Alternatibak Fundazioak Espainiako Desberdintasunari buruzko VI. Txostena aurkeztu du, demografiaren, klimaren eta digitalaren trantsizioek desberdintasunari nola eragiten dioten zehatz-mehatz aztertzeko. Maiatzaren 1eko Fundazioarekin eta Oxfam Intermonekin lankidetzan egin da, eta azpimarratu du aldaketa sakon horiek lurralde- eta gizarte-desberdintasunak areagotzen ari direla, eta ondorioak arintzeko politika publiko batzuk proposatu direla.
Biztanleriaren zahartzeak, landa-eremuetako despopulazioak eta hiri-eremuen hazkundeak lurralde- eta gizarte-arrakala handiak sortzen ari dira. Klima-arazoek, klima-aldaketa eta baliabide naturalen eskasia bezalako fenomenoek, modu larriagoan eragiten diete eskualde ahulenei, lurraldeen arteko desberdintasunak eta desberdintasun ekonomikoak areagotuz. Era berean, digitalizazioa oztopo berriak sortzen ari da lotura gutxien duten lurralde eta kolektiboentzat, enpleguari eta aukera ekonomikoei dagokienez dauden aldeak handituz.
Txostenak nabarmentzen duenez, hiru trantsizio horiek elkarrekin lotuta daude, eta elkarrekin eragiten diete pertsona guztien bizi-baldintzei eta ongizateari, batez ere egoera ahulenean dauden eremuetan. Alternatiba gisa, dokumentuak hainbat politika publiko proposatzen ditu, gizarte-aldaketa horien ondorio negatiboak arintzeko, hala nola zerga-erreforma ekologikoa, zaintza-politiken hobekuntza eta digitalizaziorako funtsen lurralde-birbanaketa. Neurri horiek gabe, txostenak ohartarazi duenez, Espainiako desberdintasunak are gehiago sakondu litezke datozen urteetan.
Era berean, alde demografikoek, biztanleriaren zahartzeak esaterako, areagotu egin dituzte desberdintasun horiek tokian-tokian. Migrazio-patroiek eta politika publikoen deszentralizazioak ere lagundu dute oinarrizko zerbitzuetarako sarbidean eta zerga-kargan desberdintasuna areagotzen, eta horrek are gehiago larriagotzen du egoera. Horrenbestez, azpimarratu dute garrantzitsua dela barne-desberdintasun horiek eskualdeen barruan kontuan hartzea, lurralde-garapen orekatua sustatuko duten politika publiko bidezkoagoak eta eraginkorragoak diseinatu ahal izateko.
Desberdintasunari buruzko pertzepzio soziala
Bildutako datuen arabera, herritarren gehiengo zabal batek uste du desberdintasunak gora egin duela azken hamarkadetan, herritarren % 81,4k uste baitu desberdintasun sozial asko daudela. Pertzepzio hori bereziki nabarmena da adineko pertsonen eta emakumeen artean, desberdintasunen existentziaz gehiago jabetzeko joera baitute, bereziki genero-dimentsioetan eta baldintza ekonomikoei dagokienez.
Txostenak erakusten duenez, pertzepzioak aldatu egiten dira inkestatuen maila sozioekonomikoaren, adinaren eta arraza-jatorriaren arabera. Talde baztertuetako pertsonek, hala nola arraza eta etnia gutxiengoetakoek, ikuspegi kritikoagoa dute desberdintasunari buruz, beren diskriminazio- eta bazterketa-esperientzien ondorioz. Kezka horiek gorabehera, txostenak nolabaiteko baikortasuna islatzen du desberdintasuna murrizteko aukerari dagokionez.
Etengabe aldatzen ari diren hiriei dagokienez, txostenak adierazten du datozen hamarkadetan gero eta erronka handiagoak izango dituztela gizarte-, ekonomia- eta ingurumen-desberdintasunei dagokienez. Hiriak hedatzen eta biltzen diren heinean, aberatsen eta pobreen arteko desorekak areagotu egingo dira, bai eta oinarrizko zerbitzuak, etxebizitza eta enplegua eskuratzeko desberdintasunak ere. Atalak nabarmendu duenez, etorkizuneko hiriek desberdintasun horiek sakontzeko arriskua dute, hiri-hazkundea modu bidezkoagoan eta jasangarriagoan kudeatzeko premiazko neurriak hartzen ez badira.
Txostenak azpimarratzen du etxebizitza gizarte-bazterketako faktore nagusi bihurtu dela hirietan, prezioak garestitu egin direlako eta higiezinen espekulazioak pertsona askorentzat etxebizitza duina lortzea zaildu duelako. Joera horiei aurre egiteko, azterlanak proposatzen du tokiko gobernuek eta gobernu nazionalak modu koordinatuan lan egitea, hiri-plangintza inklusiboa, etxebizitza eskuragarrien politikak eta erabakiak hartzerakoan herritarren parte-hartzea sustatzea barne hartzen dituen dimentsio anitzeko ikuspegiarekin. Aurrerapen teknologikoak ere funtsezko tresna dira hirietako desberdintasun-arazoei aurre egiteko, betiere modu inklusiboan eta ekitatiboan erabiltzen badira.
Azkenik, dokumentuak hainbat erreforma fiskal eta politika publiko proposatzen ditu desberdintasun horiek murrizteko, digitalizazio-funtsak eta klima-arriskuen prebentziorako estrategiak hobeto banatzeko neurriak barne. Era berean, desberdintasuna kroniko bihurtzeko arriskuaz ohartarazten du, eta horrek herrialdearen kohesio sozialean eta eraginkortasun ekonomikoan eragin lezake epe luzera. Pobrezia-adierazle batzuk hobetu diren arren, Espainiak Europako batez bestekoa baino desberdintasun-zifra handiagoak ditu oraindik ere, Giniren indizea 32koa baitzen 2022an, EB-27ko 29,6aren gainetik.
Xehetasun gehiago nahi izanez gero, Alternativas Fundazioak 2024an argitaratutako “2024ko Espainiako desberdintasunaren VI. Txostena” ("VI Informe de la desigualdad en España 2024, 2024") txosten osoa eskura dezakezu.
