun aurre egin behar dieten oztoporik gabe zahartu ahal izatea.
Xehetasun gehiago nahi izanez gero, OME k argitaratutako "Iraupen luzeko zainketak adinekoentzat: osasun-estaldura unibertsalerako neurriak" (Long-term care for older people: package for universal health coverage, 2024) txosten osoa eskura dezakezu.
