Izadi Jakintza»Izadi jakintza

Gizakiaren iraitz aparatua

LABURPENA: Gizakiaren iraitz aparatua bi giltzurrunez, bi ureterrez, gernu maskuri batez eta uretra batez osatua da. Aparatu honen bidez irazten da odola eta kanporatzen dira hondakin metabolikoak, eta aparatu hau da, halaber, zelulaz kanpoko isurkariaren ioi sustantzia gehienen kontzentrazioa erregulatzen duena (kontrola gauzatzen duena alegia). Iraizketa banakoa nefrona da; nefronan giltzurrun korpuskulua –glomeruluaz eta Bowmanen kapsulaz osatua– eta giltzurrun tubulu bat –hodi ertzatu proximal batez, Henleren heldulekuaz eta hodi ertzatu distalaz osatua– bereizten dira. Odola glomeruluan zehar irazten da, presio hidrostatikoaren aldaketen eraginez, eta irazkin gehiena giltzurrun tubuluak berriro xurgatzen du difusioz eta garraio aktiboaren bidez. Hondakin gisa gelditzen den isurkaria –gernua–, berriz, zenbait hodi biltzailek jasotzen dute eta, maskurira iritsi ondoren, gorputzetik kanpora egozten du uretrak.

Sarrera

Animalien erreinuko iraizketa sistemetan konplexuena eta antolakuntza maila gorena duena ugaztunen giltzurruna da , eta horien artean gizakiarena. Beste atal batean animaliek beren hondakin gaiak iraizteko baliatu dituzten bideak zeintzuk diren aztertu dira , baina gizakiarena gelditu da aztertzeke , eta hori da , hain zuzen , atal honen aztergaia..

Gizakian , beste zenbait ornodunetan bezala , larruak ( izerdi guruinek ), birikek eta txegoste aparatuak ere parte hartzen dute hondakin metabolikoak kanporatzeko zereginetan ; birikek ura eta CO iraizten.

2.. ituzte , eta izerdiak gernuaren osagai berberak ditu , osagaien kontzentrazioa bietan desberdina den arren. Hala ere , giltzurruna da odola irazteko , gai jakin batzuk berreskuratzeko eta hondakin isurkaria ( gernua ) kanpora egozteko zereginetan organo eraginkorrena.

Gizakiaren iraitz aparatuaren anatomia ( 1. eta 2. irudiak )

Gizakiaren iraitz aparatua ondoko atalez osatua da: bi giltzurrun, bi ureter, gernu maskuri bat eta uretra bat (1. irudia).

Giltzurrunak dira iraitz aparatuko organo nagusiak; han sortzen da gernua. Egitura pareak dira, babarrun tankerakoak; 10 bat cm luze izaten dira, eta abdomen barrunbean daude kokatuta, diafragmaren azpian, aortaren alde banatan. Giltzurrunak bi gune ditu, mikroskopioaren laguntzarik gabe bereizgarriak: kanpoaldea edo giltzurrun azala, eta barnealdea edo muina. Gune hauek ez dute lodiera bera gainerako ugaztunmotetan; habitataren idortasuna (ur baliabideak) edo muinaren bilakaera zenbatekoa den, halakoak izango dira giltzurrun azala eta muina. Giltzurrun azala geruza bikortsu bat da, gorri arrea, eta ertz ganbilaren azpian dago; muina, berriz, argiagoa da, eta ildoduna. Bi gune hauek badute zerikusia giltzurrunean nefronek duten kokaerarekin; nefronak dira giltzurrunaren irazketa banakoak.

Giza giltzurrun bakoitzak baditu milioi bat nefrona baino gehiago; 50-55 mm izaten dira luze, eta mikroskopioz ikus daitezke.

Nefronen osagaiak giltzurrun korpuskulua eta giltzurrun tubulua dira.

Giltzurrun korpuskuluaren osagaiak hauek dira: Bowmanen kapsula –podozito izeneko epitelio zelula berezituez estalia–, giltzurrun tubuluaren gune barne-hutsa osatzen duen kaliz barne-huts bat eta glomerulua –Bowmanen kapsulak inguratzen duen odol kapilarren esfera itxurako bildukin bat–. Podozitoek irtenune luze batzuk dituzte gainaldean, glomeruluetako kapilar gehienen gainaldea hartzen dutenak. Kapilar hauek arteriola aferenteetan jaiotzen dira eta arteriola eferentearen bidez husten dira (aferentearena baino diametro txikiagoa dute hauek). Arteriolak lobulutxo arteko arteriaren adarrak dira, eta arteria hori giltzurrun arteriatik sortua da. (Lobulutxo arteko arteria esaten zaio giltzurrunaren egituran lobulu txikiak bereizten direlako; organo jakin baten atalak izendatzeko erabiltzen den jenero izena da lobulutxoa, eta kasu honetan nefrona guztiek hodi biltzaile bera drenatzen duten egituraren atala litzateke. “Banako” hauek giltzurrunaren luzetarako epai batean bereiz daiteke, erdialdea muin izpiez osatua dutelako, hau da muinetik atera eta azalean txertatzen diren proiekzio erradialez, hodi biltzaileez osatua).

Giltzurrun tubuluan hiru gune bereizten dira: glomerulu alboko gunea edo hodi ertzatu proximala, Henleren heldulekua –goranzko parte bat eta beheranzko beste bat duena–, eta hodi ertzatu distala. Henleren heldulekuaren goranzko gunea glomeruluaren erroa ukitzeraino okertzen da glomeruluaren inguruan, arteriola aferentearen sarreraren eta arterola eferentearen irteeraren tarteko gune batean; gune horretan hodiaren paretak nukleo asko ditu eta makula trinko izeneko orban lodi bat eratzendu. Arteriola eferentea nefronaren gune proximalak eta distalak inguratzen dituzten eta giltzurrun zainean amaitzen diren kapilar peritubularretan banatuta dago.

Hodi ertzatu distala hodi biltzaile primario bati lotuta dago, eta hau aldi berean, gero eta hodi biltzaile handiagoekin lotuta.

Nefronaren hodiaren paretak epitelio zelulez osaturiko geruza bakar batez osatuak dira, nahiz eta zelulen eta zelula arteko lotuneen egiturak ez diren berdinak eta zeregin desberdinak bete ditzaketen nefronan zehar.

Esan behar da, bestalde, hodi biltzaileak ez direla nefronarenak berez, enbrioi jatorri desberdinekoak baitira.

Bi eratako nefronak daude, kortikalak eta muinaren albokoak; glomeruluak giltzurrun azalean duen kokagunea eta Henleren heldulekuaren sakontasuna dira bi nefrona moten arteko desberdintasunak. Nefrona kortikalek kanpoaldeko azalean dituzte beren glomeruluak, eta heldulekuak oso laburrak dira; muinaren albokoetan, aldiz, azalaren barnealdean daude glomeruluak eta heldulekuak oso sakonera iristen dira. Nefronaren egitura zein den ikusirik, aise ulertzen da giltzurrunaren azalaren eta muinaren arteko aldea; azalak bikor itxura du hark hartzen dituelako bere baitan nefronen glomerulu guztiak eta tubulu proximalen eta distalen atal ertzatu guztiak; muina Henleren heldulekuez eta hodi biltzaileez osatua da, eta ibilbide zuzen samarra egiten dute osagai horiek.

Giltzurrunaren gune ahurraren erdialdean inbutu baten antzeko barrunbe bat dago, giltzurrun pelbis izenekoa. Barrunbe horretan pilatzen da giltzurrunetan eratzen den eta hodiek biltzen duten gernua eta higidura peristaltikoen bidez (giharren uzkurdura bideratzen duten uhin erritmikoak, hodietan gertatu ohi direnak) ureterretara iristen da (giltzurrun bakoitzera bana) ondoren.

Ureterrak 25 bat cm luzeko bi hodi dira, eta giltzurrun pelbisa ureter horien mutur dilatatua da. Ureterrek higidura peristaltikoak egiten dituzte, ureterraren sorburutik, hau da giltzurrun pelbisetik, maskurira bitartean; higidura horiei esker gernua aldika iristen da maskurira, eta ez era jarraituan. Ureterrak uretra zuloetan amaitzen dira, gernu maskurian, eta tolestura sistema bat dute, gernuari atzera itzultzea eragozten diona.

Maskuria mintz gihartsuzkoa da, eta horri esker gernu asko pila daiteke (400 ml) presioa igoarazi gabe; presioa igotzen denean hartzaile berezi batzuk aktibatzen dira, eta hartzaile horiek nerbio bulkadak bidaltzen dituzte bizkarrezur muinaren gune sakrora; han sortzen da gernu egitearen erreflexua, eta barneko esfinterra lasai arazten du; gernu egitearen erreflexua hala ere, borondatezko erreflexu bat da. Maskuritik, uretran zehar, kanpora iristen da gernua, kanpoaldeko uretra zulotik, gizonetan zakila da amaieragunea eta baginaren gainaldean amaitzen da emakumeena. Uretra gihar hodi bat da, mukiz estalia eta 2-6 cm luzea emakumeena, eta giharrez babestutako mukiz estalia eta 20 bat cm luzea gizonarena.Animalien erreinuko iraizketa sistemetan konplexuena eta antolakuntza maila gorena duena ugaztunen giltzurruna da , eta horien artean gizakiarena. Beste atal batean animaliek beren hondakin gaiak iraizteko baliatu dituzten bideak zeintzuk diren aztertu dira , baina gizakiarena gelditu da aztertzeke , eta hori da , hain zuzen , atal honen aztergaia..

Gizakian , beste zenbait ornodunetan bezala , larruak ( izerdi guruinek ), birikek eta txegoste aparatuak ere parte hartzen dute hondakin metabolikoak kanporatzeko zereginetan ; birikek ura eta CO iraizten.

2.. ituzte , eta izerdiak gernuaren osagai berberak ditu , osagaien kontzentrazioa bietan desberdina den arren. Hala ere , giltzurruna da odola irazteko , gai jakin batzuk berreskuratzeko eta hondakin isurkaria ( gernua ) kanpora egozteko zereginetan organo eraginkorrena.SarreraGizakiaren iraitz aparatuaren anatomia ( 1. eta 2. irudiak )Giltzurrunaren fisiologia eta gernuaren sorrera ( 3. irudia )Iraizketaren erregulazioaGernuaren osaeraEritasun aipagarrienak

Giltzurrunaren fisiologia eta gernuaren sorrera ( 3. irudia )

Gernua hiru prozesuren bidez eratzen da: irazketa, berriro xurgatzea eta tubuluen jarioa. Osaera konplexua du, eraketa bera bezala: gai organikoez eta inorganikoez osaturiko disoluzio urtsua da. Odoleko plasmaren araberakoa da gernuaren osaera, odoleko plasmaren arabera gernuaren gai batzuk agertzen ez direlako edo gaien kontzentrazioa aldatzen delako.

Glomeruluetan gertatzen da irazketa, presio hidrostatikoen eta onkotikoen (presio osmotikoa, proteina edukinaren ondoriozkoa) eraginez; berriro xurgatzea eta jarioa, berriz, tubuluetan gertatzen dira, difusio soileko edo garraio aktiboko mekanismoen bidez.Glomeruluetako irazketa: Glomeruluko kapilarrek eta Bowmanen kapsularen paretak bat egiten duten gunean gertatzen da.

Odola giltzurrun arterietatik iristen da giltzurrunetara; arteria horiek arteria adarkatuak dira eta adakartze horren bidez arteriola aferenteak eratzen dituzte. Arteriola aferenteek glomeruluko kapilarretara eramaten dute odola, eta arteriola eferentetik ateratzen da gero. Arteriola eferenteak kalibre txikiagoa du arteriola aferenteak baino, eta horrek presio hidrostatiko handia eragiten du glomeruluaren barnean; presio horrek eragiten du isurkaa kapilarretatik Bowmanen kapsulara (hau da, giltzurrun hodiaren hasierara) irtetea. Isurkaria Bowmanen kapsularen barnera sartuz gero glomerulu iraizkin deritzo isurkariari eta plasmaren osagai berak ditu, molekula pisu handia duten proteinetan salbu. Iraizkinaren osaera plasma ken proteinak izango da.

Prozesu honen ondorioz, iraizkinak odoleko kapilarrak igaro behar ditu (endotelioa eta mintz basala) eta Bowmanen kapsularen epitelioa.

Bowmanen kapsulan zenbat isurkari sartzen den irazketa presio eraginkorrak esangodu. Presio hori indar mekanikoen eta osmotikoen konbinazio bat da, indar nagusia glomerulu barneko odolaren presio hidrostatikoak eragiten duen bultzada da. Bultzada horri aurre egiten diote glomeruluko kapilarren paretaren eta Bowmanen kapsularen paretaren erresistentziak, dagoeneko Bowmanen kapsula barnean dagoen irazkinaren presio hidrostatikoak eta odolaren eta irazkinaren arteko presio desberdintasunak. Irazketa hau ez da hautatze prozesu bat, odolean zelulekin batera agertzen diren proteina plasmatikoen kasuan salbu, eta plasman disolbaturik dauden gaiak irazkinera igarotzen dira ioi (sodioa, potasioa, kloruroa, bikarbonatoa…), gatz, urea, glukosa, aminoazido etab. gisa.

Aurreko eskemaren arabera, argi gelditzen da arteria aferentearen zein arteria eferentearen uzkurketak aldaketak eragiten dituela glomeruluaren presio hidrostatikoan, eta horrenbestez, irazketaren eraginkortasuna ere aldarazten duela. Oro har, nerbio kitzikadurak hein berean uzkurrarazten ditu bi ateriak, eta horrela ez da aldaketarik gertatzen irazketan.

Gizonaren giltzurrun bakoitzean minutuko 125 ml-ko irazketa gerta daiteke glomerulua, 180 l egunean. Horrek esan nahi du, irazten den bolumearen parte handi bat berriro xurgatu behar duela organismoak; hori da nefronaren hodian gertatzen dena.

Berriro xurgatzea: kontuan harturik gernuaren osaera odolaren plasmaren eta glomeruluetako irazkinaren oso bestelakoa dela, irazkinak aldaketa asko jasaten ditu gernua eratu arte egin beharreko ibilbidean zehar; horren arrazoi nagusia da irazkinaren bolumenaren %99 berriro xugartzen dela nefronaren tubuluaren zulotik tubulu inguruko odol hodietara (minutuko 125 ml-ko irazkina badago, kopuru horren 1 ml bakarrik kanporatzen da gernu gisa). Hodi horiek arteriola eferentean sortzen dira; arteriola eferenteak kapilar sare bat eratzen du (kapilar peritubularrak), giltzurrun tubulua inguratzen duena eta tubulutik zenbait gai jasotzen dituena; ondoren, benula gisa elkartzen dira, eta giltzurrun bakoitzetik ateratzen den giltzurrun zainera iristen dira.

Gorputzak irazkinaren osagai gehienak xurgatzen ditu berriro; aldi berean gaien(bereziki potasioa, hidrogenioiak eta amoniakoa) jario bat gertatzen da kapilar peritubular horietatik tubuluaren barnealdera, hodi ertzatu distalaren inguruan, batez ere.

Bi prozesu analogo dira, ez da irazkinaren osaera aldatzen soilik, baizik eta baita haren bolumena ere.

Berriro xurgatzeko mekanismo nagusiak bi hauek dira (4. irudia): difusio soila, ura berriro xurgatzearen ondorioz sorturiko gradientearen aldera (ura osmosi bidez igarotzen da tubulu inguruko kapilarretara, kapilar hauetan gai solutuen kontzentrazioa handiagoa delako), edo garraio aktiboa (berriro xurgatze aktiboa, adibidez, sodio bonba), ura berriro xurgatzen laguntzen duen gradiente osmotikoa eratzen duena aldi berean; garraio aktiboan epitelio zeluletan zehar garraiatzen dira sustantziak, sustantziei isurkari tubular eta betegarriaren arteko kontzentrazio desberdintasunen kontra mugitzeko aukera ematen dieten mekanismo kimikoen bidez, eta gero tubulua inguratzen duten kapilarretara iristendira. Metodo honen bidez, eta energia asko xahutuz, gerta daiteke sustantzia baten kontzentrazioa apala den ingurune batetik (glomeruluko irazketa tubuluaren barnean) bere kontzentrazioa igoko den beste ingurune batera igarotzea (tubulua inguratzen duen kapilarra).

1. Glukosa berriro xurgatzea (1. taula): tubulu proximalean xurgartzen da berriro erabat, garraio aktiboaren bidez, eta beraz gernuan ez da gai honen arrastorik ageri.

Glukosak garraiatzaile espezifikoren batekin bat egiten du, nonbait, eta horrela igarotzen du tubuluko zelulen mintza. Honen antzeko mekanismo baten bidez xurgartzen dira xilosa, fruktosa eta galaktosa ere.

2. Aminoazidoak berriro xurgatzea: tubulu proximalean garraio aktiboaren bidez ia erabat xurgatzen dira berriro, eta horrela gernuan oso kontzentrazio txikia dute. Garraio mekanismoak antzekoak dira egitura beretsuko aminoazido taldeentzat.

3. Proteinak berriro xurgatzea: tubulu proximalean erabat xurgatzen dira berriro, eta ez da aipatzeko moduko arrastorik agertzen gernuan; hala ere, ez da ezagutzen zehatzmehatz proteinak berriro xurgatzeko zein mekanismo baliatzen dituen organismoak.

Irazkina osatzen duten proteina bakarrak molekula pisu apala dutenak dira; gainerakoak odolean agertzen dira.

4. Katabolismo nitrogenodunean sorturiko gaiak berriro xurgatzea eta jariatzea (1.. aula): irazkinaren urearen %40-70 nefronan zehar xurgatzen da berriro, ura berriro xurgatzean sorturiko gradientearen alderako difusio bidez. Azido urikoa era aktiboan xurgatzen da berriro, eta tubuluetarantz jariatzen da gune batzuetan.

5. Sodioa (1. taula), potasioa eta kloruroa berriro xurgatzea eta jariatzea (4. irudia): uraren eta hidrogenioien eta bikarbonatoaren garraioak oso lotura estua du ioi horien mugimenduarekin eta ioien arteko mugimenduarekin, eta horrela lotura estua du gorputzeko ur eta gatzaren erregulazioarekin.

Irazkinaren sodioaren %99 berriro xurgatzen da tubulu proximalaren bidez –batez ere–, Henleren heldulekuaren goranzko atalaren bidez, tubulu distalaren bidez eta hodi biltzailearen bidez, garraio aktiboz; garraio aktiboak aldeko gradientea eratzen du ura eta kloruroa berriro xurgatzeko, eta sodioaren mugimenduak era pasiboan jarraituz garraiatzen da. Sodioa berriro xurgatzeko prozesua aldosterona izeneko hormonak kontrolatzen du.

Potasioa berriro xurgatzeko prozesua aktiboa da tubulu proximalean, eta tubulu distalean jariatzen da; jario hori sodioa berriro xurgatzean sodioa bere kontrako norabidean doan potasioarekin trukatzearen ondorioz gertatzen da.

6. Hidrogenioiak eta bikarbonatoa berriro xurgatzea eta jariatzea: hidrogenioien eta bikarbonatoaren mugimenduak elkarri oso lotuta daude, eta zerikusia dute orobat zelulaz kanpoko isurkarien pHarekin, eta horrenbestez azido-base orekan eragina dute. Bikarbonatoa CO 2 moduan difusioz xurgatzen da berriro. Lipidoetan oso solugarria denez, oso erraz igarotzen du zelula mintza.

Hidrogenioiak tubulu proximal eta distalera eta tubulu biltzailean jariatzen dira, sodio trukearekin loturik.

7. Kaltzioa eta fosfatoa berriro xurgatzea: kaltzio ioiak berriro xurgatzeko prozesua aktiboa da, eta aldiz anioi askok gradientearen aldera egiten dute; fosfatoa, ordea, era aktiboan xurgatzen da berriro, tubulu proximalean bereziki, anioia izan arren. Giltzurrun gaineko azalean eratzen den hormona bati esker, paratohormonari esker hain zuzen, kaltzio gehiago xurgatzen da eta fosfato gutxiago.

8. Ura berriro xurgatzea: ur kopuru gehiena (%80) xurgatzen da berriro, difusioz, zenbait solutu berriro xurgatzean eratzen den gradiente osmotikoaren ondoriozko difusio bidez. Gainerako ura ere xurgatu egin daiteke, zelulaz kanpoko isurkarien egoera zein den, haren arabera; horrela, barne ingurunearen arabera gernu hiperosmotiko gisa edo gernu hipoosmotiko gisa jaria daiteke. Gernuaren kontzentrazioa eta diluitzea korrontearen kontrako mekanismo baten bidez gertatzen da, eta horrela ura eragile osmotikoen arabera higitzen da eta ez garraio aktibo bidez.

Iraizketaren erregulazioa

Hiru kontrol sistemak erregulatzen dute barne jariakarien bolumena eta kontzentrazioa: hipotalamoko egarriaren gunea, ADH hormona antidiuretikoa eta angiotensinaaldosterona sistema.

Odolean disolbatuta dauden gaien kontzentrazioa igotzen bada, eta presio osmotikoak gora egiten badu, presio osmotikoaren hartzaileek (osmohartzaileak) informazio jakin bat igortzen dute hipotalamoko egarriaren zentrora eta informazio horren erantzun gisa egarria sortzen da; horrela ura odolera igarotzen da hestearen bidez eta odola diluitu egiten da, eta gero inhibitu, egarriaren zentroan.

Hormona antidiuretikoa (ADH) edo basopresina hipotalamoan sortzen da osmohartzaileen kitzikaduraren erantzun gisa, eta tubulu distaleko zelulei eta hodi biltzaileei eragiten die, urari buruz irazkorragoak bihurtzen ditu; ADH jarioa txikia bada, paretak irazkaitzak dira urari buruz, eta horrela gernua diluituta agertzen da. ADH jariatzean ur gehiago xurgatzen da berriro eta gernua kontzentratuagoa da; beraz, ADH jariatzen da ura galdu behar ez denean eta inhibitu egiten da ur gehiegia murriztu behar denean.

Odolaren presioak bat-batean behera egiten badu (hemorragia batean adibidez), renina izeneko entzima bat askatzen da arteriola aferenteetan, eta entzima horrek katalizatzen du angiotensinogeno proteina angiotensina (proteina hodi uzkurtzailea) bihurtzen duen erreakzioa. Angiotensinak arteriolak uzkurtzen ditu –arteria presioa igotzen du–, odol gutxiago iristen da giltzurrunera, gernuaren irazketa eta genesia –urik eta gatzik ez kanporatzea– murrizten dira, gilzurrin gaineko azala aktibatzen da eta aldosterona jariatzen hasten da; horri esker sodio ioi gehiago xurgatzen dira berriro giltzurrun tubuluetatik odolera, ura xurgatzen da berriro eta odolaren bolumena igotzen da.

Gernuaren osaera

Gernua, sortzen den unean, odol plasmaren antzeko isurkaria da, zelula osagaiak eta proteina plasmatikoak kendu zaizkion plasmaren antzeko isurkaria, baina gorputzetik kanpora isurtzen denean oso bestelako osaera bat du: organismoarentzat baliagarriak izan daitezkeen gaiak desagertu dira (berriro xurgatu dira) eta baliogabeko gaiak bakarrik kanporatzen dira. Irazkin egokituaren osagaiak, hau da, gernuaren osagaiak ura (%96), hondakin nitrogenodunak (%2,5, batez ere urea), gatzak (%1,5) eta beste gai batzuen hondakinak dira. Gernuaren analisia (fisikoa, kimikoa eta mikrobiologikoa) sarritan egiten da, organismo baten osasunari buruz informazio baliagarria eskaintzen duelako eta zenbait gorabehera antzemateko aukera ematen duelako. Gernuan glukosa agertzea, adibidez,

Eritasun aipagarrienak

Giltzurruneko ondoezak eta eritasunak garrantzi handiko eritasunak dira. Izan ere, giltzurrunak odola garbitzeko duen ahalmena murrizten dute, eta horrek hondakin metaboliko gehiegi izatea eragiten du, eta osaera elektrolitikoaren erregulazio kaskarra ere bai; hori dela eta organismoarentzat pozoitsuak diren hainbat gai pila daitezke, goragalea, nekea, memoria galera eta are heriotza eragin dezaketenak.

Giltzurrun baten behar bezalako funtzionamenduan gorabeherak sor ditzakete infekzioek, zenbait gaik eragindako intoxikazioek, lesioek, tumoreek, giltzurrunetako kalkuluek (giltzurrunetako harriak), zirkulazioaren gorabeherek etab. Kalkuluak gernu bideen edozein gunetan sor daitezke, min izugarria eragiten dute –giltzurruneko kolikoa– eta infekzio sekundarioak sorrarazi ohi dituzte. Oro har, kareharrizkoak izan ohi dira (oxalato kaltzikozkoa), baina badira azido urikozkoak, zistinazkoak eta fosfatozkoak (amonikoa eta magnesikoa). Kolore eta forma berezia izaten dute.

Giltzurrunaren ezintasuna da iraitz aparatuaren eritasunek eragin dezaketen ondorio larriena; nefronen ondoeza adierazten du eta horrek odolaren homeostasirako ahalmena galtzea dakar. Ura ez da behar bezala kanporatzen eta gorputza handitu egiten da. Bestalde, hidrogenioiak kanporatzeko ezintasuna badago, azidosia gertatzen da. Ehunetan hondakin nitrogenodunak pilatzean uremia sortzen da. Bai azidosiak eta bai uremiak heriotza eragin dezakete.

Giltzurrunaren ezintasun kronikoa sendatzeko dialisi izeneko metodoa erabili ohi da. Metodo horretan, pertsona hodi sistema bati lotzen zaio, hodien paretak mintz erdi irazkorrak dira, plasmaren ohiko osagaiez osaturiko disoluzio batean murgilduta daude, eta horrela, gaisoaren hondakinak disoluziora iristen dira hodietako mintzean zehar igaroz, eta odola “garbitu” egiten da.

Prozesuak 4-5 orduko iraupena izaten du eta astean hiru aldiz egin behar izaten da. Beste sistema batzuk ere badira, ez hau bezain aurreratu eta garestiak, baina antzeko zeregina dutenak.

Giltzurrunaren ezintasun kronikoa sendatzeko irtenbide egokiagoa da giltzurruna aldatzea; ebakuntza horretarako emaile batek bere giltzurruna eman behar du, eta arrakasta proportzioa oso handia da. Arazoa, organoen birlandatze guztietan bezala, organismoak organo berria ez onartzea da –organo birlandatuen ia laurdena–, eta tratamendu jarraitu bat behar izaten da halakorik gerta ez dadin. Dena dela, giltzurrun baten zain dagoen pertsonaren egoera egoera zaila izaten da, lagun hurkoaren eskuzabaltasunaren mende baitago.