7. ETAPA: BILBAO • PORTUGALETE

Industria elementu bat hirian

Gure hiriek azken hamarkadetan izan dituzten eraldeketek nahiko irudi harrigarriak utzi dizkigute, eta beste aldaketa-une batzuetan gertatu ziren egoerak errepikatzen dituzte, esaterako, industrializazioaren hasieran gertatu zirenak. Esan nahi dugu elementu isolatuak eta testuingurutik kanpokoak iritsi zaizkigula, eta, aldatzen ari den gizarte batean, erronka handia izan daitekeela haien izaera ezagutzea.

Hori gertatzen da orain, edo etorkizun ez oso urrun batean gertatuko da, San Luis meategiko kiskaltze-labearekin. Instalazio hori Erdi Arotik duela hamarkada gutxi arte Bilbon zeuden meatze-ustiategien testuinguruari dagokio, San Anton elizaren aurrean Nerbioi-Ibaizabal ibaiaren eskuinaldean bezain gertu.

Meategi horiek, hasieran ia ibilguaren ertzean zeudenak, gutxienez XV. mendearen hasieratik erabili ziren. Garai hartan mineral bat erabiltzen zen, hematitea, oxido bat dena eta burdin metaliko bihurtzeko nahiko erraza dena. Erredukzio-prozesu baten bidez, eraldaketa kimiko bat egiten da, minerala osatzen duten burdin-molekuletatik oxigenoa askatuz. Hala ere, meategien ustiapen industrialak XX. mendearen erdialderako agortzea eragin zuen.

Une hartan, burdinan aberatsak ziren mineralen barietateak aprobetxatzen hasi ziren, eta horietan ezin zen operazio hori zuzenean egin. Orduan, aldez aurreko kiskalketa bat aplikatzen hasi ziren, harriari, bertatik burdina ateratzeko beharrezko ezaugarriak ematen zizkiona.

Bilboko Saralegi plazan ikusten duguna bezalako labeetan egiten zen kiskalketa hau. Hau, zehazki, 1935an proiektatua eta ondoren eraikia izan zen. Adreiluzko kono-enborreko gorputz nagusi bat (minerala kargatzen zen tokia), harlangaitzezko oinarri zilindriko bat (errekuntza-ganberaren funtzioak egiten zituena) eta 8 metroko altuerako hormigoizko tximinia bat ditu.

Partekatu