GAKOAK:

• Hirugarren pertsonak zaintzea
• Nork bere burua zaintzea
• Familiatik kanpoko laguntzak

Mendekotasuna duten adinekoak ardurapean dituzten familiak egoera bereziki zailean daude. Lehenik eta behin, beren adinekoen osasunarekiko kezkagatik, egoera horretan dauden pertsonarik ahulenak baitira; eta, bigarrenik, haien zaintza lanak berrantolatu behar direlako.

Eguneko Zentroak ixteak aldaketa handia ekarri du familia-dinamiketan, eta erronka handia da komunikazioa zaila den familientzat.

Adinekoentzako oinarrizko jarraibide batzuk:

• Ohetik jaiki eta oheratzeko ordutegi finkoa izatea.
• Norberaren higieneari eustea etxetik atera behar bagina bezala. Dutxak, higiene pertsonala, arropaz aldatzea, etab., egun osoan pijamarekin ez egotea.
• Otorduen ordutegiei eustea, eta edaten dugun janari kopurua pixka bat jaisteko aukera baloratzea (ez da beharrezkoa kalera irten eta ahalegin handiagoa egingo bagenu bezalako kopurua).
• Etxean paseatzeko ohitura hartzea, eta adinekoari bere ariketekin laguntzea, bere ongizate fisikoa errazteko.
• Telebista egun osoan piztuta ez izatea, eta egunero gai bera entzutea saihestea, baliteke lasai egoten ez laguntzea.
• Egunero, senideren batekin harremanetan egotea telefonoz. Adinekoak senideekin eta haien belaunaldiko lagunekin komunikatzea bezain garrantzitsua da haien zaintzapean dauden pertsonek familiako gainerakoekin komunikazioa izatea. Horretarako, elkar ikusteko aukera ematen duten komunikabideak erabiltzea gomendatzen da (bideokonferentziak).
• Gizartearen eta familiaren babesa oso garrantzitsua da guztiontzat. Zaintzailea zaintzea eta laguntzea funtsezkoa da isolamendu-une honetan.
• Adinekoentzako distrakzio posibleak: karta-jokoa, dominoa, letra-zopa, irakurketa..., adineko pertsonarentzat interesgarriak izan daitezkeen elkarrizketa-gaiak ateratzea, hala nola bere herria, haurtzaroan egiten zuena, bizitza nola irabazi duen …, irribarre eginarazten dioten gauza atseginak gogoratzen saiatzea.
• Konfinamendu honetan zehar izaera alaia eta atsegina gal ez dadin saiatzea; izan ere, etsipen, tristura edo haserre uneetan erortzea arrisku arrunta da, baina are gehiago adineko pertsonentzat, baliabide teknologiko zein etorkizunari begira esperantzarekin baliabide gutxiago baitituzte.

GAKOAK:

• Autozaintza fisikoa eta emozionala
• Familia- eta gizarte-harremanak izatea
• Kontzientzia eta enpatia

Une honetan dugun egoera edozein dela ere, oso kontuan hartu behar dugu AUTOZAINTZAREN beharra; izan ere, hori egin ezean, gure inguruari lan eta kezka gehiago emateko arriskua dugu. Eta gogoeta horietako batzuk errepikakorrak izan badaitezke ere, ez da komeni gogoratzea arduratsuak izan behar dugula eta laguntzeko prest egoten saiatu behar dugula, laguntzeko beharrean, ahal den neurrian.

Lehenik eta behin, osasun-larrialdiko egoera erreala aitortu eta onartu behar da. Eta gure etxeetan konfinamenduaren aurrean:

• Ahal ditugun ohiko ohiturak mantentzea, beharrezkoak ez diren arriskuak saihestuz.
• Egoera berriari erantzungo dioten errutinak sortzea, batzuk eta besteak planifikatuz.
• Higiene ona mantentzea, bai pertsonala, bai gure etxebizitzakoa.
• Eguneroko ariketa fisikoa planifikatzea, gure ezaugarri fisikoetarako egokia.
• Elikaduraren inguruko errutina zorrotza ezartzea, bai otorduetako orduei dagokienez, bai jan behar ditugun elikagaiei dagokienez, konfinamendu-egoera horretan.
• Gure familia-, gizarte- edo auzo-inguruneko pertsonekin harremanetan egotea (telefonoz, telematikoki, etab.). 

Gogoratu:

• Normala da beldurra izatea, triste eta kezkatuta egotea. Denok gaude eguneko une ezberdinetan.
• Triste bazaude, negar egin; eta, gero, jarri musika, zure etxe osoan entzun dezazun, eta dantzatu, nahi baduzu.
• Atseden hartu behar duzunean.
• Datorren urteko oporrak planifikatzen has zaitezke.
• Zure etxebizitzako pinturaren hurrengo kolore-aldaketekin amesten has zaitezke, edo altzariak beste modu batera konbinatzen, dirua gastatu beharrik gabe.
• Berriro amets egin dezakezu aspaldidanik egiteke dituzun gauzekin …
• Pentsatu zurekin bizi den pertsonak zuk dituzun beldur, segurtasun falta eta kezka berberak dituela; horregatik, saiatu enpatikoa izaten etxean egoera gatazkatsuak ulertzeko eta saihesteko.
• Eta kontatu nola egiten ari zaren. Batzuetan ideiak beste pertsona batzuei eman diezazkiezu. Kontatu zure sentimenduak eta emozioak, zure senide eta lagunek jakin dezaten nola bideratzen ari zaren eta, batez ere, nola aurre egiten diozun zoritxarrari.
• Denok elkarrekin indartsuago aterako gara egoera honetatik.

GAKOAK:

• Errealitatea egokitzea
• Errealitate berriari aurre egiten laguntzea 

1. Erlatibizatzea. Egoera zailak izango dira, pertsona bakoitzak bere errutinak eta ezarritako gauzak egiteko modua dituelako; baina, gehienetan, ez dira gai transzendentalak. Garrantzitsua da gogoratzea egoera iragankor baten aurrean gaudela eta guztiok egin behar dugula lan ahalik eta atseginena izan dadin, ahal den neurrian, sortzen diren gatazkak erlatibizatuz.
2. Etxeko lanak banatzea, indarguneak eta bakoitzak etxeko lanekiko duen jarrera kontuan hartuta.
3. Etxean jarraituko diren ordutegiak ezartzea, ikasketa-orduak errespetatuz, unibertsitateko irakasleren bat egonez gero, eta telelanekoa, lan-modalitate hori erabiltzen ari bada.
4. Uneak partekatzea. Etxera itzultzeak eta familian konfinatuta egon beharrak normalean izaten ez den denbora partekatzeko aukera eman dezake. Elkarrekin jatea, filmen bat ikustea, mahai-jokoetan jolastea, etab. Une eta jarduera horiek, eguna igarotzen laguntzeaz gain, familia hurbiltzen lagun dezakete.
5. Besteengandik ikastea. Aurreko puntuari dagokionez, une egokia izan daiteke batzuek besteengandik ikasteko, egun hauetan ikas baitaiteke janaria prestatzen, lisatzen, teknologia berriak erabiltzen eta abar, irakaslea etxean izanda.
6. Pertsona bakoitzaren intimitate-uneak errespetatzea. Pertsonok gure intimitate-espazioak eta -uneak behar ditugu; eta, beraz, garrantzitsua da bakoitzaren espazioak errespetatzea. Ulertu behar dugu etxean elkarrekin egoteak ez duela esan nahi denboraren %100 elkarrekin egon behar dugunik.
7. Egiteke dauden gaiak antolatzea. "Etxera itzultzeko" denbora hori une egokia izan daiteke egiteke dagoen zerbait berrantolatzeko (balio ez duten/nahi ez diren arropa zaharrekin armairua garbitzea, etxean konponketaren bat egitea, etab.), baita duela urte batzuetako argazkiak/bideoak ikusteko aukera ere, garai horiek gogoratzea atsegina izan ohi baita.

GAKOAK:

• Akordioak egitea ikasketa-/ikaskuntza-denborei buruz, erabili beharreko baliabideei buruz (pantailak bai, pantailak ez), sustatu beharreko entretenimendu-motei buruz,
• Etxeko lanak eta seme-alaben zaintza eta arreta banatzea

 Funtsezkoa da familiek eguneroko errutinak egiteko irizpideak bateratzea. Horretarako, familia-unitatea osatzen duten pertsona guztiak partaide egin behar dira, haien adina edozein dela ere.

Lagungarria izan daiteke taula bat sortzea, honako hauek zehazteko:

• Etxeko lanak: pertsona bakoitzak nahi dituen eta/edo egin ditzakeen zereginak identifikatuko ditu, bakoitzaren adina kontuan hartuta. Egin beharreko zeregin eta ordutegi guztiak kartoi mehe batean idaztea.
• Gosari, bazkari, askari eta afarien ordutegiak, ohiko ohiturak mantentzen saiatuz.
• Higiene pertsonala: eguneroko higienea mantentzea, eta komunak erabiltzeko txandak adostea bakarra dagoen etxeetan.
• Telelanerako eta eskolako lanetarako ordutegien banaketa.
• Familiako eta banakako aisialdiko ordutegiak: komeni da teknologia erabiltzeko erabiliko dugun denbora adostea, hau da, tableta, ordenagailua, telebista …
• Ariketa fisikoa: egunero ordubete dedikatzea (dantza, zumba, oztopo-lasterketak korridoreetan, gimnasia …).
• Aire zabalean: kontuan hartuta haurrek pilak aire zabalean kargatu behar dituztela, balkoiak, terrazak, leihoak … erabili behar dituztela egunero gutxienez ordubete egoteko.

Gogoratu: 

• Garrantzitsua da familiek ulertzea haurrek helduen laguntza behar dutela, bakean bizitzeko arauak eta ohiturak ezarriz.
• Haurrek une bakoitzean sentitzen dutena adierazteko erraztasunak ematea.
• Haien lekuan jarri behar dugu, egoera horrek beldur asko sortzen baitizkie.
• Heriotza beren buruetatik planifikatzen dute; horregatik, garrantzitsua da kezkatzen edo beldurtzen dituzten gaiei buruz hitz egitea.
• Funtsezkoa da haurrek eta nerabeek teknologia berrien bidez harremanak izatea beren senideekin eta lagunekin.

SEME-ALABA BAKARRA DUTEN FAMILIAK:

GAKOAK:

• Pantailen abusua saihestea
• Haurrarekin jolastea
• Haurren erreferenteak bilatzea.

Gaur egun, nahiko ohikoak dira seme-alaba bakarra duten familiak. Garrantzitsua da haur horiek, aitarekin eta/edo amarekin etxean daudenak, denbora luzez bideojokoekin, makinekin eta abarrekin bakarrik jolastea saihestea.

Egoera horretan, gomendagarria da, seme-alabak dituzten familietan adierazitako guztiaz gain, haurren erreferenteak bilatzea bideo-deien bidez, bitarteko telematikoen bidez espazioak sortzea, ikusi, hitz egin eta jolasteko aukera izan dezaten, helduen interferentziarik gabe. Jolasak asmatzeko eta sortzeko aukera bat da, sormena garatzeko.

Oso garrantzitsua da haurren isolamenduari aurrea hartzea; beraz, aitaren eta amaren ardura da espazio horiek erraztea eta, aldi berean, gainbegiratzea. 

Konfinamendu-egoeran dauden haurren erreferenteak errazteko dekalogoa.

Erabilgarria izan daiteke 3-4 urtetik 10-11 urtera arte.

Amak eta aitak adingabearen adinera eta banakako heldutasun-mailara egokitu beharko dute. 

1. Haurrari egoerari buruzko informazioa ematea:

• Haurrarekin hitz egin eta bere adinerako ulergarriak diren baldintzetan osasun egoera azaltzea.
• Haur txikiagoekin "kalean oso zomorro txikia dago, ikusten ez dena... eta denak etxetxoan egonda, ezin digu minik egin, bat ere ez" bezalako esamoldeak.
• Bere garaian umeekin hitz egin bazen ere, mezu hau gogorarazi nahi dizuegu, beti modu positiboan. 

2. Lagunekin telefonoz harremanetan jartzea:

Ikastetxeko edo ikastolako ikaskideen gurasoekin hitz egitea eta egunero dei bat edo bi egitea haien artean hitz egiten saiatzeko. Motibazio txikia izanez gero, saiatu ohitura horri eusten, ona baita haientzat telefonoaren beste aldean beste haur bat dagoela jakitea. Presentzia hori sentitzea positiboa da, bien artean ia interakziorik ez badute ere. Bizitza arruntean askotan ez dakit ez duten entzuten edo ez ikusiarena egiten, itxuraz edo benetan, baina horrek ez du esan nahi kontaktu hori garrantzitsua ez denik. Beren adineko edo hurbileko lehengusinei ere aplikatzeko modukoa izatea. 

3. Ikus-entzunezko kontagailu telematikoa lagunekin

Jarduera bera, baina bideo-dei bidez, Skype..., horretarako aukerarik badago. 

4.  Beste haur batzuekiko ikusizko harreman erreala:

Etxeko leiho, balkoi edo terrazetatik ikusteko moduan dauden beste haur batzuk, ezagunak izan ala ez, ikusten saiatzea. Gurasoekin komunikazioa sustatzea, haiek agurtuz, irribarrez eta, ahal bada, hitzen batez. Adingabeak horretan partaide bihurtzea.

5. Telebista:

Haurrak ateratzen diren edo parte hartzen duten adinari dagozkion programak ikus ditzaten bultzatzea. Gauza hauei buruz galdetzea: zer egin duten edo zer esan duten, arropa, arreta pizten duen zerbait... Haur horien xehetasun txikietan ere arreta jar dezaten saiatzea. 

6. Musika, abestiak eta dantza:

Egunero adingabearekin disko, irrati, Internet eta abarretako haurrentzako abesti bat entzun eta haurrarekin abestu eta dantzatu. Adingabeek abesten badute, are hobeto. 

7. Adierazpen gastronomikoa eta joko interaktiboa:

• Haurra animatu egunero marraztera eta koloreztatzera bere gelako, atariko, auzoko edo familiako haur bat.
• Aitak eta amak, amaitutakoan, esan diezaiokete: "Zer esango zenioke x..." eta "zer erantzungo zenioke" interakzio bat simulatuz.
• Keinuak erabiltzeak (halakorik ez badago, esku gisa egin daitezke) elkarreragina errazten du, eta adingabearen fantasia hedatzen du unean bertan asmatutako dinamiketan. 

8. Helduen jarrera ludikoa:

• Aitaren edota amaren alde "infantil" eta sortzailea indartzea, jolasen bidez, biak semearen edo alabaren pareko roletan kokatuz.
• Hainbat aldiz jolastea haiekin, ahal dela, bai modu arautuan, bai arautu gabe. 

9. Nutrizio emozionala:

Maitasuna eta afektua eskaintzea, bai eta adingabearen edozein jokabide indartzeko hitz positiboak ere. Haiei ahoz eta ez ahoz transmititzea haienganako maitasuna. 

10. Itxaropen positiboa:

• Oso garrantzitsua izango da egoera hori konpontzeko itxaropen positiboa helaraztea.
• Txikienekin erlatibizatzea eta bereziki datuak eta informazioa ematea
• Adinekoen aldekoa eta positiboa (8-10 urte).
• Horretarako, albistegien gaineko nolabaiteko kontrola gauzatu beharko da: horiek murrizten saiatu, zerbait zaila ikusten duten azaldu, eta abar.
• Eguna lasai eta lasai amaitzea, eta gogoraraztea aldi baterako egoera dela eta laster pasatuko dela, nahiz eta orain pazientzia pixka bat izan.

GAKOAK:

• Seme-alabekin negoziatzea; garrantzitsuak dira
• Konfrontazioa oihuka saihestea; heldutasuna ematea
• Distantziak eta erritmoak errespetatzea 

Seme-alabekin negoziatzen saiatzea, eguneroko denborak, errutinak eta zereginak izango diren bezala. Ezinbestekoa da gogoratzea gurasoek autoritatea izaten jarraitzen dutela, eta seme-alabek errespetatu egin behar dutela, baina haiek ere etxearen eta elkarbizitzaren zati garrantzitsua dira. 

Nerabeentzat zaila da konfinamendu-errealitate hori jasatea; haientzat garai horretan lagunak behar dituzte, sozializazioa ezinbestekoa da, eta hormonen zalapartak, hala nola jarduera fisikorik ezak, antsietate handiagoa eta umore txarragoa izatera eramaten ditu.

Gogoratu: 

• Jakin behar da konfrontazioak saihestezinak izango direla.
• Adierazten dituzten hitz desatseginak ez daude gurasoen aurka zuzenduta; aitzitik, etxetik ezin ateratzeagatik, lagunekin fisikoki ezin egoteagatik eta gosea kentzeko uneak ezin edukitzeagatik dagoen ezintasunaren eta amorruaren ondorio dira.
• Ez sartu borrokan nerabeekin oihuka. Gurasoak pertsona helduak dira, eta, horregatik, lasaitasunaren eta autokontrolaren eredu izan behar dute, nahiz eta batzuetan oso zaila izan. Horrela, nerabeak beren kabuz konturatuko dira pasatu direla.
• Garrantzitsua da distantzia errespetatzea, baina ez hurbiltasun afektiboa galtzea.
• Nerabeentzat ere errutinak oso garrantzitsuak izango dira; horregatik, ezinbestekoa izango da kontuan hartzea eta iritzia galdetzea etxean eta familian egingo diren errutina berriak prestatzerakoan.
• Garrantzitsua da aisialdiko une komunetara gonbidatzea, eta, aldi berean, beren logeletan bakarrik denbora gehiago igarotzeko aukera ematea. Ariketa fisikoa egiteko, desfogatzeko eta familian edo banaka egin daitezkeen erlaxazio-errutinak sustatzeko ideiak sortzen laguntzea.
• Guraso gisa zorrotzagoak izaten saiatzea. Ez da hazkuntza estiloak eztabaidatzeko aukera, ezta markatu beharreko mugak ere. Garrantzitsuena koherentzia bat mantentzea da. Garrantzitsua da nerabeak mezu bakarra jasotzea berarekin bizi diren pertsona helduen eskutik.
• Kontuan izan nerabeak "beste planeta batean" bizi direla, beste erritmo, estilo eta iritzi batzuk dituztela. Hau aukera bat da haiek entzuteko, presarik gabe.
• Ez pentsatu. Oraina inoiz baino gehiago bizitzea, gure senideekin kalitatezko denbora partekatzen saiatzea.
• Nerabeei gogorarazi 116111 (Zeuk Esan) telefono anonimoa eta doakoa dutela, eragiten dien edozein gairi buruzko ezinegona, kezkak, beharrak, frustrazioak edo beldurrak adierazi behar dituztenean. Talde profesional bat saiatuko da orientatzen.

GAKOAK:

• Bizikidetza-arauak adostea
• Ahaleginak ezagutzea 

Egoera hori edozein familia eta pertsonarentzat erronka bada, are handiagoa da pertsona gehiagok osatutako familientzat, eta, gainera, espazio txiki batean bizi direnentzat.

Seme-alabak dituzten familiei buruzko jarraibide guztiez gain, egoera horretan bereziki komenigarria litzateke jokabide-ereduak adostea eta ezartzea. Pertsona guztien artean arauak adostea, guztien artean arau horiek errespeta daitezen, baita guztiek egunero ikusten duten poster batean idatziz jasotzea ere, eta, horrela, bakoitzak bizikidetzari egiten dion ekarpena balioetsi ahal izatea.

Hemen sartuko lirateke saihestu behar diren besteentzako jokabide gogaikarriak, baita besteen bizitza hobetzen duela dakigun eta egiteko konpromisoa hartzen dugun oro ere.

Bizikidetzarako jarraibideak adostasunez biltzea eta ezartzea, guztien konpromisotik eta lankidetzatik abiatuta, besteak beste:

• Jaikitzeko eta oheratzeko ordutegia (adinaren arabera ordu desberdinak izan daitezke).
• Bainua goizetan erabiltzeko txandak.
• Etxeko lanak antolatzen laguntzea.
• Zein espaziotan egingo dituen bakoitzak bere eskolako edo laneko zereginak.
• Bi pertsonak espazio bera partekatzen badute zereginak egitean, errespetatu isiltasuna, lan egin ahal izan dezaten eta, behin lana amaituta, gelatik atera daitezen.
• Adineko anai-arrebak badaude, txikienekin elkarbizitzan egin dezaketen ekarpena baloratzea.
• Telebistaren erabilerari buruzko akordioak. Mugikorrak, senide eta lagunekin harremanetan egoteko aukera ematen duten ordenagailuak.
• Baterako jardueraren bat egiteko eguneko unea.
• Egoera batzuetan, baliteke etxeko espazioak berrantolatzea.
• Garrantzitsua da une bat izatea pertsona bakoitzak bizikidetzari egiten dion ekarpena baloratzeko eta indartzeko, bakoitzak bere burua husteko eta kexak adierazteko, gainerakoek entzuten duten bitartean, bizikidetza hobean aurrera egiteko moduak bilatzeko.
• Onartu denok egiten ari garen ahalegina, bizikidetza zailtzen duten jokabideak hobetuz eta aldatuz.

GAKOAK:

• Semearen edo alabaren ongizatea lehenestea
• Bi gurasoekin kontaktua ziurtatzea 

Bikotea hausten denean, lehentasunezkoa da haurrek harremana izatea bizi ez diren gurasoarekin.

Isolamenduari eusteko irizpidearen gainetik zaintza partekatuaren errespetua lehenestea erabakitzeran, informazio kontraesankorrak daude Justizia Ministerioaren, epaileen, abokatuen eta abarren artean.

Familia Bitartekaritzako Zerbitzuak lehentasunezkotzat jotzen du alarma-egoera errespetatzea eta familiaren osasuna lehenestea. Jakitun eta defendatzaile izanik seme-alabek bi gurasoekin duten harremana oso garrantzitsua dela, une honetan, osasuna guztiaren gainetik dago, eta, beraz, osasun-alarmako egoera honetan, lehentasunezkotzat jotzen dugu konfinamendua mantentzea eta errespetatzea.

Bi gurasoek lankidetzan jardun beharko dute, familia-komunikazioa eta -harremana errazteko konpromisoan oinarrituta. Konpromiso hori egunero egin daiteke adingabeekin bizi ez denarekin, bide telematikoaren, telefonoaren eta abarren bidez.

Salbuespen egoera bizi dugu, beraz, eta garrantzitsua da egoera berrira egokitzea, seme-alabei ahalik eta normaltasun handiena bermatzen saiatuz.

GAKOAK:

• Errutinak mantentzea
• Zaintzaileekin enpatizatzea eta haien alde egitea

Premia bereziak dituzten pertsonak elkarrekin bizi diren familiak, ez bakarrik buruko gaixoak dituzten familiak. Horri dagokionez, funtsezkoa da pertsona horien oinarrizko premiak asetzea, ahal den neurrian, zituzten errutinak (ordutegiak, elikadura, lo egiteko denbora, higienea...) jarraitzen saiatuz, eta hori ez da erraza oraingoa bezalako une batean. Jakina, pertsona horien mugak oso aldakorrak dira, eta hori bereziki garrantzitsua da ulertzeko zailtasunak dituzten pertsonengan, kanpoko munduarekin harremanetan daudenengan... eta denbora luzez etxean konfinatzea oso antsiogenoa zaie.

Kasu horietan oso garrantzitsua izan daiteke beraiekin kalera ateratzea paseo bat ematera, betiere Covid-19ri lotutako patologia arriskutsurik ez badute. Horretarako, onena espezialistarekin harremanetan jartzea da, eta pertsona horrekin etxetik ateratzeko aukerari buruzko iritzia eman diezagula, eta neurri hori positiboa bada, txosten/ziurtagiri txiki bat egin diezagula, behar izanez gero agintaritza eskudunari erakutsi ahal izango dioguna. 

Egia bada ere pertsona horien senideak trebatuta daudela horiei arreta ematen, konfinamendu-egoera berria da, eta haiekin zituzten errutina asko nahasten ditu (paseoak, igerilekura joatea, eguneko zentroa, fisioterapia...), eta, beraz, beharrezkoa da egokitzapenak egitea eta laguntza bilatzea.

Etxean mendekotasuna duten pertsonak isolatuta ditugun familientzako aholkuak aplika ditzakegu, zaintzaren zama arintzeko. Horien artean:

• Ohetik jaiki eta oheratzeko ordutegi finkoa izatea.
• Edo norberaren higieneari eustea etxetik atera behar bagina bezala. Dutxak, higiene pertsonala, arropaz aldatzea, etab., egun osoan pijamarekin ez egotea.
• Otorduen ordutegiei eustea, eta edaten dugun janari kopurua pixka bat jaisteko aukera baloratzea (ez da beharrezkoa kalera irten eta ahalegin handiagoa egingo bagenu bezalako kopurua).
• Etxean paseatzeko ohitura hartzea, eta adinekoari bere ariketekin laguntzea, bere ongizate fisikoa errazteko.
• Edo telebista egun osoan piztuta ez izatea, eta egunero gai bera entzutea saihestea, baliteke lasai egoten ez laguntzea.
• Egunero, senideren batekin harremanetan egotea telefonoz. Garrantzitsua da gaixorik dauden pertsonak senideekin eta haien belaunaldiko lagunekin komunikatzea, baita haien zaintzapean dauden pertsonek familiako gainerakoekin komunikatzea ere. Horretarako, elkar ikusteko aukera ematen duten komunikabideak erabiltzea gomendatzen da (bideokonferentziak).
• Gizartearen eta familiaren babesa oso garrantzitsua da guztiontzat. Zaintzailea zaintzea eta laguntzea funtsezkoa da isolamendu-une honetan.
• Gaixoentzako distrakzioak: karta-jokoa, dominoa, letra-zopa, irakurketa...
• Konfinamendu honetan zehar izaera alaia eta atsegina gal ez dadin saiatzea; izan ere, etsipen, tristura edo haserre uneetan erortzea arrisku arrunta da, baina are gehiago gaixoentzat.

GAKOAK:

• Osasun-langileen jarraibideei jarraitzea
• Familiari alarmismorik gabeko egoera azaltzea
• Etengabeko komunikazioa eta maitasuna transmititzea kutsatutako pertsonari, isolatuta egon behar baitu.

Osasun arloko profesionalen argibide guztiak ahalik eta lasaitasun handienarekin jarraitzea, eta haurrei azaltzea zer gertatzen den alarmismorik gabe.

Covid-19ri positibo eman dion pertsonak bakarkako gela bat eta bere bainugela okupatzeko aukera duen etxebizitzetan, errazagoa izango da une horretatik aurrera partekatuko diren espazioak eta pertsona horrek bakarrik erabiliko dituenak zehaztea.

Aukera hori bideragarria ez bada, etxebizitzaren espazioak edo baldintzek horretarako aukerarik ematen ez dutelako, familia osoak jakin behar ditu jarduteko jarraibideak. Horretarako, guztion artean egindako poster bat egin liteke (bereziki etxeko haurren laguntzarekin), ikusteko moduko espazio batean jartzeko (hozkailua, pareta...), eta une horretatik aurrera jarraitu beharreko bizikidetza-jarraibideak adierazteko.

Isolatutako pertsonari dagokionez, nahiz eta distantziak mantendu behar diren, funtsezkoa da harekiko ahozko kontaktua erraztea, eta, ahal bada, ikusmenezkoa, baliabide telefoniko edo telematikoen bidez, abandonatuta senti ez dadin, eta babes eta maitasun guztia helarazteko.

GAKOAK:

• Lanaldiak eta atsedenaldiak antolatzea eta bereiztea
• Erantzunkidetasuna
• Aisia partekatuko familia-espazioak sortzea

Bakarrik nahiz lagunduta bizi, garrantzitsua da hasierako eta amaierako lan-ordutegiak antolatzea, dagozkien etenaldiekin. Lanerako leku egoki bat egokitzea, ahalik eta distrakziorik gabe.

Pertsona helduak telelanean aritzen diren eta seme-alabak dituzten etxeetan, erantzunkidetasuneko aparteko ahalegin bat egin beharko da, biek familiaren zaintza lanarekin uztartu ahal izateko. Lan hori aurrera eramateko txandak ezartzea da aukera on bat.

Garrantzitsua da haurrekin hitzartzea gurasoek, lanean ari direnean, denbora eta espazioa errespetatzen dituztela, eta haien lankidetza modu positiboan indartzea, egunean zehar familiako kide guztiek parte hartzeko moduko familia-jarduerak egingo diren uneak bilatuz.

GAKOAK:

• Laguntza bilatu: oinarrizko gizarte-zerbitzuak eta Guztion artean sarea

Familiartekoekin, lagunekin eta kanpoko pertsonekin egunero harremanetan egotea oso garrantzitsua da, batez ere bakarrik bizi diren pertsonentzat, erabateko isolamendua saihesteko.

Ez badago norengana jo, telefono-baliabiderik edota  baliabide telematikorik ez badago, edo diru-sarrera nahikorik ez badago, udaletako oinarrizko gizarte-zerbitzuetara edo Eusko Jaurlaritzako sailak abian jarritako Guztion Artean Sarera jotzea gomendatzen da. Telefonoa: 945 22 22 22.