1. ATALA

104. artikulua. Gaixotasun eta nahasmenduen prebentzioa eta detekzioa.

1. Eusko Jaurlaritzak, osasunaren arloan dituen eskumenak egikarituz, eta Osakidetza-Euskal osasun zerbitzuak, III. tituluan jasotako osasunaren sustapenerako jarduketekin batera, haur eta nerabeen gaixotasunak, gaixotasun arraroak barne, prebenitzera eta, hala badagokio, goiz detektatzera bideratutako jarduketak antolatuko dituzte, bai eta osasunerako arrisku-faktoreekiko esposizioa murriztera eta babes-faktoreak indartzera bideratutakoak ere.

2. Zehazki, aldian aldiko osasun-kontrolak bermatuko dira, baita osasun-agintaritzak proposatutako txertoen egutegian jasotako gaixotasun infekzioso eta kutsakorren kontrako immunizazioa ere, betiere osasun-agintaritzak ezarritako irizpideekin bat etorriz.

3. Halaber, Eusko Jaurlaritzak, ingurumen- eta ekologia-arloan dituen eskumenak egikarituz, arlo horretan eskumenak dituzten Euskal Autonomia Erkidegoko beste administrazio publiko batzuekin elkarlanean, ingurumenaren kalitatea bilatuko du, ura, elikagaiak, airea eta lurzoruarekin lotutako ingurumen-arriskuak kontrolatuz eta horien jarraipena eginez, elikagaien eta edarien segurtasun-bermeak hobetuz eta ingurumenarekiko esposizioen biomonitorizazioa garatuz.

   1. ATALA

   GARAPEN-NAHASMENDUEN PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

   105. artikulua. Garapen-nahasmenduen prebentzioa eta detekzioa.

1. Eusko Jaurlaritzak, gizarte-, osasun- eta hezkuntza-zerbitzuen arloan dituen eskumenak egikarituz, eta foru-aldundiek, gizarte-zerbitzuen arloan eskumena duten sailen bitartez, behar diren jarduketak egingo dituzte garapen-nahasmenduak edo kalte horiek jasateko arriskua prebenitzeko edo, hala badagokio, goiz detektatzeko, arreta goiztiarreko esku-hartze integralaren esparruan, hau da, zero urtetik sei urtera bitarteko haurrei, haien familiei eta inguruneari zuzendutako jarduketa guztiak biltzen dituen esparruan, diziplinarteko osasun-, hezkuntza- eta gizarte-ikuspuntutik.

2. Zehazki, jarduketa hauek garatuko dituzte:

   1. Haurdun dauden pertsona adingabeei arreta eta jarraipen intentsiboa egitea arrisku-egoerak detektatzeko eta etorkizuneko gurasoei informazioa, laguntza eta orientazioa emateko eginkizunak betetzen dituzten profesionalen bidez, hots, lehen mailako arretako zein obstetriziako profesionalen eta emaginen bidez. Kasuaren inguruabarren argitan egokitzat jotzen bada, arrisku biologiko, psikologiko edo sozial handiko haurdunaldien arretan espezializatutako zerbitzuetara bideratu edo haiekin koordinatuko dira, eta zerbitzu horietatik emango dira haurdunari eta kontzebituari ahalik eta arreta onena ematea bermatzeko beharrezkoak diren laguntza sanitario, sozial eta psikologikoak.

   2. Amari eta haurtxoari jaio aurreko, jaiotza inguruko eta jaio ostean eman beharreko laguntzari buruzko prozesu guztiak integratzea, eskura dagoen ebidentziarik onenean oinarritutako praktika klinikoko gidekin bat etorriz.

   3. Sortzetiko gaixotasunen prebentzioa eta detekzio goiztiarra, baita urritasun psikiko eta fisikoena ere, indarrean dagoen lege-esparruak, etikak, teknologiak eta lehendik dauden baliabideek osasun-sistemari ezartzen dizkioten mugekin soilik, eta, bereziki, jaio aurretik eta jaio berritan sortzetiko gaixotasunak bahetzearen bidez, haurren gorreria goiz detektatzea barne.

   4. Arrisku biologiko, psikologiko edo sozialeko baldintzak dituzten haurren jarraipena egitea, horiek haurren garapenaren lehen urteetan izateak adierazpen berantiarragoa izango duten hainbat arazo izateko arriskua areagotzen baitute.

   5. Gurasoek, legezko ordezkariek eta harreragile edo zaintzaileek gurasotasun positiboko ikastaro eta tailerretan edo tratu oneko programa espezifikoetan parte hartzea erraztera bideratutako jarduketak.

3. Aurreko apartatuan xedatutakoari kalterik egin gabe, haurduna hogeita bost urtetik beherakoa bada, eta ama izango denaren jokabidea edo haren inguruabar berezi eta zaurgarriak direla-eta kontzebituaren garapen normalean edo osasunean eragina izan dezakeen jaio aurreko arrisku-egoera posible bat badago, gero kontzebituaren arrisku- edo desanparo-egoeraren deklaraziorik ez egoteko edo, azken batean, jaio ondoren hori gertatzea saihesteko, Osakidetza-Euskal osasun zerbitzuak, haurdunaldian zein jaiotzaren ondoren, arreta berezia eskainiko die amari eta haurtxoari, eta, hala badagokio, haien familiari. Arreta espezializatua etxez etxekoa izan daiteke, beharrezkoa dela baloratuz gero.

4. Nolanahi ere, osasun-langileek emango dute arreta hori, eta barne hartuko ditu honako alderdi hauetan jardunbide egokiak edo hobekuntzak bermatzeko edo gehitzeko esku-hartzeak:

   1. Osasuna eta arriskuen prebentzioa sustatzea; eta bertan sartzen dira haurra jaio aurretik amaren osasuna hobeto zaintzeko jokabideak; ohitura osasungarriak elikaduran, jarduera fisikoan, atsedenaldian edo osasun emozionalean; eta tabakoaren, alkoholaren eta bestelako substantzien kontsumoa saihestea edo, hala badagokio, murriztea.

   2. Amaren eta kontzebituaren arteko atxikimendu-lotura egokia sortzen laguntzea.

   3. Haurraren osasuna eta garapena hobetzea, gurasoei laguntza emanez zainketa trebea, ardurazkoa eta sentikorra eskaintzeko: amaren/aitaren eta haurren arteko interakzioa.

   4. Amen bizi-garapen goiztiarra.

5. Aurrekoari kalterik egin gabe, artikulu honen 3. apartatuan aipatzen den arreta espezializatua emango da eskumena duten gizarte-zerbitzuekin koordinatuta. Gainera, beharrezkoa bada, ama izango denaren jokabidea edo inguruabar berezi edo zaurgarriak direla-eta jaio aurreko arriskua dagoela iritziz gero, babes-neurriak hartuko dira lege honen VI. tituluan aurreikusitako moduan.

   106. artikulua. Arreta goiztiarra.

1. Aurreko artikuluan aipatutako administrazio publikoek, beren eskumenen eremu materialean, behar diren jarduketak egingo dituzte garapen-nahasmenduei edo horiek jasateko arriskuari aurre egiteko, arreta goiztiarreko esku-hartze integralaren esparruan. Esku-hartze horretan, psikomotrizitate, psikoterapia, fisioterapia, logopedia, gizarte-lan, psikopedagogia, psikologia, lanbide-terapia, gizarte-hezkuntza eta hezkuntza-laguntzako esku-hartzeak sartu ahal izango dira, baita oztopo fisikoak eta sozialak gainditzeko laguntzak ere, haur bakoitzaren ingurune naturala kontuan hartuta.

2. Esku-hartze horiek oro har eta sektoreen artean egingo dituzte, haurraren arreta-premien balorazioa egin ondoren, erregelamendu bidez ezarritakoari jarraituz, eta doakoak izango dira zerotik sei urtera arteko haurrentzat.

   2. ATALA

   SEXU- ETA UGALKETA-OSASUNAREN ARLOKO PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

   107. artikulua. Sexu- eta ugalketa-osasunaren arloko prebentzioa eta detekzioa.

1. Eusko Jaurlaritzak, osasunaren eta hezkuntzaren arloan dituen eskumenak egikarituz, sexu- eta ugalketa-osasunarekin zerikusia duten arriskuak prebenitzeko neurriak garatuko ditu.

2. Zehazki, neurri horiek helburu hauek betetzera bideratuko dira:

   1. Nahi gabeko haurdunaldiak prebenitzea, antisorgailuetarako irisgarritasuna hobetzera bideratutako neurriak hartuta.

   2. Oso adin goiztiarreko haurdunaldiak prebenitzea, osasunerako dakarten arriskua dela-eta.

   3. Sexu-transmisiozko gaixotasunak prebenitzea.

   4. Fetuaren garapenerako arriskuen prebentzioa haurdunaldi osoan zehar eta jaio aurreko fasean, jaiotza ingurukoan eta jaio ostekoan.

      108. artikulua. Sexu- eta ugalketa-osasunaren arloko arreta.

      Eusko Jaurlaritzak, osasunaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, eta Osakidetza-Euskal osasun zerbitzuak, bakoitzak bere eskumen-eremuan, eta sexu- eta ugalketa-osasunaren arloan prebentzio-, detekzio- eta arreta-jarduketak egitea errazteko helburuarekin, gazteen arreta bereizteko ahalegina egingo dute, batez ere emakumeena; betiere, kontuan izanik haien premia espezifikoak eta inguruabar familiar, pertsonal eta sozialak.

      3. ATALA

      OBESITATEAREN PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

      109. artikulua. Obesitatearen prebentzioa eta detekzioa.

      1. Euskal administrazio publikoek, osasunaren, hezkuntzaren eta jarduera fisikoaren eta kirolaren arloan dituzten eskumenak egikarituz eta gai horietan eskumena duten gainerako administrazio publikoekin elkarlanean, familia-, eskola-, osasun- zein komunitate-ingurunean eta sektore pribatuan aplika daitezkeen neurriak garatuko dituzte haur eta nerabeen obesitatea eta gehiegizko pisua prebenitzeko.

      2. Zehazki, euskal administrazio publikoek neurri hauek hartuko dituzte:

         1. Euskal Autonomia Erkidegoko haur eta nerabeen eta familien nutrizio-profila eta jarduera fisikoaren profila monitorizatzea, profil bakoitzaren arabera jarduteko gomendio zehatzak emateko.

         2. Pertsona adingabeei, familiei, eskolei eta komunitateko eragileei zuzendutako dibulgazio-kanpainak eta jarduketa-gidak, gizartea informatu, sentsibilizatu eta kontzientziatzeko pertsona adingabeen garapenean obesitateak dituen ondorio negatiboen inguruan.

         3. Pertsona adingabeen jarduera fisikorik eza murrizteko neurriak. Horretarako, jarduera fisikora bideratzeko zerbitzuetan haur eta nerabeei arreta berezia eskaintzeko zerbitzuak garatuko dituzte, eta, bereziki, jarduera fisikoa familian egitea eskatzen duten jarduerak sustatuko dituzte.

         4. Behar bereziak edo zaurgarritasun handiagoa duten taldeak identifikatzea, eta berariazko jarduketak diseinatu eta aplikatzea.

         5. Haurren obesitatea prebenitzeko neurriak hartzea; bereziki, jarduera fisikoa egiteko guneak hobetzeko aukerak identifikatzea xede dutenak.

         6. Eskola-ingurunean jarduera fisikoa areagotzeko neurriak: eskolako patioak jolaserako eta jarduera fisikorako gune bihurtzea, oinarri fisikoko jokoak sustatzea jolas-orduetan eta lehiarik gabeko jardueren eskaintza handitzea.

         7. Osasun-arloko profesionalak sentsibilizatu, prestatu eta ahalduntzea, obesitatea eta gehiegizko pisua prebenitu, detektatu eta tratatzeko duten zeregina indartzeko.

         8. Tresna bateratuak ezartzea, pertsona adingabeetan gorputz-masaren indizean onargarriak ez diren desbideratzeak modu objektiboan identifikatzeko, eta jarduteko jarraibideak, prebentzio-tresnak, detekzio-tresnak eta garapen-etapa bakoitzean laguntzeko tresnak eskaintzeko.

         9. Erakundeen arteko akordioak sustatzea, elikagaigintza eta ostalaritzarekin elkarlanean, elikagai prestatuen azukreak, gantz aseak eta gatza murrizteko, arreta berezia jarrita haurrei zuzenduta dauden eta OMEk egindako Europako Eskualdearen nutrizio-profilean jasotakoaren arabera sodio, azukre, gantz ase eta gantz-azido ase ugari duten elikagai eta edarietan.

         10. Hedabideekin akordioak sustatzea, nutrizio-balio txikiko eta balio energetiko handiko janarien eta edarien publizitateari dagokionez, arreta berezia jarrita haurrei zuzenduta dauden eta OMEk egindako Europako Eskualdearen nutrizio-profilean jasotakoaren arabera sodio, azukre, gantz ase eta gantz-azido ase ugari duten elikagai eta edarietan.

         11. Pertsona adingabeei zuzendutako elikagaien etiketak eta nutrizio-osaera zaintzeko neurriak, nutrizio-informazio egiazkoa, argia eta ulergarria ematen dutela eta nahasteko moduko jardunbideak saihesten dituztela ziurtatzeko.

         12. Xedapenak ematea, haur eta nerabeei zuzendutako menuetan eta ekitaldietan elikagai eta edari ez-osasungarriak eta prozesatuak kentzeko.

      3. Aurreko apartatuan adierazitako neurri guztiak Eusko Jaurlaritzan osasunaren arloan eskumena duen sailak onetsitako Euskadin Haurren Obesitatea Prebenitzeko Estrategiaren esparruan egituratuko dira.

         110. artikulua. Obesitatearen arreta.

      1. Eusko Jaurlaritzak, osasunaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, eta Euskadiko Osasun Planarekin bat etorriz, obesitatea duten pertsona adingabeentzako esku-hartzeak garatuko ditu, ikuspegi integratzailea, sektore anitzekoa eta diziplina anitzekoa izanda eta arrisku-faktore guztiak aintzat hartuta.

      2. Esku-hartze horiek diziplina anitzeko beste era bateko jarduketekin konbinatu ahal izango dira. Halaber, beharrezkoa bada, laguntza indibidual psikologikoa, nutrizionala edo bestelakoa jaso ahal izango dute.

         4. ATALA

         OSASUN MENTALEKO NAHASMENDUEN, JOKABIDE ARAZOTSUEN ETA MENDEKOTASUNEN PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

         111. artikulua. Prebentzioa eta detekzioa.

      1. Eusko Jaurlaritzak, osasunaren eta hezkuntzaren arloan dituen eskumenak egikarituz, behar diren neurriak hartuko ditu nahasmendu mentalak, jokabide-nahasmenduak eta adikzio-nahasmenduak prebenitu eta detektatzeko. Era berean, neurri egokiak hartuko ditu nahasmendu mentalak dituzten pertsona adingabeen estigmatizazioa prebenitzeko.

      2. Foru-aldundiek eta udalek, gizarte-zerbitzuen arloan dituzten eskumenak egikarituz, jokabide-nahasmendu izateko arriskua duten edo hura dakarten jokabideak prebenitzen eta detektatzen parte hartuko dute, dagokion hezkuntza- edo prestakuntza-zentroarekin eta dagokion osasun mentaleko zentroarekin koordinatuta.

      3. Orobat, jokabide mendekotasun-sortzaileen nahasmenduak prebenitzeko eta detektatzeko neurriak hartuko dituzte, gai horri buruzko foru- eta toki-planetan aurreikusitako moduan.

      4. Euskal administrazio publikoek dibulgazio-kanpainak egingo dituzte haurren eta nerabeen osasun mentala zaintzearen garrantziaz gizartea informatu, sentsibilizatu eta kontzientziatzeko; garrantzi berezia emango zaio osasun mentalerako arrisku-faktoreak saihesteari, haur eta nerabeei, familiei, eskolei, eragile komunitarioei eta, oro har, gizarteari zuzendutako zabalkunde-kanpainen eta giden bidez.

      5. Eusko Jaurlaritzak nahasmendu mentalei lotutako estigma soziala desagerrarazteko estrategia bat egingo du gizarte-diskriminazioaren aurka borrokatzeko, eta, bereziki, osasun mentaleko arazoak dituzten haur eta nerabeen diskriminazioaren aurka, erakunde-maila bakoitzerako ekintza zehatzak baliatuta.

         112. artikulua. Prebentzio- eta detekzio-neurriak.

      1. Aurreko artikuluan xedatutakoa betez, Eusko Jaurlaritzak, bere eskumenak egikarituz, helburu hauek lortzera bideratutako neurriak hartuko ditu:

         1. Nahasmendu mentalen prebentzioa osasun publikoko lehentasuntzat hartzea.

         2. Estresa, antsietatea eta depresioa prebenitzea, bereziki talde zaurgarrienen kasuan.

         3. Nahasmendu kronikoak edo iragankorrak dituztelako zaurgarritasun-egoeran dauden pertsonen guraso-gaitasunak indartzea.

         4. Familiek, pertsona adingabeak barne, gatazkak modu baketsuan konpontzeko gaitasunak eskuratzea, beren gurasoak, legezko ordezkariak eta harreragile edo zaintzaileak heziketa emozionalean trebatuz, baita jokabidearen maneiuan eta etorkizunean portaera antisozialak prebenitzeko estrategietan ere.

         5. Eskola-curriculumean mendekotasunekin zerikusia duten gaiak garatzea.

         6. Pertsona adingabeen elikadura-jokabidearen nahasmenduak prebenitzea.

         7. Jokabide disruptibo edo disozial errepikakorrak dituzten edo gizarte-arauak eta hirugarrenen eskubideak urratzen dituzten pertsona adingabeen jokabide-nahasmenduak prebenitzea.

         8. Pertsona adingabeen jokabide autolitikoak, autolesioak eta suizidioa prebenitzea, Euskadin Suizidioa Prebenitzeko Estrategiaren esparruan.

         9. Pertsona adingabeen osasun mentaleko esku-hartzeak sistematizatzea, haien efikazia aztertze aldera.

         10. Nahasmendu mentalak dituzten pertsona adingabeen diskriminazioa eta estigmatizazioa prebenitzea.

      2. Foru-aldundiek, beren eskumenak egikarituz, helburu hauek lortzera bideratutako neurriak hartuko dituzte:

         1. Arrisku larrian edo desanparo-egoeran dauden pertsona adingabeetan jokabide arazotsuak eta mendekotasunak prebenitzea.

         2. Arrisku larrian edo desanparo-egoeran dauden pertsona adingabeetan nahasmendu mentalak agertzea edo areagotzea prebenitzea.

      3. Udalek, beren eskumenak egikarituz, helburu hauek lortzera bideratutako neurriak hartuko dituzte:

         1. Harremanen eta gizarte-partaidetzaren sare komunitarioak indartzea.

         2. Pertsona adingabeek jokabide arazotsuak edo mendekotasunak eragin ditzaketen jokabide eta ohitura desegokiak har ditzaten prebenitzea, batez ere arlo sozioekonomiko behartsuetan, gizarte-bazterketako arrisku handia dutenetan, erreferentzia-eredu positiboak sortuz.

         3. Zaurgarritasun-egoeran edo -arriskuan dauden pertsona adingabeek jokabide edo ohitura desegokiak har ditzaten prebenitzea, horiek jokabide arazotsuak edo mendekotasunak eragin baditzakete.

      4. Berariaz, Eusko Jaurlaritza, foru-aldundiak eta udalak, bakoitza bere eskumen-eremuan, elkarlanean arituko dira, eta beren jarduketak koordinatuko dituzte mendekotasunak prebenitzeko, helburu hauek lortzeko ekintzen bidez:

         1. Haurrak eta nerabeak informatu, sentsibilizatu eta kontzientziatzea ondoko hauek dakartzaten arriskuei buruz: adikzioa sor dezaketen substantzien kontsumoa, alkohola eta tabakoa barne; jokabide-adikzio bihur daitezkeen portaera neurrigabeak, bereziki, ausazko jokoak eta apustuak; teknologia digitalen erabilera, Internet, sare sozialak, bideojokoak, telefono mugikorrak, edo erosketa konpultsiboa.

         2. Denbora librea erabiltzeko eredu alternatiboak sustatzea, substantzien kontsumoaren, jokabide adikzio-eragileen eta jokabide-adikzioak sor ditzaketen beste arrisku edo portaera neurrigabeen aurrean aukera alternatiboak eskaintzeko, bereziki gazte eta nerabeen artean.

         3. Harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien erabilera txarrarekin edo gehiegizko erabilerarekin lotutako arriskuak prebenitzeko ekimenak garatzea.

         4. Joko arduratsuaren inguruan hezteko neurriak eta programak indartzea, joko- eta ostalaritza-establezimenduekin elkarlanean.

      5. Halaber, aurreko administrazio publikoek informazio-bitartekoekin eta hedabideekin elkarlanean jardungo dute, bereziki titulartasun publikokoekin, mendekotasunen eremuan prebentzio-neurriak hartzeko, honako helburu hauek lortze aldera:

         1. Mendekotasunei buruzko informazio egokia eta egiazkoa emango dela bermatzea.

         2. Prebentziozko kanpainak eta mezuak zabaltzea.

         3. Mendekotasun-eredu bihur daitezkeen kontsumo edo jokabide neurrigabeen gaineko irudi positibo edo erakargarriak eratzearen kontra borrokatzea, bereziki ausazko jokoen eta teknologia digitalen eta haien aplikazio berrien kasuan.

            113. artikulua. Osasun mentaleko nahasmenduak dituzten pertsona adingabeen osasun-arreta.

            1. Eusko Jaurlaritzak, osasunaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, pertsona adingabeen osasun mentaleko beharrei tratamendu eta arreta integrala emateko programak garatuko ditu, osasun-sare publikotik.

            2. Oro har, programa horiek nahasmendu mentalen diagnostikoa egin zaien pertsona adingabeentzat izango dira, eta, bereziki, honako ezaugarri hauetakoren bat edo batzuk dituzten pertsona adingabeen berariazko arreta-premiak kontuan hartu beharko dituzte:

               1. Desgaitasun intelektual baten ondoriozko desgaitasuna; saihestu egin beharko da desgaitasun horrek sintoma psikiatrikoak ezkutatzea.

               2. Elikadura-jokabidearen nahasmenduak.

               3. Jokabide-nahasmenduak edo nortasun-patologia, nortasun-nahasmenduen garapena prebenitzeko.

               4. Adikzioa sor dezaketen substantzien kontsumoa edo horiekiko mendekotasun-arazoak izatea, alkohola eta tabakoa barne, edo jokabide-adikzioko ereduak eragin ditzaketen substantziena, Adikzioen eta Droga Mendekotasunen gaineko Arreta Integralari buruzko apirilaren 7ko 1/2016 Legeak aurreikusitako moduan.

               5. Edozein eratako indarkeria-motaren biktima-aurrekariak izatea, familia-, eskola-, osasun-, gizarte- edo erakunde-bizitzan edo beste edozein eremutan.

               6. Jokabide autolitikoak eta autolesiokoak.

               7. Norbere buruaz beste egiteko arriskua.

            3. Pertsona adingabeen osasun mentalerako arreta, haien premia espezifikoen arabera, ospitaleko unitate espezializatuetan, intentsitate handiko unitate anbulatorioetan, hots, eguneko ospitaleetan, eta osasun mentaleko zentroetan eman beharko da, eta horiek guztiek haur eta nerabeen psikologian eta psikiatrian espezializatutako osasun-langileez hornituta egon beharko dute. Halaber, osasun mentaleko arazoak dituzten helduen ekipamenduetatik bereizita eta bananduta egongo dira.

               114. artikulua. Arreta soziosanitario.

            1. Osasunaren eta gizarte-zerbitzuen arloan eskumenak dituzten euskal administrazio publikoak koordinatu egin beharko dira osasun mentaleko nahasmenduak eta aldi berean muga funtzional larriak dituzten pertsona adingabeen beharrizanetara egokitutako arreta soziosanitarioa bermatzeko, gizarte- eta osasun-arreta aldiberekoa, koordinatua eta egonkorra behar badute, arretaren jarraitutasunaren printzipioarekin bat etorriz.

            2. Lege honen 5. artikuluan ezarritako erantzunkidetasun-eginbeharraren esparruan, Hezkuntza Administrazioa ere elkarlanean arituko da, hala badagokio.

            3. Oro har, eta Gizarte Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legearen 46. artikuluan jasotako aurreikuspenekin bat etorriz, arreta mota horren barruan bereziki artatuak izan daitezkeen kolektiboen artean daude honako ezaugarri hauetakoren bat duten pertsona adingabeak:

               1. Desgaitasunen bat duten pertsona adingabeek aldi berean nahasmendu mental bat izatea. Desgaitasun intelektuala dutenei dagokienez, saihestu egin behar da tasun horrekin lotutako ezkutatze-efektua, edozein adierazpen psikologiko edo psikiatriko desgaitasunari egozteko arriskua eragin baitezake, beste kausa posible batzuk kontuan hartu gabe.

               2. Jokabide-adikzioko ereduak garatzen dituzten substantzien kontsumo arazotsuak, gehiegikeriak edo haiekiko mendekotasuna dituzten pertsona adingabeek aldi berean nahasmendu mental bat izatea, Adikzioen eta Droga Mendekotasunen gaineko Arreta Integralari buruzko apirilaren 7ko 1/2016 Legean aurreikusitako moduan.

               3. Pertsona adingabearen nahasmendu psikiatrikoak, diagnostikoak, pronostikoak eta klinikak zehaztuta larritasun handiko eredu jarraitua eratzen dutenak, eta epe ertainean, familian eta komunitatean normalizatzea eragozten dutenak.

            4. Aurreko ondoreetarako, pertsona adingabeentzako egoitza-unitate soziosanitarioak antolatuko dira, zeinak lurralde historikoetako gizarte-zerbitzuen sarean integratuko diren, eta izaera mistoko profesional espezializatuz hornituta egongo dira:

               1. Esku-hartze sozialeko profesionalak, zeinak gizarte-zerbitzuen arloan eskumena duten foru-aldundietako sailek hornitu beharko dituzten.

               2. Haur eta gazteen psikiatrian espezializatutako osasun-langileak, zeinak Osakidetza-Euskal osasun zerbitzuak hornitu beharko dituen.

            5. Unitate horiek bertan artatuko diren pertsonen adinaren eta egoera afektibo eta psikologikoaren arabera bereizitako ekipamenduak izan beharko dituzte, eta dituzten berariazko laguntza- eta arreta-premietara egokituak.

            6. Nolanahi ere, unitate horietan artatzen diren pertsona adingabeen egoera gutxienez sei hilabetez behin berraztertu beharko da; hargatik eragotzi gabe berraztertze hori sarriago egiteko aukera, kasuan kasuko inguruabar zehatzek hala gomendatzen badute.

            7. Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eta osasun-arloan eskumena duten sailen bitartez, zeinek elkarrekin jardungo baitute, erregelamendu bidez zehaztuko ditu egoitza-unitate soziosanitarioen tipologia, egitura eta bete beharreko betekizun tekniko materialak, bai eta eginkizunei eta langileei buruzkoak ere, aurreikusitako unitate bakoitzean artatutako pertsona adingabeek behar dituzten hezkuntza- eta terapia-beharrizan bereziak kontuan hartuta, eta aurreko apartatuan xedatutakoari kalterik egin gabe.

            8. Era berean, aurreko apartatuan aipatu den erregelamendu-garapenean ezarriko dira baliabide horien hartzaile diren pertsona adingabeek bete behar dituzten ezaugarri, baldintza eta betekizunak, eta berariaz aipatuko dira bai erabiltzaileen, bai unitate horietako profesionalen eskubide eta betebeharrak.

               115. artikulua. Arreta terapeutiko-hezigarria.

            1. Eusko Jaurlaritzak, osasunaren eta hezkuntzaren arloan dituen eskumenak egikarituz, arreta terapeutiko-hezigarria bermatuko du, osasun mentaleko nahasmenduak dituzten eta aldi berean hezkuntza- eta pedagogia-arreta edo arreta psikiatrikoa behar duten pertsona adingabeen beharrizanetara egokitua.

            2. Halaber, lege honen 5. artikuluan ezarritako erantzunkidetasun-eginbeharraren esparruan, gizarte-zerbitzuetan eskumena duten administrazioak ere elkarlanean arituko dira, hala badagokio.

            3. Bereziki, langile espezializatuz hornitutako osaera mistoko unitate terapeutiko-hezigarriak antolatuko dira, zeinek Hezkuntza Administrazioaren mendeko hezitzaileak eta haur eta gazteen psikiatrian espezializatutako Osakidetza-Euskal osasun zerbitzuaren mendeko osasun-langileak izango dituzten.

            4. Unitate horiek arreta integraleko baliabideak osatuko dituzte, diziplinartekoak eta espezializatuak, hezkuntza- eta osasun-arloan erantzuna emateko osasun mentaleko nahasmendu larrien ondorioz hezkuntza-laguntzako berariazko premiak dituzten ikasleei, haien ohiko ingurunean eskura dauden neurri eta laguntza orokorrak eta espezifikoak haientzat ez badira ez nahikoak, ez egokiak.

            5. Gainera, esku-hartze terapeutiko-hezigarriko programak ezarriko dira, jokabide arazotsuak, disruptiboak edo disozialak dituzten pertsona adingabeei zuzenduak, dagozkion lankidetza-hitzarmenen esparruan.

               5. ATALA

               ISTRIPUEN PREBENTZIOA ETA ARRETA

               116. artikulua. Istripuen prebentzioa.

               Euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, helburu hauek lortzera bideratutako neurriak hartuko dituzte:

               1. Trafikoko gertakari, ezbehar edo kausengatik haur eta nerabeek istripuak izatea prebenitzea eta horiek murriztea, sektore anitzetan esku hartzeko neurrien esparruan.

               2. Etxeko istripuak prebenitzea eta murriztea, adingabeko seme-alabak dituzten familiei eta pertsona adingabeei zuzendutako prebentzio-kanpainen bidez, oinarrizko ezagutzak izan ditzaten erorikoak, zauriak, intoxikazioak, erredurak, deskarga elektrikoak edo familiaren etxean gerta daitezkeen beste istripu batzuk saihesteko.

               3. Jarduera fisikoak, kirol-jarduerak edo aisia-jarduerak egiten diren bitartean gerta daitezkeen istripuak prebenitzea eta horiek murriztea.

               4. Lan-ingurunean nerabeen istripuak prebenitzea eta murriztea, enpresei zuzendutako sentsibilizazio- eta kontzientziazio-kanpainen bidez, prebentzio-neurriak eta babes-ekipamendu egokiak daudela bermatzeko beharrari eta prebentzio- eta babes-neurri horien erabilera eraginkorra zaintzeko beharrari lotutakoen bitartez, hain zuzen.

                  Horrez gain, berariaz langile adingabeei zuzendutako kanpainak antolatu beharko dira, prebentzio-neurriak eta dagokion babes-ekipamendua modu eraginkorrean erabiltzearen garrantziaz sentsibilizatu eta kontzientziatzeko.

               5. Euskal Autonomia Erkidegoan egiten diren ikuskizun publikoetan eta jolas- eta kirol-jardueretan istripuak prebenitzea eta murriztea. Helburu horrekin, aisialdiko jarduerak eta ikuskizun publikoak egiten diren zentro guztietan, istripuak eragozteko eta erabiltzaileentzako arriskuak saihesteko behar bezala prestatutako langileak eduki behar dituzte, eta kasuan-kasuan autobabeserako nahitaezkoak diren neurriak eduki behar dituzte ezarrita, apirilaren 27ko 1/2017 Legegintzako Dekretuak onartu zuen Larrialdiak Kudeatzeko Legearen testu bateginean ezarritakoaren arabera.

                  117. artikulua. Osasun-arreta istripuetan.

                  Eusko Jaurlaritzak, osasunaren arloan dituen eskumenak egikarituz, oinarrizko ezagutzak eskuratzea sustatuko du, herritarrek oro har, pertsona adingabeek, gurasoek, legezko ordezkariek, harreragile eta zaintzaileek, eta hezkuntza-, kirol- eta aisialdi-zentroetan jarduten duten profesionalek istripuetan lehen sorospenak ematen jakin dezaten.

1. ATALA

ESKOLAGABETZEAREN ETA ESKOLA-ABSENTISMOAREN PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

118. artikulua. Eskolagabetzearen eta eskola-absentismoaren prebentzioa eta detekzioa.

1. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, udalekin elkarlanean, dibulgaziozko prebentzio-neurriak hartuko ditu, eskolatutako pertsona adingabeak dituzten familiei urtero honako alderdi hauei buruzko informazioa helarazteko:

   1. Eskolatzeak garapen integralerako dituen abantailak eta eskolatze ezaren ondorio negatiboak;

   2. Eskolatzea nahitaezkoa den adinak;

   3. Eskolatzeari eusteko duten erantzukizuna;

   4. Eskolara joateko nahitaezkotasuna eta familiei eskola-absentismoa saihesten laguntzeko dauden laguntzak.

2. Halaber, ahal den neurrian, eskolatzea etapa goiztiarrenetan has dadin laguntzeko neurriak garatuko ditu. Ondore horretarako, neurri horiek honako helburu hauek izango dituzte:

   1. Hiru eta sei urte bitarteko haurren eskolatzea bermatzeko eta zero urtetik aurrerako eskolatzea ezartzeko neurrien harira, ezarpen-prozesuan lehentasuna ematea maila sozioekonomiko apalena duten guneei eta, oro har, hezkuntza-laguntzako premia espezifikoak dituzten ikasleei.

   2. Haur Hezkuntzako ikastetxe pribatuetan matrikula ordaintzetik salbuesteko neurriak aplikatzea ondorio anitzeko errentaren adierazle publikoa (IPREM) baino errenta txikiagoak dituzten familietan.

3. Bereziki, antolakuntzako neurriak eta neurri instrumentalak hartuko ditu derrigorrezko hezkuntzaren etapan eskolagabetzea prebenitzeko. Neurri horiek erakundeen arteko eta sektoreen arteko elkarlanaren eta koordinazioaren esparruan hartuko dira. Horrek esan nahi du ikastetxeek, udaletako gizarte-zerbitzuek, Udaltzaingoak eta, hala badagokio, Fiskaltzak, inplikazio zuzena izan beharko dutela. Ondore horretarako, neurri horiek honako helburu hauek izango dituzte:

   1. Ikastetxe-proiektuen barruan absentismoa prebenitzeko eta detektatzeko programen diseinua eta ezarpena bultzatzea.

   2. Eskolagabetzea eta absentismoa detektatzeko eta egoera horietan jarduteko mekanismoak eta bideak zehaztuko dituen protokolo bat garatzea eta aplikatzea.

4. Berariaz, eskola-absentismoa prebenitzeko neurriak hartuko ditu, haur eta nerabeen azpitalde hauentzat:

   1. Eskola-absentismoa izateko batezbestekoa baino arrisku handiagoa duten pertsona adingabeak. Bereziki, lehentasunezko hezkuntza-guneetan bizi diren pertsona adingabeak edo eskolara joatea sustatzen ez duten kultur-ohitura edo -jarraibideak dituzten komunitateetan integratuta dauden haur eta nerabeak izango dira ardatz.

   2. Beren egoera indibidualagatik eskola-absentismoa izateko arrisku handia duten pertsona adingabeak.

5. Nolanahi ere, derrigorrezko irakaskuntzaren etapan pertsona adingabe bat eskolatu gabe dagoela edo ikastetxera normalean eta justifikaziorik gabe joaten ez dela jakiten duen edozein pertsonak edo agintarik horren berri eman beharko die eskumena duten agintari publikoei, behar diren neurriak har ditzaten.

   119. artikulua. Eskolagabetzeko eta eskola-absentismoko egoeretara bideratutako jarduketak.

1. Derrigorrezko irakaskuntzaren etapan eskolagabetze-egoera edo eskola-absentismoko egoera bat detektatu ondoren, Hezkuntza Administrazioak egoera horren kausak zehazteko neurriak hartuko ditu eta, horien arabera, pertsona adingabea eskolaratzeko edo haren absentismoa amaitzeko beharrezkotzat jotzen diren neurriak hartuko ditu:

   1. Hezkuntza-laguntzako neurriak, bai eskola-eremuan hezkuntza-laguntza osagarriko programen bidez, bai familia-eremuan.

   2. Familiari laguntzeko neurriak, kausa bizikidetza-arazoekin lotuta dagoela uste bada.

   3. Eskola-ingurunean esku hartzeko neurriak, kausa jazarpen-egoera bat dela uste bada.

   4. Egokiak izan daitezkeen laguntza psikologikorako banakako neurriak, eskolagabetzea edo eskola-absentismoa zailtasun emozionalen edo sozializazio-arazoen ondorioa bada.

2. Hezkuntza Administrazioak, erakundeen arteko eta sektoreen arteko elkarlanaren eta koordinazioaren esparruan, udaletako gizarte-zerbitzuen parte-hartzea eduki ahal izango du kasu bakoitzean hartu diren neurrien jarraipena egin eta zaintzeko.

   2. ATALA

   ESKOLA-PORROTAREN PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

   120. artikulua. Eskola-porrotaren prebentzioa eta detekzioa.

1. Eskola-porrota prebenitzeko, Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, hezkuntza-laguntzako berariazko premiei eta, bereziki, ikasteko zailtasun handienak dituzten ikasleei behar bezala erantzutea ahalbidetuko duten neurriak hartuko ditu. Neurri horiek bideratu beharko dira hezkuntzaren arloan eskumena duen sailak aniztasunari erantzuteko arauz ezarritako programak garatzera.

2. Halaber, Lanbide Heziketarako irispidea sustatuko du, eta, horretarako, Oinarrizko Lanbide Heziketako eta Erdi Mailako Lanbide Heziketako eredu bat diseinatuko du erantzun bat emateko Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako graduatua lortu ez duten hamabost eta hamazazpi urte bitarteko ikasleen premiei edo hezkuntza-laguntzako berariazko premiei. Nolanahi ere, curriculum-egokitzapenak ez du eraginik izango oinarrizko lanbide-konpetentziekin lotutako helburuetan, zeinak beharrezkoak baitira tituluak gaitzen duen konpetentzia orokorra lortzeko.

3. Eskola-porrota gertatzeko arriskua dagoela detektatzen bada, zehaztu egin beharko da, ikusitako zantzuetan oinarrituta, egoera hori unekoa edo ohikoa den, egoera horren benetako kausa edo kausak, direla pertsonalak, familiakoak, eskolakoak edo beste mota batekoak, aztertu ahal izateko.

   121. artikulua. Eskola-porroteko egoeran dauden pertsona adingabeentzako laguntzak.

   Eskola-porrota gertatzen bada, eta hori eragin duten arrazoien arabera, esku hartzeko neurririk egokienak hartu beharko dira, honako hauen artean:

   1. Hezkuntza-laguntzako neurriak, bai eskola-eremuan hezkuntza-laguntza osagarriko programen bidez, bai familia-eremuan.

   2. Familiari laguntzeko neurriak, eskola-porrota bizikidetza-arazoekin lotzen bada.

   3. Eskola-ingurunean esku hartzeko neurriak, porrot-egoera jazarpen-egoera baten ondoriozkoa bada.

   4. Egokiak izan daitezkeen laguntza psikologikorako banakako neurriak, eskola-porrota zailtasun emozionalen edo sozializazio-arazoen ondorioa bada.

1. ATALA

POBREZIA-EGOEREN PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

122. artikulua. Haur-pobreziako egoeren prebentzioa eta detekzioa.

1. Botere publikoek haurren eta nerabeen pobrezia prebenitzera bideratutako neurriak hartuko dituzte estrategia integralen bidez. Estrategia horiek, segurtasun materiala bermatzeaz gain, eragina izango dute pertsona adingabearen familia-bizitzaren baldintza sozioekonomikoetan, pobreziaren egiturazko kausei konponbidea emate aldera. Hori guztia egingo da Familiei Laguntzeko abenduaren 12ko 13/2008 Legeak bere 6. artikuluan eta, orobat, ondoren garatutako Familia-politiken eremuan familia-errenta estandarizatzeko sistemari buruzko uztailaren 24ko 154/2012 Dekretuan eta Familia-politiken eremuan familia-errenta estandarizatzeko sistema erregulatzen duen dekretua aldatzeko martxoaren 17ko 32/2015 Dekretuan xedatutakoarekin bat.

   Halaber, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistema arautzen duten printzipioei jarraituz, Gizarteratzeko eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemak lagundu egin beharko du pobreziak haurrengan eta nerabeengan duen eragina prebenitzen eta arintzen.

   Ildo horretan, haurren eta nerabeen pobrezia-egoerak prebenitzea xede izanda, bateragarriak izango dira segurtasun materiala bermatzera eta familia-bizitzaren baldintza sozioekonomikoak duintzera bideratutako neurri eta prestazioak.

2. Berariaz, lege honen III. tituluko IV. kapituluan jasotako ongizate materiala sustatzeko neurriez gain, helburu hauek lortzera bideratutako jarduketak egingo dira:

   1. Neurriak antolatzea beren ardurapean seme-alaba adingabeak dituzten pertsonak laneratzen laguntzeko, ekintza positiboko irizpideak ezarriz, betiere lehenetsiz, batetik, beren ardurapean pertsona adingabedun familia-unitateak dituzten pertsonak laneratzea, baldin eta iraupen luzeko langabezian edo enplegu-intentsitate baxuko egoeran badaude, eta, bestetik, sektore ekonomiko feminizatuenetako lan-baldintzak hobetzea.

   2. Etxeko ekonomia modu egokian kudeatzeko prestakuntza-programak antolatzea, eta programa horietan beren ezaugarri edo inguruabarrak direla-eta premia handieneko egoeran edo egoera bereziki zaurgarrian egon daitezkeen familia-unitateen parte hartzea bultzatu eta sustatzea, lege honen 103.4 artikuluan ezarritako moduan.

   3. Familia-ekonomian eragin handia izan dezaketen pobrezia edo osasun fisiko eta mentalerako ohitura kaltegarriak, hala nola substantzien mendekotasunak edo ausazko jokoak, prebenitzera bideratutako dibulgazio-kanpainak antolatzea.

      123. artikulua. Prestazio eta laguntza ekonomikoak.

      1. Inklusiorako eta Diru Sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren prestazio eta laguntza ekonomikoen zenbatekoak zehaztean, pertsona adingabeak aintzat hartuko dira hura arautzen duen berariazko legerian ezarritako baldintzei jarraikiz.

      2. Aipatutako prestazio eta laguntza ekonomikoak kudeatzeko ardura duten euskal administrazio publikoek behar diren mekanismoak hartuko dituzte ahalik eta azkarren eta pertsona adingabeen interes gorena zainduz erantzuteko beren ardurapean pertsona adingabeak dituzten familien eskaerei, baldin eta dagoeneko pobrezia-egoeran badaude, eta, orobat, beren ezaugarri edo inguruabarrak direla-eta, lege honen 103.4 artikuluan ezarritako moduan, premia handieneko egoeran edo egoera bereziki zaurgarrian egon daitezkeen familien eskaerei.

         2. ATALA

         BIZITEGI-BAZTERKETAKO EGOEREN PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

         124. artikulua. Bizitegi-bazterketako arriskuaren eta bizitegi-bazterketako egoeren prebentzioa eta detekzioa.

      1. Pertsona adingabeei eragiten dieten bizitokirik gabeko egoerak saihesteko, Eusko Jaurlaritzak, etxebizitzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, baita udalek ere, arlo horretan dituzten eskumenak egikarituz, etxebizitzaren funtzio soziala sustatuko dute, babes publikoko etxebizitza-politika garatuz etxebizitzarako eskubidea eraginkortasunez egikaritzea ahalbidetzeko.

      2. Berariaz, eta betiere Etxebizitzaren ekainaren 18ko 3/2015 Legean eta arlo horretan espezifikoki aplikatu behar den gainerako araudian ezarritako moduan, helburu hauek lortzera bideratutako neurriak hartuko dituzte:

         1. Etxebizitzarako irispidea erraztea beren ardurapean pertsona adingabeak dituzten eta etxebizitza-premia duten familia-unitateei.

         2. Neurriak hartzea, etxebizitza sozialei buruzko politiken esparruan, lehentasunezko irispideko kolektiboen artean sartzeko beren ardurapean pertsona adingabeak dituzten familiak, baldin eta haien ezaugarri edo inguruabarrak direla-eta premia handieneko egoeran edo egoera bereziki zaurgarrian egon badaitezke, lege honen 103.4 artikuluan ezarritako moduan.

         3. Modu subsidiarioan, etxebizitza baterako irispidea izateko prestazio ekonomiko bat bermatzea, etxebizitza bat eskura jartzea ezinezkoa bada.

            125. artikulua. Bizitegi-bazterketako arriskuan edo egoeran dauden pertsona adingabeentzako arreta.

            1. Ohiko etxebizitzan gizarte-larrialdiko egoera bat eragin duen ezbehar baten ondorioz bizitokirik ez duten familien ardurapean dauden pertsona adingabeek aukera izango dute Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren araudian ezarritako ostatu-baliabideetan edo beste edozein bizitoki alternatibotan sartzeko, egonaldi labur baterako, larrialdi-egoeraren balorazio profesionala jaso eta gero, baldin eta ez badute beste aukerarik, ez propiorik, ezta familia-ingurunekorik ere.

            2. Bizitokirik eza emakumearen kontra, seme-alaben kontra edo bien kontra gauzatutako genero-indarkeriazko egoera baten ondorio bada, eta biktima horietakoren bat babesa behar duen pertsona bat den kontuan hartuta, emakumearen ardurapean dauden pertsona adingabeak harekin sartuko dira etxeko tratu txarren biktima diren emakumeentzako lurralde-mailako berehalako harrera-zerbitzura, aurrez egoitza zuen udalerriaren arabera dagokionera, edo kasuan kasuko udaletako gizarte-zerbitzuek eskainitako emakume biktimentzako harrera-etxebizitzetara.

            3. Bizitokirik eza gizarte-bazterketako arriskuari lotuta dagoen kasuetan, familia udal-sareko bizitoki-zerbitzura sartu ahal izango da, baldin eta udaletako gizarte-zerbitzuek horretarako preskripzio teknikoa eman badute. Kasuaren balorazio profesionala egin ondoren gizarte-bazterketako arrisku-egoerak babesgabetasun-arriskua edo babesgabetasun-egoera ekar dezakeela uste bada, lege honen VI. tituluan aurreikusitakoa bete beharko da.

            4. Beren ardurapean seme-alabak dituzten familiak direnean, eta bizitokirik eza aurreko ahaideen gizarte-bazterketako egoera bati lotuta badago, iritziko zaio gizarte-bazterketako egoerak berekin dakarrela pertsona adingabeen arrisku-egoera, lege honen 177.3 artikuluan xedatutakoaren arabera, eta, horretarako, lege honen VI. tituluan aurreikusitakoa bete beharko da.

               Kasu horietan, esku-hartzea arrakastatsua izan dadin, arrisku-egoeran esku hartzeko onartzen den familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuaren edukian jaso eta baloratu beharko dira familien beharrei babes espezifiko bat eskainiko dieten alternatibak, bizitoki-baliabideei buruzkoak barne, zeinak jasotzen baitira Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren araudi erregulatzailean.

            5. Aurreko apartatuan aurreikusitako ondoreetarako, eta Etxebizitzaren ekainaren 18ko 3/2015 Legearen 23.5 artikuluan xedatutakoaren esparruan, udalek dagozkion hitzarmenak egin ahal izango dituzte Eusko Jaurlaritzarekin, aipatutako egoeran dauden pertsona adingabeentzat zuzkidura-bizitokien sare bat eratze aldera.

            6. Pertsona adingabea haurdun badago, bizitokirik gabe, bazterketa-arriskuan edo bazterketa-egoeran, haurrak eta nerabeak babesteko foru-aldundietako lurralde-zerbitzuek esku hartu beharko dute bai ama eta bai kontzebitua babesteko; esparru horretan, familia- edo egoitza-harrerako konponbide baterako irispidea izan beharko du, emantzipatuta egon ala ez, lege honen VI. tituluan aurreikusitakoaren esparruan.

               3. ATALA

               GIZARTE-BAZTERKETAREN PREBENTZIOA, DETEKZIOA ETA ARRETA

               126. artikulua. Gizarte-bazterketaren prebentzioa eta detekzioa.

            1. Egoera horretan deklaratutako pertsonen ardurapean egoteagatik pertsona adingabeei bereziki eragiten dieten gizarte-bazterketako egoerak saihesteko, euskal administrazio publikoek, gizarte-zerbitzuen arloan dituzten eskumenak egikarituz, neurriak hartuko dituzte egoera horiek prebenitzeko eta goiz detektatzeko.

            2. Neurri horiek, ahal dela, toki-mailan antolatu beharko dira, bai komunitate-ingurunean, bai familia-ingurunean, eta helburu hauek lortzera bideratuko dira:

               1. Familien gizarte-isolamenduari eta diskriminazioari lotutako ondorio negatibo kolektibo zein indibidualei buruz herritarrak sentsibilizatu eta kontzientziatzea.

               2. Gizarte-zerbitzuen existentziaren berri eta haien funtzionamenduaz informazioa ematea, hizkera argi eta errazez idatzitako informazio-orriak zabalduz, pertsona adingabeentzat nahiz haien familientzat ulerterrazak izango direnak.

               3. Kultura-, kirol- eta aisialdi-baliabideetarako eta haurren arreta-zerbitzuetarako lehentasunezko irispidea erraztea gizarte-bazterketako arriskuaren adierazleak dituzten pertsona adingabeei, eskolaz kanpoko ordutegietan eta oporraldietan.

               4. Kirol-entitateak sentsibilizatzea eta babestea, gizarte- eta ekonomia-desabantailako egoeran dauden pertsona adingabeek kirolerako irispidea izan dezaten eta kirola egin dezaten errazteko, eta irizpideak ezartzea kirol-jarduerarako irispidea errazten duten entitateen aldeko dirulaguntzen ildoetan.

               5. Aurretiazko lan-esperientzia gutxi duten edo batere ez duten pertsona adingabeei lehen lan-esperientziak erraztea; esparru horretan, ekintza positiboko neurriak hartuko dira, sarbiderako lehentasuna emanez haurrak eta nerabeak babesteko sistemaren esparruan edo legearekin gatazkan dauden adingabeen gizarte- eta hezkuntza-arreta emateko sistemaren esparruan Administrazioaren tutoretzapean daudenei. Aurrekoa hala izanik ere, bete beharko da nerabeak derrigorrezko hezkuntzaren ondoko hezkuntzan aritzea ahalik eta gehien bultza dadin duten eskubidea.

               6. Kontratazio-prozeduretan gizarte-erantzukizuneko klausulak sartzea, aurreko letran aipatu diren nerabeen laneratzea sustatzeko. Nolanahi ere, aipatutako klausulak sartzeko ezinbestekoa izango da klausula horiek lotura zuzena izatea kontratuaren xede den prestazioarekin, eta berariaz eta behar bezala justifikatu beharko da inguruabar hori kontratazio-espedientean.

               7. Dirulaguntzak emateko balorazio-irizpideei dagokienez, dirulaguntzen arau erregulatzaileetan gizarte-erantzukizuneko klausulak sartzea, aurreko letran aurreikusitako helburu berarekin, baldin eta haien aplikazioa eraginkorra bada dirulaguntzaren izaera edo xedea kontuan hartuta.

               8. Gizarte-bazterketa prebenitzeko programa integralak garatzea desberdintasunak eta gizarte-gatazkako egoerak biltzen diren lurralde-eremuetan. Programa horiek eskolatzeari eta prestakuntza-jarraitutasunari, kaleko lanari, aisialdiari, prestakuntzari eta gizarteratze eta laneratzeari laguntzeko aparteko neurriak jaso beharko dituzte, bai eta gizarte- eta hezkuntza-neurri intentsiboak ere, hala nola eguneko zentroak.

                  127. artikulua. Gizarte-bazterketako arriskuan edo egoeran dauden pertsonen ardurapeko pertsona adingabeen arreta.

                  1. Euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, behar diren neurriak hartu beharko dituzte gizarte-bazterketako arriskuan edo gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsonen ardurapean dauden pertsona adingabeen inklusioa lortzeko, eta sektore anitzeko eta diziplinarteko ikuspegitik jardun beharko dute.

                  2. Helburu horrekin, gizarte-zerbitzuek, lehen mailako arretan zein bigarren mailako arretan, gizarte- eta hezkuntza-arloan eta arlo psikosozialean esku hartzeko zerbitzuak antolatuko dituzte. Bereziki, hauek izango dira zerbitzu horiek:

                     1. Etxeko hezkuntza eta familiako oinarrizko esku-hartzea, familiaren egoitzan emandakoak.

                     2. Kaleko hezkuntza eta gizarte- eta kultura-bitartekaritza, komunitate-ingurunean eskainiak.

                  3. Aurreko apartatuan aipatutako zerbitzuek ezaugarri hauek izango dituzte:

                     1. Gizarte- eta hezkuntza-arloan eta arlo psikosozialean laguntzeko harreman-prestazioak eskainiko dituzte, banakakoak, familiakoak edo taldekoak.

                     2. Helburu izango dute pertsonek gaitasun pertsonalak, familiakoak edo taldekoak eskura eta gara ditzaten, hots, jarrera, gaitasun, ezagutza, irizpide, jarraibide zein trebetasunak, eta, horrela, modu autonomoan moldatzen, gizarte-inklusioa lortzen eta familia- eta komunitate-ingurunean bizikidetza egokia izaten laguntzeko, eta desegokiak diren ohitura, jokabide, pertzepzio, sentimendu eta jarrerak beste egokiago batzuekin ordezteko.

                  4. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, neurriak hartuko ditu gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsona adingabeen gizarte-inklusioa errazteko, eta, horretarako:

                     1. Eskolagabetzerik badago, erraztu egingo du ikasturtean eskolaratzea, ikasturtearen hasierako egunetan ez bada ere.

                     2. Laguntza espezifikoak ezarriko ditu haien hezkuntza-beharrizanei erantzuteko.

                     3. Eskola-jantokietarako doako sarbidea ahalbidetuko du.

                     4. Ikastetxeetan egiten diren eskolaz kanpoko jardueretarako sarbidea ahalbidetuko du.

                  5. Eusko Jaurlaritzak, osasunaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, berariazko neurriak hartuko ditu gizarte-bazterketako egoeran dauden pertsona adingabeei laguntzeko, egoera horrek haien osasun fisiko eta mentalean eragin dezakeen narriadurari erantzun terapeutikoa emate aldera.

128. artikulua. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko estrategia integrala.

1. Eusko Jaurlaritzak, pertsona adingabeek bizitzeko, osotasun fisiko eta psikikoa izateko eta tratu ona jasotzeko duten eskubidea sustatzeko, babesteko eta defendatzeko duen eginbeharra egikarituz, haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari helduko dion estrategia integrala egin, onartu eta ezartzea bultzatuko du, erakunde artekoa eta sektore artekoa, haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari helduko diona alderdi guztietan, hain zuzen ere haien eskubideak eraginkortasunez egikaritzea ziurtatzeko, eta, hala badagokio, urratutako eskubideak leheneratzeko eskubidea bermatzeko helburuarekin.

2. Estrategia horrek eragingo du, gutxienez, familia eta afektu-arloan; hezkuntzan; osasunean; gizarte-zerbitzuetan, bereziki haurrak eta nerabeak babesteko sisteman; arlo judizial, polizial eta segurtasunekoan; harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologietan, arreta berezia eskainiz Interneti eta sare sozialei; kulturan; aisian; denbora librean; jarduera fisikoan; kirolean eta hezkuntza afektibo-sexualean.

3. Artikulu honen 1. apartatuan aipatzen den helburua erdiesteko, estrategiak barne hartu beharko ditu esku hartzeko tresnak eta jarduketen eraginkortasuna bermatzen duten elkarlanerako eta koordinaziorako mekanismoak, bai prebentzio-ekintzaren esparruan, bai biktimen detekzio, babes eta suspertze edo errehabilitazio fisiko eta psikologikoaren esparruan ere.

4. Estrategia hori prestatzeko bultzada Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailari egokituko zaio, eta Eusko Jaurlaritzari dagokio estrategia hori onestea.

5. Nolanahi ere, estrategia prestatzeko prozesuan nahitaez parte hartu beharko dute Euskal Autonomia Erkidegoko gainerako administrazio publikoek eta, bereziki, udaletako gizarte-zerbitzuek eta haurrak eta nerabeak babesteko foru-aldundietako lurralde-zerbitzuek. Halaber, beren jarduera haurren eta nerabeen eremuan garatzen duten hirugarren sektore sozialeko entitateek ere parte hartuko dute, eta, bereziki, jarduera pertsona adingabeekin garatzen dutenek.

6. Haurren eta Nerabeen Behatokiak urtero ebaluazio-txosten bat egingo du haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko estrategia integral horren betetze-mailari eta efikaziari buruz. Txosten hori egitean, irizpide hauek bete beharko dira gutxienez:

   1. Datuak jasoko dira sexua eta adina desagregatuta.

   2. Gertatu diren indarkeria-kasuen estatistika-analisia jaso beharko da, indarkeria-kasua gertatu den eremua, gauzatutako indarkeria-mota eta bereziki zaurgarria den kolektiboa bereizita.

7. Txosten horren emaitzak jendaurrean jarriko dira, oro har ezagutu dadin, eta kasuan kasuko politika publikoak egiteko kontuan hartu beharko dira.

   129. artikulua. Babesgabetasun-egoera izan daitezkeen indarkeria-egoerak.

1. Indarkeria-egoerak familia-eremuan gertatzen badira, eskumena duten gizarte-zerbitzuek baloratuko dute, VI. tituluan ezarritakoaren arabera, pertsona adingabea arrisku- edo desanparo-egoeran dagoen, edo, aitzitik, ez dagoen babesgabetasunik gurasoetako batek, legezko ordezkari batek edo harreragile edo zaintzaileetako batek behar diren neurriak hartu dituelako indarkeria erabili duenak berriz ere hori egin ez dezan, betiere eskumena duten gizarte-zerbitzuek uste badute neurri horiek nahikoak direla pertsona adingabearen osotasun fisikoa eta psikikoa bermatzeko.

2. Orobat, indarkeria familia-eremutik kanpo gertatzen bada, zehaztu beharko da, VI. tituluan aurreikusitako moduan, legezko ordezkariek egoera hori toleratzen duten edo onartzen duten. Hala joko da baldin eta, gertatzen ari dela jakin ondoren, hura amaitzeko behar diren neurriak hartu ez badituzte edo egoera gerarazteko esku hartzen ari diren zerbitzu eta profesionalei era aktiboan lagundu ez badiete. Horrelakoetan, baloratu egin beharko da pertsona adingabea babesgabetasun-egoeran dagoen ala ez.

   130. artikulua. Indarkeriarik gabeko familia-ingurune egokian egoteko lehentasun-printzipioa.

1. Indarkeria familia-eremuan gertatzen bada, eta pertsona adingabearen interes gorenerako komeni bada, indarkeriarik gabeko familia-ingurune egoki batean egoteko eta erasotzailearengandik urruntzeko aukera ematen duten babes-neurri administratibo edo judizialak lehenetsi beharko dira.

2. Helburu horrekin, legitimatutako pertsonek edo foru-aldundiek hala eskatuta, Kode Zibilaren 158. artikuluan aurreikusitako neurrietatik beharrezkoak direnak hartu ahal izango ditu agintaritza judizialak.

3. Berariaz, pertsona adingabeak genero-indarkeriaren biktima baten guraso-ahalaren, tutoretzaren edo zaintzaren mendean badaude, euskal administrazio publikoen jarduketak bideratuko dira haurra edo nerabea harekin gelditzea ziurtatzeko behar den laguntza bermatzera, edozein dela ere haurraren edo nerabearen adina, baita hura babestera, hari arreta espezializatua ematera eta birgaitzera ere. Hala eta guztiz ere, pertsona adingabea ez da geldituko genero-indarkeriaren biktima izan den pertsonetako batekin baldin eta ez bada komenigarria pertsona adingabearen interes gorenerako, eta, kasu horretan, behar bezala arrazoitu beharko da inguruabar hori.

4. Nolanahi ere, euskal administrazio publikoen jarduketak modu integralean egin behar dira, eta, aldi berean, kontuan hartu behar da pertsona adingabea eta ama osatzea, biak genero-indarkeriaren biktima diren neurrian. Horretarako, eskumena duten gizarte-zerbitzuek honako hauek ziurtatuko dituzte:

   1. Genero-indarkeriako egoerak detektatzea eta haiei erantzun espezifikoa ematea.

   2. Genero-indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeak arreta espezializatuko zerbitzuetara bideratzea eta haiekin koordinatzea.

   3. Osasun-, polizia-, hezkuntza-, justizia- eta berdintasun-arloko agintariek genero-indarkeriaren arloan ezarritako protokoloetan xedatutako jarduketa-jarraibideak eta neurriak betetzea.

131. artikulua. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeria prebenitzeko jarduketa orokorrak.

1. Euskal administrazio publikoek haurren eta nerabeen kontrako indarkeriaren zeharkako prebentzio-eginkizuna beteko dute, lege honen III. tituluan jasotako haurren eta nerabeen ongizatea eta haien eskubideen egikaritzea sustatzeko jarduketen bidez, eta IV. tituluan jasotako haien osasunerako, hezkuntza-garapenerako, oinarrizko ongizate materialerako eta gizarte-inklusiorako kaltegarriak diren egoerak prebenitzeko jarduketen bidez; izan ere, ekintza horiek pertsona adingabeen eskubideak errespetatzen, babesten eta defendatzen dituzten ingurune seguruak izatea errazten dute.

2. Aurreko jarduketez gain, euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, haurren eta nerabeen kontrako indarkeria prebenitzeko ekintzak egin beharko dituzte, dibulgazio-kanpainak antolatuz, herritarrak, oro har, eta familiak eta pertsona adingabeak bereziki informatu, sentsibilizatu eta kontzientziatzeko azken horiek bizitzeko, osotasun fisiko eta psikikoa izateko eta tratu ona jasotzeko duten eskubideaz, eta edozein gizartek egoera horiek prebenitzeko eta biktimak berehala eta bete-betean babesteko duen erantzukizun moralaz, halakoak gertatzen direnean.

3. Dibulgazio-ekintza horiek haurren eta nerabeen eskubideak sustatzera bideratutako ekintza orokorragoetan edo indarkeria-egoerak prebenitzera berariaz bideratutako ekintzetan integratu ahal izango dira.

4. Prebentzio-ekintzaren eraginkortasuna bermatze aldera, euskal administrazio publikoek, titulu honetan arautzen diren jarduketa-eremuetan, lege honen 9. artikuluan ezarritakoaren araberako tresna tekniko baliozkotuak hartu beharko dituzte.

   132. artikulua. Familia-ingurunean indarkeria prebenitzeko jarduketak.

1. Familia-eremuko indarkeria prebenitzera bideratutako jarduketen xedea da errespetuan eta afektu-harremanetan oinarritutako familia-testuinguru seguruak sortzea erraztea. Bereziki, helburu hauek izango dituzte:

   1. Familia-nukleoan bizikidetza-harreman onak sortzea eta indartzea, bai amaren eta aitaren artean, bai gurasoen eta seme-alaben artean, bai neba-arreben artean, lege honen 55. eta 56. artikuluetan jasotako moduan.

   2. Familiei laguntzea lege honen 57. artikuluan jasotako familia eta lana bateragarri egiteari eta gurasokidetasunari laguntzeko neurriak hartuz, eta lege honen 58, 59 eta 60. artikuluetan jasotako ongizate materialaren oinarrizko maila eta gizarte-inklusioa bermatzera bideratutako neurriak hartuz.

   3. Gatazkak modu baketsuan konpontzeko trebetasunak eskuratzea ahalbidetzea, gurasoak heziketa emozionalean trebatuz, baita jokabidea maneiatzen eta etorkizunean portaera antisozialak prebenitzeko estrategietan ere, zeinek oinarritzat hartzen baitituzte emozioak eta portaera erasokorrak identifikatu, kontrolatu eta kudeatzeko lanak.

2. Aurreko apartatuan aipatutako laguntza-mekanismoak ekintza positiboko neurrien bidez indartu beharko dira, beren ezaugarri edo inguruabarrak direla-eta premia handieneko egoeran edo egoera bereziki zaurgarrian dauden familien kasuan, lege honen 131.4 artikuluan aurreikusitakoaren arabera.

3. Gainera, eta kasuan kasuko laguntza motaren arabera, ekintza positiboko neurriak izan daitezke laguntza-zerbitzuetarako lehentasunezko irispidea erraztea, intentsitate handiagoko laguntzetarako irispidea erraztea, laguntza ekonomiko edo zerga-onura jakin batzuk eskuratzea erraztea, edo dirulaguntzen zenbatekoa handitzea.

   133. artikulua. Familia-unitatea hausten denean indarkeria prebenitzeko jarduketak.

1. Familia-gatazka edo -krisia gertatuz gero, aitaren eta amaren, legezko ordezkarien edo harreragile edo zaintzaileen bizikidetza hausten bada, familiarekin esku hartzen ari diren gizarte-zerbitzuek laguntza emateko berariazko jarduketak egingo dituzte, pertsona adingabeen interes gorena babesten dela bermatzeko eta haiengan ondorio kaltegarriak saihesteko.

2. Aurreko apartatuan xedatutakoa gorabehera, aipatutako gizarte-zerbitzuek egokitzat jotzen dituzten prebentzio-jarduketak egin ahal izango dituzte, eta, hala badagokio, familia-bitartekaritzako zerbitzura edo beste baliabide edo zerbitzu espezializatu batzuetara bideratzea barne; bereziki, familia-bitartekaritzako zerbitzuek agintzen dituzten terapia-zerbitzuetara, eta legezko arduradunei, harreragileei edo zaintzaileei laguntza profesional espezializatua ematera haustura-prozesuak irauten duen bitartean eta guraso-erantzukizunak betetzeko. Nolanahi ere, familia-bitartekaritza ez da bideragarria izango pertsona adingabearen kontrako arrisku-egoera bat edo indarkeria badago, eta, horrelakoetan, berehalako neurri eraginkorrak hartu beharko dira pertsona adingabearen osasuna eta segurtasuna bermatzeko.

3. Familia-bitartekaritzara jotzea sustatzeko, Eusko Jaurlaritzak, zerbitzu horiek eskaintzeko dituen eskumenak egikarituz, honako jarduketa hauek egingo ditu:

   1. Familia-bitartekaritza sustatzea, zabaltzea, publiko egitea eta haren berri ematea.

   2. Neurriak hartzea irispidea errazteko familia-bitartekaritzako prozesuen esparruan ezarritako familia-terapiako programetara, zeinak familia-bitartekaritzako zerbitzu publiko estrajudizialaren bidez egiten baitira.

      134. artikulua. Eskola-eremuan indarkeria prebenitzeko jarduketak.

      1. Ikastetxe guztiek eskola-indarkeria prebenitzeko jarduketak egingo dituzte, eta, bereziki, honako hauek:

         1. Bizikidetza-plan bat egingo dute, non ezarriko baita ikastetxeko langileei, ikasleei eta hezkuntza-komunitate osoari zuzendutako jardueren programazioa gatazkak modu baketsuan konpontzeko trebetasunak eskuratzeko.

            Halaber, plan horren barruan azaldu beharko dira irakasle-taldeen, ikasleen legezko ordezkarien edo, hala badagokio, harreragile edo zaintzaileen eta ikasleen artean adostutako jokabide-kodeak, eskola-jazarpena gertatzen denean edo ikastetxeko bizikidetzan eragina duen beste edozein egoeratan jarraitu beharrekoak, kontuan hartu gabe egoera horiek ikastetxean bertan gertatzen diren edo bertatik kanpo hasten diren edo jarraitzen duten, edo harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien bidez gertatzen diren.

         2. Pertsona adingabeen eskubideak aitortzea eta babestea sustatuko duten hezkuntza-neurriak hartzea eta horien jarraipena egitea bultzatuko dute.

         3. Errespetua sustatuko dute desgaitasunen bat duten ikasleekiko edo egoera bereziki zaurgarria dakarren beste edozein inguruabar dutenekiko.

         4. Gatazkak modu baketsuan konpontzeko metodo alternatiboak erabiltzea sustatuko dute.

         5. Indarkeria prebenitzeko eta halako egoeretan dauden pertsona adingabeak detektatzeko eta haur eta nerabe horiek babesteko prestakuntza-planak sustatuko dituzte, baita tratu onaren kultura sustatzeko jarduerak ere, ikastetxeetako langileentzat, tutore-lanetan dihardutenak lehenetsita, bai eta legezko ordezkari eta harreragile edo zaintzaileentzat ere, ikasleen gurasoen elkarteekin koordinatuta.

         6. Ikasleak trebatzeko planak sustatuko dituzte, eta lehentasuna emango diote ikasleek gaitasun eta tresna jakin batzuk eskuratzeari gai izan daitezen, batetik, indarkeria-egoerak detektatzeko eta haiei erantzuteko eta, bestetik, indarkeria eragiten duten indarkeriazko edo delituzko jokabide-ereduak ikastea nagusitzen den prozesuei aurre egiteko, horiek agertzen diren eremu guztietan, baita indarkeria hori gertatzen denean haiei tratamendua eta laguntza emateari ere.

         7. Ikastetxeko langileei informazioa emango diete edozein indarkeria-motaren prebentzio- eta babes-protokoloari buruz, eta protokolo hori behar bezala aplikatzeko prestatuko dituzte langileak.

      2. Hezkuntza Administrazioak udaletako zein lurraldeetako gizarte-zerbitzuen laguntza izango du aurreko apartatuko e) eta f) letretan aipatutako prestakuntza- eta trebakuntza-planen edukiak prestatu eta emateko, baldin eta plan horiek zerikusia badute tratu txarrak, abusua, jazarpena, esplotazioa, gizakien salerosketa edo babesgabetasuna prebenitzearekin, detektatzearekin eta egoera horietan jardutearekin.

         Nolanahi ere, prestakuntza- eta trebakuntza-planetan genero- eta adin-faktoreak barne hartzen dituen prebentzio-tratamendua jasoko da.

      3. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, eta ikastetxeetako zuzendaritzaren arduradunek edo titularrek langile-kontratazioaren segurtasuna gainbegiratuko dute, bai eta egiaztatuko ere lege honen 314. artikuluan aipatzen diren betekizunak betetzen eta egiaztatu dituztela irakasleek, langile laguntzaileek edota ikastetxean, ordainduta edo ordainik jaso gabe, lan egin ohi duten edo bertan elkarlanean aritzen diren bestelako profesionalek.

         135. artikulua. Ongizate eta babeserako koordinatzailea.

      1. Aurreko artikuluan aurreikusitako jarduketen garapena bultzatzeko, pertsona adingabeak ikasketak egiten ari diren ikastetxe guztiek ikasleen ongizatea eta babesa zaintzeko egiten diren ekintza eta jarduketak koordinatzeko arduradun bat izendatuko dute. Pertsona horrek ikastetxeko zuzendariak edo titularrak gainbegiratuta jardungo du.

      2. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, ongizate eta babeserako koordinatzaileak bete beharreko betekizunak eta eginkizunak ezarriko ditu, eta zehaztuko egingo du, halaber, eginkizun horiek ikastetxean lehendik dauden langileek edo langile berriek bete behar dituzten.

      3. Nolanahi ere, ongizate eta babeserako koordinatzaileari esleitutako eginkizunak honako hauek izango dira, gutxienez:

         1. Pertsona adingabeen inguruko prebentzioari, detekzio goiztiarrari eta babesari buruzko prestakuntza-planak sustatzea, bai ikastetxeetan lan egiten duten langileentzat, bai ikasleentzat. Lehentasuna emango zaie tutore-lanetan diharduten ikastetxeko langileei zuzendutako prestakuntza-planei, baita ikasleei indarkeria-egoerak detektatzeko eta haiei erantzuteko trebetasunak eskuratzera bideratutakoei ere.

            Halaber, ikasleen gurasoen elkarteekin koordinatuta, prestakuntza hori sustatu beharko du gurasoen artean edo, hala badagokio, tutoreen artean edo tutoretza-, harreragile- edo zaintzaile-ahalmenak dituzten pertsonen artean.

         2. Gizarte-zerbitzu eskudunek esku hartu behar duteneko kasuak koordinatzea, hezkuntza-administrazioek onetsitako protokoloekin bat etorriz, eta, beharrezkoa dela baloratuz gero, kasuan kasuko agintariei informazioa ematea, hargatik eragotzi gabe legeak aurreikusitako kasuetan komunikatzeko duten eginbeharra.

         3. Ikasleen aurrean, ikastetxeko langileen aurrean eta, oro har, hezkuntza-komunitatearen aurrean identifikatzea ikastetxean bertan edo inguruan detektatutako indarkeria-kasuekin zerikusia duten komunikazioetarako erreferentzia gisa, baita egin beharreko jarduketak eta hartu beharreko neurriak koordinatzeko ere.

         4. Pertsona adingabeentzat ahalik eta ongizaterik handiena ziurtatzeko neurriak sustatzea, baita haiei tratu ona ematearen kultura ere.

         5. Ikastetxeko langileen eta ikasleen artean gatazkak modu baketsuan konpontzeko metodo alternatiboak erabiltzea sustatzea.

         6. Ikastetxeko langileei informazioa ematea edozein indarkeria-motaren aurreko prebentzio- eta babes-protokoloei buruz, protokoloak ikastetxeari aplikatzekoak badira.

         7. Desgaitasunen bat edo zaurgarritasun handiagoa duten ikasleekiko errespetua sustatzea.

         8. Lege honen 134.1.a) artikuluan aipatzen den bizikidetza-plana ikastetxeko zuzendaritzarekin koordinatzea.

         9. Pertsona adingabeen datu pertsonalak era ez-zilegian tratatzea ekar dezaketen egoeretan, ikastetxeak Datuak Babesteko Euskal Agintaritzari berehala komunikatzea sustatzea.

         10. Ikastetxean elikadura osasungarria eta elikagarria izan dadin sustatzea, pertsona adingabeei dieta orekatua egitea ahalbidetuz, eta, bereziki, zaurgarritasun berezian edo handiagoan daudenei.

      4. Bereziki, lege honen 170.3 artikuluan xedatutakoaren arabera, pertsona adingabe baten bizitza, osotasun, osasun edo segurtasunerako arrisku larria eta berehalakoaren zantzuak badaude, ongizate eta babeserako koordinatzailea arduratuko da Ertzaintzari edo Udaltzaingoari, bai eta Fiskaltzari ere, egoeraren berri emateaz, eta, hala badagokio, pertsona adingabea ikastetxean atxikitzeaz, eskumena duen agintaritzak pertsona adingabearen ardura hartu arte edo hartu beharreko neurria ezarri arte.

         136. artikulua. Jarduera fisikoaren, kirolaren eta aisialdi hezigarriaren eremuan indarkeria prebenitzeko jarduketak.

      1. Eusko Jaurlaritzak eta foru-aldundiek, batera, jarduera fisikoaren, kirolaren eta aisialdi hezigarriaren arloan eskumena duten sailen bitartez, jarduketa-protokoloak prestatu eta onetsiko dituzte. Protokolo horietan, jarduera fisikoaren, kirolaren eta aisialdi hezigarriaren eremuan ingurune segurua eraikitzeko behar diren jarduketak jaso beharko dituzte, eremu horietan gerta daitezkeen haurren eta nerabeen kontrako indarkeria-egoerak prebenitzeko, goiz detektatzeko eta esku hartzeko jarraitu beharrekoak.

      2. Protokolo horiek prestatzean, nahitaez parte hartu beharko dute gorputz-hezkuntzaren, kirolaren eta aisialdi hezigarriaren eremuan pertsona adingabeekin aritzen diren entitate, ikastetxe eta antolakundeek.

      3. Onesten diren protokoloak dagokienaren arabera aplikatu beharko dira, eta eragiten dienari dagokionez, beren jarduketa-eremu zehatza kontuan hartuta, pertsona adingabeekin gorputz-hezkuntzako, kiroleko eta aisialdi hezigarriko ohiko nahiz noizbehinkako jarduerak egiten dituzten entitate guztietan eta zentro eta ekipamendu guztietan, izan publiko zein pribatuak.

         137. artikulua. Gorputz-hezkuntzako jarduerak eta kirol- edo aisia-jarduerak egiteko entitate, zentro eta antolakundeak.

         Normalean pertsona adingabeekin gorputz-hezkuntzako, kiroleko edo aisialdiko jarduerak egiten dituzten entitate, zentro eta antolakunde publiko nahiz pribatuek beren ohiko funtzionamenduan sartu beharko dituzte haurren eta nerabeen kontrako indarkeria prebenitzeko honako jarduketa hauek:

         1. Euskal administrazio publikoek jarduera fisikoaren eta kirolaren eta aisialdi hezigarriaren eremuan hartutako eta aurreko artikuluan aipatutako jarduketa-protokoloak aplikatzea.

         2. Langileei edozein indarkeria-mota prebenitzeko eta babesteko aplikatu beharreko protokoloen berri ematea.

         3. Monitorizazio-sistema bat ezartzea, aurreko apartatuan aipatutako pertsona adingabeen babesari lotutako protokoloak betetzen direla ziurtatzeko.

         4. Pertsona adingabeen eskubideak eta eginbeharrak sustatu eta errespetatzeko kultura bultzatzea, inolako diskriminaziorik gabe, desgaitasunen bat duten pertsonekiko eta beste edozein inguruabar pertsonal, familiar edo sozialengatik egoera bereziki zaurgarrian daudenekiko errespetua barneratuz.

         5. Neurriak hartzea kirola, jarduera fisikoa eta aisialdia ez daitezen diskriminazio-egoera bihurtu genero-identitateagatik edo sexu-orientazioagatik, eta pertsona adingabeekin nahiz haien familiekin eta profesionalekin lan egitea, irainak eta adierazpen apalesgarriak eta diskriminatzaileak erabiltzeari uko egin diezaioten.

         6. Neurriak hartzea ikusleek edo beste eragile batzuek partida eta lehiaketetan jokabide desegokiak izatea saihesteko.

         7. Gatazkak modu baketsuan konpontzeko metodo alternatiboak erabiltzea sustatzea.

         8. Pertsona adingabeen parte-hartze aktiboa sustatzea haien prestakuntzaren eta garapen integralaren alderdi guztietan.

         9. Kirol-erakundeen eta gurasoen edo, hala badagokio, tutoreen edo tutoretza-, harreragile- edo zaintzaile-ahalmenak dituztenen arteko harremanak eta komunikazioa sustatu eta indartzea.

         10. Indarkeria prebenitzeko planak garatzea, baita halako egoeretan dauden pertsona adingabeak detektatzeko eta babesteko prestakuntza-planak ere.

             138. artikulua. Babes-ordezkaria.

             1. Aurreko artikuluan aurreikusitako jarduerak garatzeko, bertan aipatutako entitate, zentro eta antolakundeek babes-ordezkariaren figura izendatu beharko dute, eta pertsona adingabeek harengana jo ahal izango dute beren ezinegonak eta kezkak azaltzeko edo hari aditzera emateko zer indarkeria-egoera jasan, ikusi edo ezagutu duten.

             2. Nolanahi ere, babes-ordezkariari, gutxienez, honako eginkizun hauek esleituko zaizkio:

                1. Bere burua erreferente nagusi modura identifikatzea langile, pertsona adingabe edo gurasoen aurrean edo, hala badagokio, tutore edo tutoretza-, harreragile- edo zaintzaile-ahalmenak dituztenen aurrean, hari komunika dakizkion entitate, zentro edo antolakundean edo haren ingurunean haurren eta nerabeen kontra detektatzen diren indarkeria-kasuak, eta garatu beharreko jarduketak eta hartu beharreko neurriak koordina ditzan.

                2. Langileei jakinaraztea eta zabaltzea edozein indarkeria-mota prebenitzeko eta indarkeria horietatik babesteko dauden protokoloak, betiere protokolo horiek entitatean, zentroan edo antolakundean aplikatzekoak badira.

                3. Protokolo horiek betetzen direla ziurtatzea, eta, bereziki, haurren edo nerabeen kontrako indarkeria-egoeraren bat detektatzen bada, dagozkion komunikazioei ekitea.

                4. Euskal administrazio publikoek onetsitako protokoloekin bat etorriz, gizarte-zerbitzu eskudunek esku hartu behar duten kasuak koordinatzea eta, beharrezkoa dela baloratuz gero, kasuan kasuko agintariei informazioa ematea, kalterik egin gabe legeak aurreikusitako kasuetan komunikatzeko eginbeharrari.

                5. Pertsona adingabeen datu pertsonalak era ez-zilegian tratatzea ekar dezaketen egoeretan, Datuak Babesteko Euskal Agintaritzari berehala komunikatzea sustatzea.

                6. Pertsona adingabeen inguruko prebentzioari, detekzio goiztiarrari eta babesari buruzko prestakuntza-planak sustatzea pertsona adingabeentzat eta gurasoentzat edo, hala badagokio, tutoreentzat edo tutoretza-, harreragile- edo zaintzaile-ahalmenak dituztenentzat. Lehentasuna emango zaio indarkeria-egoerak detektatzeko eta haiei erantzuteko trebetasunak eskuratzerako prestakuntzari.

                7. Pertsona adingabeentzat ahalik eta ongizaterik handiena ziurtatzeko neurriak sustatzea, baita haiei tratu ona ematearen kultura ere.

                8. Langile eta pertsona adingabeen artean gatazkak modu baketsuan konpontzeko metodo alternatiboen erabilera sustatzea.

                9. Kirol inklusiboa, oro har, sustatzea, bai eta, orobat, desgaitasunen bat edo zaurgarritasun berezi edo handiago bat duten pertsona adingabeekiko errespetua.

                10. Segurtasuna gainbegiratzea langileak, profesionalak zein boluntarioak, kontratatzen direnean, eta lege honen 314. artikuluan aipatzen diren betekizunak bete eta egiaztatzen diren ziurtatzea.

                    139. artikulua. Harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien bidez eragindako indarkeria prebenitzeko jarduketak.

                    1. Oro har, Eusko Jaurlaritzak dibulgazio-kanpainak egingo ditu, gizartea informatu, sentsibilizatu eta kontzientziatzeko harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologiek eta, bereziki, Internetek eta sare sozialek pertsona adingabeentzat dituzten aukerez eta arriskuez. Horretarako, ziberjazarpenari buruzko kontzientziazio-programak garatu eta haren aurkako babes-mekanismoak antolatu beharko ditu.

                    2. Orobat, gurasoen, legezko ordezkarien eta harreragile eta zaintzaileen alfabetatze digitalerako programak antolatuko ditu, bereziki segurtasun digitaleko eta guraso-kontroleko neurriak aplikatzeko trebatzera bideratuta.

                    3. Hezkuntza Administrazioak derrigorrezko eta berariazko edukiak txertatuko ditu ikasleak segurtasun digitalaren arloan trebatzeko. Eduki horien bidez, bermatu egingo da pertsona adingabeak gizarte digitalean oso-osorik txertatuko direla eta bitarteko digitalak erabiltzen ikasiko dutela modu seguru eta errespetuzko batean, giza duintasunaren, Konstituzioaren balioen eta oinarrizko eskubideen aldetik eta, bereziki, norberaren eta familiaren intimitaterako errespetu eta bermearen aldetik eta datu pertsonalen babesaren aldetik, Datu Pertsonalak Babesteko eta Eskubide Digitalak Bermatzeko abenduaren 5eko 3/2018 Lege Organikoaren 83. artikuluan aurreikusitakoari jarraituz.

                       Prestakuntza hori eduki-bloketan nahiz zeharka txertatuko da, eta prestakuntza-etapa guztietan txertatu beharko da, Lehen Hezkuntzako etapatik hasita, Interneten erabilera egokia.

140. artikulua. Arreta integrala jasotzeko eskubidea eta zerbitzuetarako lehentasunezko irispidea izateko eskubidea.

1. Euskal administrazio publikoek arreta integrala emango diete indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeei, eta bertan jasoko dira jarduketa-eremu bakoitzerako kapitulu honetan aurreikusitako esku-hartze, laguntza, harrera eta suspertze fisiko eta psikologikoko neurri egokiak, hargatik eragotzi gabe indarkeria familia-ingurunean gertatu den kasuetarako berariaz jasotako babes-neurriak, indarkeria horrek arrisku- edo desanparo-egoera eragiten badu lege honek VI. tituluan zehaztutako moduan.

2. Besteak beste, arreta integralak, pertsona adingabearen interes gorena bermatze aldera, honako neurri hauek hartuko ditu barne, bereziki:

   1. Biktimei informazioa eta laguntza psikosoziala, soziala eta hezkuntzakoa ematea.

   2. Salaketen edo erreklamazioen jarraipena egitea.

   3. Biktimarentzako eta, hala badagokio, familia-unitatearentzako arreta terapeutiko sanitarioa, psikiatrikoa eta psikologikoa.

   4. Prestakuntzako laguntza, batez ere berdintasun, elkartasun eta dibertsitateari dagokienez.

   5. Familiei informazioa eta laguntza ematea, eta, beharrezkoa bada eta objektiboki haien beharrean oinarrituta badago, familia-unitatearen jarraipen psikosoziala, soziala eta hezkuntzakoa egitea.

   6. Sare eta zerbitzu publikoetarako irispidea erraztea.

   7. Prestakuntzarako eta laneratzeko babesa.

   8. Esku hartu behar den prozedura judizialetan laguntzea eta aholku ematea, beharrezkoa izanez gero.

   9. Neurri horiek guztiek ikuspegi inklusibo eta irisgarritasunekoa izan beharko dute, pertsona adingabe guztiak salbuespenik gabe artatu ahal izateko.

3. Euskal administrazio publikoek inplikatutako eragile guztien arteko koordinaziorako beharrezkoak diren neurriak hartu beharko dituzte, kasu bakoitzean esku hartu behar duten pertsona adingabeen biktimizazio sekundarioa saihesteko, eta ahaleginduko dira indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeei arreta eman dakien pertsona adingabeari egokitutako ingurune lagunkoia duten guneetan.

4. Aurreikusitako arreta integralaren esparruan, osasun- eta hezkuntza-arloko zerbitzu eta prestazioetarako lehentasuna bermatu beharko da, lege honen 223. eta 224. artikuluetan ezarritako moduan, horiek aplikagarri diren heinean.

5. Lehentasunezko irispidea izateko, ezinbestekoa izango da indarkeriaren biktima-izaera aurretiaz frogatzea, arauz ezarritako edozein bide erabilita, eta, betiere, honako hauetako baten bidez:

   1. Indarrean dagoen kondena-epaia, indarkeria fisikoa, psikikoa, sexuala edo beste edozein motatakoa diren egitateengatik.

   2. Edozein jurisdikzio-ordenak emandako epaia, pertsona adingabe batek indarkeria fisikoa, psikikoa, sexuala edo beste edozein motatakoa jasan duela frogatutako egitate gisa egiaztatzen duena.

   3. Auzitegi- edo mediku-txostena, pertsona adingabe baten kontrako indarkeria fisiko, psikiko edo sexualaren zantzuak eta adierazleak daudela egiaztatzen duena.

   4. Fiskaltzaren txostena, pertsona adingabeak indarkeria fisiko, psikiko edo sexuala jasan duen zantzuak daudela adierazten duena.

   5. Udaleko edo lurraldeko gizarte-zerbitzuen txosten sozial edo psikosoziala, pertsona adingabea indarkeria fisiko, psikiko edo sexualaren biktima izan den adierazleak daudela egiaztatzen duena.

   6. Genero-indarkeriaren biktimei harrera egiteko eta arreta emateko ardura duten udal- edo lurralde-zerbitzuen txostena, pertsona adingabea indarkeria fisiko, psikiko edo sexualaren biktima izan dela egiaztatzen duena.

   7. Indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeei aitortutako eskubide eta baliabideak eskuratzea arautzen duten sektoreko arau-xedapenetan aurreikusitako beste edozein titulu.

      141. artikulua. Detekzio goiztiarra.

      1. Lege honen 16 eta 17. artikuluetan zerrendatzen diren pertsonetakoren batek pertsona adingabe baten kontrako indarkeria-egoera posible bat gertatu dela edo hura babesgabetasun-egoera posible batean dagoela jakiten badu, edo horren zantzurik antzematen badu, berehala komunikatu beharko die eskumena duten gizarte-zerbitzuei.

      2. Halaber, indarkeria horren ondorioz haur edo nerabearen osasuna edo segurtasuna arriskuan egon badaiteke, berehala komunikatu beharko dio Ertzaintzari edo Udaltzaingoari, bai eta Fiskaltzari ere.

      3. Aurrekoari kalterik egin gabe, lege honen 17. artikuluan zerrendatzen den pertsonaren batek pertsona adingabe baten kontrako indarkeria-egoeraren bat goiz detektatzen badu, berehala horren berri eman beharko die haren gurasoei, edo, hala badagokio, haren legezko ordezkariei edo tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonei, non eta zantzurik ez dagoen indarkeria hori pertsona horietako batek egikaritu, ahalbidetu edo baimendu duela.

         142. artikulua. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko sektoreko jarduketa-protokoloak.

      1. Aurreko artikuluan aipatzen diren eginbeharrak behar bezala bete ahal izango direla bermatzeko, euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumenak egikarituz, sektoreko jarduketa-protokoloak onetsiko dituzte haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko, honako mekanismo hauek ezartzera bideratuak:

         1. Eskumena duten gizarte-zerbitzuei indarkeria- edo babesgabetasun-egoera bat dagoela edo horren susmoa dutela jakinarazteko prozedura espezifikoak.

         2. Jarduketa-eremu guztietako profesionalak koordinatzeko sistemak, informazioa benetan eta eraginkortasunez trukatzen dela ziurtatzeko.

      2. Aipatutako sektore-protokoloek jorratu eta jaso beharko dituzte, halaber, arrisku-faktoreen identifikazioa, pertsona adingabeen kontrako indarkeriaren prebentzioa eta detekzio goiztiarra, baita biktimen laguntza eta birgaikuntza egokirako hartu beharreko neurriak ere.

      3. Edonola ere, sektore-protokoloak onetsiko dira osasun, hezkuntza, jarduera fisiko, kirol, aisialdi hezigarri, gizarte-zerbitzu, segurtasun eta justiziaren eremuetan, eta eremu horietan jarduten duten profesionalen prestakuntza bermatu beharko da dagokion protokoloa aplikatzeari dagokionez. Protokolo horiek erakundeen artekoak izango dira partekatutako eskumenen eremuetan.

      4. Onesten diren protokoloak kasuan kasuko jarduketa-sektorean parte hartzen duten zentro eta zerbitzu publiko nahiz pribatu guztiek aplikatu beharko dituzte. Orobat, egin beharreko jarduketen berezitasunak kontuan hartu beharko dituzte indarkeriaren biktima desgaitasuna duen pertsona bat bada.

      5. Espezifikoki, ikastetxeetan eta pertsona adingabeak bizi ohi diren zentroetan, protokoloak jarduketa hauek hartuko ditu barne, besteak beste:

         1. Indarkeriaren arrazoia desgaitasuna, sexu-orientazioa, genero-identitatea edo -adierazpena, nazionalitatea edo arraza- nahiz etnia-jatorria denean aplikatu beharreko jarduketak, jazarpen horren estigmatizazio sekundarioaren osagaia ere barne.

         2. Jazarpena harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien bidez egiten denean eta pertsona adingabeen ohore, duintasun edo intimitaterako eskubideari kalte egin zaionean aplikatu beharreko jarduketak.

         3. Sexu-indarkeriako egoerak babesgabetasuneko egoeretatik bereiziko dira, eta egoera horiei indarkeria-egoeretan egiten diren esku-hartzeen esparruan helduko zaie.

            143. artikulua. Osasun-zerbitzuen jarduketak.

            1. Eusko Jaurlaritzak, osasunaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, behar diren neurriak hartuko ditu pertsona adingabeen kontrako indarkeriaren detekzio goiztiarra errazteko, eta, bereziki, osasun-langileen sentsibilizaziorako eta etengabeko prestakuntzarako programak garatuko ditu, indarkeriaren biktima den pertsona adingabearen diagnostiko goiztiarra, laguntza eta suspertze fisiko eta psikikoa hobetzeko.

            2. Osasun-zentro guztiek, publiko nahiz pribatuek, haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko sektoreko jarduketa-protokoloa aplikatu beharko dute, osasun-eremurako berariazkoa, lege honen 142. artikuluan aurreikusitakoaren arabera, bai eta komunikazio kualifikatuaren eginbeharra errespetatu ere, 17. artikuluan araututako moduan. Gainera, haren betetze-maila monitorizatzeko sistema bat ezarri beharko dute.

            3. Nolanahi ere, biktimei ematen zaien arretak kontuan hartu beharko ditu haietako bakoitzaren ezaugarri bereziak eta inguruabar pertsonal, familiar eta sozialak, bai eta haien premia bereziak ere.

            4. Aurreko guztia gorabehera, arreta eskaini beharko diete honako biktima hauen berariazko premiei:

               1. Sexu-indarkeriaren biktimak.

               2. Emakumeen genitalen mutilazioaren biktimak; horiek behar duten laguntza jasoko dute, mutilazioek eragin ditzaketen kalte fisiko edo psikikoak saihesteko edo, hala badagokio, kalte horiek konpontzeko.

               3. Indarkeriaren biktimak, indarkeriaren arrazoia biktimaren desgaitasuna bada.

               4. Indarkeriaren biktimak, indarkeriaren arrazoia genero-identitatea edo sexu-orientazioa bada.

               5. Genero-indarkeriaren biktimak.

            5. Indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeen arretari buruzko erregistro guztiak, ospitaleko alta barne, haien historia klinikoan sartuko dira.

               144. artikulua. Ikastetxeen jarduketak.

            1. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, pertsona adingabeen kontra gauzatutako indarkeria goiz detektatzeko behar diren neurriak hartuko ditu, eta, bereziki, hezitzaileak sentsibilizatzeko eta etengabe prestatzeko programak garatuko ditu, diagnostiko goiztiarra eta egoera horiek amaitzeko jarduketak hobetzeko.

            2. Ikasturte bakoitzaren hasieran, ikastetxe guztiek indarkeria-egoerak komunikatzeko euskal administrazio publikoek araututako eta zentroan aplikatutako prozedurei buruzko informazio guztia emango diete pertsona adingabeei, baita eremu horretako arduradunei buruzkoa eta, bereziki, lege honen 135. artikuluan araututako ikasleen ongizate eta babeserako koordinatzaileari buruzkoa ere.

            3. Modu berean, hedabide elektronikoei buruzko informazioa emango dute, hala nola Eusko Jaurlaritzak pertsona adingabeen eskura jarritako orientazio-, aholkularitza- eta informazio-zerbitzua, telefonikoa nahiz telematikoa.

            4. Ikastetxe horiek etengabe eguneratuta edukiko dute informazio hori, erraz ikusteko moduko leku irisgarrian, eta behar diren neurriak hartuko dituzte pertsona adingabeek informazio hori libreki edozein unetan kontsultatzeko aukera izan dezaten, komunikazio-prozedura horietara eta dauden laguntza-ildoetara sarbidea izan dezaten.

            5. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeria-egoerak detektatzen badira, berdin indarkeria ikasleek zein helduek egin badute, ikastetxe guztiek haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko sektoreko jarduketa-protokoloa aplikatu beharko dute, hezkuntza-eremurako berariazkoa, lege honen 142. artikuluan aurreikusitakoa. Horretarako, ikasleen ongizate eta babeserako koordinatzailearen laguntza eta esku-hartzea izango dute.

            6. Zehazki, lege honen 18. artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz, arduradun horrek eskumena duten agintariei komunikatzekoak diren kasuak koordinatu beharko ditu, eta betebehar horren betetze-maila monitorizatzeko sistema bat ezarri beharko du.

            7. Indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeek lehentasuna izango dute Euskal Hezkuntza Sisteman txertatutako ikastetxeetan sartzeko, baita ikasturte barruan ere, ikastetxez aldatu behar badira. Nolanahi ere, beharrezkoak izan daitezkeen berariazko laguntzak eskuratzen dituztela bermatuko da, baita ikasturtean zehar ikastetxe batean sartzen badira ere.

            8. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistemari aditzera emango dio, zeina lege honen 308. artikuluan jasotzen baita, zer datu dagoen eskuragarri eskola-eremuan detektatutako indarkeria-egoerei buruz.

               145. artikulua. Jarduera fisikoaren, kirolaren eta aisialdi hezigarriaren eremuko jarduketak.

            1. Euskal administrazio publikoek, jarduera fisikoaren, kirolaren eta aisialdiaren arloan dituzten eskumenak egikarituz, pertsona adingabeen kontra gauzatutako indarkeria goiz detektatzeko behar diren neurriak hartuko dituzte, eta, bereziki, langileen eta boluntarioen sentsibilizazioko eta etengabeko prestakuntzako programak garatuko dituzte, diagnostiko goiztiarra eta indarkeria-egoera horiek amaitzeko jarduketak hobetzeko.

            2. Jarduera fisikoaren, kirolaren edo aisialdi hezigarriaren eremuan diharduten kirol-entitate eta establezimendu guztiek, publiko nahiz pribatuek, betiere esparru horretan pertsona adingabeekin lan egiten badute, lege honen 136. artikuluan aipatzen den pertsona adingabeen kontrako indarkeria-egoerei aurre egiteko berariazko jarduketa-protokoloa aplikatuko dute.

            3. Bereziki, honako jarduketa hauek egingo dituzte jarduera fisikoaren, kirolaren eta aisialdi hezigarriaren eremuan indarkeria prebenitzeko:

               1. Beren barne-araudian sartuko dituzte aurreko apartatuan aipatutako protokoloan aurreikusitako neurriak, eta neurri horien aplikazioa zainduko dute, bai eta neurri horien betetze-maila monitorizatzeko sistema bat ezarri ere.

               2. Bermatuko dute berariazko laguntza-neurriak aplikatuko direla, indarkeria-biktimen kirol- edo aisia-jardueretan integrazio eta parte-hartze eraginkorra errazteko eta, hala badagokio, haien suspertze fisikoa eta aurreko kirol-maila lortzea ahalbidetzeko.

                  146. artikulua. Gizarte-zerbitzuen jarduketak.

                  1. Udaletako gizarte-zerbitzuek, haur eta nerabeen kontrako indarkeria-kasu posibleren bat jakinarazten badiete edo zuzenean detektatzen badute, haren inguruko informazioa bildu eta dagokion balorazioa egin beharko dute, ahal den guztietan, diziplinartekotasunez eta lurraldean dauden osasun-, hezkuntza- zein segurtasun-arloko eta arlo judizial eta fiskaleko talde eta profesionalekin, baldin eta horiek pertsona adingabearen egoerari eta familia- eta gizarte-inguruneari buruzko informazioa eman ahal badute.

                  2. Detektatutako indarkeria-egoera pertsona adingabearen familia-ingurunean gertatzen bada, udaletako gizarte-zerbitzuek dagokion balorazio-prozedura hasi beharko dute arrisku- edo desanparo-egoerarik dagoen ebazteko, eta, hala bada, lege honen VI. tituluan kasu horietarako araututako prozedurari jarraitu beharko diote.

                     Halaber, prozedura horri ekin beharko diote familia-eremutik kanpo gertatutako indarkeria-kasuetan, baldin eta legezko ordezkariek, harreragileek edo zaintzaileek egoera hori toleratu edo onartzen duten adierazleak badaude lege honen 129.2 artikuluan adierazitako moduan.

                  3. Aurreko apartatuan aipatutako balorazioaren arabera babesgabetasun-egoeran ez dauden eta indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeei arreta emateko, udaletako gizarte-zerbitzuek plan indibidualizatu bat eratuko dute familian esku hartzeko. Plan hori diseinatzeko, kontuan izan beharko dira familiaren premia espezifikoak. Plan horrek, bestalde, neurri pertsonalizatuak ezarriko ditu familiari arreta emateko eta jarraipena egiteko, bai eta laguntza-neurriak ezarri ere modu positiboan egikaritu daitezen gurasoek haur eta nerabeak babesteko dituzten eginkizunak. Beharrezkoa izanez gero, plana modu koordinatuan gauzatuko dute inplikatutako gainerako eremuen parte-hartzearekin.

                  4. Beren lanbide-jarduera gizarte-zerbitzuetan egiten duten funtzionarioak, pertsona adingabeen kontrako indarkeria-egoeretan beren eginkizunak betetzeko, agintaritza-agente izango dira, eta jarduketa hauek egin ahal izango dituzte:

                     1. Ertzaintzaren, Udaltzaingoaren, Fiskaltzaren, osasun-zerbitzuen, ikastetxeen eta beharrezkotzat jotzen duten edozein zerbitzu publikoren laguntza eskatu ahal izango dute, pertsona adingabearekin edozein testuingurutan elkarrizketatu ahal izateko, eta haren gurasoen, legezko ordezkarien edo harreragileen eta zaintzaileen baimenik behar izan gabe.

                     2. Beharrezkotzat jotzen dituzten presazko neurriak eskatu ahal izango dizkiote dagokion agintaritza judizialari.

                  5. Era berean, gizarte-zerbitzuetako profesionalek, beharrezkotzat jotzen badute, osasun-zentro batera lagundu ahal izango diote pertsona adingabeari behar duen arreta jaso dezan. Ondoren, legezko ordezkari edo harreragile edo zaintzaileei informazioa eman ahal izango diete, eta, behar izanez gero, bestelako profesional espezializatuen laguntza izan dezakete.

                     147. artikulua. Gizarte-zerbitzuek zigor-legearekin gatazkan dauden hamalau urtetik beherakoekin jarduteko era.

                  1. Indarkeria-ekintzak hamalau urtetik beherakoek egin badituzte, haien gizarte- eta familia-egoera baloratuko duen jarraipen-plan batean sartuko dira. Horretarako, dagokion balorazio-prozedura hasi beharko dute, arrisku- edo desanparo-egoerarik dagoen ebazteko, eta, halakorik badago, gizarte-zerbitzu eskudunek, beren jardunean, bete egin beharko dute lege honen VI. tituluan azaltzen den prozedura.

                  2. Jarraipen-plan hori udaletako gizarte-zerbitzuek diseinatu eta gauzatuko dute, baldin eta babesgabetasunik dagoen jakiteko abiarazitako balorazio-prozedura izapidetzean baloratzen bada pertsona adingabea ez dagoela babesik gabe edo arriskua arina edo neurritsua dela; eta arrisku-egoera larria edo desanparo-egoera dagoela ondorioztatzen bada, berriz, haurrak eta nerabeak babesteko foru-aldundietako lurralde-zerbitzuek diseinatu eta garatuko dute plan hori.

                  3. Haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuek, betiere, honako kasu hauetan diseinatu eta egin beharko dute jarraipen-plana:

                     1. Fiskaltzak bidaltzen duen egitateen lekukotzatik larritasun handiko egoera ondorioztatzen bada.

                     2. Sexu-izaerako indarkeria-ekintzak badira eta sexu-askatasunaren eta -ukigabetasunaren aurkako delitutzat jo badaitezke, edo genero-indarkeria dakarten indarkeria-ekintzak badira. Kasu horietan, haur eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuek ez dute kasurik igorriko udaletako gizarte-zerbitzuetara, eta kasua berehala jaso beharko dute, bai eta babesgabetasun-egoera baloratzeko prozedura hasi ere.

                  4. Baldin eta indarkeria-ekintzak sexu-askatasunaren edo -ukigabetasunaren aurkako delitua edo genero-indarkeriako delitua izan badaitezke, jarraipen-planean genero-berdintasuneko prestakuntza-modulu espezifiko bat sartu beharko da, jarrera ez-sexistak, errespetuzko ohiturak eta balio demokratikoak eskuratzen laguntzeko, eta beste jokabide erasotzailerik edo berrerorlerik ez gertatzeko.

                  5. Halaber, gertaerak ingurune digitalean gertatu badira, jarraipen-planak, aldi berean, segurtasun digitalaren arloko berariazko prestakuntza-modulu bat jaso beharko du, honako gai hauei buruzko sentsibilizazioa eta gaikuntza emateko:

                     1. Bereziki Interneten eta sare sozialen eta, oro har, harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien segurtasuna eta erabilera segurua eta arduratsua.

                     2. Sexu-indarkeriaren fenomenoak sor ditzaketen erabilera desegokiaren ondoriozko arriskuak, hala nola ziberjazarpena, groominga, genero-ziberindarkeria edo sextinga.

                        148. artikulua. Pertsona adingabeen egoitza-harrerako baliabideen eta askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroen jarduketak.

                        1. Foru-aldundiek, haurrak eta nerabeak babesteko eskumena duen sailaren bitartez, berariazko planak prestatu eta onetsiko dituzte babes-neurri bat duten eta egoitza-harrerako zentroetan bizi eta beren erantzukizunpekoak diren pertsona adingabeak biktima izan daitezkeen indarkeria-kasuak prebenitu, goiz detektatu eta horietan esku hartzeko, sexu-esplotazioa badago bereziki, betiere, kontuan hartu gabe zentroa kudeatzen duen entitatea publikoa edo pribatua den, eta nor den haren titularra.

                        2. Eusko Jaurlaritzak, justiziaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, berariazko planak onetsiko ditu barneratze-neurri judizial bat bete behar duten eta askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroetan bizi diren beren erantzukizunpeko pertsona adingabeak biktima izan daitezkeen indarkeria-kasu posibleak prebenitu eta detektatzeko, sexu-esplotazioa badago bereziki, eta kontuan hartu gabe zentroa kudeatzen duen entitatea publikoa edo pribatua den, eta nor den haren titularra.

                        3. Era berean, foru-aldundiek eta Eusko Jaurlaritzak estandarrak eta adierazleak onartu beharko dituzte, aplikatzekoak diren baliabideetan edo zentroetan onartzen dituzten protokoloen eraginkortasuna ebaluatu ahal izateko.

                        4. Protokoloen edukian, gutxienez, honako gai hauei helduko zaie:

                           1. Prozedurari ekiteko modua, komunikazio-sistemak eta jarduketa bakoitzaren arduradun diren profesionalen koordinazioa zehaztuko dituzte.

                           2. Kexa eta salaketarako mekanismo erraz, eskuragarri, seguru eta konfidentzialak ezarriko dituzte informazioa emateko, pertsona adingabeak errepresaliak jasateko arriskurik gabe tratatuak izan daitezen. Kexei emandako erantzunen aurka errekurtsoa aurkeztu ahal izango da. Nolanahi ere, pertsona adingabeek eskubidea izango dute kexak konfidentzialtasunez Fiskaltzari, agintaritza judizial eskudunari edo Arartekoari bidaltzeko.

                           3. Bermatuko dute, sartzeko unean, babes-baliabideak edo -zentroak pertsona adingabeari zentroko bizikidetza-arauak eta diziplina-araubidea emango dizkiola idatziz, baita kexa- eta komunikazio-mekanismoei buruzko informazioa ere, hizkera argi eta errazean eta uler dezakeen eta ulerterraza zaion hizkuntza batean, eta haren adinari, ulermen-mailari eta gainerako inguruabar pertsonalei egokitutako formatu eskuragarrian.

                           4. Berariazko jarduketak ezarriko dituzte jazarpenaren motibazioa desgaitasuna, sexu-orientazioa, genero-identitatea edo -adierazpena, nazionalitatea edo arraza- edo etnia-jatorria bada. Orobat, protokolo horiek berariazko jarduketak jaso beharko dituzte jazarpena Internet bidez, sare sozialen bitartez edo, oro har, harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien bidez egiten bada eta intimitateari eta ospeari kalte egin bazaie.

                           5. Kontuan izan beharko dituzte pertsona adingabea haren interes gorena eta ongizatea bermatzeko beste egoitza-baliabide batera aldatzea komeni den egoerak.

                        5. Protokoloek, halaber, prebentzioko, detekzio goiztiarreko eta esku hartzeko jarduketa espezifikoak jaso beharko dituzte abusu, sexu-esplotazio eta gizakien salerosketako kasu posibleetarako, baldin eta kasu horietan biktima gisa babes-neurriren baten mende dauden pertsona adingabeak badaude eta protokoloa aplikatzekoa den baliabidean edo zentroan bizi badira.

                           Horretarako, jarduketa horiek egitean kontuan hartuko dira, bereziki, genero-ikuspegia, bai eta Fiskaltza, Ertzaintza eta Udaltzaingoarekin eta zerikusia duten gainerako sistemekin koordinatzeko behar diren neurriak ere.

                        6. Neurri horiek pertsona adingabeak artatzen dituen edo bere ardurapean bizi diren beste edozein egoitza-baliabidetara ere zabaldu ahal izango dira.

                        7. Artikulu honen edukiak ez ditu eragozten jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeak babesteko berariazko zentroei buruz lege honen VI. tituluko IV. kapituluko 8. atalean ezarritako aurreikuspenak.

                           149. artikulua. Pertsona adingabeen egoitza-harrerako baliabideak eta askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroak gainbegiratzea.

                        1. Haurrak eta Nerabeak Indarkeriatik Begiratzeko Babes Integralaren ekainaren 4ko 8/2021 Lege Organikoaren 55.1 artikulua aplikatuz, Fiskaltzaren ordezkari batek aldiro-aldiro bisitatuko ditu aurreko artikuluan aipatzen diren baliabide eta zentroak, horiek arautzen dituen funtzionamendurako barne-araudian aurreikusitako aldizkakotasunarekin, eta, gutxienez, lau hilabetez behin, honako helburu hauetarako:

                           1. Pertsona adingabeekin biltzea.

                           2. Hala eskatzen duten pertsona adingabeei banaka entzutea.

                           3. Aplikatzekoak zaizkien jarduketa-protokoloak betetzen direla gainbegiratzea.

                           4. Indarkeria-egoerak komunikatzeko mekanismoei jarraipena egitea.

                        2. Foru-aldundiek eta Eusko Jaurlaritzak, justiziaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, beren eskumenak egikaritzean dagokionaren arabera, etengabeko komunikazioa izango dute Fiskaltzarekin eta, hala badagokio, pertsona adingabea baliabidean edo zentroan sartzea erabaki zuen agintaritza judizialarekin, baliabidean edo zentroan egon bitartean gerta daitezkeen inguruabar garrantzitsuei buruz, bai eta pertsona adingabeak zentroan jarraitzeko beharrari buruz ere.

                           150. artikulua. Poliziaren eremuko jarduketak.

                        1. Ertzaintzak eta Udaltzaingoak unitate espezializatuak izango dituzte, horrelako kasuetan behar bezala jarduteko prestatuak, haurren eta nerabeen kontra gauzatutako indarkeria-egoerak ikertu, prebenitu, detektatu eta horien aurrean jarduteko, lege honen 312.2 artikuluan xedatutakoaren arabera.

                        2. Salbuespen gisa, Udaltzaingoaren kasuan, kidegoa osatzen duten kideen kopurua ez bada egokia eta nahikoa haurren eta nerabeen kontrako indarkeria-egoerak ikertzen eta prebenitzen, detektatzen eta horien aurrean jarduten espezializatutako unitateak sortzeko, bermatu beharko da agente espezifikoak dituztela, pertsona adingabeei eragiten dieten indarkeria-kasuetan esku-hartze egokia bermatzeko moduko prestakuntza eta espezializazio egokia dutenak eta, nolanahi ere, lege honen 312.1 artikuluan aurreikusitako prestakuntza dutenak.

                        3. Lurralde berean polizia-kidego batek baino gehiagok badihardute, elkarlanean arituko dira, nor bere eskumen-eremuan, efikaziaz gara daitezen egoera horiei aurre egiteko eta indarkeria horren aurka egiteko esku-hartzeak.

                           151. artikulua. Poliziaren jarduketa-irizpideak.

                        1. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeria-egoeretan Ertzaintzak eta Udaltzaingoak egiten duten jarduketari dagokionez, haien ekintza eta erabaki guztien funtsezko ardatza izango da pertsona adingabeen eskubideak errespetatzea eta haien interes gorena funtsezkotzat hartzea, eta pertsona adingabeekiko polizia-jarduketako protokoloen arabera jardungo dute, baita etxeko indarkeria edo genero-indarkeria kasuetarako polizia-jarduketako protokoloen arabera ere, halakoak aplikagarri badira.

                        2. Nolanahi ere, kontuan izango dira irizpide hauek:

                           1. Berehala hartuko dira pertsona adingabearen egoeraren arabera egokiak diren behin-behineko babes-neurri guztiak.

                           2. Guztiz beharrezkoak diren eta pertsona adingabeak esku hartzen duen eginbideak baino ez dira egingo, eta ez da egingo hark esku hartzen duen eta ezinbestekoa ez den eginbiderik. Bereziki, pertsona adingabeari deklarazioan entzungo zaio bakarrik guztiz beharrezkoa bada polizia-atestatua egiteko, eta, kasu horretan, behin bakarrik eta horretarako berariaz prestatutako profesionalen bitartez.

                           3. Pertsona adingabeak esku hartzea eskatzen duten ezinbesteko eginbide guztiak luzamenik gabe egingo dira, esku-hartze horiek egiteko prest dagoela egiaztatu ondoren.

                           4. Ikertuaren eta pertsona adingabearen artean polizia-bulegoetan zuzeneko edo zeharkako inolako harremanik izateko aukera saihestuko da.

                           5. Pertsona adingabeak hala eskatzen badu, bere kabuz salaketa aurkezteko aukera izango du, pertsona heldu batekin batera egon beharrik gabe.

                           6. Pertsona adingabeari atzerapenik gabe emango zaio doako laguntza juridikoa jasotzeko duen eskubidearen berri, eta, hala nahi badu, ofiziozko txanda espezifikoko abokatua berehala izendatzeko eskatuko zaio eskumena duen abokatuen elkargoari polizia-bulegoetan ager dadin.

                           7. Pertsona adingabeari tratu ona emango zaio, hizkera eta formak haren adin, heldutasun, ulermen-gaitasun eta gainerako inguruabar pertsonaletara egokituz.

                           8. Ahalegina egingo da pertsona adingabea une oro berak askatasunez izendatutako bere konfiantzako pertsona batekin egon dadin, ingurune seguru batean, salbu eta pertsona horrek haren interes gorenaren aurka jarduteko arriskua ikusten bada; kasu horretan, adierazpen ofizialaren bidez jasota utzi beharko da hori.

                              152. artikulua. Eremu judizialeko jarduketak.

                              1. Indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeek aukera izan dezaten lege honetan aitortutako eskubideak berdintasunean eskuratu ahal izateko, lege honen 25. artikuluan ezarrita dagoen berdintasunerako eta diskriminaziorik ez jasateko eskubidea aplikatuz eta 13. artikuluaren b) eta c) letretan aurreikusi diren irisgarritasuna bermatzeko printzipioa eta ekitate-printzipioa aplikatuz, euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, behar diren bitartekoak jarriko dituzte eremu judizialean haien eskubideak eta interesak defendatuko direla bermatzeko.

                              2. Aurreko xedapena betez, indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeei informaziorako eta aholkularitzarako eskubidea bermatuko zaie, eta informazio eta aholkularitza hori haien egoera pertsonalerako eta garapen ebolutiborako egokiak izan beharko dira, bai eta hizkera argi eta errazean eman ere, uler dezaketen eta ulerterraza zaien hizkuntza batean eta haien inguruabar pertsonaletara egokitutako formatu eskuragarrian. Beharrezkoa bada, espezialisten laguntza eskatuko da, irispide unibertsala bermatzeko.

                              3. Eskubide horren esparruan, prozesu, aukera eta epe guztien berri emango zaie, eta iritzia emateko duten eskubidea eraginkortasunez egikaritzen dela eta iritzi hori kontuan hartzen dela zainduko da, larderien eta errepresalien kontra haien intimitatea eta identitatea babestuz, eta hasieratik eta prozesu osoan zehar laguntza profesionala emango zaie jarraipen eta laguntza psikologikorako.

                              4. Berariaz, Eusko Jaurlaritzak, justiziaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, beharrezkoak diren baliabide tekniko eta materialak prestatuko ditu pertsona adingabearen deklarazioa eskakizun prozesal guztiak betez eta toki seguruan garatuko dela bermatzeko. Bereziki, helburua izango da deklarazioa irisgarritasun-bermeak betez egin ahal izatea, eta irudia eta soinua komunikatu eta grabatzeko betekizun guztiak betez, kalitatezkoa eta baliagarria izan dadin. Horrela, bada, saihestu ahal izango da pertsona adingabeak ahozko epaiketako ekitaldian deklaratu behar izatea.

                                 153. artikulua. Legitimazioa, indarkeria-egoera baten haritik etorritako prozedura judizialetan.

                              1. Haurrak eta Nerabeak Indarkeriatik Begiratzeko Babes Integralaren ekainaren 4ko 8/2021 Lege Organikoaren 13.1 artikuluan ezarritakoaren arabera, indarkeriaren biktima diren pertsona adingabe guztiak legitimatuta daude indarkeria-egoera baten ondorio diren prozedura judizial guztietan beren eskubide eta interesen defentsan esku hartzeko.

                              2. Defentsa hori, oro har, haien legezko ordezkarien bidez egingo da. Halaber, defendatzaile judizial gisa diharduen pertsona baten bitartez egin ahal izango da, ikerketan eta zigor-arloko prozesuan ordezka ditzan. Pertsona hori epaitegi edo auzitegiak izendatuko du, ofizioz edo Fiskaltzak eskatuta, Delituaren Biktimaren Estatutuaren apirilaren 27ko 4/2015 Legearen 26.2 artikuluan aurreikusitako kasuetan.

                              3. Nolanahi ere, epaitegi edo auzitegiak, ofizioz edo Fiskaltzak eskatuta edo, zuzenean, lurralde-mailan pertsona adingabeak babesteko eskumena duen entitate publikoak eskatuta, defendatzaile judiziala izendatuko du, lege honen 23.1.f) artikuluko bigarren paragrafoan aurreikusitako inguruabarrak gertatzen badira.

                              4. Horrez gain, bermatu egin beharko da eskubidea duela bere interesen defentsan esku hartzeko, akusazio partikular moduan pertsonatuz zigor-prozeduraren edozein unetan, baina horrek ez du aukerarik emango pertsonatu aurretik gauzatutako jarduketak atzera eramateko, ez eta haiek errepikatzeko ere, eta ezin izango du berekin ekarri akusatuaren defentsarako eskubidea urritzea.

                              5. Pertsona adingabe baten kontrako indarkeria-egoera baten ondorioz zigor-prozedura hasi ondoren, Justizia Administrazioaren letraduak biktimari laguntzeko bulego eskudunera bideratuko du pertsona adingabea, delituaren larritasuna, biktimaren zaurgarritasuna edo biktimak berak eskatzen duen kasuetan beharrezkoa bada, betiere Delituaren Biktimaren Estatutuaren apirilaren 27ko 4/2015 Legearen 10. artikuluan xedatutakoa betez.

                                 154. artikulua. Biktimizazio sekundarioa saihesteko neurriak.

                              1. Pertsona adingabea delituaren biktima den zigor-arloko prozeduretan, Delituaren Biktimaren Estatutuaren apirilaren 27ko 4/2015 Legearen 26. artikuluan aurreikusitakoaren arabera, Prozedura Kriminalaren Legearen aurreikuspenei lotuta, ikerketa garatzea edo judizioa egitea biktimarentzat beste kalte-iturri bat bihurtzea ahal den neurrian saihestu edo mugatzeko behar diren neurriak hartuko dira.

                              2. Eusko Jaurlaritzak, justiziaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, baliabide tekniko, teknologiko eta giza baliabide espezifikoak jarriko ditu Justizia Administrazioaren esku, biktimak biktimizazio sekundariorik jasan ez dezan bere deklarazioaren ondorioz.

                              3. Haurrak eta Nerabeak Indarkeriatik Begiratzeko Babes Integralaren ekainaren 4ko 8/2021 Lege Organikoan xedatzen dena bermatzeko, pertsona adingabeek deklarazioa aldez aurretik eratutako frogaren bidez egin dezaten bermatuko da, eta, horretarako, baliabide teknologikoak, profesionalak eta espezializatuak erabiliko dira hala pertsona adingabeen eskubideak nola defentsa-eskubidea eta benetako babes judizialerako eskubidea bermatzeko.

                                 Delituaren biktimei laguntzeko bulegoek babes-baliabideen koordinatzaile gisa jarduten dute, bai eta informazioa, aholkularitza, akonpainamendua eta laguntza emateko organo gisa ere, Biktimaren Estatutuan aurreikusitakoaren arabera eta Haurrak eta Nerabeak Indarkeriatik Begiratzeko Babes Integralaren ekainaren 4ko 8/2021 Lege Organikoan xedatutakoaren arabera. Horretarako, baliabide pertsonal eta ekonomiko nahikoak izan beharko dituzte.

                                 155. artikulua. Kalteen erreparazio material eta moralerako neurriak.

                              1. Delitu den indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeek justizia errestauratiboko zerbitzuak eskuratu ahal izango dituzte, Delituaren Biktimaren Estatutuaren apirilaren 27ko 4/2015 Legearen 15. artikuluan ezarritako moduan, delituaren ondoriozko kalteen erreparazio material eta moral egokia lortzeko helburuarekin.

                              2. Biktimak eta arau-hausleak justizia errestauratiboko prozeduran parte hartzeko emandako adostasuna edonoiz errebokatu ahal izango dute.

                                 156. artikulua. Lekualdaketa eta atxikipen ez-zilegiak daudenean egin beharreko jarduketak.

                                 Eskumena duten administrazio publikoek behar diren neurriak hartuko dituzte pertsona adingabeen lekualdatze eta atxikipen ez-zilegien aurka borrokatzeko, Estatu barruan eta atzerrian, bai gurasoek egiten badituzte, bai hirugarren batek egiten baditu ere, Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 778 quater, quinquies eta sexties artikuluetan aurreikusitako moduan, nazioarteko akordioetan eta nazioarteko araudian jasotako aurreikuspenei lotuta.

                                 157. artikulua. Harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien bidezko indarkeria dagoenean egin beharreko jarduketak.

                              1. Pertsona adingabearen kontrako indarkeria komunikabideetan informazioa zabaltzean edo irudiak erabiltzean badatza, sare sozialak edo teknologia berriei lotutako beste edozein bitarteko barne, edo pertsona adingabearen osotasun fisiko edo psikikoari kalte egiten dion beste edozein egintzatan badatza, berekin babesgabetasuna badakar edo pertsona adingabearen edo haren senideen intimitatean, ohorean edo ospean era ez-legitimoan sartzea ekar badezake, haren irudiaren ustiapen ekonomikoa eragiten badu edo pertsona adingabearen interesen aurkakoa bada, alde batera utzita legitimatutako beste subjekturik dagoen, Fiskaltzak berehala esku hartu beharko du legean aurreikusitako kautelazko eta babeseko neurriak eskatzeko eta eragindako kalteengatik dagozkion kalte-ordainak eskatzeko.

                              2. Aurreko apartatuan azaldutako jarduketak egokiak izango dira pertsona adingabearen edo haren legezko ordezkarien adostasuna jasota egonda ere.

                              3. Eusko Jaurlaritzak hezkuntza-, sentsibilizazio- eta dibulgazio-kanpainak egingo ditu pertsona adingabeei, familiei, hezitzaileei eta pertsona adingabeekin lan egin ohi duten beste profesional batzuei zuzenduta, Interneten eta informazioaren eta komunikazioaren teknologien erabilera seguruari eta arduratsuari buruz, bai eta pertsona adingabeen aurkako sexu-indarkeriaren fenomenoek eragin ditzaketen erabilera desegokietatik eratorritako arriskuei buruz ere.

                                 Eusko Jaurlaritzak aldian-aldian diagnostikoak egin beharko ditu, adin- eta genero-irizpideak kontuan hartuta, pertsona adingabeen artean Internet modu seguruan erabiltzeari eta horrekin lotutako arrisku-arazoei buruz, bai eta joera berriei buruz ere.

158. artikulua. Haur eta nerabeen babesgabetasuna eta babesgabetasunarekiko zaurgarritasuna.

1. Babesgabetasuna pertsona adingabe baten egoera bat da, legezko ordezkariek, harreragileek edo zaintzaileek dagozkien hazkuntza-eginbeharrak ez betetzeagatik edo behar bezala ez betetzeagatik edo bete ezin izateagatik sortua. Egoeraren larritasunaren arabera, pertsona adingabea arrisku- edo desanparo-egoeran egon daiteke, arrisku-egoerari dagokionez lege honen 176 eta 177. artikuluetan ezarritakoa eta desanparo-egoerari dagokionez lege beraren 187 eta 188. artikuluetan ezarritakoa aplikatuz.

2. Babesgabetasun-egoera eragin dezake aurreko tituluan jasotako indarkeria motetako edozeinek, baldin eta indarkeria horiek bizikidetzako familia-ingurunean gertatzen badira edo ingurune horretatik kanpo gertatu arren legezko ordezkari edo harreragileek eta zaintzaileek jakinda, adostasuna emanda edo toleratuta gertatzen badira eta, betiere, pertsona adingabea babesik gabe egotea badakarte. Bestalde, indarkeriazkoak ez diren beste egoera batzuek ere eragin dezakete, baldin eta inguruabar, gabetasun edo gatazka familiarrak, sozialak edo hezkuntzakoak tarteko, kalte egiten bazaio pertsona adingabeari bere garapen pertsonal, familiar, sozial edo hezkuntzakoan, bere ongizatean edo bere eskubideetan.

3. Lege honen esparruan, babesgabetasunarekiko zaurgarritasuna da egoera bat zeinean, pertsona adingabearen beharrizanei arreta egokia ematen zaien arren, badiren zailtasun pertsonal, familiar edo sozial batzuk egoera horrekiko zaurgarritasuna dakartenak eta, ondorioz, babesgabetasun-egoera bat ager litekeen etorkizunean, aurreko apartatuetan ezartzen denaren arabera.

   159. artikulua. Haur eta nerabeen babesa.

   Lege honen ondoreetarako, botere publikoek pertsona adingabeak babesteak barne hartzen ditu aurreko artikuluan aipatutako egoerak prebenitzeko, detektatzeko eta haietan haurrak eta nerabeak artatzeko eta babesteko neurri eta jarduketak, bai eta, hala badagokio, errekuperazio integrala lortzeko jarduketak ere. Horretarako, zerbitzu eta baliabide egokiak ezarriko dira, barne hartuta, hala badagokio, zaintza gauzatzea eta, desanparo-deklarazioaren kasuetan, lege-aginduz tutoretza beren gain hartzea.

   160. artikulua. Erantzunkidetasun-eginbeharra babesgabetasun-egoera prebenitzeko, detektatzeko eta babesteko.

1. Lege honen 5. artikuluan ezarritako erantzunkidetasun-eginbeharraren arabera, eta hargatik eragotzi gabe legezko ordezkariek, harreragileek edo zaintzaileek duten oinarrizko arreta-, babes-, hazkuntza- eta zainketa-eginbeharra, gizarte osoari eta botere publikoei dagokie babesgabetasun-egoeren prebentzioa eta horrelako egoerak gertatuz gero esku hartzea.

2. Aurrekoarekin bat etorriz, euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, babesgabetasun-egoera posibleak prebenitu eta detektatzeko eginkizunak bete beharko dituzte, baita arreta-eginkizunak ere, udalek edo foru-aldundiek dagozkion babes-neurriak hartu ondoren.

   161. artikulua. Pertsona adingabeekin jarduteko printzipioak.

1. Euskal administrazio publikoek, oro har, prebentzio, detekzio, arreta eta babesaren arloan dituzten eskumenak egikarituz, errespetatu egingo dute pertsona adingabeen interes gorena tarteko beste edozein interes legitimoren gainetik gailentzeko eskubidea, bai eta entzunak eta adituak izateko eskubidea ere, haien eskubideak babestuko direla bermatzeko.

2. Halaber, lege honen 13. artikuluan jasotako printzipioak aplikatuko dituzte jarduketa guztietan, baita Gizarte Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legean ezarritako jarduketa-printzipioak ere.

3. Berariaz, euskal administrazio publikoek printzipio hauek beteko dituzte:

   1. Lehentasuna emango zaie familia-neurriei erakunde- edo egoitza-neurrien gainetik, pertsona adingabearen bizitza familia-ingurunean garatzearen alde egiteko.

   2. Lehentasuna emango zaie adostutako neurriei inposatutakoen gainetik.

   3. Lehentasuna emango zaie neurri egonkorrei aldi baterakoen gainetik.

      162. artikulua. Administrazio-jarduketaren printzipioak.

      1. Euskal administrazio publikoek, prebentzio, detekzio, arreta eta babesaren arloan dituzten eskumenak egikarituz, honako irizpide hauek beteko dituzte, lege honen 24.5 artikuluan ezarritako irizpide orokorrez gain, kasu bakoitzean pertsona adingabearen interes gorena interpretatu eta aplikatzeari dagokionez:

         1. Lehentasuna emango zaio prebentzio-ekintzari eta pertsona adingabearen bizitzako edozein eremutan haren garapen pertsonalari kalte egin diezaioketen egoera guztien detekzio goiztiarrari.

         2. Familia- eta gizarte-integrazioa bultzatzeko jarduerak sustatuko dira, batez ere babesgabetasunarekiko zaurgarritasuna duten familiekin edo arrisku-egoeretan daudenekin esku hartuz.

         3. Foru-aldundiak pertsona adingabe baten zaintza edo tutoretza bere gain duenean, haren egoeraren berri emango die legezko ordezkariei, baldin eta ebazpen judizial batek debekatzen ez badu eta betiere pertsona adingabearen interes gorenaren aurkakoa ez bada.

         4. Entzunak eta adituak izateko eskubidea aplikatuz, pertsona adingabearen parte hartzea bultzatu eta erraztu egingo da aplika daitezkeen neurri eta jarduketei buruzko erabakietan eta dagokion garapenari buruzkoetan, haren baldintza pertsonalak, bereziki adina eta heldutasuna kontuan hartuta, baita gurasoek parte hartzea ere, pertsona adingabearen interesekoa bada. Ondore horretarako, pertsona adingabeari galdetzen ari zaionaren berri eman beharko zaio, bai eta bere iritziak izango dituen ondorioei buruz ere.

         5. Administrazioaren esku-hartzeak ahalik eta txikienak izango dira, babesteko eginkizuna eraginkortasunez betetzeko behar-beharrezkoak direnak baizik ez; eta prozedurek utzi bezain azkar jardungo da.

         6. Babes-ekintzan, objektibotasuna, inpartzialtasuna eta segurtasun juridikoa bermatuko dira, eta ziurtatuko da neurriak kide anitzeko organoen bitartez eta hainbat diziplinatako kideen bitartez hartzea.

         7. Desgaitasuna duten pertsona adingabeen eskubideak eta betebeharrak bermatuko dira artikulu honetan jasotako printzipioak aplikatzeari eta titulu honetan araututako neurriei dagokienez, eta sustatu eta erraztu egin beharko da familia-nukleoko hazkuntza eta bizikidetza, lege honetan xedatutako sustapen- eta prebentzio-jarduketen esparruan aurreikusitako laguntza-neurrietarako irispidea erraztuz, hartara saihesteko pertsona horiek ezkutuan, abandonatuta, zabarkeria jasaten edo bananduta egon daitezen.

         8. Zaindu egingo da arrisku- edo desanparo-egoeran dauden pertsona adingabeei gizarte-arreta ematen diharduten langileak, bai funtzio publikoko langileak, bai administrazio horiek itundutako, hitzartutako edo kontratatutako entitate pribatuetakoak, egokiak direla bete beharreko eginkizunak betetzeko, eta, ondore horietarako, lege honen 314.2 artikuluan aurreikusitako betekizunak betetzea eta egiaztatzea eskatuko zaie. Baldintza berberak aplikatuko zaizkie ekintza boluntarioaren esparruan esku hartzen duten pertsonei.

         9. Esku-hartze orotan, pertsona adingabearen eta haren familiaren laguntza izateko ahalegina egingo da; orobat, pertsona adingabearen eskola-, gizarte- edo lan-bizitzari kalterik ez eragiteko ahalegina egingo da.

         10. Babes-neurri bat duten edo helduarora eta bizitza independentera igarotzeko esku-hartze programa espezializatu batean dauden pertsona adingabeei laguntzeko eta haiek egokitzeko eta prestatzeko programak ezarriko dira, betiere haien gaitasunak, ezaugarriak eta inguruabar pertsonalak eta sozialak kontuan hartuta, eta arreta berezia eskainiz desgaitasunen bat dutenei.

         11. Hartzen diren neurri guztiak hezigarriak direla bermatuko da.

         12. Bereziki gatazkatsuak diren administrazio-prozeduretan, agintari eta zerbitzu publikoen eta pertsona fisikoen segurtasuna zainduko da, batez ere lanbidea edo betetzen duten eginkizuna tarteko, pertsona adingabearekin harremanetan direnena. Letra honetan aipatutako pertsona fisikoek prozedura judizialetan esku hartu ahal izango dute beren identitatea ezkutuan gordeta eta dagozkion bermeak zainduz, haiek aplikatzeak kalterik eragin ez diezaien interes legitimoei, aplikatu behar den legeria prozesalean ezarrita dagoenaren arabera.

      2. Familia-neurriak erakunde- edo egoitza-neurrien gainetik lehenesteko eskakizuna betez, irizpide hauen arabera egokituko dute beren jarduketa:

         1. Lehentasuna emango diote, ahal den guztietan, pertsona adingabeei arreta beren familian bertan emateari; helburu horrekin, familietan esku hartzeko programak eskainiko dira, hain zuzen ere legezko ordezkariak edo harreragileak edo zaintzaileak orientatzeko gai diren izango diren programak, baldin eta defizitak antzematen badira arreta- eta zainketa-eginbeharrak betetzean. Aurrekoa hala ulertu beharko da salbu eta pertsona adingabearen interes gorenerako komenigarria ez bada; kasu horretan, babes-neurri egonkorrak hartzea bermatuko da eta, kasu horietan, familia-harrera lehenetsiko da erakunde-harreraren aurretik.

         2. Pertsona adingabeak genero-indarkeriaren biktima den pertsona baten guraso-ahalaren, tutoretzaren edo zaintzaren pean badaude, botere publikoen jarduketen helburua izango da behar den laguntza bermatzea pertsona adingabeek, edozein adinetakoak direla ere, harekin jarrai dezaten, bai eta, orobat, haien babesa, arreta espezializatua eta errekuperazioa bermatzea ere.

         3. Beharrezkoa bada, pertsona adingabeei beren familia ez diren baliabide alternatiboak eskainiko zaizkie, zeinek bermatuko baitute beren garapen integrala eta beren nortasunaren bilakaera egokirako ingurune aproposa, betiere neba-arreben arteko bizikidetzari eutsiz; eta azken hori ezinezkoa bada, neba-arreben artean dauden harremanek iraun dezatela ahalbidetuko da, betiere, bi kasuetan, harreman hori pertsona adingabeetako batentzat edo batzuentzat kaltegarriak ez badira.

      3. Pertsona adingabearen familia-nukleoa ez diren baliabide alternatiboen artean, irizpide hauek aplikatuko dira, betiere posible bada eta pertsona adingabearen interes gorena babesteko egokia bada:

         1. Familiako beste kide batzuekiko bizikidetza ahalbidetzeko behar diren bitartekoak antolatuko dira.

         2. Aurrekoa ezinezkoa bada, familia-harrera baten esparruan beste familia-nukleo batean sartzeak lehentasuna izango du egoitza-harrera baten aurrean.

            163. artikulua. Pertsona adingabeak babesteko entitate publikoko kide anitzeko balorazio-organoa.

            1. Foru-aldundiek kide anitzeko balorazio-organo bana izango dute, nahitaez haur eta nerabeen arreta eta babeseko arloan espezializatutako eta diziplina anitzeko teknikariek osatua.

            2. Organo hori haur eta nerabeei arreta eta babesa emateko arloan laguntza eta aholkularitza teknikoa emateko organo gorena izango da, eta babeseko administrazio-espedienteak osatzen dituzten dokumentu eta egindako jarduketa eta izapide guztiak aztertu, berrikusi eta baloratzeaz arduratuko da, pertsona adingabearen interes gorenari nabarmen eragiten badiote.

            3. Halaber, bere eginkizunak betetzean, dagokion organoari helaraziko dio pertsona adingabeari bereziki eragiten dioten egintzei buruzko proposamen teknikoa.

            4. Foru-aldundiek egingo dute organo horren osaera, antolaketa eta eginkizunak erregulatuko dituen araudia. Era berean, araudi horretan zehatz-mehatz zehaztu ahal izango dira aztertu, berrikusi eta baloratu beharreko egintzak, pertsona adingabearen interes gorena gogoan izanda duten garrantzi berezia kontuan hartuta.

               164. artikulua. Eskubideak babes-prozeduren eta babes-neurrien aplikazioaren esparruan.

            1. Babes-prozedura baten edo babes-neurri baten aplikazioaren esparruan, pertsona adingabea berariazko eskubide hauen titular izango da, lege honen II. tituluan jasotako eskubideez gain:

               1. Babesa jasotzeko eskubidea, baita legezko ordezkariak, harreragileak edo zaintzaileak aurka badaude ere, arrisku- edo desanparo-egoera egiaztatu ondoren.

               2. Haien egoera pertsonala, hartu beharreko neurriak, horien iraupena eta dagozkien eskubideak ezagutzeko eskubidea; horretarako, esku-hartze prozesuan zehar ahalik eta informazio egiazkoena, jarraituena eta osoena eman beharko zaie. Informazio hori hizkera argi eta errazean eman beharko da, uler dezaketen eta ulerterraza zaien hizkuntza batean, eta beren inguruabar pertsonaletara egokitutako formatu eskuragarrian; eta, beharrezkoa bada, espezialisten laguntza jasoko da.

               3. Beren beharrizanak bilatzen eta asetzen dituzten subjektu aktibotzat hartuak izateko eskubidea; horretarako, autonomia pertsonala sustatu eta bermatu behar da, sozialki eta juridikoki.

               4. Izapidetzea ahal bezain efikaz eta azkarra izateak ematen duen segurtasun juridiko eta emozionala izateko eskubidea. Izapidetzeak behin-behineko neurriak luzatzea eragotzi behar du, pertsona adingabearen intimitatearen esparruan behar-beharrezkoa den baino gehiago sartzea saihestu behar du, eta ezinbesteko gutxienekoa murriztu behar ditu haren jarduteko gaitasuna eta bere bizitzari zein familiarenari eragindako interferentziak.

               5. Familian egoteko eskubidea, ahal den guztietan; horretarako, Administrazioak eskubide hori bermatzeko eskura dituen baliabide guztiak aplikatzeko eginbeharra du. Pertsona adingabea familiatik banandu badute, baloratu egin behar da familiara bueltatzea, egoerak horretarako aukera ematen badu; eta hori bideragarria ez bada, beste familia-nukleo batean sartu beharko da ahal bezain laster, jatorrizko familiarekin eta hurbileko beste pertsona batzuekin harremanak izateko eskubidearekin, betiere horrek ez badu babes-helburua oztopatzen edo ez bada pertsona adingabearen interes gorenaren aurkakoa.

               6. Gizarteratzea errazteko bitartekoak izateko eskubidea, haren kultura- eta hizkuntza-identitatea errespetatuz.

               7. Familiak behar besteko laguntza eta babesa jasotzeko eskubidea, pertsona adingabea gutxieneko baldintza egokietan artatu ahal izateko.

               8. Fiskaltzarekin eta hura babesteko ardura duten profesional tekniko eta administratiboekin harreman zuzena izateko eskubidea, batez ere erreferentziako profesionalarekin, arreta- eta babes-ibilbidearen koherentzia, izaera integrala eta jarraitutasuna eta esku-hartze prozesuaren koordinazioa bermatzeko.

               9. Bere eskubideak eta interesak egikaritzeko eta defendatze aldera bere babes-espedientea eskuratu ahal izateko eskubidea, Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legean xedatutakoarekin bat etorriz, betiere horretarako irispidea ukatzen ez bada haren interes gorena babesteko.

            2. Pertsona adingabea adin-nagusitasunera iristen denean, babes-espedientea eskuratu ahal izateko eskubidea egikaritu ahal izango du, eta muga bakarrak izango dira datu pertsonalen babesaren arloan indarrean dagoen legeriak ezarritakoak.

            3. Nolanahi ere, aipatutako eskubide hori eraginkortasunez egikaritu aurretik, aholkularitza espezializatua jaso beharko du espedientearen titular den administrazio publikoaren aldetik, haur eta nerabeak babesteko arloan kualifikatuta dauden profesionalen eskutik, espedienteak izan dezakeen informazioaren irismena eta esanahia oro har ulertzen eta asimilatzen lagunduko diotenak, baita haren ondorioak eta ondoreak ere.

            4. Modu berean, interesdunak espedientearen edukirako irispidea izatean, laguntza, babesa eta orientazioa eskatu ahal izango die langile horiei.

            5. Legezko ordezkariak edo, hala badagokio, harreragileak eta zaintzaileak, bai eta babes-jarduerekin zerikusia duen prozedura batean hartzen den erabakiak zehazki uki ditzakeen pertsona guztiak ere, eskubide edo interes legitimo baten titularrak dira, eta, ondorioz, prozeduran interesdun izango dira.

            6. Hartarako, ordezkari baten bitartez jardun ahal izango dute, eta haren bitartez administrazio-jarduerak gauzatu, betiere interesdunak kontrakoa adierazten ez badu.

            7. Ordezkaritza egiaztatu ahalko da Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legeak 5. artikuluan aurreikusitako edozein bitartekoren bidez.

               165. artikulua. Familia-integraziorako entitate laguntzaileak.

            1. Familia-integraziorako entitate laguntzailetzat hartuko dira babesgabetasunarekiko zaurgarritasun-egoeran edo babesgabetasun-egoeran dauden pertsona adingabeak eta indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeak babesteko eremuan jarduerak egiten dituztenak, espresuki horretarako homologatuta badaude.

            2. Foru-aldundiei dagokie entitate horiek homologatzea, aurreko apartatuan adierazitako egoeretan dauden haur eta nerabeen arloan dituzten prebentzio- eta babes-eskumenak egikaritzearen ondorioz.

            3. Familia-integrazioko entitate laguntzaileak honako eginkizun hauetarako gaitu ahal izango dira:

               1. Egoitza-harreraren esparruan, pertsona adingabeak zaintzeko.

               2. Pertsona adingabeak familietan hartzeko prozesuetan bitartekari aritzeko.

               3. Pertsona adingabeak babesteko prozeduretan eskumena duten administrazio publikoei aholkularitza teknikoa emateko.

               4. Guraso-eginkizunetarako gaitasunak baloratzeko eta guraso-eginkizunetarako gaitasunetan hezteko.

               5. Gizarte- eta hezkuntza-arloan eta arlo psikosozialean esku hartzeko.

            4. Familia-integraziorako entitateak homologatu ahal izateko, erregistratuta egon beharko dute kasu bakoitzean dagokion gizarte-zerbitzuen erregistroan, Gizarte Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legean eta hura garatzeko aplikatzekoa den araudian ezarritakoaren arabera. Nolanahi ere, estatutuetan jasota egon beharko da haurren eta nerabeen babesa dutela helburuen artean.

            5. Artikulu honen 3. apartatuan aipatutako eremuetako bakoitzerako erregelamendu bidez zehaztuko diren betekizunak betetzen dituzten entitateak soilik homologatuko dira; nolanahi ere, honako hauek jaso beharko dituzte:

               1. Esleitutako eginkizunak betetzeko beharrezkoak diren bitarteko materialak eta diziplina anitzeko talde profesionalak daudela.

               2. Langile profesional zein boluntarioak egokiak direla esleitutako eginkizunak betetzeko, lege honen 314. artikuluan adierazitako moduan.

166. artikulua. Prebentzio-jarduketak.

1. Oro har, lege honen III. tituluan jasotako sustapen-jarduketek, IV. tituluan jasotako osasunerako, hezkuntzarako, ongizate materialerako eta gizarte-inklusiorako kaltegarriak diren egoerak prebenitzeko jarduketek eta V. tituluan jasotako haurren eta nerabeen kontrako indarkeria prebenitzeko jarduketek lagundu egiten dute babesgabetasun-egoerak prebenitzen, familien eta pertsona adingabeen babes-faktoreak sendotzera bideratzen diren heinean, bai eta arrisku faktoreak murrizten ere; eta, hala, haur eta nerabeen eskubideen aldeko ingurune seguru eta babesleak eratzen laguntzen dute, eta babesgabetasunarekiko zaurgarritasun-egoerak edo babesgabetasun-egoerak sortzeko arrisku handiagoa duten egoera eta testuinguru negatiboak saihesten.

2. Berariaz, eta prebentzio-ekintza eraginkorragoa izango dela bermatzeko, honako hauek egin beharko dira:

   1. Babesgabetasunarekiko zaurgarritasun-egoeran dauden familiei eta, familia horietan integratuta egonik, arrisku-faktoreetarako adin bereko pertsonen batezbestekoak baino esposizio handiagoa duten pertsona adingabeei berariaz zuzendutako prebentzio-jarduketak.

   2. Banaka babesgabetasunarekiko zaurgarritasun handiagoko egoeran dauden pertsona gisa identifikatzen dituen baldintza jakin bat duten pertsona adingabeei berariaz zuzendutako prebentzio-jarduketak.

      167. artikulua. Sentsibilizazio- eta kontzientziazio-jarduketak.

      1. Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, dibulgazio-ekintzak egingo ditu herritar guztiak eta, bereziki, familiak eta pertsona adingabeak informatu, sentsibilizatu eta kontzientziatzeko beren familia-nukleoan behar duten babesa izateko duten eskubideaz, haien garapen harmoniko eta integralerako behar diren bizi-baldintzak ahal den heinean bermatuz haien legezko ordezkariek hazkuntza-erantzukizunak beren gain hartzeko duten eskubideaz, eta inolako indarkeria, zabarkeria edo utzikeria motaren mende ez egoteko eskubideaz.

      2. Dibulgazio-ekintza horiek azpimarra jarriko dute, halaber, familiei eginkizun horiek betetzen lagun diezaieketen edo aldi baterako atsedena eman diezaieketen neurri eta laguntza-zerbitzuetan, hazkuntza- eta babes-eginkizun guztiak beren gain hartu ahal izateko behar diren baldintzak errekuperatzeko aukera izan dezaten.

      3. Egiten diren dibulgazio-ekintzak haur eta nerabeen eskubideei buruzko ekintza orokorragoetan txertatu ahal izango dira, edo familia-eremuan eskubide horiek sustatzera eta babesgabetasun-egoerak prebenitzera berariaz bideratutako ekintzetan, hala nola gurasotasuna modu positiboan gauzatzea helburu dutenetan.

         168. artikulua. Hazkuntza-eginkizunetan laguntzeko neurriak.

      1. Botere publikoek zainduko dute gurasoek, legezko ordezkariek eta harreragileek edo zaintzaileek behar bezala beteko dituztela beren erantzukizunpean dauden hazkuntza- eta babes-eginkizunak eta, helburu horrekin, prebentzio-, aholkularitza- eta laguntza-zerbitzuetarako irispidea erraztuko diete pertsona adingabeen garapenari eragiten dioten arlo guztietan, baita jasotzeko eskubidea duten diru-prestazioetarako irispidea ere.

      2. Bereziki, babesgabetasun-egoeren sorrera saihestera bideratutako prebentzio-neurriak dira errespetu- eta afektu-harremanetan oinarritutako familia-testuinguru seguruak ahalbidetzera bideratutakoak, eta hazkuntza-eginkizunak betetzea errazten dutenak. Hauek dira, zehatz-mehatz, neurriak:

         1. Familia-nukleoan bizikidetza-harreman onak sortzeko eta indartzeko jarduketak, bai gurasoen artean, bai gurasoen eta seme-alaben artean, bai neba-arreben artean, lege honen 55 eta 56. artikuluetan jasotako moduan.

         2. Familiei hazkuntza-eginbeharrak betetzen laguntzea, lege honen 57. artikuluan jasotako familia eta lana bateragarri egiteari eta gurasokidetasunari laguntzeko neurriak abiaraziz, bai eta lege honen 58, 59 eta 60. artikuluetan jasotako ongizate materialaren oinarrizko maila eta gizarte-inklusioa bermatzera bideratutako neurriak ere.

         3. Gatazkak modu baketsuan konpontzeko trebetasunak eskuratzera bideratutako jarduketak, gurasoak heziketa emozionalean trebatuz, bai eta jokabide-maneiuan eta etorkizunean portaera antisozialak prebenitzeko estrategietan ere, betiere emozioen eta portaera erasokorraren kontrolean oinarrituta, lege honen 132.1.c) artikuluan jasotakoaren arabera.

      3. Aurreko apartatuan aipatutako babes-mekanismoak ekintza positiboko neurrien bidez indartuko dira, babesgabetasunarekiko zaurgarritasun-egoeran daudela irizten zaion familien kasuan.

      4. Babes motaren arabera, ekintza positiboko neurriak izan daitezke laguntza-zerbitzuetarako lehentasunezko irispidea erraztea, intentsitate handiagoko laguntzetara iristea, laguntza ekonomiko edo zerga-onura jakin batzuetarako irispidea erraztea edo dirulaguntzen zenbatekoa handitzea.

      5. Prebentzio-neurri horiek, halaber, haur bat jaio aurretik ere aplikatu ahal izango dira, eta haurdun dauden emakumeen esku jarriko da haien egoera berriari aurre egiten laguntzeko behar den babes psikosozial eta materiala, eta, hala badagokio, laguntza hori handitu egingo da jaioberriaren ongizatea bermatzeko.

         169. artikulua. Familia-unitateen haustura-egoeretan laguntzeko neurriak: familia-bitartekaritza eta elkarguneak.

      1. Familia-gatazka edo -krisia gertatu eta gurasoen bizikidetza hausten bada, edo gurasoetako batena, berreratutako familien kasuan, familiarekin esku hartzen ari diren gizarte-zerbitzuek familia-bitartekaritzako zerbitzu integralera bideratuko dute familia hori, pertsona adingabeen interes gorena babesten dela bermatzeko.

      2. Orobat, komenigarritzat jotzen bada, beste baliabide edo zerbitzu espezializatu batzuetara bideratu ahal izango da, bereziki familia-bitartekaritzako zerbitzuek agintzen dituzten terapia-zerbitzuetara edo gurasoentzako, legezko ordezkarientzako edo, hala badagokio, harreragileentzako edo zaintzaileentzako laguntza profesional espezializatura, haustura-prozesuan zehar, beren guraso-erantzukizunak gauzatzeko.

      3. Familia-bitartekaritzara eta elkarguneetara jotzea sustatze aldera, Eusko Jaurlaritzak lege honen 133. artikuluan adierazitako jarduketak egingo ditu.

170. artikulua. Sorospena eta berehalako arreta emateko eginbehar orokorra.

1. Lege honen 16. artikuluan jasotako komunikatzeko eginbeharra duten pertsonek komunikazioaren xede den egoeran dagoen pertsona adingabeak behar duen berehalako sorospena eman beharko dute.

2. Lege honen 17. artikuluan jasotako komunikazio kualifikatuaren eginbeharra duten agintaritza eta profesionalek pertsona adingabeak behar duen berehalako arreta emateko betebeharra izango dute, bai eta, beren eskumen-eremuari badagokio, jarduteko betebeharra ere, edo kasua agintaritza edo organo eskudunari helaraztekoa; kasu horretan, eskura duten informazio guztia eman beharko diote.

3. Bereziki, pertsona adingabe baten bizitza, osotasun, osasun edo segurtasunerako arrisku larria eta berehalakoa dagoen zantzuak badaude, inguruabarrek eskatzen duten berehalako babes-neurriak hartuko dira; hala badagokio, pertsona adingabea osasun-zentroan edo -zerbitzuan eta kasuan kasuko heziketa-zentroan atxikitzea barne, harik eta eskumena duen agintaritzak pertsona adingabearen ardura hartu arte edo hartu beharreko neurria ezarri arte.

4. Nolanahi ere, pertsona adingabea atxikitzeko neurri horrek kontuan izango ditu pertsona adingabearen interes gorena eta premia- eta proportzionaltasun-printzipioak, batera haztatuta, ez ditzan murriztu edo mugatu babesten dituen eskubideak baino gehiago.

5. Osasun-zentroan edo -zerbitzuan atxikitzeko neurriak berdin aplikatuko zaizkie jaioberriei ere, baldin eta jaio aurretik desanparo-deklarazioa egin bada kontzebituari dagokionez, lege honen 193.4 artikuluan ezarritako moduan.

   171. artikulua. Gizarte-zerbitzuen eremuan berehalako arreta ematea.

1. Aurreko artikuluan aipatzen den berehalako arreta emateko betebeharra betez, foru-aldundiek beren gain har dezakete pertsona adingabe baten behin-behineko zaintza administrazio-ebazpen baten bidez eta Fiskaltzari komunikatu beharko diote. Aldi berean, pertsona adingabea identifikatzeko, haren inguruabarrak ikertzeko eta, hala badagokio, desanparo-egoera erreala egiaztatzeko behar diren eginbideak gauzatzeari ekin ahal izango diote.

2. Orobat, zalantza badago pertsona bat pertsona adingabea den ala ez, Fiskaltzari eskatu ahal izango zaio gauza ditzala adina ikertzeko eta zehazteko eginbideak. Nolanahi ere, pertsona adingabea dela joko da lege honetan aurreikusitakoaren ondoreetarako, harik eta haren adina zehaztu arte.

3. Aurreko egoera gertatuz gero, Fiskaltzak irizpide hauen arabera egokituko ditu jarduketak:

   1. Proportzionaltasun-judizio bat egin beharko du, zeinean era egokian haztatuko baita zergatik irizten zaion aurkeztutako pasaportea edo, hala badagokio, nortasun-agiri baliokidea ez dela fidagarria.

   2. Adina zehazteko proba medikoak egiteko azkartasunaren printzipioari jarraituko zaio; aurretik ukituaren baimen informatua beharko da eta haren duintasuna errespetatuz egingo da, bere osasunerako arriskurik eragin gabe; halaber, proba horiek ezingo dira bereizi gabe aplikatu. Inola ere ez dira egingo biluzte integralak, genitalen miaketak edo bestelako proba mediko bereziki inbaditzaileak.

4. Urgentziazko arrazoiak badaude, foru-aldundien jarduketa berehalakoa izango da, eta barne hartuko du behin-behineko zaintza nahitaez beren gain hartzea, baita pertsona adingabearen eskubideak zaintzeko beharrezkoa den beste edozein neurri hartzea ere. Urgentziazko arrazoiak daudela joko da pertsona adingabe baten bizitza, osotasun, osasun edo segurtasunerako arrisku larri eta berehalakoaren zantzuak badaude.

5. Aurreko apartatuak aipatzen duen berehalako arretak ez ditu bete beharko lege honen 207. artikuluan aurreikusitako prozedurazko eta formazko betekizunak. Nolanahi ere, jarduketa hori salbuespenezkoa izango da, eta ez dio kalterik egingo pertsona adingabeei behar duten berehalako sorospena emateko eta hartutako neurriak geroago formalizatzeko betebeharrari.

6. Foru-aldundiek lege honetan pertsona adingabeei aitortzen zaizkien eskubideak bermatuko dituzte lehen aldiz babes-baliabide bat eskuratzen duten unetik aurrera; halaber, haien beharrizanei berehalako arreta integrala eta egokia emango diete, eta behin-behineko neurriak eta lehen harrerarako baliabideetako egonaldia luzatzea saihestuko dute.

7. Nazio-lurraldera bakarrik iritsi diren eta Euskal Autonomia Erkidegoan dauden pertsona adingabeak zaintzapean edo tutoretzapean hartzeko erabakia hartu eta gero, foru-aldundiek neurri horren berri emango diote Barne Ministerioari, Estatuko dagokion erregistroan inskriba ditzan.

   172. artikulua. Kasua hartzea eta detektatutako egoera baloratzea.

1. Babesgabetasun-egoera posibleak udaletako gizarte-zerbitzuei komunikatzen zaizkienean, zerbitzu horiek kasua hartu beharko dute eta lehen ikerketa eta detektatutako egoeraren hasierako balorazioa egin beharko dituzte.

2. Kasua zuzenean komunikatu bazaie haurrak eta nerabeak babesteko foru-aldundietako lurralde-zerbitzuei, zerbitzu horiek dagokion udalera bideratuko dituzte, pertsona adingabearen bizilekuaren arabera, salbu eta komunikatutako gertakariak hain larriak badira, non pertsona adingabea arrisku larrian edo desanparo-egoeran dagoela susmatzen den; kasu horretan, lurralde-zerbitzuek eurek egingo dute balorazioa.

3. Nolanahi ere, babesgabetasunik dagoen zehazteko eta hura arrisku- edo desanparo-egoera gisa identifikatzeko, Eusko Jaurlaritzak lege hau garatuz onetsiko duen eta horretarako baliozkotuko den tresna teknikoa aplikatuko da Euskal Autonomia Erkidegoan. Horren bitartez, babesgabetasun-egoeren larritasuna baloratuko da eta arriskua arin, neurritsu, larri edo desanparo gisa kalifikatu.

4. Balorazioaren ondorioz zehazten bada arrisku-egoera arina edo neurritsua dela, udaleko gizarte-zerbitzuek eman beharko diote arreta kasuari.

5. Egindako balorazioaren esparruan edo balorazio-prozesuan bertan arrisku larriaren zantzuak antzematen badira edo desanparo-egoera posible bat antzematen bada, eta egoera horretan premiazko babeseko esku-hartzea beharrezkoa dela uste bada, haurra edo nerabea bizi den lurralde historikoan eskumena duen foru-aldundiko pertsona adingabeak babesteko lurralde-zerbitzura bideratu beharko da; hark kasua hartu, ikertu eta balorazio osagarria egin beharko ditu, larritasuna zehazteko.

   173. artikulua. Administrazio-espedientea.

1. Babes-prozedura hasten zaion pertsona adingabe bakoitzari banakako identifikazio-kode bat esleituko zaio. Eta, izapidetutako prozeduren arabera, kode horrek, besteak beste, honako espediente espezifiko hauek jaso ahal izango ditu:

   1. Kasuaren inguruabar zehatzak baloratzeko aurretiazko informazio eta jarduketena.

   2. Arriskuarena, egoera hori deklaratu ez bada ere.

   3. Desanparoarena eta tutoretzarena.

   4. Zaintzarena, modalitate guztietan, tutoretzari eta adopzio-helburuko zaintzari lotutako zaintzaren kasuan izan ezik.

   5. Familia-harrerarena.

   6. Egoitza-harrerarena.

   7. Adopzioarena, adopzio-helburuko zaintzaren eskuordetzea barne.

   8. Neurria amaitu osteko jarraipena egitearena.

   9. Ekonomia- eta ondare-kudeaketarena.

   10. Identitatea egiaztatzeko dokumentazioaren kudeaketarena.

   11. Osasun-arretarena.

2. Aurreko espedienteetako bakoitzak, aldi berean, pieza bananduak jaso ahal izango ditu.

3. Pertsona adingabe bakoitzak mota bereko hainbat espediente izan ditzake.

4. Informazioa bikoiztu egin ahal izango da, hainbat espedientetan aldi berean jasota gera dadin, komenigarri jotzen bada.

5. Pertsona adingabea adin-nagusitasunera iritsi ondoren hartutako neurriak haiei buruzko berariazko espediente batean sartu ahal izango dira, edo beste espediente batean pieza banandu bat eratu ahal izango da, administrazio bakoitzaren antolaketaren arabera.

   174. artikulua. Administrazio-espedientea kontserbatzea.

1. Aurreko artikuluan aipatutako espedienteek formatu elektronikoa izango dute.

2. Pertsona adingabe bati buruz hasitako espedienteak edo, hala badagokio, espedienteek irekita egon beharko dute harik eta babes-jarduketa amaitu arte edo adin-nagusitasunera iritsi arte, salbu eta, horren ondoren, haurrak eta nerabeak babesteko eremutik emandako zerbitzu edo laguntzak eskuratzen jarraitzen badu.

3. Espedientea artxibatuta gordeko eta zainduko da, eta bermatuko da pertsona adingabeen babes-alorreko entitate publikoen edo agintaritza judizialen esku jarriko dela, osorik edo dagokion zatia, hala eskatzen badute, baita interesdunaren esku ere, hala eskatzen badu.

4. Dokumentu elektronikoak haien autentikotasuna, osotasuna eta kontserbazioa bermatuko dituen formatu batean kontserbatu beharko dira, eta orobat bermatu beharko da haiek kontsultatzeko modua izango dela, igorri zirenetik igaro den denbora gorabehera. Betiere segurtatu beharko da datuak beste formatu eta euskarri batzuetara eramateko aukera, irispidea bestelako aplikazioetatik ere bermatzeko moduan. Dokumentu horiek deuseztatzeko, baimena beharko da, aplikatzekoa den araudian xedatutakoaren arabera.

5. Dokumentazioa gutxienez berrogeita hamar urtez kontserbatuko da, pertsona adin-nagusitasunera iristen den egunetik edo, hala badagokio, indarrean dagoen ordenamendu juridikoan zehaztutako aldia iristen den egunetik kontatzen hasita.

   175. artikulua. Atzerrian bizi diren pertsona adingabeekin lotutako jarduketak.

1. Espainiako nazionalitatea duen pertsona adingabe bat nazio-lurraldetik kanpo badago eta babesgabetasun-egoeran dagoela detektatzen bada, hura Espainian babesteko eskumena izango dute pertsona adingabearen guraso, legezko ordezkari edo harreragile edo zaintzaileak bizi diren autonomia-erkidegoari dagokion adingabeak babesteko entitate publikoak.

2. Aurreko irizpidea erabiltzerik ez bada, pertsona adingabeak edo haren senitartekoek loturarik handiena duten autonomia-erkidegoari dagokion entitate publikoa izango da eskuduna.

3. Aurreko irizpideei jarraituz ezin bada eskumena zehaztu, pertsona adingabeak edo haren senitartekoek azken ohiko bizilekua izan duten autonomia-erkidegoari dagokion entitate publikoak izango du eskumena.

4. Nolanahi ere, Espainiatik kanpo dagoen pertsona adingabea lekualdatu aurretik babes-neurri baten xede izan bada, haren zaintza edo tutoretza duen entitate publikoak izango du eskumena. Horrelakoetan, Espainian dagoen unetik aurrera hartuko du bere gain eskumena.

1. ATALA

ADMINISTRAZIOAREN BABES-JARDUNA ARRISKU-EGOERETAN

176. artikulua. Arrisku-egoera.

1. Oro har, arrisku-egoeratzat jotzen da egoera bat zeinean, familia-, gizarte- edo hezkuntza-eremuko inguruabar, gabetasun edo gatazkak tarteko, pertsona adingabea bere garapen pertsonal, familiar, sozial edo hezkuntzakoan, bere ongizatean edo eskubideetan kaltetuta ateratzen baita, eta desanparo-egoeraren deklarazioaren eta lege-aginduz tutoretza hartzeko oinarri izango liratekeen garrantzi, intentsitate eta iraunkortasuna ez duen arren, beharrezko egingo duena eskumena duen administrazio publikoak esku hartzea, haur edo nerabeari eragiten dioten zailtasunak edo egokitu ezina kendu, murriztu edo konpentsatzeko eta desanparoa eta gizarte-bazterketa saihesteko, familia-ingurunetik banatu behar izan gabe.

2. Duen larritasun-mailaren arabera, arriskua arin, neurritsu edo larri gisa kalifikatu ahal izango da, lege honen 172.3 artikuluan ezarri den tresna teknikoan ezarritako irizpide teknikoei jarraituz.

3. Betiere arrisku-egoeratzat joko da jaio aurreko arrisku-egoera posiblea. Lege honen ondoreetarako, jaio aurreko arriskutzat joko da emakume haurdunak bere gorputza ez zaintzea edo ahalmen adiktiboa duten substantzia gehiegi kontsumitzea, bai eta emakumeak berak edo hirugarren batek, amak baimenduta, jaioberriaren garapen normala kaltetu dezaketen edo harengan gaixotasun edo anomalia fisiko, mental edo zentzumenezkoak eragin ditzaketen edo haren garapen egokia arriskuan jar dezakeen ekintzaren bat gauzatzea.

4. Halaber, arrisku-egoera da legezko ordezkariek uko egitea pertsona adingabe baten bizitza edo osotasun fisiko edo psikikoa babesteko behar diren tratamendu medikoei buruzko baimena emateari.

   177. artikulua. Arrisku-adierazleak.

1. Oro har, arrisku-adierazle bat edo gehiago egoteak ez du ekarriko, berez, arrisku-egoerarik. Lege honen 172. artikuluan ezarritako balorazioaren esparruan egindako inguruabar familiar, pertsonal eta sozialen baterako analisiaren bidez bakarrik erabaki ahal izango da arrisku-egoerarik dagoen ala ez.

2. Arrisku-egoera bat dagoen zehazteko, honako hauek joko dira arrisku-adierazletzat, gurasoei edo, hala badagokio, tutoreei edo tutoretza-, zaintza- edo harrera-ahalmenak dituzten pertsonei esleitutako babes-eginbeharrak nola bete diren aztertzeko adierazleak baloratu eta haztatu ondoren:

   1. Pertsona adingabearen gurasoen edo, hala badagokio, tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonen zabarkeria edo arreta fisikorik edo psikikorik eza, baldin eta pertsona adingabearen osasun fisikoari edo psikologikoari ez badio eragiten kalte esanguratsurik eta, gertaeren izaeragatik edo errepikatzeagatik, irizten bazaio haren iraunkortasunak jarraitzeko edo ondoreak larritzeko aukera dagoela. Osasun psikologikoak barne hartzen ditu, arlo emozionala, kognitiboa, soziala eta afektibo-sexuala.

   2. Gurasoen edo, hala badagokio, tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonen jarrerak eta jokabideak, baldin eta arriskuan jartzen badute pertsona adingabeari arreta fisiko edo psikologiko egokia emateko gaitasuna, eta kalte egin badiezaiekete haren hezkuntza-beharrizanei, eskola-absentismoa eta eskolagabetzea eraginez, osasun-arloko beharrizanei, medikuaren jarraipenik eza barne, edo behar bezala garatzeko ezinbestekoak diren beste beharrizan batzuei.

   3. Gurasoen edo, hala badagokio, tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonen gaitasun-eza edo ezintasuna pertsona adingabearen jokabidea kontrolatzeko, bere buruari edo hirugarrenei kalteak eragiteko arriskua badu.

   4. Arrisku- edo desanparo-egoeran dagoela deklaratutako anaia, neba, arreba edo ahizparen bat edukitzea, salbu eta familia-inguruabarrak nabarmen aldatu badira.

   5. Gurasoek, edo, hala badagokio, tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonek pertsona adingabearekin zigor fisikoa edo psikologikoa erabiltzea, edo indarkeriazko zuzenketa-jarraibideak erabiltzea, baldin eta, gertaera larria edo ohiko indarkeria-eredu bat izan gabe, etorkizunean lesioak gertatzeko edo haren bizitzako edozein eremutan haren garapenari kalte egiteko arriskua badakarte.

   6. Indarkeria fisikoa edo hitzezkoa dagoen familia-nukleoetan bizitzea.

   7. Familiarekin jarraitutako esku-hartze programek bilakaera negatiboa izatea, edo programa horien garapena eta abian jartzea oztopatzea.

   8. Gurasoen edo, hala badagokio, tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonen arteko gatazka ireki eta jarraitua, beren beharrizanak pertsona adingabearen beharrizanen aurretik jartzen badituzte, baita pertsona adingabeari eragindako kalte psikologikoa ere, baldin eta haren jatorria aurreko gatazketan badatza, eta pertsona adingabea arlo guztietan modu egokian garatzeari kalte egiten badio. Kalte psikologikoak barne hartzen ditu, arlo emozionala, kognitiboa, soziala eta afektibo-sexuala.

   9. Gurasoek, edo, hala badagokio, tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonek, pertsona adingabeekiko egiten dituzten bereizkeria-jokabideak, barne hartuta pertsona adingabearen adinagatik, desgaitasunagatik, sexu-orientazioagatik edo genero-identitateagatik gertatzen direnak, haien ongizaterako eta osasun mental nahiz fisikorako kalteak badakartzate, edo eragin badezakete familia-egoitzan konfinatzeko aukerak areagotzea, hezkuntzarako irispiderik ez izatea, aisialdirako aukera urriak izatea, arterako eta kultura-bizitzarako irispiderik ez izatea edo, oro har, beren eskubideak berdintasunez egikaritzea eragoztea.

   10. Gurasoek, edo, hala badagokio, tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonek, errespetatu nahi ez izatea pertsona adingabearen sexu-orientazioa, genero-identitatea edo sexu-ezaugarriak, garapen pertsonalaren oinarrizko osagai gisa.

   11. Neskatoen eta neska nerabeen kontrako indarkeria; bereziki, emakumezkoen genitalak mutilatzeko arriskua edo generoan oinarritutako beste edozein indarkeria-mota jasateko arriskua, behartutako ezkontza-promesa edo -akordioak, baita hezkuntzarako eta kultura- eta gizarte-bizitzarako irispidea mugatzen duten diskriminazio-jarrerak ere.

   12. Pertsona adingabeak genero-indarkeriaren biktima gisa identifikatzea, Genero-indarkeriaren aurka oso-osoko babesa emateko neurriei buruzko abenduaren 28ko 1/2004 Lege Organikoaren 1. artikuluan eta Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako eta Emakumeen aurkako Indarkeria Matxistarik gabe Bizitzeko Legearen testu bategina onartzen duen martxoaren 16ko 1/2023 Legegintzako Dekretuan ezarritako moduan.

   13. Amak emakumezkoen salerosketako biktima gisa identifikatzea.

   14. Pertsona adingabeek droga toxikoak edo edari alkoholdunak kontsumitzeko ohitura.

   16. Haurduntza goiztiarra.

   17. Pertsona adingabeak iritzi publikoan gehiegi azaltzea, haien irudia modu orokorrean hedatuz edo haiei buruzko informazio pertsonala emanez.

   18. Pertsona adingabeak sarri ospitaleratzea, ezin azalduzko sintoma errepikatuekin, edo diagnostikoaren bidez baieztatzen ez direnekin.

   19. Gurasoak, edo, hala badagokio, tutoretza-, zaintza- edo harrera-eginkizunak betetzen dituzten pertsonak, edo pertsona adingabea bera legez kontrakotzat jotako elkarte baten kide izatea, haren garapen integrala oztopatzeagatik edo kaltetzeagatik.

   20. Pertsona adingabearen kontrako indarkeria dakarren beste edozein inguruabar, baldin eta, iraunez gero, pertsona adingabearen desanparo-egoera eragin badezake.

3. Halaber, arrisku-egoera egoteko baldintza izan daiteke gizarte-zailtasuna dakarten inguruabarrak egotea, hau da, babes-eginbeharrak behar bezala egikaritu arren, gurasoen edo, hala badagokio, tutoreen edo tutoretza-ahalmena dutenen kontroletik kanpoko familia-gatazka, zailtasun edo hezkuntza- edo gizarte-arloko gabeziak dakartzaten egoerak, pertsona adingabearen ongizateari eta garapenari kalte nabarmena egiten diotenak edo egin diezaieketenak; hori guztia, lege honen IV. tituluan xedatutakoari dagokionez.

4. Aurreko apartatuan azaldu diren kasuetan, beharrezkoa izango da, halaber, eskumena duten gizarte-zerbitzuek esku hartzea, pertsona adingabeari eragiten dioten zailtasunak edo egokitu ezina kendu, murriztu edo konpentsatzeko, gizarte-bazterketa saihesteko, ahalik eta ongizaterik handiena bermatzeko, eta, horrela, bizitzaren arlo guztietan haren erabateko garapena ahalbidetzeko. Horretarako, administrazio publikoen laguntza izango du, hala badagokio, pertsona adingabearen arreta ahalik eta egokiena bermatzeko.

   178. artikulua. Udaletako gizarte-zerbitzuen esku-hartzea.

1. Egindako balorazioaren arabera pertsona adingabea arrisku arin edo neurritsuan badago, eskumena duten udaletako gizarte-zerbitzuek espediente bat hasiko dute, lege honen 173. artikuluan adierazitako moduan, eta espediente hori familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektua egingo du, zeinak jaso beharko baititu helburuak, jarduketak, baliabideak eta epeen aurreikuspena, babes-faktoreak sustatuta eta pertsona adingabea bere familia-ingurunean mantenduta.

2. Udaletako gizarte-zerbitzuek pertsona adingabearentzako erreferentziako profesional bat izendatu beharko dute. Profesional horrek bere gain hartuko ditu kasua koordinatzeko eginkizunak, hots, balorazioa egitea, familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektua egitea, eta jarraipena egitea, baita pertsona adingabearekin eta haren familiarekin harremanak eta komunikazioa gauzatzea ere.

3. Udaletako gizarte-zerbitzuek, lege honen 176.3 artikuluan ezarritako moduan, jaio aurreko arrisku-egoera posible bat detektatzen badute, haien esku-hartzea oinarrituko da gurasoekin prebentziorako beharrezkoak diren jarduketak egitean, eta, hala badagokio, haurdunaldian eragin negatiboa izan dezaketen inguruabar, faktore edo arrisku-adierazleen detekzio goiztiarrean, betiere haurtxoa jaiotzen denean haurtxoaren ongizaterako eta eskubideetarako ondore negatiboak, txarrak edo kaltegarriak ez agertzeko, horiek murriztu edo kontrolatzeko, eta, era horretan, gero jaio ondorengo arrisku-egoeraren deklaraziorik ez egoteko.

4. Hala ere, emakume haurdunen kasuan, baloratzen bada haurdunaldian zehar izandako portaerak direla-eta haurtxoa jaio eta gero haren osasunerako eta segurtasun-baldintza oinarrizkoetarako arrisku handiko egoera dagoela, eta horrek haurtxoaren garapen normalari eragin badiezaioke edo nahasmenduak ekar badiezazkioke, edo gaixotasun edo anomalia fisiko, mental edo sentsorial larriak edo astunak izateko arrisku handia dakarkiotela uste bada, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuek egingo dute esku-hartzea.

5. Udaletako gizarte-zerbitzuen eta haurrak eta nerabeak babesteko foru-aldundiko lurralde-zerbitzuaren artean desadostasuna badago jaio aurreko arrisku-egoera posiblearen balorazioari dagokionez, lege honen 180. artikuluan aurreikusita dagoen desadostasunak konpontzeko prozedura hartuko da kontuan.

6. Edonola ere, udaletako gizarte-zerbitzuek, dagozkion osasun-zerbitzuekin elkarlanean eta, hala badagokio, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuekin elkarlanean, jaio aurreko arrisku-egoera posiblearen prebentzio, esku-hartze eta jarraipenerako neurri egokiak hartuko dituzte. Neurri horiek, berariaz, familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuan txertatu beharko dira, eta jaio ondoren haurrekin esku hartzen jarraitu ahal izango dela aurreikusi beharko da.

   Horren guztiaren helburua da gerora arrisku-egoeraren deklaraziorik ez egotea, edo, are gehiago, jaioberriaren desanparo-deklaraziorik ez gertatzea, baldin eta hartutako neurriek ez badute aldaketarik eragin zaintza-eginbeharren jardunean, eta jaioberriari ez bazaio bermatu behar bezalako laguntza, eta ondorioz, hura babesteko, familia-eremutik banantzea beharrezkoa bada.

   179. artikulua. Haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuen esku-hartzea.

1. Arrisku larriaren adierazleak dauden egoeretan, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuek kasu hori hartu beharko dute, berdin udaletako gizarte-zerbitzuek edo beste edozein instantziak edo pertsonak komunikatzeko eginbeharra egikaritzearen ondorioz edo pertsona adingabeak berak eskatuta. Kasu horietan, kasua hartu izanaren berri eman beharko diote dagokion udaleko gizarte-zerbitzuari.

2. Kasua haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuetara bideratzeak ez du ekarriko udaletako gizarte-zerbitzuek egindako esku-hartzeak etetea.

3. Edonola ere, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuek berariazko eta idatzizko erantzun arrazoitua eman beharko dute, positiboa edo negatiboa, kasua onartzeari buruz, bai eta hartutako edo, hala badagokio, hartzea aurreikusitako neurriei buruz ere.

4. Aurreko ondoreetarako, kasua hartutakoan, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuak aztertu, ikertu, baloratu eta diagnostikatu egin beharko du, egoeraren larritasuna zehazteko eta nora bideratu zehazteko:

   1. Lurralde-zerbitzuak ondorioztatzen badu bigarren mailako arretaren eremuko esku-hartzerik behar ez duen arrisku arin edo neurritsuko egoera bat dela, kasua dagokion udaleko gizarte-zerbitzuari igorriko zaio.

   2. Egoera larria dela baloratzen den kasuetan, esku hartzeko eskumena haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuari berari dagokio.

5. Arrisku larriko egoera dela baloratu eta gero, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuak familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektua egingo du, helburuak, jarduketak, baliabideak eta epeen aurreikuspena adierazita, babes-faktoreak sustatuta eta pertsona adingabea bere familia-ingurunean mantenduta.

6. Balorazioa dela-eta pertsona adingabea desanparo-egoeran dagoela ondoriozta badaiteke, kapitulu honen hurrengo ataletan aurreikusitakoaren arabera jokatuko da.

7. Arrisku larriko eta desanparoko kasuetan, babeserako lurralde-zerbitzuak pertsona adingabearen egoeraren berri emango dio eskumena duen udaleko gizarte-zerbitzuari, aldian-aldian, eta zerbitzu horren eta pertsona adingabearen arteko harremanari eusten saiatuko da, jatorrizko familiara bueltatuz gero harremanak eta jarraipena erraztearren. Egoeraren berri emateko eginbehar hori salbuetsi ahal izango da bere jatorrizko familiarekin bueltatzeko aukerarik aurreikusten ez den desanparo-kasuetan. Udaletako gizarte-zerbitzuek, bestalde, egoki irizten badiote, informazioa eskatu ahal izango dute babeserako lurralde-zerbitzuetara bideratu dituzten kasuen bilakaerari buruz.

   180. artikulua. Babesgabetasun-egoeren balorazioan sortutako desadostasunak konpontzea.

1. Udaletako gizarte-zerbitzuen eta haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuaren artean desadostasunik badago babesgabetasun-egoera baten edo horren larritasunaren inguruan, eta, ondorioz, kasuaren erantzukizun nagusia bere gain hartu behar duen zerbitzuaren inguruan, batzorde tekniko misto bat sortu beharko da hori ebazteko, ordezkaritza paritariokoa, bi arreta-mailetako profesionalek osatua, kasua zehatz-mehatz aztertzeko eta jarraitu beharreko esku-hartzeari buruz akordio batera iristeko. Akordio batera iritsi arte, behar adina bilera eta harreman izan beharko dira.

2. Kasua aztertzean ahalik eta objektibotasun handiena bermatzeko, batzorde horretan parte hartu beharko dute hala zuzenean zerikusia duten profesionalek nola bi arreta-mailetako teknikariek, aurreko apartatuan aurreikusten den ordezkaritza paritarioa mantenduz.

3. Halaber, hainbat bilera egin arren akordiorik lortu ezin izan bada, bi zerbitzuek adostu ahal izango dute bileretan parte har dezatela beren eginkizunak pertsona adingabeekiko arretaren eta esku-hartzearen eremuan betetzen dituzten beste euskal administrazio publiko batzuen mendeko udaletako eta lurraldeetako gizarte-zerbitzuetako profesionalek. Kasu horretan, azken horien erabakiak lotesleak izango dira udaletako eta lurraldeetako gizarte-zerbitzuentzat.

4. Nolanahi ere, desadostasunak ebazteko prozesua, artikulu honetan aurreikusten dena, ezingo da luzatu hiru hilabete baino gehiago. Horretarako, akordio bat hartu beharko da epe hori amaitu baino lehenago. Epea kontatzen hasteko, kontuan izango da udal gizarte-zerbitzuak haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuari kasua bideratu zion data.

   181. artikulua. Arrisku-egoeretan familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuaren edukia.

1. Familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuak, lege honen 178. eta 179. artikuluetan aipatuak, babestuaren baldintza pertsonal, familiar eta sozialak hobetzeko neurriak jasoko ditu. Zehazki, beharrezkoa bada, etxean jasotzen duen arreta osatzera zuzenduko da, baita, hala badagokio, familiaren harreman-joerak aldatzera; gurasoak, legezko ordezkariak edo, hala badagokio, harreragile edo zaintzaileak hazkuntza- eta hezkuntza-eginkizunak behar bezala bete ditzaten trebatzera; babesgabetasun-egoeraren ondorioak arintzera edo babestuari gauzei aurre egiteko baliabide pertsonalak ematera.

2. Esku-hartzea arrakastatsua izan dadin, udaletako gizarte-zerbitzu edo haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzu eskudunek haurrak eta nerabeak babesteko eremuan zuzenean sartuta ez dauden beste gizarte-zerbitzu batzuen laguntza izango dute eta, orobat, osasun-zerbitzuena, hezkuntza-zerbitzuena eta beste sistema batzuetako zerbitzu batzuena, batez ere, diru-sarrerak bermatzeko sistemarena, baita proiektua ezartzeko eta helburuak lortzeko beharrezkotzat jotzen den beste edozein bitarteko ere.

3. Honako hauek izango dira familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuan sar daitezkeen eta arrisku-egoera bati lotuta dauden zerbitzu eta laguntzak, egoera kalifikatu den larritasun-mailaren arabera:

   1. Familiari orientazioa eta aholkuak emateko esku-hartze teknikoak, familia-ingurunea eta bizi-baldintzak hobetzen lagun dezaketen zerbitzuetara eta laguntza ekonomikoetara iristeko laguntza emateko, betiere eskatutako betekizunak betetzen badira, pertsona adingabeak bertan jarraitu ahal izan dezan; bereziki, diru-sarrerak bermatzeko errenta, gizarte-larrialdietarako laguntzak, baita mendekotasunari arreta emateko eremuko prestazio ekonomikoak eta zerbitzuak ere, pertsona adingabea edo familiako beste kide bat egoera horretan badago.

   2. Lege honen 168. artikuluan jasotako hazkuntza-eginkizunetan laguntzeko neurriak.

   3. Familia-bitartekaritzako zerbitzuak, lege honen 169. artikuluan ezarritako gatazka-egoeretarako edo familia-krisialdietarako, familia-unitatearen hausturaren ondorio badira.

   4. Familian esku hartzeko eta lehen eta bigarren mailako arretako zerbitzuak, familiei eta pertsona adingabeei gizarte- eta hezkuntza-laguntza eta laguntza psikosoziala emateko.

   5. Pertsona edo familia boluntarioek laguntza eta mentoretza emateko neurriak, pertsona horiei hurbileko laguntza eskaintzeko eta hazkuntza-prozesuan erreferente izan daitezen.

   6. Osasun-laguntza, osasun mentalari arreta ematea barne, eta haurren eta gazteen eta familien osasun mentaleko premien tratamendurako eta arreta integralerako programak barne.

   7. Arreta soziosanitarioa, aldi berean osasun mentaleko nahasmenduak eta muga funtzional larriak dituzten pertsona adingabeen premiei egokitua, hala badagokio, lege honen 114. artikuluan jasotako unitate soziosanitarioen esparruan.

   8. Lege honen 115. artikuluan aurreikusitako unitate terapeutiko-hezigarrietako arreta, baldin eta arrisku-egoeran dagoen pertsona adingabea osasun mentaleko nahasmendu larriak dituzten ikasleen kolektiboaren barruan dagoela jotzen bada. Ikasle horientzat, beren ohiko ingurunean eskura dauden neurri eta laguntza orokorrak eta berariazkoak ez dira ez nahikoak, ez egokiak, eta, hortaz, arreta integrala, diziplinartekoa eta espezializatua behar da hezkuntza- eta osasun-arloan erantzuna emateko.

   9. Ikastetxeetan eta lanbide-heziketako zentroetan beharrezkoak diren neurri eta laguntzak eskuratzea hezkuntza-laguntzako berariazko premiak dituzten pertsonen kasuan.

   10. Hezkuntza-sistema orokorra utzi duten nerabeentzako prestakuntza-programetarako irispidea.

   11. Bizitza independenterako prestatzeko programetarako irispidea.

   12. Pertsona adingabearen arrisku-egoera eta egoera kaltegarria desagertzen lagun dezakeen beste edozein neurri, psikosozial, sozial eta hezkuntza-alorrekoa edo bestelakoa. Neurri hori beste administrazio publiko batzuekin elkarlanean ezarri ahal izango da, hala badagokio.

       182. artikulua. Familiak parte hartzeko eta laguntzeko duen eginbeharra.

       1. Familia-eremuko, gizarteko eta hezkuntzako esku-hartze proiektua familiarekin eta pertsona adingabearekin adosteko ahalegina egingo da, baldin eta heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada, eta, orobat, proiektuaren onarpena formalki jasotzeko ahalegina egingo da. Horretarako, behar den informazio guztia emango zaie, behar adinako aurrerapenarekin eta ahal bezain osatua, eta formatu eskuragarri eta ulergarrian eta beren inguruabarretara egokituta.

       2. Informazioa pertsona adingabe bati zuzenduta badago, informazioa hizkera argi eta errazean eman beharko zaio, uler dezakeen eta ulerterraza zaion hizkuntza batean, eta haren adinera, ulermen-gaitasunera, garapen ebolutibora eta gainerako inguruabar pertsonaletara egokituta. Beharrezkoa bada, espezialisten laguntza jasoko da.

       3. Familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektua, kasu orotan, kontsultatu egingo da pertsona adingabearekin, baldin eta uste bada heldutasun nahikorik ez duela edo hamabi urtetik beherakoa bada, entzuna eta aditua izateko eskubidea aplikatuz.

       4. Gurasoak, legezko ordezkariak edo harreragile eta zaintzaileak, beren eginkizunen barruan, eta 1. apartatuan aipatutako pertsona adingabeak elkarlanean arituko dira era aktiboan, duten gaitasunaren arabera, familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuan adierazitako neurriak betearazteko, proiektua onartu duten ala ez kontuan hartu gabe. Elkarlan eraginkorrik ez badago, pertsona adingabearen arrisku-deklarazioa egingo da, lege honen 184. artikuluan ezarritako moduan.

       5. Proiektuak familiaren eta pertsona adingabearen prestasun-maila hartuko du kontuan eta, hala badagokio, aldaketarako motibazioa jasoko du helburuen artean.

          183. artikulua. Arrisku-egoeretako jarduketak.

       1. Arrisku-egoeretan, udalek eta foru-aldundiek, haur eta nerabeei arreta eta babesa emateko arloan dituzten eskumenak egikarituz, haurrek eta nerabeek dituzten eskubideak bermatu beharko dituzte, baita haien premiei arreta emango zaiela ziurtatu ere.

       2. Jarduketa publikoak bideratuta egongo dira pertsona adingabearen egoera pertsonal, familiar eta sozialean eragina duten arrisku- eta zailtasun-adierazleak murriztera, eta haur edo nerabea babesteko eta familia-ingurunean jarraitzeko eta zaintzeko neurriak sustatzera. Horretarako, gurasoaren, legezko ordezkarien edo harreragile eta zaintzaileen elkarlana bultzatuko da.

          184. artikulua. Arrisku-deklarazioaren nahitaezkotasuna.

       1. Honako inguruabar hauek gertatuz gero, nahitaez deklaratu beharko da pertsona adingabearen arrisku-egoera:

          1. Lege honen 182. artikuluaren arabera behartuta dauden pertsonen aldetik elkarlan eraginkorrik ez egotea, nahiz eta haien prestasun-mailan eta jarreran aldaketa errazteko esku hartu, baita onetsitako familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuan beren gain hartutako konpromiso edo betebeharrak ez betetzea ere, esku hartzeko proiektuaren helburuak lortzea eragozten badu edo horiek lortzea uzten ez badu, eta, betiere, arrisku-egoera neurritsu edo larritzat jo bada.

          2. Jaio aurreko arrisku-egoera baten aurrean aldez aurretik esku hartu bada eta egiaztatzen bada jaio ondoren ere mantentzen direla jaio aurreko arriskua eragin zuten inguruabar berberak edo gurasoen jarrera edo jokabideak, jaioberriaren osotasun fisikorako, osasunerako, segurtasunerako edo oinarrizko premietarako arrisku handia dakartela, betiere, egoera horri buruz egiten den balorazioak ez badu zehazten haurra desanparo-egoeran dagoela. Foru-aldundiei dagokie arrisku-egoera deklaratzea.

          3. Pertsona adingabearen ongizateari edo nortasunaren erabateko garapenari kalte egiten dion edo bere eskubideak egikaritzeari eragiten dion beste edozein egoera, lege honen 172.3 artikuluan ezarri den tresna teknikoan espresuki jasota badago. Kasu horretan, halaber, arrisku-egoeraren deklarazioa zein larritasun-mailatan egin behar den kalifikatu beharko da.

       2. Arrisku neurritsuko kasuetan, familiak aurka eginez gero, ezin izango da kasua haur eta nerabeak babesteko foru-aldundiko lurralde-zerbitzura bideratu, baldin eta aldez aurretik udaletako gizarte-zerbitzuek ez badute esku-hartzerik egin familiaren elkarlan eraginkorra lortzeko.

       3. Arrisku-egoera deklaratzeak ez du, inola ere, pertsona adingabea familia-eremutik banantzea ekarriko.

          185. artikulua. Arrisku-deklarazioa.

       1. Ebazteko eskumena duen udal- edo foru-organoak, udaleko gizarte-zerbitzuak edo haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuak proposatuta, hurrenez hurren, arrisku-egoera deklaratuko du behar bezala arrazoitutako administrazio-ebazpen baten bidez, legezko ordezkariei eta pertsona adingabeari entzun ondoren, heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada. Legezko ordezkariek edo horietako batek parte hartzeari uko egitea ez da prozesua eteteko arrazoia izango, eta pertsona adingabearen deklarazioa babestua geratuko da.

       2. Arrisku-egoera deklaratzen duen administrazio-ebazpenaren aurka, Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legean azalduta dauden bidezko administrazio-errekurtsoak jarri ahal izango dituzte interes legitimo eta zuzena dutenek. Halaber, hala badagokio, ebazpenaren aurka egin ahal izango da jurisdikzio zibilean, Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 780. artikuluan ezarritakoaren arabera.

       3. Administrazio-ebazpenean, gai hauek jaso beharko dira:

          1. Pertsona adingabearen arrisku-egoera zuzentzeko neurriak, baita gurasoen edo tutoreen edo zaintzaileen gain gelditzen diren eginbeharrei dagozkienak ere, egintzak nahiz ez-egiteak, familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuan aurreikusitako neurriak bete daitezen.

          2. Neurriak garatzeko epeak ezarriko dira, espresuki ohartaraziz neurri horiek ez betetzeak desanparo-deklarazioa eragin dezakeela.

       4. Proiektua ezartzeko gehieneko epea sei hilabetekoa izango da, hargatik eragotzi gabe proiektua ondoz ondoko sei hilabeteko aldietan luzatzeko aukera, baldin eta luzapen horrek pertsona adingabearen interes gorenari erantzuten badio, eta gehienez ere bi luzapeneko mugarekin.

       5. Arrisku-deklarazioak babestuaren aldeko laguntza edo zuzeneko arreta emateko neurriak jaso ahal izango ditu, proiektuan aurreikusitakoak, eta haren legezko ordezkariren baten adostasunik gabe ere gauzatu ahal izango dira.

       6. Arrisku-egoera deklaratzea eragin zuten inguruabarrak aldatzen badira, edo familia-eremuko hezkuntzako eta esku-hartze sozialeko proiektuan aurreikusitako neurriak betetzen badira proiektuan jasotako helburuak lortuz, eta babestua egoera horretan dagoela pentsatzeko baldintzak jada betetzen ez badira, arrisku-deklarazioa errebokatu ahal izango da.

       7. Arrisku-egoeraren deklarazioa errebokatzeko ebazpenak jarraipen edo laguntza profesionala emateko jarraibideak ezarri ahal izango dizkie babestuari eta haren familiari, etorkizuneko arriskuak prebenitzeko.

       8. Nolanahi ere, arrisku-egoeraren deklarazioa automatikoki amaituko da baldin eta honako arrazoietako bat gertatzen bada:

          1. Adin-nagusitasunera iristea edo emantzipatzea.

          2. Pertsona adingabeari adin-nagusitasunaren onura ematea.

          3. Neurria eragin zuten inguruabarrak amaitzeagatiko administrazio-ebazpena ematea.

          4. Norbaitek pertsona adingabe babestuaren zaintza bere gain hartzea borondatez, aldi baterako edo ebazpen judizial baten bidez.

          5. Desanparo-egoeraren deklarazioaren administrazio-ebazpena ematea.

          6. Pertsona adingabea hiltzea edo haren heriotza deklaratzea.

             186. artikulua. Arrisku-egoeran dagoen pertsona adingabea lekualdatzea.

             1. Pertsona adingabe baten arrisku-egoera batean esku-hartzea egiten ari den udalak edo foru-aldundiak jakiten badu esku-hartzearen xede den pertsona adingabea adingabeak babesteko beste entitate publiko baten eskumeneko lurraldera lekualdatuko dela, horren berri emango dio helmugako administrazioari, hala badagokio, egiten ari zen esku-hartzearekin jarraitzeko, eta behar den informazioa eta dokumentazioa emango dio.

             2. Nolanahi ere, bidaltzen diren agirietan idatzizko txosten bat erantsi beharko da eta, bertan, kasuaren inguruan lortutako informazioa eta arrisku-egoera baloratzeko prozesuaren ondoren esleitutako larritasun-mailaren justifikazioa azalduko dira zehatz-mehatz.

             3. Berariaz, baldin eta foru-aldundi batek udal bati haren lurralde-eremura lekualdatuko den pertsona adingabe bati eragiten dion arrisku-egoera baten berri ematen badio, eta egoera horretan aldez aurretik pertsona adingabeak babesteko beste autonomia-erkidego bateko entitate publikoak esku hartu badu, kasuari buruz udalari bidaltzen dion informazioarekin batera haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuak egindako balorazioa aurkeztu beharko du, lege honen 172.3 artikuluan ezarri den tresna teknikoaren aplikazioan oinarritua, babesgabetasun-egoera bat egoteari eta haren larritasuna kalifikatzeari buruzkoa, arrisku-egoera bat dagoela erabakitzen bada.

             4. Jatorriko administrazio publikoak helmugako lekua ezagutzen ez badu, Estatuko segurtasun-indar eta -kidegoen edo autonomia-erkidegoko polizia-kidegoen sorospena eskatu ahal izango du, haiek aurki dezaten. Pertsona adingabea non dagoen jakiten denean, pertsona adingabeak babesteko lurralde horretako entitate publiko eskudunari jakinaraziko zaio eta hark jarraituko du esku-hartzea.

                2. ATALA

                ADMINISTRAZIOAREN BABES-JARDUNA DESANPARO-EGOERETAN

                187. artikulua. Desanparo-egoera.

             1. Desanparo-egoeratzat jotzen da egitez gertatzen dena pertsona adingabeen zaintzari buruz legeek ezartzen dituzten babes-eginbeharrak ez betetzeagatik edo eginbehar horiek betetzea ezinezkoa nahiz desegokia izateagatik, pertsona adingabeei ez zaienean ematen beharrezko duten laguntza moral edo materiala.

             2. Pertsona batzuk, desanparo-egoeran dagoen pertsonarekin duten harremanagatik edo beste inguruabar batzuengatik, foru-aldundia bera baino baldintza hobeetan badaude haren intereserako tutoretza-eginkizuna betetzeko, eskumena duen foru-aldundiak sustatuko du pertsona horiek tutore izendatzea, eta, horretarako arrazoirik balego, guraso-ahala kentzea.

                188. artikulua. Desanparo-adierazleak.

             1. Legezko ordezkarien pobrezia-egoera ezingo da kontuan hartu, bere horretan, desanparo-egoera baloratzeko. Halaber, pertsona adingabea ez da inoiz bere legezko ordezkariengandik bananduko pertsona adingabearen, bi gurasoen edo gurasoetako baten desgaitasuna dela-eta.

             2. Ez da desanparotzat hartuko pertsona adingabe baten izatezko zaintza-egoera, baldin eta pertsona adingabe horrek behar duen laguntza morala eta materiala falta ez badu. Kasu horretan, egoeraren berri duten e administrazio publikoek egoeraren berri emango diote agintaritza judizialari, eta ez da babes-jardunik egingo. Sustatu ahal izango dute izatezko zaintzailea tutore izendatzea, baita, hala badagokio, guraso-ahala kentzea edo aurreko tutorea kargutik enkaitzea ere. Halaber, izatezko zaintzaileak sustatu ahal izango du guraso-ahala kentzea edo hura etetea, tutorea kargutik enkaitzea edo bera tutore izendatzea.

             3. Egoera horren deklarazioa jaso duen anaia, neba, arreba edo ahizpa izatea desanparo-adierazletzat hartuko da, besteak beste, salbu eta familia-inguruabarrak nabarmen aldatu badira.

             4. Zehazki, desanparo-egoera dagoela joko da honako inguruabarretako bat edo batzuk badira tartean, eta, premia- eta proportzionaltasun-printzipioen arabera baloratu eta neurtu ondoren, inguruabar horiek pertsona adingabearen osotasun fisikorako edo mentalerako mehatxutzat hartzeko adinako larritasun-maila badute:

                1. Pertsona adingabea abandonatzea, dela legez zaintza dagokien pertsonak falta direlako, dela horiek zaintza gauzatu ezin dutelako edo gauzatu nahi ez dutelako.

                2. Borondatezko zaintza-epea igarotzea, dela gurasoak edo legezko ordezkariak baldintza egokietan ez daudelako pertsona adingabearen zaintza beren gain hartzeko eta hartu nahi ez dutelako, dela beren gain hartu nahi baina hala egiteko baldintza egokietan ez daudelako, salbu eta borondatezko zaintza bi urtetik gorako epetik harago luza daitekeen salbuespenezko kasuetan.

                3. Pertsona adingabearen bizitzarako, osasunerako eta osotasun fisikorako arriskua, bereziki, inguruabar hauetakoren bat gertatzen bada:

                   1. Tratu fisiko txar larriak, sexu-abusuak edo elikadura- eta osasun-betebeharrak betetzeko orduan zabarkeria larria egitea familia-unitateko pertsonek edo hirugarrenek, haien adostasunarekin.

                   2. Pertsona adingabea gizakien salerosketaren biktima gisa identifikatzea eta legezko ordezkariekin interes-gatazka egotea.

                   3. Pertsona adingabeak behin eta berriz ahalmen adiktiboa duten substantziak kontsumitzea, edo bestelako mendekotasun-jokabide errepikakor batzuk edukitzea, legezko ordezkarien ezagutza, adostasun edo tolerantziarekin. Horretarako, adostasuna edo tolerantzia dagoela joko da jokabide horiek arintzeko behar diren ahaleginak egin ez badira, hala nola aholkularitza eskatzea, edo ez bada behar beste lagundu tratamenduarekin, behin jokabide horiek ezagututa.

                   4. Jaioberriari kalte larriak eragitea jaio aurreko tratu txarren ondorioz.

                4. Pertsona adingabearen osasun mentalerako, osotasun moralerako eta haren nortasunaren garapenerako arriskua, legezko ordezkarien aldetik etengabeko tratu txar psikologikoa edo haren afektibitate- edo hezkuntza-beharrekiko arreta falta larria eta kronikoa dagoelako. Arreta-gabezia horren arrazoiak badira nahasmendu mental larria, ahalmen adiktiboa duten substantzien ohiko kontsumoa edo ahalmen adiktiboko beste jokabide mota batzuk, desanparo-adierazle gisa baloratuko da legezko ordezkariek tratamendurik ez jartzea edo tratamenduan zehar behar adinako laguntzarik ez ematea.

                5. Ingurunearen edo familiako bizitza-baldintzen narriadura larriagatik zaintzarako eginbeharrak ez betetzea, edo eginbehar horiek ezinezkoak edo desegokiak izatea, pertsona adingabearen garapenari edo haren osasun mentalari kalte egiten dioten egoerak edo jokabideak badakartzate.

                6. Legezko ordezkariek edo hirugarrenek, legezko ordezkariak jakinaren gainean egonda, pertsona adingabea eskean ibiltzera, delinkuentzian edo prostituzioan aritzera edo beste edozein esplotaziotara bultzatzea.

                7. Eskolatzerik eza edo behin eta berriro ikastetxera huts egitea, behar bezala justifikatu gabe, eta etengabeko permisibitatea edo eskola-absentismoa bultzatzea derrigorrezko eskolatze-etapetan zehar.

                8. Guraso-ahala, tutoretza edo zaintza ez betetzea edo bete ezin izatea edo era desegokian betetzeak egikaritzea dakarren eta pertsona adingabearentzat oso kaltegarria den beste edozein egoera, zeinaren ondorioak saihestezinak diren pertsona adingabeak bere bizikidetza-ingurunean dirauen bitartean.

                   189. artikulua. Desanparo-deklarazioaren prozeduraren hasiera.

                   Pertsona adingabeak babesteko entitate publikoak pertsona adingabe bat desanparo-egoeran egon daitekeela uste badu, desanparo-deklarazioaren prozedurari ekingo dio.

                   190. artikulua. Prozeduraren instrukzioa.

                   1. Prozedura hasitakoan, pertsona adingabeak babesteko entitate publikoak txostenak eskatuko dizkie gizarte- eta familia-egoera ezagutzeko eta baloratzeko garrantzitsuak diren datuak eman ditzaketen pertsona edo organismo guztiei, batez ere udaletako gizarte-zerbitzuei, baita honako eremu hauetako beste profesional batzuei ere, beharrezkotzat joz gero:

                      1. Gizarte-zerbitzuetakoei.

                      2. Hezkuntza-eremukoei, bereziki eskolako tutoreari.

                      3. Osasun-eremukoei, bereziki, familiako medikuari, pediatrari edo osasun mentaleko medikuari.

                      4. Poliziaren eremukoei, bereziki, Estatuko segurtasun-kidego eta -indarrei, Ertzaintzari eta Udaltzaingoari.

                   2. Txostenaren eskaera jaso duten profesional horiek idatziz jakinarazi beharko dituzte esku-hartzeen kalitatea eta eraginkortasuna bermatzeko eskura dituzten datu eta informazio beharrezko eta nahikoak. Nolanahi ere, ematen den informazioa bat etorriko da pertsona adingabearekin edo, are, haren familia- edo gizarte-inguruarekin lotuta eskatzen den informazioaren mota eta izaerarekin, baita eskatzeko helburuarekin ere.

                   3. Artikulu honen 1. apartatuan xedatutakoari kalterik egin gabe, pertsona adingabeak babesteko entitate publikoak jarduketa hauek egingo ditu prozedura izapidetzean:

                      1. Babesgabetasun-egoera bat detektatzeko eta baloratzeko eginkizunean laguntzen duten organismo eta profesionalei egoera horren bilakaeraren ildo orokorren berri ematea, informazioa isilean gordetzeko eginbeharrak eskatutako mugen barruan eta, betiere, horiek komunikatzea bidegabea ez bada.

                      2. Pertsona adingabeari entzutea eta aditzea, lege honen 26. artikuluan aurreikusitako moduan, salbu eta ez bada posible edo ez bada haren interesaren aldekoa; kasu horretan, haren iritzia jakin ahal izango da lanbideagatik eta harekiko aparteko konfiantzagatik hura objektiboki helaraz dezaketen pertsonen bidez.

                      3. Pertsona adingabearen legezko ordezkariei entzutea, ahal den guztietan.

                      4. Pertsona adingabearen egoeraz eta haren familiaz edo hura zaintzen dutenez informazioa eman dezaketen guztiei entzutea.

                      5. Pertsona adingabeak behar duen arreta berehala eskaintzea, horretarako, hala badagokio, beharrezkoak diren kautelazko neurriak edo behin-behineko neurriak hartuta.

                      6. Pertsona adingabeari, bere ulermen-gaitasunaren arabera, berari dagokion prozedura zein egoeratan dagoen azaltzea, baita legezko ordezkariei ere.

                      7. Pertsona adingabearen inguruko informazio guztia banakako espedientean jasotzea, lege honen 173. artikuluan xedatutakoaren arabera.

                         191. artikulua. Prozeduran interesa dutenen entzunaldia.

                         Prozedurako interesdunek prozedura izapidetzen ari den bitartean alegazioak egiteko edo egokitzat jotzen dituzten bestelako dokumentuak edo iritzi-elementuak aurkezteko duten eskubideari kalterik egin gabe, behin prozedura instruituta eta, edonola ere, ebazpen-proposamena onetsi aurretik, espedientea ikusgai jarriko zaie, eta entzunaldi-izapidea hasiko da, hamar eguneko epean egokitzat jotzen dituzten alegazioak egin eta agiri eta frogagiriak aurkezteko.

                         192. artikulua. Ebazpen-proposamena.

                         1. Entzunaldi-izapidea egin ondoren, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuak, egindako balorazioan oinarrituta, pertsona adingabea desanparo-egoeran dagoela irizten badio, txosten tekniko bat egin eta haurrak eta nerabeak babestearen arloan eskumena duen kide anitzeko organoari helaraziko dio, egokitzat jotzen duen erabakia har dezan, eta erabaki horretan oinarrituko da ebazpen-proposamena. Ebazpen-proposamen hori foru-organo eskudunari zuzendu beharko zaio, desanparo-deklarazioa egin dezan.

                         2. Haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuak irizten badio, egindako balorazioan oinarrituta, dauden inguruabarrek, larriak izan arren, ez dutela desanparo-egoeraren deklarazioa oinarritzeko besteko garrantzi, intentsitate edo iraunkortasunik, edo inguruabar horiek zuzentzeko modukoak direla, txosten tekniko bat egingo du eta, bertan, ondorio hori justifikatu eta jasoko da, eta, hala badagokio, lege honen 183.2 artikuluan xedatutakoa betetzeko egokienak direla irizten zaizkion babes-neurriak ere ezarriko dira.

                         3. Haurrak eta nerabeak babestearen arloan eskumena duen kide anitzeko organoari helarazi beharko zaio aurreko apartatuan aipatzen den txosten tekniko hori, apartatu horretan aurreikusitako helburu berberekin.

                            193. artikulua. Ebazpena.

                         1. Proposamen horretan oinarrituta, ebazpena emateko eskumena duen organoak administrazio-ebazpen bat emango du. Ebazpen horretan, pertsona adingabearen desanparo-egoera deklaratuko du eta, Kode Zibilaren 172. artikuluan eta hurrengoetan xedatutakoaren arabera, tutoretza lege-aginduz bereganatuko du, baita dagozkion babes-neurriak ezarri ere.

                         2. Era berean, desanparo-egoera deklaratu behar ez bada baina babes-neurriak hartu behar direla irizten bazaio, ematen den administrazio-ebazpenak jasota utzi beharko ditu inguruabar horiek, eta bidezko diren neurri zehatzak jaso.

                         3. Eskumena duen foru-aldundiak onetsitako araudiaren arabera, pertsona adingabearen legezko ordezkariei mantenurako aurreikusitako zenbateko ekonomikoak ordaintzea badagokie, administrazio-ebazpen berean zehaztu beharko dira ordaindu beharreko zenbateko zehatza eta aldizkakotasuna.

                         4. Salbuespen gisa, eta betiere behar bezala justifikatutako kausak badaude, desanparo-deklarazioa kontzebituaren gainean egin ahal izango da. Kasu horietan, desanparoa deklaratzeko eta tutoretzaren ardura hartzeko ebazpenaren ondoreak jaiotegunera arte atzeratuko dira, eta ebazpenak une horretatik aurrera izango ditu ondoreak.

                         5. Desanparo-egoera eta tutoretzaren ardura hartzeko administrazio-ebazpen oro 48 orduko epean jakinaraziko zaie Fiskaltzari eta legezko ordezkariei, bai eta ukitutako adingabeari ere, baldin eta heldutasun nahikoa badu, eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada. Ahal den guztietan, jakinarazpen hori, idatziz ez ezik, aurrez aurre ere komunikatu beharko zaie ukituei, argi eta modu ulergarrian, eta adieraziko zaizkie desanparo-egoera eragin duten arrazoiak eta egoera hori deklaratzeak dakartzan ondorioak.

                         6. Ebazteko gehieneko epea sei hilabetekoa izango da, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuak kasua hartzen duenetik kontatzen hasita edo, hala badagokio, desanparoa deklaratzeko kausa izan daitezkeen inguruabarren berri edukitzen denetik kontatzen hasita, eta epe hori gehienez beste hiru hilabetez luzatzeko aukera egongo da, ezaugarri bereziak izateagatik legez ezarritako epearen barruan ebaztea ezinezkoa den kasuetan, eta, betiere, arrazoitu egiten bada.

                         7. Epe hori igarotakoan, iraungi egingo da, salbu eta prozedura interesdunari egotzi ezin zaion kausaren batengatik gerarazten bada. Kasu horretan, ebazteko eta ebazpena jakinarazteko epearen kontaketa eten egingo da.

                         8. Nolanahi ere, desanparoa deklaratu eta tutoretzaren ardura hartzeko ebazpenak esku-hartzearen arrazoiak jaso beharko ditu, baita hartutako erabakiek eta neurriek izan ditzaketen ondoreak ere.

                         9. Desanparo-egoera deklaratzen duen administrazio-ebazpenaren aurka, interes legitimo eta zuzena duten pertsonek Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen arabera dagozkion administrazio-errekurtsoak jarri ahal izango dituzte. Halaber, hala badagokio, ebazpenaren aurka egin ahal izango da jurisdikzio zibilean, Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 780. artikuluan ezarritakoaren arabera.

                            194. artikulua. Ebazpenen eta bestelako erabakien aurkakotza.

                         1. Lege honen 193.9 artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe, desanparo-egoera deklaratzeko administrazio-bidean ebazpen irmoa jakinarazten denetik bi urteko epean, guraso-ahala izaten jarraitzen duten baina etenda daukaten gurasoek edo tutoretza etenda daukaten tutoreek foru-aldundiari eskatu ahal izango diote bertan behera uzteko etetea eta errebokatzeko pertsona adingabearen desanparo-egoeraren deklarazioa, baldin eta, hura eragin zuten inguruabarrak aldatu direlako, uste badute berriro ere guraso-ahala edo tutoretza beren gain hartzeko moduan daudela.

                            Administrazio-ebazpena auzibidean aurkaratua izan bada Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 780. artikuluan aipatzen den prozeduraren bidez, aurreko paragrafoan aipatzen den bi urteko epea zenbatuko da ebazpen judizial irmoa aldeei jakinarazten zaienetik aurrera.

                         2. Halaber, epe horretan zehar pertsona adingabea babesteari dagokionez hartzen diren erabakien aurka egin ahal izango dituzte.

                         3. Epe hori igarotakoan, gurasoek edo tutoreek pertsona adingabea babesteko hartzen diren neurri edo erabakiei aurka egiteko edo horiek eskatzeko duten eskubidea bertan behera geldituko da. Hala ere, desanparo-egoera deklaratzea ekarri zuten inguruabarretan edozein aldaketa gertatzen bada, foru-aldundiari eta Fiskaltzari horren berri eman ahal izango diote.

                         4. Nolanahi ere, bi urteak igaro ondoren, Fiskaltzak bakarrik izango du legitimazioa foru-aldundiaren ebazpenari aurka egiteko.

                         5. Bi urteko epe horretan, foru-aldundiak, egoera aztertu eta Fiskaltzari haren berri eman ondoren, edozein babes-neurri hartu ahal izango du, adopzioa proposatzea barne, jatorrizko familiara bueltatzeko behin betiko ezintasunaren pronostiko oinarriduna dagoenean.

                            195. artikulua. Prebentziozko desanparo-deklaraziorako presazko prozedura.

                         1. Foru-aldundiek desanparo-egoera prebentzioz deklaratu ahal izango dute, premiazko prozedurari jarraituz, honako kasu hauetan:

                            1. Familian babesgabetasun-egoera larrien aurrekariak badaude, edo pertsona adingabearen osotasun fisiko edo psikikorako berehalako arrisku larriaren beste zantzu batzuk badaude.

                            2. Familiak ihes egin edo pertsona adingabea ezkutatzeko arriskua badago, edo zantzu horiek instrukzio-fasean egiaztatu badira eta haren interes gorena bermatzeko berehala eta atzerapenik gabe esku hartzea ezinbestekoa bada.

                            3. Presazko esku-hartzea eskatzen duen eta familia-nukleotik bereizi beharra dakarren beste edozein arrazoi gertatzen bada.

                            4. Hala aholkatzen eta justifikatzen duten aparteko eta ustekabeko zirkunstantziak azaltzen badira, larritasun handikoak eta behar bezala egiaztatuta egon beharko dutenak, ezinbesteko kasuak barne.

                         2. Aurreko ondoreetarako, ez da beharrezkoa izango desanparo-deklarazioaren prozedura arrunterako aurreikusitako izapideak egitea, pertsona adingabea entzun eta aditzeko izapidea izan ezik; halaber, azken hori ez egitea ere posible izango da, baldin eta dauden inguruabarrengatik ondoriozta badaiteke horrek pertsona adingabearen interes gorenari kalte egingo diola.

                         3. Eskumena duen organoak, pertsona adingabea entzun eta aditu ondoren, administrazio-ebazpen bat emango du, behar bezala egiaztatuta badago, desanparo-egoera deklaratuko duena, tutoretzaren ardura hartuko duena eta behar diren behin-behineko neurriak hartuko dituena pertsona adingabeari laguntza emango zaiola ziurtatzeko.

                         4. Emandako ebazpena 48 orduko epean jakinaraziko zaie Fiskaltzari eta legezko ordezkariei, bai eta ukitutako pertsona adingabeari ere, baldin eta heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada.

                         5. Ondoren, espedientea prozedura arrunterako ezarritakoaren arabera izapidetzen jarraituko da, edo, hala badagokio, prozedura hori izapidetzen hasiko da, lehenago egin ez bada, behin betiko administrazio-ebazpena eman arte, hurrengo apartatuan adierazten den moduan. Horretarako, ebazpena emateko gehienezko epea lege honen 193.6 artikuluan aurreikusitakoa izango da.

                         6. Izapide guztiak egin ondoren, eskumena duen organoak administrazio-ebazpena emango du, dela desanparo-egoera baieztatzeko eta egindako balorazioaren arabera egokienak diren neurriak hartzeko, dela hasieran ezarritako tutoretzaren azkentzea adierazteko, hartu diren behin-behineko neurriak amaitzeko eta espedientea artxibatzeko. Azken kasu horretan, arrisku arin edo neurritsua dagoela irizten bazaio, kasua dagokion udaleko gizarte-zerbitzuari igorriko zaio, egokien deritzen neurriak har ditzan.

                            196. artikulua. Foru-aldundiak tutoretza bere gain hartzearen ondorioak.

                         1. Pertsona adingabeak babestearen arloan eskumena duen administrazio publikoak tutoretza bere gain hartzeak berekin dakar guraso-ahala edo tutoretza arrunta etetea.

                         2. Aurrekoari kalterik egin gabe, baliozkoak dira gurasoek edo tutoreek pertsona adingabearen ordezkari gisa egindako ondare-egintzak, baldin eta adingabearentzat onuragarriak badira.

                            197. artikulua. Foru-aldundiak tutoretza egikaritzea.

                         1. Foru-aldundiak pertsona adingabearen gainean duen tutoretzak indarrean jarraitzen duen artean, pertsona adingabearen premiei erantzute aldera, familia-harrera edo egoitza-harrera modalitateko zaintza emango zaio haur edo nerabeari.

                         2. Familia-neurriek erakunde- edo egoitza-neurrien aldean duten lehentasunaren printzipioa aplikatuz, honako irizpide hauek hartuko dira kontuan zaintza-modalitatea zehaztean:

                            1. Familia-harrerako neurriari lehentasuna emango zaio egoitza-harrerakoaren aldean edozein pertsona adingaberentzat eta, bereziki, sei urtetik beherako haurrentzat.

                            2. Ez da erabakiko hiru urtetik beherako haurrentzako egoitza-harrerarik, salbu eta une horretan familia-harrerako neurria hartzea ezinezkoa bada eta hori behar bezala frogatuta badago, edo neurri hori ez bada komeni pertsona adingabearen interes gorena kontuan hartuta.

                            3. Egoitza-harrera erabakitzeko muga sei urtetik beherako haurrei ere aplikatuko zaie, ahalik eta eperik laburrenean.

                            4. Nolanahi ere, oro har, haur horien egoitza-harrerak ez du hiru hilabetetik gora iraungo.

                         3. Salbuespenez, eta kasuaren inguruabarrek hala eskatzen badute, pertsona adingabearen premiei erantzuteko egokiagotzat jotzen diren arreta-modu alternatiboak aukeratu ahal izango dira, lege honen bederatzigarren xedapen gehigarrian aurreikusitako moduan.

                         4. Tutoretza egikaritzean, eskumena duen administrazio publikoak honako neurri hauek sustatu ahal izango ditu:

                            1. Jatorrizko familian berriro integratzea.

                            2. Tutoretza arrunta, baldin eta pertsona bat, tutoretzapekoarekin duen harremanagatik edo bestelako arrazoiengatik, foru-aldundia bera baino egoera hobean badago pertsona adingabearen interesaren alde tutoretza-eginkizunak betetzeko.

                            3. Adopzioa.

                               198. artikulua. Foru-aldundiaren tutoretza amaitzeko arrazoiak.

                               1. Tutoretza automatikoki amaituko da baldin eta honako arrazoietako bat gertatzen bada:

                                  1. Adin-nagusitasunera iristea edo emantzipatzea.

                                  2. Pertsona adingabeari adin-nagusitasunaren onura ematea.

                                  3. Neurria eragin zuten inguruabarrak amaitzeagatiko administrazio-ebazpena ematea.

                                  4. Adopzioa edo tutoretza arrunta ezartzen duena ebazpen judizial irmoa, edo desanparo-egoera amaitu dela adierazten duena.

                                  5. Administrazio-ebazpena, pertsona adingabearen bizilekua beste autonomia-erkidego baten lurraldera modu iraunkorrean edo epe luze baterako lekualdatzea dela-eta emandakoa, betiere helmugako autonomia-erkidegoan eskumena duen pertsona adingabeak babesteko entitate publikoak desanparo-egoeraren deklarazioari buruzko ebazpena eman badu eta haren tutoretza edo dagokion babes-neurria bere gain hartu badu, edo uste badu dagoeneko ez dela babes-neurririk hartu behar pertsona adingabearen egoeraren arabera. Kasu horietan, pertsona adingabea babesteko espedientea helmugako autonomia-erkidegoko entitate publikora lekualdatuko da.

                                  6. Foru-aldundi batek administrazio-ebazpena ematea, pertsona adingabearen bizilekua Euskal Autonomia Erkidegoko beste lurralde historiko batera modu iraunkorrean edo epe luze baterako lekualdatzen delako. Horrelakoetan, aurreko letran ezarri bezala jardungo da.

                                  7. Modu fede-emailean frogatzea pertsona adingabea beste herrialde batera bere borondatez lekualdatu dela, hargatik eragotzi gabe foru-aldundiak salaketa jarri ahal izatea tutoretza amaitu aurretik.

                                  8. Hamabi hilabete igaro izana pertsona adingabeak babes zentroa bere borondatez utzi eta hura non dagoen ez jakitea, hargatik eragotzi gabe foru-aldundiak salaketa jarri ahal izatea tutoretza amaitu aurretik.

                                  9. Tutoretzapean dagoen pertsona hiltzea edo haren heriotza deklaratzea.

                               2. Foru-aldundiak edozein unetan errebokatu ahal izango du, ofizioz, desanparo-egoeraren deklarazioa, eta pertsona adingabea bere guraso edo legezko ordezkariekin bueltatzea erabaki, baldin eta egiaztatzen bada deklarazioa eta tutoretza bere gain hartzea eragin zuten arrazoiak desagertu egin direla edo inguruabarrak aldatu egin direla, eta uste bada hori dela onuragarriena haren interes gorenerako.

                               3. Horrez gain, desanparo-egoeraren deklarazioa errebokatu ahal izango du guraso-ahala edo tutoretza arrunta etenda dutenek hala eskatuta, deklarazioaren administrazio-ebazpena jakinarazi zenetik bi urteko epean, edo, Fiskaltzak eskatuta, aipatutako epea igarotakoan, baldin eta aurreko apartatuan aipatutako baldintza berberak betetzen badira.

                               4. Nolanahi ere, guraso-ahalaren edo tutoretza arruntaren titularrak bananduta bizi badira eta egiaztatzen bada horietako batek bakarrik betetzen dituela babestua zaintzeko baldintza egokiak, desanparo-egoeraren deklarazioari eutsiko zaio, hargatik eragotzi gabe zaintza behin-behinean eta berehala baldintza horiek betetzen dituenari eskuordetzeko aukera, hark prozesu zibil edo penal baten esparruan edo borondatezko jurisdikzioko espediente batean bidezko akzio judizialak izapidetzen dituen bitartean, desanparo-egoeran dagoela deklaratutako pertsona adingabea zaintzeko eta jagoteko neurriei lotuta. Zaintza eskuordetu aurretik, entzun egin beharko zaio pertsona adingabeari, baldin eta heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada.

                               5. Kode Zibilaren 158. artikuluaren babesean, foru-aldundiek agintaritza judizialari eskatu ahal izango diote alda ditzala zaintza- eta jagoletza-neurriak eta neurri horien baldintzak guraso-ahalaren edo tutoretza arruntaren titular den pertsona baten alde.

                               6. Tutoretza amaitzeko ebazpenak Fiskaltzari jakinaraziko zaizkio, tutoretzapean egon den pertsona adingabeari berari eta tutoretzaren aurka egiteko legitimazioa duten pertsonei. Dena den, ezin izango da aurka egin lege honen 194. artikuluan aurreikusitako bi urteko epea igaro ondoren.

                                  199. artikulua. Desanparo-egoeran erabakitako neurriak betearazteko oztopoak daudenean egin beharreko jarduketak.

                               1. Desanparo-egoera deklaratutakoan, legezko ordezkariren batek erabakitako neurrien betearazpena eragozten badu, edo beste inguruabarren bat gertatzen bada neurri horiek betearaztea larriki eragozten duena, agintaritza judizial eskudunari eskatuko zaio har ditzala, ahalik eta lasterren, neurri horiek gauzatzeko beharrezko neurriak, hargatik eragotzi gabe pertsona adingabearen bizitza edo osotasuna arriskuan badago edo haren eskubideak urratzen ari badira beharrezkoak diren berehalako esku-hartzeak egitea, Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 778 ter artikuluan xedatutakoa aplikatuz.

                               2. Polizia-agenteen lankidetza eta laguntza eskatu ahal izango da erabakitako neurriak betearazteko, bai eta hezkuntza- eta osasun-sistemena ere, indarrean dagoen legeriak aurreikusitako moduan eta hedadurarekin.

                                  200. artikulua. Lurralde historikoen eta autonomia-erkidegoen arteko lekualdatzeak.

                               1. Babes-neurri bat duen pertsona adingabe baten bizilekua lurralde historiko batetik beste batera era iraunkorrean lekualdatzen bada, helmugako lurralde historikoko entitate publikoak indarrean den babes-neurria bere gain hartzen edo dagokion neurria ezartzen duenean amaituko da jatorriko lurralde historikoko pertsona adingabeak babesteko entitate publikoaren eskumena. Hiru hilabeteko epea egongo da gehienez hori guztia egiteko, jatorriko entitateak helmugakoari lekualdatzearen berri ematen dionetik zenbatuta.

                               2. Hala ere, pertsona adingabearen jatorrizko familia adingabearen bizilekua ez den beste lurralde historiko batean gelditzen bada eta aurreikusten bada epe laburrera edo ertainera familian berriro integratuko dela, hartutako neurriari eutsiko zaio, eta pertsona adingabea bizi den lurralde historikoko adingabeak babesteko entitate publikoak elkarlanean jardungo du haren bilakaeraren jarraipenean.

                               3. Era berean, ez da beharrezkoa izango babes-neurri gehiagorik hartzea pertsona adingabe bat beste lurralde historiko batean dagoen egoitza-harrerako baliabide batera aldi baterako lekualdatzen bada edo lurralde historiko horretan bizi den familia batekin harrera ezartzen bada, pertsona adingabeak babesteko entitate publiko bien arteko akordioarekin.

                               4. Euskal Autonomia Erkidegoaren eta beste autonomia-erkidego batzuen arteko lekualdatzeak egiteko, Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoaren 18. artikuluan ezarritakoari jarraituko zaio eta, hala badagokio, eragindako autonomia-erkidegoen artean lekualdatzeak antolatzeko sinatu diren autonomia erkidegoen arteko lankidetza-tresnetan ezarritako hitzarmenei.

                                  3. ATALA

                                  ZAINTZAREN ARDURA HARTZEKO ETA EGIKARITZEKO PROZEDURA

                                  201. artikulua. Zaintza-kasuak.

                               1. Pertsona adingabe baten zaintza egikaritzen duenak hura zaintzeko, harekin batera egoteko, hura elikatzeko eta hezteko, eta arreta eta prestakuntza integrala emateko betebeharra du.

                               2. Eskumena duen foru-aldundiak kasu hauetan hartuko du bere gain pertsona adingabeen zaintza:

                                  1. Desanparo-egoeran daudela deklaratutako pertsona adingabeen tutoretza egikaritzearen ondoriozko zaintza.

                                  2. Borondatezko zaintza, zeinaren esparruan, Administrazio publikoak bere gain hartu ahal izango baitu, aldi baterako, pertsona adingabeen zaintza, baldin eta haien gurasoek edo tutoreek, behar bezala egiaztatutako inguruabar larriak eta aldi baterakoak tarteko, ezin badituzte haur eta nerabe horiek zaindu.

                                  3. Ebazpen judizialagatiko zaintza, zeinaren esparruan, Administrazio publikoak zaintza bereganatuko baitu epaileak hala erabakitzen badu, legez bidezko den kasuetan.

                                  4. Behin-behineko zaintza, pertsona adingabeari berehalako arreta emateko betebeharra betetzeko, harik eta haren inguruabarrak ikertu, beharrezkoa bada hura identifikatu, eta desanparo-egoeran dagoen egiaztatu arte.

                               3. Zaintza-modalitatea zehazten duen administrazio-ebazpenean, halaber, hura egikaritzeko funtsezko baldintzak zehaztu beharko dira.

                                  202. artikulua. Borondatezko zaintza.

                               1. Baldin eta pertsona adingabe baten gaineko guraso-ahala, tutoretza edo zaintza legez esleituta daukatenek egiaztatzen badute ezin dutela pertsona adingabe hori artatu gaixotasunagatik edo beste inguruabar larri batzuk tarteko, eta dagokion foru-aldundiari eskatzen badiote bere gain har dezala zaintza aldi baterako, foru-aldundiak espediente bat izapidetu beharko du, jarraibide hauek kontuan hartuta:

                                  1. Legezko ordezkariei eskatzea egiazta ditzatela pertsona adingabea zaintzea eragozten dieten inguruabar larriak eta aldi baterakoak.

                                  2. Txostenak eskatzea gizarte- eta familia-egoera ezagutzeko eta baloratzeko garrantzitsuak diren datuak eman ditzaketen pertsona edo organismo guztiei, bereziki udaletako gizarte-zerbitzuei eta, beharrezkoa bada, baita eskolako tutoreari, familia-medikuari edo pediatrari ere, edo osasun mentaleko medikuari eta osasuneko, gizarte- edo hezkuntza-arretako beste arlo batzuetako profesionalei.

                                  3. Legezko ordezkariak informatzea pertsona adingabearekiko izaten jarraituko duten erantzukizunei buruz, eta beharrezkotzat jotzen diren programetan parte hartzeko betebeharrari buruz, hala badagokio, foru-aldundiak zaintza bere gain hartzea ekarri duten faktoreak gainditzeko.

                                  4. Pertsona adingabea entzun eta aditzea, lege honen 26. artikuluan aurreikusitako moduan, salbu eta hori ezinezkoa bada edo haren intereserako komeni ez bada. Kasu horretan, haren legezko ordezkarien bitartez ezagutu ahal izango da bere iritzia, betiere ordezkari horiek alderdi interesdun ez badira eta pertsona adingabearen interesen aurkako interesik ez badute. Beste pertsona batzuen bitartez ere jaso ahal izango da haren iritzia, baldin eta, beren lanbideagatik edo adingabearekin duten konfiantza bereziagatik, pertsona horiek objektiboki transmititu ahal badute haurraren edo nerabearen iritzia.

                                  5. Zaintza idatziz formalizatzea, eta idazkian jasota uztea legezko ordezkariei c) letran adierazitako oharren berri eman zaiela, baita Administrazioak zaintza egingo duen modua ere.

                               2. Borondatezko zaintzaren eskaera baiesteko, egiaztatuta geratu beharko da babestua behar bezala zaintzea eragozten duten inguruabar larriak daudela eta aldi baterakoak direla, eta, hortaz, zaintza amaitzean familia berriz elkartu ahalko dela.

                               3. Legezko ordezkariak bi badira, eta haietako batek bakarrik eskatzen badu borondatezko zaintza, honako kasu hauetan hartuko du zaintza bere gain:

                                  1. Zaintza eskatu ez duenak adostasuna eman badu.

                                  2. Zaintza eskatu ez duen legezko ordezkariari errekerimendua behar bezala jakinarazi bazaio, eta aurka egiten ez badio horretarako emandako epean, zeina ez baita inoiz ere hamar egunetik beherakoa izango.

                                  3. Zaintza eskatu ez duen legezko ordezkaria aurkitzeko aukerarik ez badago edo ezezaguna den egoitza batean bizi bada.

                                  4. Kasu zehatz horretan dauden inguruabar bereziak baloratu eta haztatu ondoren, pertsona adingabearen interes gorenaren printzipioa aplikatuta hala komeni bada.

                                     203. artikulua. Borondatezko zaintza bere gain hartzea.

                                     1. Eskumena duen foru-aldundiak ebazpen arrazoitu baten bidez formalizatuko du borondatezko zaintza bere gain hartzea. Ebazpen horretan, eskaera onartu edo ukatuko du eta, azken kasu horretan, desanparo-egoera deklaratu ahal izango du, horretarako inguruabarrak badaude.

                                     2. Ebazpenak zaintza-eskaera onartzen badu, neurriaren iraupena eta egikaritzeko modua adierazi beharko ditu, eta jasota utziko du gurasoei edo tutoreei jakinarazi zaiela zein erantzukizun izaten jarraitzen duten pertsona adingabeari dagokionez. Dena den, beti bermatu beharko da aitortutako desgaitasunen bat duten pertsona adingabeek ordura arte jasotzen ari ziren laguntza espezializatuak izaten jarraituko dutela edo, hala behar badu, dituzten premia berezietarako beste laguntza egokiago batzuk jasoko dituztela. Ebazpen horri familiarekin sinatutako borondatezko entregaren akordioa erantsiko zaio, zeinean jasoko baita familiaren konpromisoa babestuaz arduratzea eragozten dioten inguruabarrak gainditzeko beharrezkoak diren esku-hartze profesionalen mende jartzeko.

                                     3. Zaintza bere gain hartzeko administrazio-ebazpena, baita zaintza egikaritzeko moduaren ondorengo aldaketa orori buruzkoak ere, arrazoituak izan egin beharko dira, eta jakinaraziko zaizkie legezko ordezkariei eta ukitutako pertsona adingabeari, baldin eta heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada, bai eta Fiskaltzari ere.

                                     4. Nolanahi ere, borondatezko zaintza eskatu eta gero, foru-aldundi eskudunak zaintza bereganatuko du, baldin eta, gertatutako inguruabar berezien larritasuna dela-eta, beharrezkotzat jotzen badu berehala eta atzerapenik gabe esku hartzea pertsona adingabearen interes gorena bermatzeko; horretarako, lege honen 195. artikuluan aurreikusten den presazko prozedura beteko du.

                                     5. Aurreko ondoreetarako, pertsona adingabea entzun eta aditzeko izapidea bete ondoren, berehala ekingo dio harrera emateari. Eta, izapide hori bete ondoren, borondatezko zaintza bereganatzen duela formalizatzen duen administrazio-ebazpena emango du eta pertsona adingabeari laguntzen zaiola, ziurtatzeko hartu beharreko neurri guztiak hartuko ditu.

                                     6. Foru-aldundiek, beren eskumenak egikarituz, arautu ahal izango dute ezen foru-aldundiak bere zaintzapean hartu duen pertsona adingabearen legezko ordezkariek betebeharra dutela elikagaietarako diruz laguntzeko haurraren edo nerabearen arreta-, zainketa- eta mantenu-gastuetan, bai eta borondatezko zaintza luzatzen den denboran pertsona adingabeei egotz dakizkiekeen ekintzen ondorioz sortutako erantzukizun zibilen ondoriozko gastuetan ere.

                                     7. Zenbateko ekonomikoak kalkulatzeko, kontuan hartuko da Kode Zibilaren 142. artikuluan mantenu-kontzepturako ezarritako irismen eta baldintzak. Nolanahi ere, zehazten diren zenbateko ekonomikoen ordainketa familia-errentaren irizpideen arabera baldintzatu beharko da, eta, hala badagokio, mailakatu.

                                     8. Foru-aldundi eskudunak onartutako araudia aplikatuz pertsona adingabearen legezko ordezkariei badagokie mantenu-gastuak ordaintzen laguntzea, ordaindu beharreko zenbateko ekonomiko zehatza zehaztu beharko da, bai eta zenbateko horren aldizkakotasuna ere, zaintza bere gain hartzeko ematen den ebazpenean bertan.

                                        204. artikulua. Borondatezko zaintzaren iraupena.

                                     1. Borondatezko zaintzaren neurria gehienez ere bi urterako hartuko da eta, salbuespen gisa, gehienez ere beste urtebetez luzatu ahal izango da, babestuaren interesak hala aholkatzen badu eta epe horretan familia berriz elkartzea aurreikus badaiteke.

                                     2. Nolanahi ere, aurreko apartatuan ezarritako borondatezko zaintza-neurriaren gehieneko iraupen-epea edo, hala badagokio, aurreikusitako luzapen-aldi gehigarria igaro ondoren, pertsona adingabeak bere legezko ordezkariekin itzuli beharko du, eta horretarako inguruabar egokirik ez badago, eskumena duen foru-aldundiak pertsona adingabearen desanparo-egoera deklaratuko du, Kode Zibilaren 172. artikuluan eta hurrengoetan xedatutakoaren arabera bere gain hartuko du tutoretza lege-aginduz, bai eta kasuan kasuko babes-neurriak ere.

                                        205. artikulua. Borondatezko zaintza amaitzea.

                                     1. Borondatezko zaintza honako arrazoi hauengatik amaituko da:

                                        1. Zaintzapeko pertsona adin-nagusitasunera iritsi delako edo emantzipatu egin delako.

                                        2. Pertsona adingabea hil delako edo haren heriotza-deklarazioa egin delako.

                                        3. Ebazpenean edo, hala badagokio, luzapenean ezarritako epea amaitu delako.

                                        4. Familia berriz elkartzeko administrazio-ebazpena eman delako, ofizioz edo borondatezko zaintza eskatu duten pertsonek eskatuta.

                                        5. Desanparo-egoera deklaratzeko administrazio-ebazpena eman delako, familia berriz elkartzeko inguruabar egokirik ez egoteagatik.

                                        6. Lege honen 198.1 artikuluko c), e) eta f) letretan jasotako egoeraren bat deklaratzeko administrazio-ebazpena eman delako.

                                     2. Zaintza amaitzeak berekin badakar familia berriz elkartzea edo familian berriro integratzea, lege honen 220. artikuluan ezarritako baldintzak bete beharko dira.

                                        206. artikulua. Ebazpen judizialaren ondoriozko zaintza.

                                     1. Zaintza esleitzen dion ebazpen judiziala betez, babes-neurriak hartzeko eskumena duen foru-aldundiak, administrazio-ebazpen baten bidez, zaintza gauzatzeko modua ezarriko du eta babes-neurririk egokiena zehazteko behar diren jarduketak aginduko ditu.

                                     2. Zaintza-neurriaren iraupena agintaritza judizial eskudunak zehaztutakoa izango da.

                                     3. Nolanahi ere, beharrezkotzat jotzen den informazioa jasotakoan eta kasuan kasuko inguruabar bereziak aztertu ondoren, foru-aldundiak tutoretza bere gain hartu beharra dagoela iritziz gero, administrazio-ebazpen baten bidez desanparo-egoera deklaratuko da, lege honetan horretarako aurreikusitako prozedurari jarraituz, eta foru-aldundiak tutoretza bere gain hartuko du lege-aginduz, bai eta agozkion babes-neurriak ere.

                                     4. Ebazpen hori 48 orduko epean jakinaraziko zaie legezko ordezkariei eta ukitutako pertsona adingabeari, baldin eta heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada, bai eta agintaritza judizialari eta Fiskaltzari ere.

                                     5. Ebazpen judizialaren ondoriozko zaintza honako arrazoi hauengatik amaituko da:

                                        1. Agintaritza judizial eskudunak erabakita, nola ofizioz hala alderdiak eskatuta, edo eskumena duen foru-aldundiak eskatuta.

                                        2. Desanparo-egoeraren deklarazioaren administrazio-ebazpena emanda.

                                           207. artikulua. Behin-behineko zaintza berehalako arreta-kasuetan.

                                           1. Kode Zibilaren 172.4 artikuluan aurreikusitakoaren arabera, foru-aldundiek administrazio-ebazpenaren bidez hartu ahal izango dute beren gain pertsona adingabe baten behin-behineko zaintza, aldez aurretik desanparo-deklaraziorik egin gabe, edo gurasoek edo tutoreek berariaz eskatu gabe, pertsona adingabea identifikatzeko, haren inguruabarrak ikertzeko eta, hala badagokio, desanparo-egoera erreala egiaztatzeko beharrezkoak diren eginbideak egiten diren bitartean.

                                           2. Behin-behineko zaintza bere gain hartzeko egiten den administrazio-ebazpena 48 orduko epean jakinaraziko zaie ukitutako pertsona adingabearen legezko ordezkariei, baldin eta ezagunak badira, ukitutako pertsona adingabeari berari, baldin eta heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada, eta Fiskaltzari.

                                           3. Foru-aldundiek, edozein unetan, hartu den behin-behineko zaintza-neurriaren ordez egokiagoa den beste neurri bat ezarri ahal izango dute, edo egikaritzeko modua aldatu, haurraren edo nerabearen interes gorena bermatzeko.

                                           4. Artikulu honen 1. apartatuan aipatzen diren eginbide horiek ahalik eta epe laburrenean eta, edozein kasutan, gehienez ere hiru hilabeteko epean gauzatuko dira, luzatzeko aukerarik gabe, hargatik eragotzi gabe artikulu honetako 6. apartatuan xedatutakoa. Epe horretan, hala badagokio, desanparo-egoeraren deklarazioa egin beharko da eta, ondorioz, tutoretza hartu edo dagokion babes-neurria sustatu beharko da.

                                           5. Nolanahi ere, pertsona adingabearekin duen harremanagatik edo bestelako inguruabarrengatik haren interesaren alde tutoretza bere gain har dezakeen pertsonarik badago, hura tutore izendatzea sustatuko da, erregela arrunten arabera, Kode Zibilaren 172.4 artikuluan eta 222. artikuluko 2. eta 3. apartatuetan xedatutakoa aplikatuz.

                                           6. Erregela arruntekin bat etorriz tutore bat izendatzea sustatu bada, luzatu ahal izango da artikulu honetan aurreikusitako behin-behineko zaintza-neurriaren iraupena, harik eta agintaritza judizialak gai horren inguruan ebazpen irmoa espresuki eman arte.

                                           7. Nolanahi ere, ebazpen judizialak ez badu pertsona baten aldeko tutoretzarik eratu, desanparo-egoera deklaratuko du, eta dagokion tutoretza-hartzea edo babes-neurria proposatuko du.

                                              208. artikulua. Behin-behineko zaintza amaitzea berehalako arreta-kasuetan.

                                              Berehalako arreta-kasuetan, behin-behineko zaintzari amaiera emango zaio lege honen 198. artikuluan tutoretzaren kasurako ezarritako kausa berberengatik, bai eta honako kausa hauengatik ere:

                                              1. Pertsona adingabea berriro bere guraso edo tutoreekin integratzea, behin-behineko zaintza bere gain hartzeko kausak desagertu direlako.

                                              2. Familia-erreferenterik gabeko pertsona adingabe migratzaileen kasuan, jatorrizko herrialdean familian berriro integratzea edo familia berriro elkartzea.

                                              3. Desanparo-egoera deklaratzeko administrazio-ebazpena ematea, familia berriz elkartzeko inguruabar egokirik ez dagoelako.

                                              4. Zaintza foru-aldundi eskudunari esleitzen dion ebazpen judiziala ematea.

                                              5. Tutorea izendatzea, erregela arruntekin bat etorriz.

                                                 4. ATALA

                                                 ZAINTZARAKO ETA TUTORETZARAKO XEDAPEN KOMUNAK

                                                 209. artikulua. Harrerako pertsona adingabeen eskubideak.

                                                 1. Harrera-neurri bat duten pertsona adingabeek, familia-harrera nahiz egoitza-harrera izan, II. tituluan aitortutako eskubideez gain, honako eskubide hauek izango dituzte, oro har:

                                                    1. Haien eskubide eta betebeharrei buruz informazioa jasotzekoa eskubidea, horiek defendatzeko eskura dituzten bitartekoak barne, eta, beharrezkoa denean, espezialisten laguntza jasotzekoa, betiere, formatu eskuragarrian eta hizkera argi eta errazean, uler dezaketen eta ulerterraza zaien hizkuntza batean, eta adinaren, ulermen-gaitasunaren eta gainerako inguruabar pertsonalen arabera egokituta.

                                                    2. Babes-neurriak eta desanparo-egoeraren deklarazioa aurkaratzeko prozesuan alderdi izateko eskubidea, araudi aplikagarriaren arabera, baldin eta heldutasun nahikoa badute eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoak badira.

                                                    3. Beren lege-egoera une oro ezagutzeko eskubidea. Horretarako, erabaki den harreran oinarritutako babes-neurriaren eraketa, aldaketa, etendura eta amaiera formalizatzeko ebazpenen berri izan beharko dute, baldin eta heldutasun nahikoa badute eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoak badira.

                                                    4. Gurasoen edo tutoretza esleituta dutenen partaidetza izateko eskubidea haien arretan eta eragiten dieten erabakietan, baldin eta ez bada haien interes gorenaren kontrakoa.

                                                    5. Zuzenean foru-aldundira jotzeko eskubidea eta hartutako harrera-neurriari buruzko edozein egitate garrantzitsuren gaineko informazioa jasotzekoa.

                                                    6. Zainduak izateko eskubidea, jaiotza, adin, arraza- edo etnia-jatorri, sexu, egoera zibil, sexu-orientazio, gaitasun fisiko edo psikiko, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijio, sineskera edo ideologiagatik edo beste edozein ezaugarri edo egoera pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik diskriminaziorik jasan gabe, eta haien jatorriak errespetatuz eta berekin dakarten kultur edo erlijio-ondarea gordetzen lagunduz.

                                                    7. Nortasunaren garapen egoki eta integralerako eguneroko bizitzako oinarrizko premiak asetzea ahalbidetuko dien beharrezko arreta jasotzeko eskubidea, helburu hori lortzeko beharrezkoak diren zerbitzuetarako irispidea barne, betiere zerbitzu arrunten sarearen bitartez arreta komunitatean jasotzeari lehentasuna emanez.

                                                    8. Arreta indibidualizatua eta pertsonalizatua jasotzeko eskubidea, haien premiak ebaluatu ondoren oso-osorik errespetatuz eta, betiere, posible eta egokia denean, haren nahien arabera, bereziki faktore kultural eta erlijiosoak aintzat hartuz.

                                                    9. Desgaitasunen bat duten edota arreta espezializatua behar duten pertsona adingabeei dagokienez, haien titulartasuneko eskubideak eraginkor bihurtzeko beharrezko informazioa, zerbitzuak eta laguntza orokorrak aldez aurretik jasotzeko eskubidea.

                                                    10. Erreferentziazko profesional bat esleituta izateko eskubidea, arreta-ibilbideak eta esku hartzeko nahiz banakako babes-espedientea baloratzeko prozesuaren koordinazioa, osotasuna eta jarraitutasuna bermatze aldera; bai eta banakako babes-plana izatekoa ere.

                                                    11. Prestakuntzaz eta esperientziaz kualifikatuta dauden langileek artatua izateko eskubidea.

                                                    12. Banakako babes-plan bat izateko, eta plan hori prestatzen parte hartzeko eskubidea, baita horren aldizkako ebaluazioetan ere, baldin eta hamabi urtetik gorakoak badira, bai eta adin horretara iritsi ez diren pertsona adingabeek ere, heldutasun nahikoa badute.

                                                    13. Haien neba-arrebengandik bananduta ez egoteko eskubidea, eta elkarrekin jarraitzekoa, betiere pertsona adingabe guztien edo horietako baten interes gorenaren aurkakoa ez bada. Horretarako, pertsona edo familia beraren edo egoitza-harrerako baliabide beraren esku utzi beharko da zaintza.

                                                    14. Jatorrizko familiarekin harremana izateko eta kontaktua mantentzeko eskubidea eta, orobat, beste ahaide eta hurbileko edo pertsona garrantzitsu batzuekin eta, bereziki, neba-arrebekin, betiere foru-aldundiak ezarritako bisita-, komunikazio- edo egonaldi-araubideari jarraituz.

                                                    16. Beren historia pertsonala eta inguruabarrak mailaka ezagutzeko eskubidea, horien onarpena errazte aldera.

                                                    17. Fiskaltzari haien zaintza egikaritzeko harrera-neurrien inguruabarrei buruz egoki iritzitako erreklamazio edo kexen berri emateko eskubidea.

                                                    18. Haien interes gorenari begira beharrezkoa eta komenigarria den hezkuntza-laguntza eta laguntza psikoterapeutikoa jasotzeko eskubidea eskumena duen administrazio publikotik edo publikoetatik, betiere haien premia edo inguruabar bereziak aintzat hartuz edo jatorrizko nahasmendu psikosozialak gainditze aldera.

                                                    19. Adin-nagusitasunera iritsitakoan, beren espedientera jotzeko eskubidea eta beren jatorri eta senitarteko biologikoen datuak ezagutzekoa.

                                                    20. Espediente indibidualean azaltzen diren datuen konfidentzialtasuna errespetatua izateko eskubidea, bereziki aurrekari pertsonalei, familiakoei eta sozialei dagokienez. Gainera, datuok isilean gordetzeko eginbeharra betea izateko eskubidea, eta ezin izango dira inola ere erabili, dagokion harrera-neurriaren esparruan zaintza-eginkizunen eremu hertsian izan ezik.

                                                    21. Babes-espediente indibidualetan jasotako datuak behar bezalako segurtasunez kontserbatzeko eskubidea eta, nolanahi ere, haien konfidentzialtasuna ziurtatzekoa; horretarako, informazioa modu mugatuan eskuratzeko prozedurak aplikatu beharko dira.

                                                    22. Haien duintasun pertsonala, identitatea eta osotasun fisikoa errespetatua izateko eskubidea, nortasuna modu askean garatzekoa, intimitaterako eta norberaren irudirako eskubidea, baita haiei datxezkien gainerako oinarrizko eskubide eta askatasunak ere.

                                                    23. Pribatutasunerako eskubidea eraginkortasunez egikaritu ahal izateko eskubidea, bereziki higiene pertsonalaren zainketari eta norberaren gauza pertsonalak gordetzeari dagokienez.

                                                    24. Eguneroko bizitzan jarduerarako, aisialdirako eta lo egiteko tarte orekatuak edukitzeko eskubidea.

                                                 2. Berariaz, familia-harreran dauden pertsona adingabeek honako eskubide hauek izango dituzte:

                                                    1. Familia edo pertsona harreragilearen familia- eta gizarte-bizitzan oso-osorik parte hartzeko eskubidea.

                                                    2. Familia edo pertsona harreragileekin harremana izateko eskubidea behin familia-harreraren neurria amaitu ondoren, baldin eta foru-aldundiaren iritziz pertsona adingabearen interes gorenerako komenigarria bada eta halaxe onartzen badute pertsona adingabeak, heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada, familiak edo pertsona harreragileak eta jatorrizkoak edo, hala badagokio, adopzio-familiak edo harrera iraunkorrekoak.

                                                    3. Hartutako familia-harrerako neurriari buruzko informazioa eskatzeko eskubidea.

                                                    4. Heldutasun nahikoa badute, eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoak badira, familia-harrerako neurria amaitu dadin beren kabuz eskatzeko eskubidea.

                                                 3. Halaber, eta berariaz, egoitza-harreran dauden pertsona adingabeek honako eskubide hauek izango dituzte:

                                                    1. Egoitza-harrerako baliabideko langileengandik eta baliabide horretan artatutako gainerako egoiliarrengandik tratu duina jasotzeko eskubidea.

                                                    2. Egoitza-harrerako baliabidean bertan edo horretarako zehazten diren beste toki batzuetan bisitak jasotzeko eskubidea, jatorrizko familiarenak, beste ahaide eta hurbileko batzuenak edo pertsona garrantzitsuenak, baldin eta hori ez bada pertsona adingabearen interes gorenaren aurkakoa.

                                                    3. Haien intimitatea eta pribatutasuna errespetatuak izateko eskubidea, baita haien korrespondentziaren bortxaezintasunerakoa eta telefono-deiak modu pribatuan jaso eta egitekoa, haien osotasuna edo babesa arriskuan jartzen ez badute.

                                                    4. Egoitza-harrerako baliabidean beren gauza pertsonalak gordetzeko eskubidea, betiere hezkuntza-testuingururako desegokiak ez badira.

                                                    5. Egoitza-harrerako baliabidearen barne-erregelamenduan jasotako bizikidetza-arauak egiten edo aldatzen parte hartzeko eskubidea, baita bertako jarduerak programatzen eta garatzen parte hartzekoa ere.

                                                    6. Egoitza-harrerako baliabidearen ebaluazioetan eta ikuskatzeko prozeduretan parte hartzeko eskubidea.

                                                    7. Egoitza-harrerako baliabidean dauden erreklamazio-prozedurei buruz informazioa jasotzeko eskubidea, baita Fiskaltzan, ikuskapen-zerbitzuetan edo foru-aldundian bertan kexa bat jartzeko aukerari buruz ere, formatu eskuragarrian eta hizkera argi eta errazean, uler dezaketen eta ulerterraza zaien hizkuntza batean, eta adinaren, ulermen-gaitasunaren eta gainerako inguruabar pertsonalen arabera egokituta, eta, beharrezkoa denean, espezialisten laguntza jasotzekoa.

                                                    8. Kexarik izanez gero adituak izateko eskubidea, eta eskura dituzten arreta- eta erreklamazio-sistema guztiei buruzko informazioa jasotzeko eskubidea, foru-aldundian entzuna izateko eskubidea barne.

                                                    9. Haien neba-arrebekin batera egoitza-harrerako baliabide berean egoteko eskubidea, baldin eta egoitza-harrerako neurri bat badute eta ez bada haien interes gorenaren edo neba-arrebaren baten interes gorenaren aurkakoa.

                                                 4. Artikulu honetan ezarritako eskubideak zabaldu edo zehaztu ahal izango dira Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, familia- eta egoitza-harrerako babes-neurrien inguruan egingo duen erregelamendu bidezko garapenean.

                                                    210. artikulua. Harrerako pertsona adingabeen eginbeharrak.

                                                 1. Familia-harreran dauden pertsona adingabeek honako eginbehar hauek izango dituzte:

                                                    1. Zainketa eta zaintzapean dauden bitartean familia edo pertsona harreragileei obeditzea eta haiek beti errespetatzea.

                                                    2. Familia edo pertsona harreragileen familia-bizitzan parte hartzea, horiek errespetatuz, bai eta haien seme-alabak edota bestelako senitartekoak ere.

                                                    3. Etxea zaintzen eta etxeko zereginetan eta arduran parte hartzea, betiere adinaren, autonomia pertsonalaren mailaren eta gaitasunaren arabera, eta sexua edozein dela ere.

                                                    4. Familia edo pertsona harreragileen, senitartekoen edo familiaren egoitzan bizi diren gainerako pertsonen kontzientzia-askatasuna, sinesmen erlijioso eta moralak eta duintasuna, segurtasuna eta intimitatea errespetatzea, inolako diskriminaziorik egin gabe jaiotza, adina, sexua, egoera zibila, sexu-orientazioa, gaitasun fisiko edo psikikoa, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijioa, sinesmena, ideologia edo edozein egoera edo inguruabar pertsonal, ekonomiko edo sozial dela-eta.

                                                    5. Foru-aldundiak ezarritako laguntza edo arreta tekniko espezializatuko eta jarraipeneko hitzorduetara bertaratzea.

                                                    6. Behar diren proba eta azterketa medikoak egitea, betiere pertsona adingabeak berak, familiak edo pertsona harreragileek, haien seme-alabek edota familiaren etxean bizi diren bestelako senitarte edo pertsonek osasunerako duten eskubidea bermatuz.

                                                    7. Familiaren egoitza, altzariak eta tresnak orokorrean zaintzea eta behar bezala erabiltzea, zer diren eta zertarako diren aintzat hartuz, eta erabiltzeko moduan mantentzea.

                                                    8. Familia edo pertsona harreragileen familia-unitatea osatzen duten eta familiaren egoitzan bizi diren pertsona guztien ondasunak eta gauza pertsonalak errespetatzea.

                                                    9. Familia edo pertsona harreragileek pribatutasunerako duten eskubidea errespetatzea eta haien gainean ezagutzen dituzten datuen konfidentzialtasunari eustea.

                                                    10. Ez ematea familiaren egoitzara sartzeko aukerarik etxe horretatik kanpokoei, familiaren baimenik gabe.

                                                    11. Eskola- edo gizarte-eremuari dagokionez, Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoan aurreikusitako eginbehar guztiak.

                                                    12. Lege zibilean ezarritako gainerako eginbeharrak, baldin eta berariaz aplikatu beharrekoak badira.

                                                 2. Egoitza-harreran dauden pertsona adingabeek honako eginbehar hauek izango dituzte:

                                                    1. Egoitza-harrerako baliabidean lan egiten duten edo bizi diren pertsona guztien duintasuna errespetatzea.

                                                    2. Egoitza-harrerako baliabideko funtzionamendu- eta bizikidetza-arauak errespetatu eta betetzea.

                                                    3. Egoitza-harrerako baliabideko langile profesionalek beren lanean dituzten eginkizunak errespetatzea, baita langile profesionalen eta artatutako egoiliarren jarduerak ere, baliabideak berak programatutako jardueren esparruan.

                                                    4. Ezarritako heziketa-neurri zuzentzaileak betetzea, lege honetan zehazten den eran.

                                                    5. Eskolako edo laneko jarduerak egitea, eta beren prestakuntzarakoak ere bai, direnak direla.

                                                    6. Pazientearen autonomia eta informazio eta dokumentazio klinikoaren arloko eskubide eta betebeharrak arautzen dituen azaroaren 14ko 41/2002 Oinarrizko Legeak xedatutakoari jarraituz, beharrezkoak diren osasun-azterketa eta -proba guztiak egitea, bai pertsona adingabeak berak, bai egoitza-harrerako baliabidean bizi diren edo lan egiten duten gainerako pertsonek osasunerako duten eskubidea bermatzeko.

                                                    7. Haien eskura jartzen diren instalazio eta baliabide materialak egoki erabiltzea.

                                                 3. Artikulu honetan ezarritako eginbeharrak zabaldu edo zehaztu ahal izango dira Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, familia- eta egoitza-harrerako babes-neurrien inguruan egingo dituen erregelamendu bidezko garapenean.

                                                    211. artikulua. Erreferentziazko profesionala.

                                                 1. Pertsona adingabe bat desanparo-egoeran edo zaintzan dagoela deklaratzen denean, erreferentziazko profesional bat esleituko zaio, arreta-ibilbideen koherentzia eta esku hartzeko prozesuaren osotasuna eta jarraitutasuna eta banakako babes-espedientearen balorazioa bermatzeko.

                                                 2. Nolanahi ere, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuko banakako babes-espedientearen ardura duen diziplina anitzeko lantalde tekniko eta espezializatuko kide izan beharko du erreferentziazko profesionalak, eta pertsona adingabearen erreferentea izango da babes-neurria amaitu arte.

                                                 3. Babes-neurria aldatzeak, pertsona adingabearen interes gorenerako egokitzat jotzen denean, erreferentziazko profesionala aldatzea ekarriko du. Kasu horretan, mekanismo batzuk ezarri beharko dira uzten den neurriari dagokion eta hartzen den neurri berriari dagokion erreferentziazko profesionalen artean informazioa modu egokian eta erraz transmitituko dela ziurtatzeko, neurrien arteko trantsizioa eta arreta-ibilbideen koherentzia bermatze aldera, eta esku hartzeko prozesuaren jarraipenari kalterik ez egiteko.

                                                    212. artikulua. Babes-neurriak aplikatzeko printzipioak.

                                                 1. Babes-sistemako edozein neurri ezartzeko, lege honen 161. artikuluan berariaz ezarritako jardute-printzipioak bete beharko dira.

                                                 2. Oro har, foru-aldundiek lege honen 201. artikuluan aipatutako kasuetakoren batean zaintza beren gain hartzen dutenean, ahal dela, familia-harrerako neurri bat hartuko dute, pertsona adingabearen premiak beteko direla bermatzeko helburuarekin edo, hori ez bada posible edo ez bada komenigarria babestuaren intereserako, egoitza-harrerako neurriaren bidez egingo dute.

                                                 3. Sei urtetik beherako haurren kasuan, lege honen 197. artikuluko 2 eta 3. apartatuetan familia- eta egoitza-harrerari buruz ezarritako irizpideak hartuko dira kontuan.

                                                 4. Babestuaren interes gorenak beste zerbait eskatzen ez badu, eta horretarako ematen den ebazpenean behar bezala arrazoituta hala aurreikusten denean, neba-arrebak batera egongo dira ezarritako babes-neurrietan, lotura bakarreko nahiz bikoitzekoak izan, bai eskumena duen foru-aldundiak zaintza bere gain hartzen duen denboran, bai familia berriz elkartzeagatik edo haren adopzio-helburuko zaintza eskuordetzeagatik, hura amaitzean.

                                                 5. Ezin badira neba-arrebak batera mantendu, haien arteko harreman edo kontaktu-moduren bat mantentzen saiatu beharko da, bisita edo komunikazioen bidez.

                                                 6. Neba-arreben taldeei buruzko erabakietan, pertsona adingabearen interes gorena interpretatzeko eta haztatzeko irizpide orokorrez gain, kontuan hartuko dira haren une ebolutibotik eratorritako premiak, harremanaren izaera, lehendik zegoen lotura eta hartzen den neurriak ez dituela mugatzen haietako inoren garapen-aukerak.

                                                 7. Babestutako haurra edo nerabea haurdun dagoenean, bermatu beharko da ama adingabearen eta semearen edo alabaren interes gorena modu independentean baloratu eta haztatuko direla, eta pertsona adingabe bakoitzari buruz hartzen diren neurrietan haien interes partikularra lehenetsiko eta haztatuko dela, eta ama eta semea edo alaba elkarrekin egotea lehenetsiko dela. Horretarako, egiten den banakako babes-planak kontuan hartu beharko ditu inguruabar horiek eta jaioberriaren babesa.

                                                 8. Era berean, foru-aldundiek haurdun dagoen haur edo nerabeari bere egoeraren araberako aholkularitza egokia emango diote, eta behar diren laguntza eta arreta espezializatuko neurriak hartuko dituzte amak semearekin edo alabarekin jarrai dezan eta biak babestea bermatzeko.

                                                    213. artikulua. Banakako babes-plana.

                                                 1. Foru-aldundiek pertsona adingabe baten tutoretza edo zaintza beren gain hartzen dutenean, haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuak banakako babes-plana egingo du, detektatzen diren premia berezien arabera. Plan horretan, jatorrizko familiarekin esku hartzeko orduan hartuko diren neurrien helburuak, aurreikuspena eta epea ezarriko dira, eta baita, hala badagokio, familian berriro integratzeko programa ere.

                                                 2. Pertsona babestuak premia bereziak baditu edo desgaitasunen bat badu, bermatu beharko da jarraitu egingo duela laguntza espezializatua jasotzen, edo, bestela, beste laguntza batzuk emango zaizkiola, bere premietarako egokiagoak direla irizten bada.

                                                 3. Banakako babes-planaren helburua familia berriz elkartzea izango da, baldin eta aurreikusten bada bi urteko gehieneko epean jatorrizko familia tutoretzaren edo guraso-ahalaren eginkizunak behar bezala betetzeko moduan egon daitekeela.

                                                 4. Horretarako, foru-aldundiek familian esku hartzeko zerbitzu bat antolatu ahal izango dute jatorrizko familiarentzat, etxeko bizikidetzaren edo harremanen baldintzak hobetzeko helburuarekin, pertsona adingabea bere familia-etxean eraginkortasunez berriro integratu ahal izateko.

                                                 5. Helburua familia berriz elkartzea denean, eskumena duen foru-aldundiak familia berriz elkartzeko programa bat prestatuko du, banakako babes-planean sartuko dena. Programa horretan familiarentzako eta pertsona adingabearentzako laguntza- eta prestakuntza-jarraipena sartuko da, neurria amaitu eta hurrengo bi urteetan gurasoen eta seme-alaben harremanaren garapen ebolutiboa eta guraso-eginbehar eta -erantzukizunak ondo beteko direla bermatuko duten eremu guztietakoa.

                                                 6. Familia biologikoa udalerriz aldatzen bada, pertsona adingabearen bizileku berritik hurbilen dauden udaleko gizarte-zerbitzuen laguntza eduki ahal izango da, neurri egokiak behar bezala ezarri eta horien jarraipena egingo dela bermatzeko, eta arreta-ibilbideen koherentzia eta esku-hartzeko prozesuaren koordinazioa, osotasuna eta jarraitutasuna bermatzeko.

                                                 7. Familia berriz elkartzea ezinezkoa dela irizten denean, edo pertsona adingabe babestuaren garapen ebolutibo egokia arriskuan jartzeko bezain esku-hartze luzea behar denean, helburua izango da ordezko familia batean modu egonkorrean sartzea.

                                                 8. Aurreko apartatuan xedatutakoa hala izanik ere, eta inposatutako neurrien gainetik adostutako neurriei lehentasuna ematearen nahitaezkotasunarekin bat, babestutako pertsona adingabea bizitza independenterako prestatzeko programa batean edo egoitza-harrerako beste baliabideren batean sartu ahal izango da, haren interes gorenaren aldekoagoa denean, pertsona adingabeari entzun eta hari kasu egin ondoren eta haren berariazko premiak eta bere ezaugarri familiar, pertsonal eta sozialak baloratu ondoren, baita adierazi duen borondatea, bere heldutasuna eta prozesu ebolutiboa, familia-identitatea eta babestuaren gainerako inguruabarrak ere.

                                                 9. Banakako planaren hartzaileak familia-erreferenterik gabeko pertsona migratzaile adingabeak badira, jatorrizko familia bilatzeko eta familia-bizikidetza berrezartzeko ahalegina egingo da; horretarako, dagokion prozedurari ekingo zaio, baldin eta irizten bazaio neurri horrek pertsona adingabearen interes gorenari erantzuten diola eta pertsona adingabearen edo haren familiaren osotasuna edo segurtasuna arriskuan jartzen dituen egoerarik sortzen ez bada.

                                                    214. artikulua. Banakako babes-plana berrikustea.

                                                 1. Banakako babes-plana sei hilabetez behin ebaluatu eta berrikusiko da gutxienez, planaren helburuari dagokionez egindako aurrerapena, hura mantentzearen edo aldatzearen komenientzia eta hartutako neurriak babestutako pertsona adingabearen intereserako egokiak diren ala ez baloratu ahal izateko.

                                                 2. Hala ere, familia-harrera iraunkorreko neurria hartu denean, berrikuspenen arteko epea urtebetekoa izan ahalko da, bigarren berrikuspenetik aurrera.

                                                 3. Hiru urtetik beherako haurren kasuan, neurri ez-iraunkorrak hiru hilabetez behin berrikusiko dira, gutxienez, eta adin horretatik gorakoei dagokienez, sei hilabetez behin. Familia-harrera iraunkorretan, berrikuspena sei hilabetez behin egingo da lehenengo urtean, eta hamabi hilabetez behin bigarren urtetik aurrera.

                                                 4. Oro har, jokabide-arazo larrietarako zentro berezietan egoitza-harreran dauden pertsonen banakako babes-plana hiru hilabetez behin berrikusiko da, betiere kalterik egin gabe ebazpen judizial baten bidez beste maiztasun bat zehazteko aukerari.

                                                 5. Pertsona adingabe bat bi urtetik gora egon bada egoitza-harreran edo aldi baterako familia-harreran, eskumena duen foru-aldundiak Fiskaltzari pertsona adingabe horren egoera justifikatzeko txostena bidaliko dio, eta justifikatu egin beharko du tarte horretan babes-neurri egonkorrago bat hartu ez izanaren arrazoia.

                                                    215. artikulua. Zaintza eskuordetzea egonaldi, irteera eta oporretarako.

                                                 1. Familia-harreran edo egoitza-harreran dauden pertsona adingabeei dagokienez, familia edo pertsona harreragileari laguntzeko, pertsona adingabeari gizarte-inklusioan eta garapenean laguntzeko, edo, beste arrazoi batzuk direla-eta pertsona adingabearen interes gorenerako komenigarria denean, tutoretza duen edo zaintza bere gain hartu duen foru-aldundiak erabaki dezake zaintza eskuordetzea egonaldi, asteburuetako irteera edo oporretarako.

                                                 2. Pertsona adingabearekin aldizkako irteerak egiten dituzten pertsonek bete egin beharko dituzte foru-aldundi bakoitzak xede horretarako aurreikusitako egokitze-irizpide espezifikoak, pertsona adingabearen premia espezifiko eta partikularrei laguntza egokia emateko moduan daudela bermatzeko.

                                                    216. artikulua. Zaintza eskuordetzea egonaldiak egiteko familia zabalarekin edo besteren familia hurbilekoarekin.

                                                 1. Foru-aldundiak pertsona adingabe baten tutoretza duenean, zeinaren zaintza familia- edo egoitza-harreraren bidez egikaritzeko neurri espezifikorik hartu ez den, eta haren familia zabalean pertsonaren bat badago, edo, hala dagokionean, haren hurbileko pertsona edo familiarik badago bere burua eskaini duena familia- edo egoitza-harrera egiteko, foru-aldundiak erabaki ahal izango du zaintza behin-behinean eskuordetzea familia horrekin egon dadin, familia horren egokitasunari buruzko azterketa eta balorazio psikosoziala egiteko prozesuak iraun bitartean. Zaintza eskuordetu aurretik, entzun egin beharko zaio pertsona adingabeari, baldin eta heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada.

                                                 2. Familia-harrerarako bere burua eskaini duen familiarekiko egonaldirako zaintzaren eskuordetzea formalizatu egin beharko da, familia-harrerako neurria erabakitzeko eskumena duen foru-aldundiko organoak emandako administrazio-ebazpenaren bidez. Halaber, ebazpen horretan zehaztu egin beharko dira egonaldirako zaintza eskuordetzearen baldintzak, baita pertsona adingabearen ongizatea eta nortasunaren garapen askea ziurtatzeko eta bermatzeko beharrezkotzat jotzen den informazio guztia ere, bereziki zaintza egikaritzea mugatzeko neurri guztiena.

                                                 3. Familiarekiko egonaldirako zaintza eskuordetzeko neurriak ahalik eta eperik laburrena iraungo du, eta, nolanahi ere, ezin izango da sei hilabetetik gorakoa izan. Ezingo da luzapenik egin.

                                                 4. Administrazio-ebazpena Fiskaltzari jakinaraziko zaio eta, halaber, pertsona adingabearen legezko ordezkariei ere komunikatuko zaie, baldin eta guraso-ahalaz gabetuta ez badaude edo tutoretza-kargutik enkaitu ez badituzte.

                                                 5. Nolanahi ere, pertsona adingabeak hartzeko eskaintza-agiriaren eta egokitasun-deklarazioaren ebazpena ezestekoa bada eta egonaldirako zaintza egikaritzea eskuordetu zaien pertsonen egokitasuna baztertzen bada, zaintzaren eskuordetzea amaituko da, eta pertsona adingabearen interes gorena bermatzeko egokiena den babes-neurria hartuko da.

                                                    217. artikulua. Senitartekoekiko eta hurbilekoekiko harremanak.

                                                 1. Desanparo-egoera deklaratu zaion edo zaintza-moduren batean dagoen pertsonak bere gurasoekin edo, hala badagokio, bere tutoretza edo zaintza egikaritzen dutenekin, aitona-amonekin edo beste senitarte, ahaide edo hurbileko batzuekin harremana izateko eskubidea zaintzeko, eta pertsona adingabearen lotura afektiboak kontserbatzen direla bermatzeko, eskumena duen foru-aldundiak bisita-, komunikazio- edo egonaldi-araubidea ezarriko du, administrazio-ebazpen baten bidez.

                                                 2. Aurreko xedeetarako, pertsona babestuari entzun egingo zaio, eta kontuan hartuko dira, bere interes gorena interpretatzeko eta haztatzeko irizpide orokorrez gain, haren borondatea, nahiak eta lehentasunak, bisitek eta kontaktuek izan ditzaketen ondorio psikologiko zuzenak, afektiboak eta emozionalak, edo halakorik ez izateak izan ditzakeen ondorioak, bai eta banakako babes-planean aurreikusitako helburuak.

                                                    Hori guztia egingo da ezartzen den bisita-, komunikazio- edo egonaldi-araubidea ez dadin izan haren ongizatearen, garapen fisiko edo psikologiko normalaren, integrazio pertsonal, familiar, sozial edo hezkuntzakoaren kalterako edo egindako babes-jarduna oztopa ez dezan, eta harremana indartu dadin familia berriz elkartzerantz aurrera egin ahala eta mugatu edo eten dadin pertsona adingabeen premien eta ezaugarrien arabera beste familia batean integratzea oztopatzen duenean.

                                                 3. Edonola ere, bisita-, komunikazio- edo egonaldi-araubidea ezartzeko aukerak lege honen 29. artikuluko 4, 5 eta 6. apartatuetan ezarritako mugak bete beharko ditu nahitaez.

                                                 4. Foru-aldundiak lege honen 202. artikuluan aipatzen den borondatezko zaintza egikaritzen duenean, pertsona adingabeak bere legezko ordezkariekin egin beharreko bisita, komunikazio edo egonaldiak aurrez ezarritako araubide bati lotu gabe egin ahal izango dira, kalterik egin gabe horiek arautzeko aukerari. Kasu horretan, artikulu honen 1. apartatuan aurreikusitako eran egingo da arauketa.

                                                 5. Ezin izan bada neba-arreben talde bat elkarrekin mantendu, baina talde horren harremana kaltegarria ez bada, beharrezkoak diren neurriak hartuko dira kontaktu egokia izan dezaten, maiztasunari eta intentsitateari dagokionez, lehendik dagoen lotura zaintzeko eta indartzeko. Ildo berean, eta bereziki, behar diren neurriak hartu beharko dira pertsona adingabearen eta aitona-amonen arteko harremanak ziurtatzeko eta errazteko.

                                                    218. artikulua. Boluntarioekiko harremanak.

                                                 1. Foru-aldundiek, boluntariotza eta gizarte-elkartasuna sustatzeko esparruan, eta familia-harreran edo egoitza-harreran dauden pertsona adingabeei dagokienez, pertsonen arteko harremanak adostu ahal izango dituzte, noizbehinkakoak, aurrez lankidetza-hitzarmenak sinatuta dituzten boluntariotza-antolakundeetan lan egiten duten boluntarioekin, eta ez da inola ere onartuko banakako lankidetzarik.

                                                 2. Egoitza-harrerako baliabideetan laguntzen duten boluntarioek Boluntarioei buruzko ekainaren 25eko 17/1998 Legean aurreikusitako betekizunak bete beharko dituzte, eta profesionalekin elkarlanean jardun beharko dute beren prestakuntza-prozesua aberasteko. Inola ere ezin izango dituzte osatu edo ordeztu familia harreragileari edo pertsona adingabearen zaintza gauzatzen duen egoitza-harrerako baliabideko heziketa-taldeari zaintza egikaritzearen esparruan esleitutako eginkizunak.

                                                 3. Boluntarioek pertsona adingabeen zainketa-lanak egin beharko dituzte haiekin dauden bitartean, eta, zainketa-lanei lotuta, helburu hauek lortzen saiatu beharko dute pertsona adingabeekin egiten dituzten ekintzekin:

                                                    1. Pertsona adingabeak dauden komunitate-inguruneko aisia-, kultura- eta hezkuntza-zerbitzu eta -jardueretan normaltasunez integratzea.

                                                    2. Komunitate-inguruneko garapenerako trebetasunak eta pertsonen arteko harremanetan trebetasunak eskuratzea.

                                                    3. Ingurune berri batera egokitzeko gaitasuna garatzea, etorkizuneko premiak aurreikusiz.

                                                       219. artikulua. Bizikidetza-ingurune batetik besterako trantsizioak.

                                                       1. Pertsona adingabearen bizikidetza-ingurunea aldatzea eragiten duten neurrien edo zaintza egikaritzeko moduaren aldaketak trantsizio horren banakako programazio baten arabera egingo dira, garapen ebolutiboari egokituta, non eta bere interes gorenaren alde ez den behar presazko jarduketa bat, behar bezala justifikatua.

                                                       2. Trantsizioaren plangintzan pertsona adingabeari adituko zaio, eta prestatu egingo dira bai haur edo nerabea eta baita inplikatutako familiak edo erakundeak ere. Esparru horretan, bai zaintza lagatzen dutenek, bai jasotzen dutenek, elkarlanean aritu beharko dute foru-aldundiak ezarritako trantsizio-plana egikaritzen eta ezartzen.

                                                       3. Trantsizioa mailakako kontaktuen bidez egingo da, edo pertsona adingabeari segurtasun emozionala ematen dion pertsona baten laguntzarekin. Zerotik bi urtera bitarteko haurren trantsizioetan, arreta berezia jarri beharko zaie haien inguruabar bereziei, pertsonalei, familiakoei eta sozialei, baita haien garapen ebolutiboari ere, izan ditzaketen ondorio psikologikoak direla-eta.

                                                       4. Jarraitutasun biografikoa zaintzeko eta haien identitatearen garapenari laguntzeko, pertsona adingabeek eskubidea izango dute argazkiak, oroigarriak, gauzak eta objektu pertsonalak eramateko, eta bizitza-liburu bat eman beharko diete. Liburu horretan, haien historia pertsonalaren informazioa, dokumentuak eta irudiak jasoko dira, mugarri biografiko garrantzitsua izan daitezkeen trantsizioetakoak.

                                                       5. Pertsona adingabearen interes gorenak beste zerbait eskatzen ez badu, trantsizioaren plangintzan bisita- edo komunikazio-araubidea ezarriko zaio zaintza amaitzen duen harrera-familiari, lotura horren bat-bateko hausturak ekar ditzakeen ondorioak prebenitzeko, baita ingurune berriko familiarekiko lotura berria ezartzeko segurtasuna bermatzeko ere.

                                                          220. artikulua. Familian berriro integratzea.

                                                       1. Desanparo-egoeran dagoen pertsona adingabea jatorrizko familiara bueltatu behar dela erabakitzeko, ezinbestekoa izango da, lehenik eta behin pertsona adingabearen aldeko iritzia edukitzea eta egiaztatzea familiaren bilakaera positiboa objektiboki nahikoa dela familia-bizikidetza berrezartzeko, loturak mantendu direla, guraso-erantzukizunak egoki betetzeko asmoa dagoela, eta jatorrizko familiarekin bueltatzeak ez dizkiola pertsona adingabeari arrisku esanguratsuak eragingo.

                                                       2. Halaber, eta aurreko apartatuan ezarritakoaren osagarri, familia-harreran dauden pertsona adingabeei dagokienez, bueltatzeari buruzko erabakia hartzean haztatu egin beharko dira iragandako denbora eta harrera-familian eta haren ingurunean duen integrazioa, eta baita familia horrekin garatutako lotura afektiboak ere.

                                                       3. Familia-erreferenterik gabeko pertsona atzerritar adingabeen kasuan, haien familia bilatzeko eta familia-bizikidetza berrezartzeko ahalegina egingo da; horretarako, dagokion prozedurari ekingo zaio, betiere uste bada neurri horrek pertsona adingabearen interes gorenari erantzuten diola eta adingabearen edo haren familiaren segurtasuna arriskuan jartzen den egoerarik ez dakarrela.

                                                       4. Pertsona adingabea jatorrizko familian berriro integratu ahal izateko baldintza egokiak betetzen direla egiaztatzeko, eta foru-aldundiko lantalde teknikoak hartu den babes-neurria amaitzea erabakitzeko txostena eta familian berriro integratzeko proposamena egin aurretik, jatorrizko familia bizi den udalerriko gizarte-zerbitzuen txosten tekniko bat eskatu ahal izango da, beharrezkotzat jotzen den kasuetan.

                                                       5. Pertsona adingabea jatorrizko familian berriro integratu ahal izateko baldintza egokiak betetzen direla egiaztatuta, integrazio hori burutzeko prozesu bat abiatuko da jatorrizko familiarekin zein pertsona adingabearekin.

                                                          221. artikulua. Familian berriro integratu osteko jarraipena.

                                                       1. Familian berriro integratzeko ebazpena eman ondoren, foru-aldundiek berriro integratzeko prozesuaren garapenari eta bilakaerari buruzko jarraipena egin beharko dute eta, hala badagokio, familiarekin esku hartuko dute. Behar diren laguntzak eman beharko dizkiote familiari egokitzat jotako denbora-tartean, gutxienez sei hilabetez babes-neurria amaitzen denetik edo, hala badagokio, desanparo-deklarazioa errebokatzen denetik.

                                                       2. Familian berriro integratzearen jarraipena egin eta familiarekin berarekin esku hartu ondoren, eskumena duen foru-aldundiak uste badu familiak udal-eskumeneko laguntza-zerbitzuak behar dituela, udaleko gizarte-zerbitzuetara bideratuko da, baldin eta egindako jarraipenak eta esku-hartzeak baldintza hauetakoren bat betetzen badute:

                                                          1. Lurraldeko gizarte-zerbitzuek familian berriro integratzearen jarraipena eta haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuen familiarekiko esku hartzea gutxienez urtebetez egin bada.

                                                          2. Pertsona adingabea zaintzeari eta guraso-erantzukizunak behar bezala betetzeari dagokienez familiaren larritasun-maila jaitsi eta lortutako aldaketak finkatuak eta egonkorrak direla frogatu bada, gutxienez lau hilabetez. Horretarako, lau hilabeteko epea 1. apartatuan ezarritako sei hilabeteko esku-hartzearen gutxieneko epearen barruan egon daiteke.

                                                          3. Familian berriro integratzea aldi baterako banantze baten ondoren gertatu den kasuetan, pertsona adingabeak babesteko lurralde-zerbitzuek haurraren edo nerabearen egoeraren jarraipena egin badute familiaren egoitzan, sei hilabetez gutxienez, eta aldi horretan egiaztatu badu: desanparo-egoera ekarri zuen inguruabarrik ez dagoela eta ez dela berriz azaldu, ez dagoela arrisku larriko adierazlerik, eta familia-ingurunean lortutako aldaketak eta aurrerapenak finkatuak eta egonkorrak direla.

                                                       3. Babesgabetasun-egoeraren larritasuna gutxitu egin dela irizten zaionean, eta familiak ez dituela udal-eskumeneko laguntza-zerbitzuak behar, baina jarraipen gehigarria bai, kasua udaleko gizarte-zerbitzuetara bideratuko da dagokion txosten teknikoaren bitartez; bertan, gutxienez, honako hauek jaso beharko dira:

                                                          1. Egindako jarraipena eta esku-hartzea, hala badagokio, eman zaizkion laguntza-zerbitzuak zehaztuta.

                                                          2. Familiaren eta pertsona adingabearen egungo egoera.

                                                          3. Esleitutako larritasun-mailaren justifikazioa.

                                                       4. Familia berriz elkartzearen ondorengo esku-hartzea ez da nahitaezkoa izango berriz elkartzea behin-behineko zaintza amaitu delako gertatzen denean, kasuaren inguruabar bereziak baloratu ondoren eskumena duen foru-aldundiak ez badu beharrezkotzat jotzen tutoretza bere gain hartzea, eta, horrekin bat etorriz, desanparo-egoera deklaratu ez bada, eta ez bada egiaztatu babes-neurri bat hartzea justifikatzen duen beste edozein arrazoi.

                                                          222. artikulua. Bizitza independenterako prestaketa.

                                                       1. Foru-aldundiek beren tutoretzapean edo zaintzapean dauden hamasei urtetik aurrerako nerabeei zuzendutako bizitza independenterako prestatzeko programak eskainiko dituzte, hala familia- edo egoitza-harreran daudenei nola ez daudenei eta, bereziki, familia-laguntza egokirik ez dutenei edo inguruabar bereziki zaurgarriak dituztenei.

                                                       2. Orobat, bizimodu independentea prestatzeko programetan sartu ahal izango dira, adin-nagusitasunera iritsita ere, egoera bereziki zaurgarrian edo bazterketa-arriskuan daudenak, beren behar espezifikoei erantzuten dieten eta ikuspegi intersekzionala duten programekin, bizitza autonomoa egiteko moduan egon arte, diru-sarrerak bermatzeko errenta eskuratzeko legez aurreikusitako betekizunak betetzen badituzte edo, gehienez ere, hogeita hiru urte bete arte.

                                                       3. Programa horietan parte hartzea borondatezkoa izango da, eta parte-hartze aktiborako eta aprobetxamendurako konpromisoa bere gain hartzea nahitaezkoa izango da parte hartu ahal izateko.

                                                       4. Programa horiek honako helburu hauek bultzatu beharko dituzte:

                                                          1. Gizarte- eta hezkuntza-arloetan laguntzea eta, hala badagokio, laguntza psikologikoa edo psikosoziala, autonomia pertsonala eta soziala bultzatzera bideratuta.

                                                          2. Gizarteratzea eta laneratzea orientazioaren eta prestakuntzaren bidez, baita laneko laguntza ematea eta enplegua sustatzea ere.

                                                          3. Bizitokia, erregelamendu bidez ezarritakoaren arabera, emantzipazio-programak aplikatzera berariaz bideratutako babes-sareko egoitza-harrerako baliabide batean eman ahal izango dena, edo gizarte-inklusiorako sareko ostatu batean, pertsona adin-nagusitasunera iritsi bada; edo familia harreragilearen egoitzan, baldin eta pertsona babestua adin-nagusitasunera iritsi delako familia-harrera amaitu ondoren hark familia-unitatean bizitzen jarraitu badu.

                                                          4. Eskubidez jaso ditzaketen laguntza edo prestazio ekonomikoetarako irispidea.

                                                       5. Euskal administrazio publikoek garatutako politikek kontuan hartuko dituzte bizitza independenterako programa hauetan parte hartzen duten gazteen premia partikularrak, eta lehentasuna emango diete Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren Ondoko eta goi-mailako hezkuntzarako irispidea izateko, eta enplegua sustatzeko eta gizarteratzea eta laneratzea sustatzeko programetan sartzeko, baita etxebizitzak alokatzeko laguntzak eta beren independentzia pertsonala garatzen lagun dezakeen beste edozein prestazio edo laguntza publiko eskuratzeko ere.

                                                          5. ATALA

                                                          ZERBITZUETARAKO LEHENTASUNEZKO IRISPIDEA

                                                          223. artikulua. Lehentasunezko tratua osasun-arretaren eremuan.

                                                       1. Babes-neurriren bat duten pertsona adingabeek lehentasuna izango dute gizarte- eta osasun-protokoloetan ezarritako analisi, azterketa eta proba medikoak egiteko, lehentasun hori beharrezkoa denean harrera-familian edo egoitza-harrerako zentroan integratzeko atzerapenak saihesteko.

                                                       2. Ospitaleratuta daudenean, ospitaleak behar diren laguntza- eta zaintza-zerbitzuak bermatuko ditu pertsona adingabearen interes gorena ziurtatzeko, familia edo pertsona harreragilearekin edo pertsona adingabea datorren egoitza-harrerako zentroko profesionalekin koordinatuta.

                                                       3. Foru-aldundiek osasun-agintaritza eskudunei egoera horretan dauden pertsona adingabeei buruzko informazioa helaraziko diete, eta, osasun-sareko sistema informatikoan bereizgarri batekin identifikatu beharko dira eragindako pertsona adingabeak.

                                                       4. Eskumena duen foru-aldundiak behar bezala baimendutako familia edo pertsona harreragile edo zaintzaileak harreran dagoen pertsona adingabeari buruzko osasun-informazio zehatza izango du. Beharrezkoa izanez gero, bere identitatea eta familia horren segurtasun-baldintzak zaintzeko neurri egokiak hartu beharko dira.

                                                       5. Babes-neurri bat duten pertsona adingabeek eskubidea dute beren osasun fisikoa eta mentala berreskuratzeko beharrezkoak diren tratamendu farmakologiko guztiak dohainik jasotzeko.

                                                       6. Babes-neurri bat duten pertsona adingabeek lehentasunez jasoko dute osasun mentalaren arloko arreta terapeutiko espezializatu eta konpontzailea, osasun-sistema publikoaren eremuko egoitza-arreta barne, hura beharrezkoa izanez gero.

                                                          224. artikulua. Lehentasunezko tratua hezkuntzaren eremuan.

                                                       1. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan dituen eskumenen eremuan, honako hauek bermatuko ditu:

                                                          1. Foru-aldundien edo, hala badagokio, pertsona adingabeak babesteko arloko beste entitate publiko batzuen tutoretzapean edo zaintzapean dauden pertsona adingabeen ohiko eskolatzea edo eskolatze berantiarra, baldin eta Euskal Autonomia Erkidegoko lurraldean bizi badira edo bertan badaude, edo adopzio-prozedura batetik badatoz.

                                                          2. Foru-aldundien tutoretzapean edo zaintzapean dauden atzerritar adingabeen hezkuntza-arretarako behar den curriculum-egokitzapena eta hizkuntza-egokitzapenerako baliabidea.

                                                          3. Lehentasuna izatea eskola-jangelako zerbitzu osagarrietan eta ikastetxeko eskolaz kanpoko jardueretan, eta zerbitzu horiek doakoak izatea, Administrazioaren tutoretzapean edo zaintzapean dauden pertsona adingabeentzat.

                                                       2. Hezkuntza-sistemako zerbitzu espezializatuek, foru-aldundiarekin elkarlanean, pertsona adingabearen integrazio-prozesua baloratuko dute eta, komenigarritzat jotzen bada, eskolan hasteko unerik egokiena zein den erabakiko dute. Sarbidean gerta daitekeen atzerapenaren ondoreetarako, kontuan hartuko da haur eta nerabeek beren egonkortasun emozionala lortzeko eta familia berriarekin edo pertsona adingabeak babesteko egoitza-baliabideko profesionalekin lotura afektiboa lortzeko behar duten denbora, baita egoera sozial eta pertsonal berrirako egokitzapena ere.

                                                       3. Babes-neurri bat duten pertsona adingabeak hezkuntza-laguntzako berariazko premiak dituzten ikasletzat hartuko dira. Irizpide hori bera aplikatuko zaie adoptatuak izan diren adingabeei, behar beste denboraz, beren premien arabera eta beren interes gorenaren alde.

                                                       4. Foru-aldundiarekin elkarlanean, hezkuntza-sistemako zerbitzu espezializatuek ebaluazio psikopedagogikoa egingo diete babes-neurri bat duten pertsona adingabeei, behar dituzten hezkuntza-arretako neurriak ebazteko, bai eta haien garapenean gerta daitezkeen alterazio edo nahasmenduak goiz detektatzeko eta arreta goiztiarra eskaintzeko ere.

                                                       5. Hezkuntza Administrazioak baliabide espezifikoak jarriko ditu familia- edo egoitza-harrerako neurri bat izan duten eta eskolan jarraitzeko baliabiderik ez dutenen Bigarren Hezkuntzako, Batxilergoko, Lanbide Heziketako eta unibertsitateko ikasketak egiten jarraitzen laguntzeko. Euskal Herriko Unibertsitateak, UPV/EHUk, lehentasuna emango die ikasle-komunitaterako dituzten baliabideak eta laguntzak eskuratzeko.

                                                          6. ATALA

                                                          FAMILIA-HARRERA

                                                          225. artikulua. Familia-harreraren definizioa.

                                                       1. Familia-harrera pertsona adingabeak babesteko neurri bat da, izaera administratibo edo judiziala duena, zeinak pertsona adingabearen zaintza haren premietarako egokia den pertsona edo familia-nukleo bati ematen dion, bizikidetzarako ingurune afektibo bat eskaintzeko, pertsona adingabeak familia harreragilearen bizitzan erabat parte hartzea dakarrena.

                                                       2. Familia harreragileak bere gain hartzen du harreran hartutako pertsona adingabea zaintzeko betebeharra, harekin batera egoteko, hura artatzeko, elikatzeko, jagoteko eta hari prestakuntza integrala emateko, bizitza familiar ordezko edo osagarri bat emateko.

                                                       3. Halaber, harreragileek eskubidea eta eginbeharra dute elkarlanean aritzeko pertsona adingabeak babesteko entitate publikoarekin. Batez ere, elkarlanean aritu behar dute harrerapeko pertsona adingabea erabat gizarteratzeko entitate horrek egiten dituen jarduketetan eta, hala badagokio, erraztu behar dituzte bai haurrak edo nerabeak jatorrizko familiarekin dituen harremanak, bai entitate publikoak aldizka egiten dituen jarraipen-lanak.

                                                       4. Kasu guztietan, familia hartzaileak bere gain hartzen du Administrazio publikoarekin elkarlanean aritzeko eginkizuna, babes-eginkizunak betetzeari dagokionez.

                                                          226. artikulua. Familia-harreraren modalitateak.

                                                       1. Familia-harrera sailkatzeko, Kode Zibilaren 173 bis artikuluan jasotako xedapenekin bat, kontuan hartzen dira haren iraupena eta haren bidez lortu nahi diren helburuak, baita pertsona adingabeak familia harreragilearekin duen lotura eta familia horren ezaugarriak ere.

                                                       2. Familia-harreraren iraupenari eta helburuei erreparatuta, familia-harrerak honako modalitate hauek izan ditzake:

                                                          1. Larrialdiko familia-harrera, bereziki sei urtetik beherako pertsona adingabeei zuzendua, dagokien familia-babeseko neurria erabakitzen den bitartean. Harrera-modalitate horren iraupenak ezingo du inola ere gainditu sei hilabeteko epea.

                                                          2. Aldi baterako familia-harrera, behin-behinekoa izango dena, bai pertsona adingabearen egoera dela-eta aurreikus daitekeelako hura berriro bere familian integratuko dela, bai izaera egonkorragoko beste babes-neurri bat hartu bitartekoa delako, esate baterako, familia-harrera iraunkorra edo adopzioa. Harrera-modalitate horren iraupena bi urtekoa izango da, pertsona adingabearen interes gorenagatik ez bada neurria luzatzea komeni, aurreikusten delako familian berriro integratzea laster gertatuko dela edo behin betiko babesa emateko beste neurri bat hartuko dela.

                                                          3. Familia-harrera iraunkorra, aldi baterako harreran emandako bi urteko epea amaitutakoan eratuko dena, pertsona adingabea familian berriro integratzea ezinezkoa dela egiaztatu ondoren, edo zuzenean eratuko dena, premia bereziak dituzten pertsona adingabeak izanez gero, edo pertsona adingabearen eta haren familiaren inguruabarrek hala eskatuz gero. Foru-aldundiek epaileari eskatu ahal izango diote tutoretza-ahalmenak eman diezazkiela pertsona edo familia harreragile iraunkorrei beren ardurak betetzen laguntzeko, betiere aintzat hartuta pertsona adingabearen interes gorena.

                                                             Letra honetan aurreikusitako kasuetan, eskumena duen foru-aldundiak Fiskaltzari pertsona adingabe baten egoera justifikatzeko txostena bidaliko dio, pertsona adingabe hori bi urtetik gora egon denean egoitza-harreran edo aldi baterako familia-harreran, eta justifikatu egin beharko da tarte horretan babes-neurri egonkorrago bat hartu ez izanaren arrazoia.

                                                       3. Pertsona adingabeak pertsona edo familia harreragilearekin duen lotura eta haien ezaugarriak kontuan hartuz, harrera honako modalitate hauetan egin ahal izango da:

                                                          1. Pertsona adingabearen familia zabalean, familia edo pertsona harreragileen eta pertsona adingabearen arteko ahaidetasun-lotura dagoen kasuetan.

                                                          2. Besteren familian, familia zabaleko harrera-modalitatearen barnean sartzen ez diren gainerako kasu guztietan.

                                                       4. Familia-harrera espezializatua izan daiteke. Ondore horretarako, familia-harrera espezializatutzat hartuko da familia batean eskaintzen dena, baldin eta familia-unitate hori osatzen duten pertsonetako batek berariazko kualifikazio, esperientzia edo prestakuntza badu eginkizun hori betetzeko premia edo inguruabar bereziak dituzten pertsona adingabeekin, erregelamenduz ezarritako moduan.

                                                       5. Familia-harrera espezializatuak berekin ekarriko du harreragileak edo harreragileek funtzio hori erabateko prestasunez betetzeko betebeharra; horren truke jasoko ditu foru-aldundiak ezarritako konpentsazioa eta, hala badagokio, harrera gauzatzeko inguruabar zehatzak kontuan harturik ezarritako laguntza ekonomikoa, bai eta behar duen laguntza teknikoa ere.

                                                       6. Horrez gain, familia-harrera espezializatua arduraldi esklusibokoa izan daiteke, baldin eta foru-aldundiak hala erabakitzen badu, arrazoituta, harreran hartzeko egoeran dagoen pertsona adingabeak dituen premia edo inguruabar bereziak direla-eta. Kasu horretan, izendatutako harreragileak edo harreragileek dedikazio horren araberako konpentsazio bat jasoko dute, Gizarte Segurantzaren kasuan kasuko araubidearen esparruan erregelamenduz ezartzen diren modu, irismen eta baldintzekin; halaber, dagokien eta aplikatu behar zaien araubidean aurreikusitako afiliazio-, alta- eta kotizazio-prozedura eta betekizunak bete beharko dituzte.

                                                          227. artikulua. Familia-harrerako modalitatea zehaztea.

                                                       1. Familia-harrera egingo da babestuaren interesari ondoen erantzuten dion modalitatean, haren premia edo inguruabar bereziak eta banakako babes-planean ezarritako helburuak kontuan hartuta.

                                                       2. Helburu hori oraindik ezarri ezin izan bada, larrialdiko familia-harrera aukeratuko da, lehentasunez.

                                                          228. artikulua. Familia harreragileen egokitasuna.

                                                       1. Familia-harrerako neurri bat garatzeko egokitasuntzat jotzen da zaintzari datxezkion erantzukizun guztiei aurre egiteko, pertsona adingabearen premia guztiak estaltzeko eta ingurune afektibo batean arreta eta heziketa integrala emateko trebetasun, gaitasun eta motibazio egokiak izatea, betiere pertsona adingabearen premiak eta interes gorena kontuan izanda; bai eta familia-harrerako neurriak berekin dakartzan ondorio, berezitasun eta erantzukizunak bere gain hartzeko ere, betiere pertsona adingabeari garapen integrala ahalbidetuko dioten egonkortasuna, afektua, estimulazioa, zaintza eta bere nortasun-ezaugarriekiko errespetua eskaintzea ahalbidetzen badiote.

                                                       2. Pertsona adingabeen harrerarako beren burua eskaintzen duten pertsona edo familien egokitasunari buruzko balorazio psikosoziala egitean, betiere pertsona adingabearen interes gorena lehenetsiko da, tartean izan litekeen beste edozein interes legitimoren gainetik.

                                                       3. Familia-harrerarako egokitasun-betekizunak erregelamendu bidez ezarriko dira.

                                                          229. artikulua. Familia-harrera formalizatzea.

                                                       1. Familia-harreraren neurriaren eraketa pertsona adingabearen tutoretza edo zaintza duen foru-aldundiaren administrazio-ebazpen baten bidez formalizatuko da, dena delako familia harrerarako egokia dela baloratu ondoren, erregelamendu bidez definituko den berariazko prozeduraren arabera.

                                                       2. Harrera motagatik komenigarria denean, harreragileen adina harrerapeko pertsona adingabearen adinarekin egokitzen den baloratuko da, baita horien arteko aurretiko harremana ere, eta lehentasuna emango zaie familia zabalekoak izan eta harrerarako baldintza egokiak betetzen dituzten pertsonei, salbu eta pertsona adingabearen interesak beste zerbait eskatzen badu.

                                                       3. Artikulu honen 1. paragrafoan aipatzen den familia-harrera formalizatzeko ebazpenarekin batera dokumentu bat erantsiko da, eta erregelamendu bidez zehaztuko diren alderdiak jaso beharko dira bertan.

                                                          230. artikulua. Familia-harrerari laguntzeko neurriak.

                                                       1. Ezarritako familia-harrerako neurria formalizatu aurretik, neurriak iraun bitartean eta behin bukatu ondoren, foru-aldundiak neurriak, programak, baliabideak edo aholkularitza, orientazio, laguntza eta arreta tekniko espezializatua, hura beharrezkoa bada, eskaini beharko dizkie pertsona edo familia harreragileei, pertsona adingabeari, bereziki familia-harrerako neurriaren indarraldia amaitu bada adin-nagusitasunera iritsi delako, eta jatorrizko familiari berari, pertsona adingabearen interes gorena kontuan izanda. Era berean, konpentsazioak eta laguntza ekonomikoak edo bestelakoak eman ahal izango ditu, kasu bakoitzerako erabakitzen den moduan.

                                                       2. Neurri horiek arreta berezia jarri beharko dute pertsona edo familia harreragileei, adingabeari eta jatorrizko familiari berari, harrera-neurria formalizatu baino lehen, beren gain hartzen dituzten eginbehar, betebehar eta erantzukizunak ulertzea ahalbidetuko dien prestakuntza eskaintzeko, bai eta harreraren zailtasun eta inplikazioei aurre egitea ere ahalbidetuko diena, harreran hartutako pertsona adingabearekiko erantzukizunak behar bezala betetzeko prestatuz.

                                                          231. artikulua. Familia-harreraren jarraipena.

                                                       1. Ezarritako familia-harrerako neurriaren jarraipena egitearen xedea izango da:

                                                          1. Egiaztatzea harrerapeko pertsona adingabea ondo artatuta eta zainduta dagoela, bere eguneroko oinarrizko premiak asetzen direla, eta dagozkion eskubideak ez ezik, eginbeharrak ere egikaritzea bermatzen zaiola.

                                                          2. Bermatzea familia edo pertsona harreragilea gai dela pertsona adingabearen premia material eta psikologikoak asetzeko eta hari egonkortasuna emateko.

                                                       2. Ezarritako familia-harrerako neurria amaitu arte iraungo du jarraipenak eta banakako babes-planean aurreikusten den aldizkakotasuna izango du, kasu bakoitzeko premien araberakoa izango dena. Hala ere, aldizkakotasun hori aldatu ahal izango da erregelamendu bidez ezarriko diren egoeretan.

                                                          232. artikulua. Familia-harrera amaitzea.

                                                       1. Familia-harrerako neurria amaitu ahal izango da jarraian aipatzen diren inguruabarren bat gertatzen denean, betiere horri buruzko ebazpena eman eta gero:

                                                          1. Beharrezkotzat iriztea pertsona adingabearen interes gorena babesteko, haren egoerari hobeto egokitzen zaiolako.

                                                          2. Pertsona adingabearen interes gorenagatik egonkorragoa edo behin betikoa den bestelako babes-neurria ezartzea komenigarri izatea.

                                                          3. Pertsona edo familia harreragileak hartutako konpromisoak, eginbeharrak eta betebeharrak larriki edo behin eta berriz ez betetzea.

                                                          4. Fiskaltzak proposatzea.

                                                          5. Hala eskatzea pertsona edo familia harreragileak berak, harrerapeko pertsona adingabeak, heldutasun nahikoa badu eta, nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada, edo haren legezko ordezkariek, betiere tutoretza kendu ez bazaie, eta guraso-ahala edo tutoretza berriro ere beren gain hartzeko baldintzak betetzen dituztela irizten bada, Kode Zibilaren 172.2 artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz. Azken kasu horretan, foru-aldundiak aldez aurretik egiaztatu beharko du desanparo-egoeraren deklarazioa egiteko arrazoi izan ziren inguruabarrak aldatu egin direla eta pertsona adingabea jatorrizko familian berriro integratzea onuragarria izango dela pertsona adingabe horren interes gorena kontuan izanda.

                                                          6. Pertsona adingabearen ardura bere gain hartzeko pertsona edo familia harreragilearen gaitasun edo motibazio falta nabaritzea.

                                                          7. Erabakitako familia-harrerako neurriaren aldi baterako etenaldia dagoeneko bukatuta egotea edo, hala badagokio, etenaldirako ezarritako sei hilabeteko gehieneko epea dagoeneko bukatuta egotea, eta pertsona adingabea nukleo harreragilean berriro integratzea ezinezkoa dela egiaztatzea.

                                                          8. Pertsona harreragilea bakarra denean, hura hiltzea, hil dela deklaratzea, edo pertsona adingabearekiko hartutako konpromisoak, eginbeharrak eta betebeharrak betetzea eragozten dion desgaitasuna aitortzea.

                                                          9. Familia-harrerako modalitate bat lege honen 226. artikuluan jasotakoez beste modalitate bat bihurtzea.

                                                          10. Familian berriro integratzea.

                                                          11. Banantzearen, dibortzioaren edo ezkontza-deuseztasunaren ondorioz bizikidetza edo harreman afektibo-sexuala haustea, salbu eta bidezkoa denean indarreko familia-harrerako neurria aldatzea, halako moduan non bikoteko bi kideek zaintza eta jagoletza partekatzen eta batera egikaritzen baitituzte.

                                                          12. Familia edo pertsona harreragileak ez onartzea familia-harrerako neurriaren baldintza berriak, edo neurri berriei buruzko adostasuna ez komunikatu izana.

                                                       2. Nolanahi ere, familia-harrerako neurria berehala amaituko da, baldin eta harrerapeko pertsona adingabea adopzioan hartzen bada edo haren tutoretza arrunta eratzen bada, adin-nagusitasunera iristen bada, emantzipatzen bada, hiltzen bada edo haren heriotza deklaratzen bada.

                                                       3. Familia-harrerako neurria amaitzeko, nola ofizioz hala alderdiak eskatuta, ezinbestekoa izango da foru-aldundiak horretarako ebazpena ematea. Hala eta guztiz ere, ebazpena ematea ez da beharrezkoa izango familia-harrerako neurriaren amaitzeko arrazoia bada harrerapeko pertsona adingabea adoptatzea, tutoretza arrunta eratzea edo harrerapekoa adin-nagusitasunera heltzea; halakoetan, automatikoki amaituko da neurria, aipatutako inguruabar horietakoren bat gertatzen den egunean bertan.

                                                          7. ATALA

                                                          EGOITZA-HARRERA

                                                          233. artikulua. Egoitza-harreraren definizioa.

                                                       1. Egoitza-harrera babes-neurri bat da, izaera administratibo edo judiziala duena, zeinak helburu baitu arreta integrala ematea, egoitza batean, beharrizan material eta afektiboak nahiz hezkuntza arlokoak familiaren baitan, aldi baterako behintzat, bete ezin dituzten pertsona adingabeei.

                                                       2. Zehazki, jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeei bideratutako berariazko baliabideetako egoitza-harrera soilik erabiliko da beste babes-neurri batzuen bitartez esku hartzea ezinezkoa denean. Haren funtsezko eta oinarrizko helburua izango da pertsona adingabeari hezkuntzarako, haren jokabidea normalizatzeko, ahal denean familian berriro integratzeko eta bere nortasuna modu aske eta harmonikoan garatzeko esparru egokia eskaintzea, betiere testuinguru egituratu batean eta programa zehatzak aplikatuta hezkuntza-proiektu baten esparruan.

                                                       3. Nolanahi ere, pertsona adingabea jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeei eskainitako berariazko baliabideetan sartzea eta bizikidetza eta segurtasuna bermatzeko haietan aplikatzen diren neurri zuzentzaileak azken aukera gisa erabiliko dira, eta izaera hezitzailea izango dute beti.

                                                          234. artikulua. Administrazioak egoitza-harreraren eremuan jarduteko printzipioak.

                                                       1. Pertsona adingabearen bizitza familia-ingurune batean gara dadin laguntzeko, familia-harrerako neurria gailenduko da egoitza-harrerakoaren aldean edozein pertsona adingaberentzat, batez ere sei urte baino gutxiago dituztenentzat, eta bereziki hiru urtetik beherako haurrentzat, lege honen 197.2 artikuluan aurreikusitako moduan.

                                                       2. Eskumena duten foru-aldundiek haur edo nerabe bati egoitza-harrera ematea erabakitzen dutenean, barneratze-aldia ahalik eta laburrena izan dadin saiatuko dira, salbu eta pertsona adingabearen interes gorenerako besterik komeni bada; betiere, familia biologikora bueltatzea, familia-harrera, tutoretza arrunta, adopzioa edo emantzipazioa errazte aldera, bereziki hiru urtetik beherako haurra bada.

                                                       3. Foru-aldundiek pertsona adingabeen partaidetza-sistemak jasoko dituzten lankidetza-hitzarmen edo -akordioak ezarri ahal izango dituzte entitate laguntzaileekin, foru-aldundien zuzeneko ikuskaritzapean, eta horrek ez du berekin ekarriko titulartasuna eta erantzukizuna entitate laguntzailearen esku lagatzea.

                                                          235. artikulua. Egoitza-harrerako baliabideen betebeharrak.

                                                          Foru-aldundiek eta egoitza-harrerako baliabideek, beren jardunean lege honetan ezarritako printzipioetara egokitzeaz gain, betiere harrerapeko pertsona adingabeen eskubideak erabat errespetatuz, honako oinarrizko betebehar hauek izango dituzte:

                                                          1. Eguneroko bizitzako premiak asetzen direla ziurtatzea eta pertsona adingabeen eskubideak bermatzea, horretarako proiektu orokorra pertsona adingabe bakoitzaren ezaugarri pertsonaletara egokituz, banakako gizarte- eta hezkuntza-arloko proiektu baten bidez, zeinak pertsona adingabearen ongizatea, garapen fisiko, psikologiko, sozial eta hezkuntzakoa helburu izango baitu, banakako babes-planaren esparruan.

                                                          2. Zentroan sartzearen xedea, bete beharreko helburuak eta horiek lortzeko epea argi ezartzen dituen pertsona adingabe bakoitzaren banakako babes-plana izatea, eta haren esparruan pertsona adingabearen prestaketa aurreikustea, bai zentrora heltzean bai irtetean beharko duena.

                                                          3. Pertsona adingabeen egoitza-harrerarekin lotutako erabaki guztiak haien interesaren alde hartzea.

                                                          4. Pertsona adingabeen egoitza-egonkortasuna sustatzea eta, ahal dela, harrera haien jatorrizko ingurunean dagoen baliabide batean egitea, betiere, kasu guztietan, pertsona adingabearen interes gorenaren aldekoa bada.

                                                          5. Neba-arreben arteko bizikidetza eta harremana sustatzea.

                                                          6. Familia-harremana eta -elkarlana sustatzea eta, horretarako, behar diren baliabideak programatzea jatorrizko familiara bueltatzea ahalbidetzeko, horri irizten bazaio harrerapeko pertsona adingabearen interes gorena.

                                                          7. Pertsona adingabeen heziketa integrala eta inklusiboa bultzatzea, desgaitasunen bat dutenen premiei arreta berezia eskainiz, eta bizitza beterako prestatzea bermatzea, bereziki eskolatzeari eta prestakuntzari dagokionez. Hamasei eta hemezortzi urte bitartekoen kasuan, helburu nagusietako bat izango da bizitza independenterako prestatzea, lan- orientabidea eta laneratzerako prestatzea.

                                                          8. Hezkuntza- eta babes-premiei erantzungo dien funtzionamendurako eta bizikidetzarako barne-araudia izatea. Nolanahi ere, araudi horrek kexak eta erreklamazioak egiteko prozedura bat jaso beharko du.

                                                          9. Pertsona adingabeek behar dituzten osasun-laguntza eta -zainketetarako irispidea bermatzea eta, bereziki, premia bereziak edo desgaitasunen bat izan eta medikuaren agindu eta jarraipenari lotuta daudenei, osasun-arloko praxi profesionalarekin bat etorriz. Ondore horietarako, harrerapeko pertsona adingabe bakoitzari dagokion historia medikoaren erregistroa egingo da.

                                                          10. Aldizka banakako babes-plana berrikusiko dute, egoitza-baliabidea pertsona adingabearen inguruabar pertsonaletara egokitzen den baloratzeko.

                                                          11. Pertsona adingabeak asteburuetan eta oporraldietan beren jatorrizko familiekin edo, hori egiterik ez dagoenean edo komeni ez denean, familia alternatiboekin irtetea sustatzea.

                                                          12. Pertsona adingabeak dauden komunitate-inguruneko aisia-, kultura- eta hezkuntza-zerbitzu eta -jardueretan normaltasunez integratzea sustatzea.

                                                          13. Haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuekin batera, babes-neurrien jarraipena eta egokitzapena egiteko behar diren koordinazio-mekanismoak ezartzea.

                                                          14. Bizitza independenterako prestaketa egingo dela zaintzea, pertsona adingabeengan eragina duten erabakietan parte hartzea sustatuz, barne hartuta zentroaren kudeaketa bera, autonomia eta erantzukizunak mailaka beren gain hartzea.

                                                          16. Hezkuntza- eta gainbegiratze-neurriak ezartzea, pertsona adingabearen datu pertsonalen babesa bermatzeko harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologietara eta, bereziki, sare sozialetara sartzean.

                                                          17. Pertsona adingabeek parte hartzeko sistemak sustatzea, beren adinaren arabera egokituak.

                                                          18. Pertsona adingabea egoitza-harrerako baliabidera sartzen den lehen unetik, indarkeria-egoerak komunikatzeko administrazio publikoek araututako prozedurei buruzko informazio guztia ematea, kasuan kasuko baliabidean aplikatuta, baita egoitzako arduradunei buruzkoa ere.

                                                          19. Aurreko modu berean, komunikabide elektronikoei buruzko informazioa ematea, hala nola Eusko Jaurlaritzak pertsona adingabeen eskura jarritako orientazio-, aholkularitza- eta informazio-zerbitzua, telefonikoa nahiz telematikoa.

                                                              236. artikulua. Nahitaezko egoitza-harrerako programak.

                                                              1. Egoitza-harrerako programen tipologia erregelamendu bidez ezarriko da, banakako babes-planaren esparruan neurri horrek izan ditzakeen askotariko helburuen arabera. Egoitza-harrerak artatutako pertsona adingabeen premiei erantzun beharko die, eta, horretarako, hainbat programa mota antolatu beharko dira, detektatutako premien aniztasunari egoki eta eraginkortasunez erantzun ahal izateko.

                                                              2. Nolanahi ere, antolatutako programak egokitu egin beharko dira arreta ematen zaien egoiliarren ezaugarri partikularretara eta berariazko premietara, honako sailkapen honen arabera:

                                                                 1. Larrialdiko harrera-programa: pertsona adingabeei zuzenduko zaie, jatorria edozein dela ere, haien egoerak berehalako esku-hartzea eskatzen duenean; horren esparruan, haien egoera pertsonal, familiar eta sozial partikularra aztertu eta baloratuko da, detektatutako premiei hobekien egokitzen zaien babes-neurria definitzeko nahikoa elementu izan daitezen.

                                                                 2. Oinarrizko programa orokorra: egoitza-harrerako edozein programaren nukleo nagusia eta oinarrizkoa izango da, eta aukera emango du, berez, lau eta hemezortzi urte bitarteko pertsona adingabeen premia partikularrei erantzuteko, jatorria edozein dela ere, baldin eta beste programa espezifikoago batzuen esparruan laguntza jasotzeko premiarik ez badute. Gutxieneko adin-muga malgutu egin beharko da neba-arrebak direnean.

                                                                 3. Emantzipaziorako prestatzeko programa: hamalau urtetik aurrerako nerabeei zuzenduko zaie, jatorria edozein dela ere, bizitza independenterako prestatze aldera, egoitza-harrerako baliabidetik irtetean familia-nukleo batean integratzea aurreikusten ez den kasuetan.

                                                                    Horretarako, bizikidetza-testuinguru bat eskainiko zaie, hezkuntza- eta prestakuntza-laguntzarekin edo lan-orientabide eta laneratzeko laguntzarekin, gizarte-bizitzan integratzea errazteko. Nerabearen ezaugarriak direla-eta oinarrizko programa orokorraren edo programa espezifikoago baten esparruan arreta ematea komeni denean izan ezik, programa hau egokitzat hartuko da babes-sarean oso berandu sartu diren nerabeei arreta eskaintzeko, edo baliabidetik irtetean jatorrizko familia-nukleoan berriro integratzea aurreikusten ez den pertsona adingabeen kasuetan.

                                                                 4. Emantzipazio-programa: hamasei urtetik aurrerako nerabeei zuzenduko zaie, jatorria edozein dela ere, bizitza independenterako prestatze aldera, egoitza-harrerako baliabidetik irtetean familia-nukleo batean integratzea aurreikusten ez den kasuetan.

                                                                    Horretarako, bizitza autonomo arruntaren antzeko edo hurbileko bizikidetza-testuingurua eskainiko zaie, autokudeaketa-araubidez funtzionatu ahal izango duena, eta hezkuntzaren, prestakuntzaren edo lan-orientazioaren eta laneratzearen ikuspegia izango duena, gizarte- eta lan-bizitzan eraginkortasunez integra daitezen.

                                                                 5. Jokabide-nahasmenduak dituzten pertsona adingabeentzako programa: Nagusiki hamahiru eta hemezortzi urte bitarteko nerabeei zuzenduko zaie, jatorria edozein dela ere, oinarrizko programa orokorraren esparruan arreta ematea ezinezkoa egiten duten eta bereziki disruptiboak diren jokabideak dituztenei. Programak oinarri izango du jarrerak aldatzeko eta jokabide-nahasmenduak gainditzeko gizarte- eta hezkuntza-arloko esku-hartzea edo esku-hartze terapeutikoa, zeina aldi baterako aplikatuko baita, eta helburu izango baitu ondoren oinarrizko programa orokorrean, emantzipaziorako prestatzeko programan edo emantzipaziorako programan sartzeko aukera ematea.

                                                                    Salbuespenez, hamaika eta hamabi urteko haurrak sartu ahal izango dira programa honetan, baldin eta haien interes gorena bermatzeko beharrezkoa bada eta, aldez aurretik, Fiskaltzaren baimena lortu bada horretarako. Hartarako, pertsona adingabea babesteko banakako babes-espedientearen ardura duen foru-aldundi eskuduneko lantalde teknikoak, balorazio psikosozial espezializatua egin ondoren, txosten bat egin beharko du, programa hori pertsona adingabearen interes gorena bermatzeko egokia den bakarra dela behar beste arrazoituz eta argudiatuz.

                                                              3. Aurreko apartatuan adierazitako programak alde batera utzita, eta Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoaren 25.1 artikuluan xedatutakoaren arabera, jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeei laguntza intentsiboa emateko programa espezializatu bat ezarri beharko da. Programa horrek ezaugarri hauek izango ditu:

                                                                 1. Programa horretan sartzea azken aukera izango da eta, ondorioz, artikulu honetan aurreikusitako beste edozein programatan eta, bereziki, jokabide-nahasmenduak dituzten pertsona adingabeentzako programan arreta ematea eta esku hartzea posible ez denean bakarrik gauzatuko da.

                                                                 2. Hamahiru eta hemezortzi urte bitarteko nerabeei zuzenduko zaie, jatorria edozein dela ere, behin eta berriz agertzen badituzte jokabide disruptiboak, disozialak edo antisozialak, gizarte-arauak eta hirugarrenen eskubideak urratzen dituztenak, beren buruari edo hirugarrenei kalte edo galera larriak eragiteko arrisku nabarmena dakartenak, edo haien garapen integrala arrisku larrian jar dezaketenak, eta jokabide-nahasmenduak dituzten pertsona adingabeentzako programaren esparruan arreta bideraezin bihurtzen dutenak.

                                                                 3. Programa horrek izaera intentsibo eta integraleko esku-hartze bat izango du oinarri, gizarte- eta hezkuntza-orientazioa edo orientazio terapeutikoa izango duena, batez ere arlo pertsonalean, jarrera-aldaketa sustatzeko eta pertsona adingabeari esparru egoki bat emateko hezkuntzarako, bere jokabidea normalizatzeko eta bere sozializazio-prozesua erraztuko duten bizikidetza-arauak eskuratzeko, baita bere nortasuna modu askean eta harmonikoan garatzeko ere, testuinguru egituratu batean.

                                                                 4. Edonola ere, neurri hau aldi baterako aplikatuko da, eta bere azken helburua izango da jokabide-nahasmenduak dituzten pertsona adingabeentzako programara sartzeko aukera ematea, edo, hala badagokio, oinarrizko programa orokorrera, emantzipaziorako prestatzeko programara edo emantzipaziorako programara.

                                                              4. Egoitza-harrerako programak bi mota handitako egoitza-harrerako baliabidetan egituratu ahal izango dira, programa eta artatutako pertsona bakoitzaren helburuen eta premien arabera:

                                                                 1. Egoitza-zentroak.

                                                                 2. Etxebizitza arruntetan kokatutako pisuak, familiaren antzeko baldintzetan bizi diren pertsona adingabeen nukleo txikiak dituzten egoitza-harrerako ereduei erantzuna ematen dietenak.

                                                              5. Bereziki, artikulu honetako 2. paragrafoko e) letran jasota dagoen jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeei zuzendutako programa arreta mota horretarako zentro espezifiko batean emango da, eta bertan segurtasun-neurriak eta askatasunak edo oinarrizko eskubideak murrizteko neurriak aplikatu ahal izango dira, 7. atal honetan aurreikusitako moduan, Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoaren 25. artikuluaren eta ondorengoen edukiari dagokionez.

                                                                 237. artikulua. Egoitza-harrerako beste programa batzuk.

                                                              1. Foru-aldundiek, aurreko artikuluan aurreikusitako programen osagarri gisa, premiengatik eta eskariagatik gomendagarria bada, egoitza-harrerako beste programa batzuk antolatu ahal izango dituzte, egoitza-harrerako neurria behar duten haur eta nerabeek dituzten premien arabera beharrezkotzat jotzen badute.

                                                              2. Halaber, aurreko artikuluko 2 eta 3. apartatuetan aipatzen diren programen esparruan jasota ez dauden pertsona adingabeen berariazko premia berriek eragindako larrialdi-egoerei erantzun egokia eman ahal izateko, foru-aldundiek egoitza-ekimen alternatibo eta berritzaileak martxan jarri ahal izango dituzte, lege honen bederatzigarren xedapen gehigarrian zerbitzu esperimentaletarako xedatutakoaren esparruan.

                                                                 238. artikulua. Egoitza-baliabideak baimentzea, erregistratzea, homologatzea eta ikuskatzea.

                                                              1. Euskal Autonomia Erkidegoaren lurraldean pertsona adingabeentzako dauden harrera-egoitzako baliabideak Gizarte Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legean ezarritako baimen-, erregistro-, homologazio- eta ikuskaritza-araubideari egokitu beharko zaizkio, eta araubide horrek Merkatu Batasuna bermatzeari buruzko abenduaren 9ko 20/2013 Legean xedatutakoa errespetatu beharko du. Gainera, kalitate- eta irisgarritasun-estandarrak egon beharko dira zerbitzu mota bakoitzerako.

                                                              2. Orobat, autonomia-erkidego mailan indarrean dauden betekizun material, funtzional eta langileen arlokoak arautzen dituen araudia bete beharko dute.

                                                              3. Egoitza-harrerapean dauden pertsona adingabeen eskubideen babesa ziurtatzeko, foru-aldundiak sei hilabetez behin ikuskatu eta gainbegiratu beharko ditu zentroak, baita inguruabarrek hala eskatzen duten guztietan ere.

                                                              4. Horrez gain, Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoaren 21.5 artikuluan xedatutakoa aplikatuz, Fiskaltzak hartzen diren egoitza-harreraren gaineko erabakien zaintza egin beharko du, baita egoitza-harrerako baliabide guztien eta bertan emandako zerbitzu guztien ikuskapena ere. Horretarako, aztertu egin beharko ditu, besteak beste, banakako hezkuntza-proiektuak, zentroaren hezkuntza-proiektua eta barne-erregelamendua.

                                                                 239. artikulua. Egoitza-harrerako baliabideak jagoteko eginbeharra.

                                                                 Aurreko artikuluan aurreikusitakoari kalterik egin gabe, haurrak edo nerabeak babesteko egoitza-harrerako baliabideen zuzendari edo arduradun gisa jarduten duen pertsonak, baliabide horien arduradun nagusia den aldetik, bereziki jagon beharko du indarrean dagoen araudia eta ezarritako segurtasun-neurriak betetzen direla, bai eta agintari, entitate edo organo eskudunek emandako jarraibideak eta gidalerroak betetzen direla ere.

                                                                 240. artikulua. Egoitza-harrera formalizatzea.

                                                              1. Egoitza-harrerako neurria tutoretza edo zaintza duen foru-aldundiaren administrazio-ebazpen baten bidez formalizatu beharko da, baldin eta familia-harrera ezinezkoa edo pertsona adingabearen interes gorenaren aurkakoa bada, edo, hala badagokio, pertsona adingabea entzun eta aditu ondoren eta haren premia familiar, pertsonal eta sozial espezifikoak, adierazitako borondatea, heldutasuna eta bilakaera-prozesua balioetsi ondoren, neurria haren interes gorenerako mesedegarriena dela balioesten bada.

                                                              2. Pertsona adingabea harreran hartzen duen egoitza-harrerako baliabidearen zuzendaritza bere gain hartzen duen pertsonari dagokio egoitza-harreraren bidezko zaintza egikaritzea, edo, halakorik ezean, baliabide horren arduradunaren eginkizuna betetzen duenari. Nolanahi ere, zaintza egikarituko da zaintza edo tutoretza duen foru-aldundiak gainbegiratuta, hargatik eragotzi gabe Fiskaltzari dagokion harreraren zaintza gorenari.

                                                              3. Egoitza-harrera formalizatzen duen ebazpena Fiskaltzari jakinaraziko zaio hilabeteko epean, bai eta pertsona adingabearen legezko ordezkariei ere; betiere, guraso-ahalaz gabetuta ez badaude edo tutoretza-kargutik enkaitu ez badituzte.

                                                                 241. artikulua. Heziketa-neurri zuzentzaileak.

                                                              1. Lege honen 210.2 artikuluan aurreikusitako eginbeharrak betetzen ez badira, pertsona adingabeentzako egoitza-harrerako baliabideetan bizikidetza eta segurtasuna bermatzeko heziketa-neurri zuzentzaileak ezarriko dira.

                                                              2. Nolanahi ere, pertsona adingabeen bizikidetza eta segurtasuna bermatzeko egoitza-harrerako baliabideetan aplikatzen diren neurri guztiek legezkotasunaren, premiaren, indibidualizazioaren, proportzionaltasunaren, behin-behinekotasunaren, egokitasunaren, mailakatzearen eta gehiegikeriaren debekuaren, gardentasunaren eta gobernu onaren printzipioak bete beharko dituzte. Eta, zehazki, euste-neurriak salbuespenaren, ahalik eta intentsitate txikienaren eta behar-beharrezkoa den denboraren printzipioen arabera betearaziko dira, pertsona adingabearen duintasun, pribatutasun eta eskubideei zor zaien errespetua zainduta.

                                                              3. Neurri horien edukia eta eginkizuna hezitzailea izango da funtsean, eta ezingo dute berekin ekarri, ez zuzenean ez zeharka, ez gorputz-zigorrik, ez elikagaiak ukatzerik, ez senitartekoen bisita jasotzeko eskubidea kentzerik, ez ahozko ez idatzizko komunikazioetan esku hartzerik, ez derrigorrezko hezkuntzarako eta eskolara joateko eskubidea kentzerik, ez osasun-arretarako eskubidea kentzerik, ezta pertsona adingabeen duintasunaren aurkako erasorik ere.

                                                              4. Heziketa-neurri zuzentzaileen xede izan daitezkeen jokabideak, neurri horien edukia eta horiek aplikatzeko jarraibideak arautu beharko dira zentro horiei aplika dakizkiekeen betekizun materialak, funtzionalak eta langileen arlokoak arautzen dituen autonomia-erkidegoko araudiaren esparruan. Nolanahi ere, arauketa horretan aurreikusi beharko da pertsona adingabeak eskubidea duela entzuna izateko, frogak aurkezteko eta berak izendatutako pertsonaren aholkua jasotzeko, baita ezarritako neurriak erregistratzekoa ere, neurri horiek eragin dituen jokabidea edo egitatea eta horiek aplikatzeko inguruabarrak berariaz adierazita.

                                                                 242. artikulua. Heziketa-neurri zuzentzaileen tipologia eta aplikazioa.

                                                              1. Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoaren 21 ter artikuluan xedatutakoaren arabera, heziketa-neurri zuzentzaileak prebentzio- eta arintze-neurriak izango dira. Salbuespen gisa, eta azken aukera gisa, euste fisikoko neurriak ere hartu ahal izango dira.

                                                              2. Arintze-neurriak izango dira pertsona adingabearen tentsioa edo etsaitasuna murriztera bideratutako kudeaketa emozionaleko hitzezko teknika guztiak, baldin eta aztoratuta edo asaldatuta badago eta arrisku larri eta berehalakoa badakar pertsona adingabearen bizitza eta osotasunerako edo beste pertsona batzuentzat. Ondore horretarako, heziketa-neurri zuzentzaileen artean, garrantzi berezia emango zaio iraindutako pertsonari barkamena eskatzeari, ondasunak konpondu edo itzultzeari, edo eragindako kalteak erreparatzeari.

                                                              3. Euste fisikoko neurriak bakarrik izan daitezke pertsona adingabearen eta arriskuan dagoen objektuaren edo pertsonaren artean jartzea, espazioak eta mugimenduak fisikoki murriztea eta, besterik ezean, protokolo zorrotz bat aplikatuz, egoitza-harrerako baliabideko langile espezializatuek pertsona adingabea fisikoki geldiaraztea.

                                                              4. Salbuespenezko neurri gisa, eta bakarrik jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoen kasuan, euspen fisikorako neurria izan daiteke pertsona adingabearen eskumuturrak eustea, zeina lege honen 247. artikuluan aurreikusitako baldintzetan eta bermeekin aplikatuko baita.

                                                              5. Euste fisikoko neurriak aplikatzean, indarra erabiltzen den kasu guztietan, medikuak azterketa fisikoa egin beharko dio pertsona adingabeari 48 orduko epean gehienez ere, eta dagokion mediku-agiria egingo du.

                                                              6. Euste-neurri horiek ezin izango zaizkie inola ere aplikatu, ez eta jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoen kasuan ere, hamalau urtetik beherakoei, haurdun dauden pertsona adingabeei, adingabeei haurdunaldia amaitu eta sei hilabete igaro arte, ama bular-emaileei, seme-alabak berekin dituzten pertsonei, edo gaixotasun larriagatik eriondoan daudenei, salbu eta haien jarduketengatik berehalako arrisku larria sor badaiteke beren bizitzarako eta osotasunerako edo beste pertsona batzuenerako.

                                                              7. Neurrien izaeraren arabera, eta hargatik eragotzi gabe hurrengo apartatuan xedatutakoa, heziketa-taldea osatzen duten profesionaletako edozeinek aplikatu ahal izango ditu neurriak, edo, jokabide edo gertakari larriei badagozkie, zentroko zuzendariak edo zentroko arduradun-eginkizunak betetzen dituenak bakarrik aplikatu ahal izango ditu neurriak. Xedapen horrek ez ditu eragotziko pertsonei edo gauzei kalterik ez eragiteko salbuespenez eta azken aukera gisa behin-behinekoz hartu beharreko neurriak, pertsona adingabearen euste fisikorako neurriak barne.

                                                              8. Arintze- eta euste-neurriak haur eta nerabeen eskubideei buruzko prestakuntza eta gatazkak konpontzeari eta pertsonei eusteko teknikei buruzko prestakuntza duten langile espezializatuek aplikatu beharko dituzte.

                                                              9. Oro har, euste-neurrien aplikazioa berehala komunikatuko zaie foru-aldundiari eta Fiskaltzari. Halaber, aplikatutako euste-neurriak Gorabeheren Erregistro Liburuan jaso beharko dira, zentroko zuzendaritzak gainbegiratuko duena, eta pertsona adingabearen banakako espedientean, zeina eguneratuta eduki behar baita.

                                                              10. Artikulu honetan aurreikusitakoak ez ditu eragozten jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoei buruz hurrengo atalean jasotako xedapenak, bereziki, euste fisikoko neurriak ezartzeari dagokionez.

                                                                  8. ATALA

                                                                  JOKABIDE-ARAZOAK DITUZTEN PERTSONA ADINGABEAK BABESTEKO ZENTRO ESPEZIFIKOAK

                                                                  243. artikulua. Jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoetan barneratzea.

                                                              1. Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoaren II. tituluko IV. kapituluan araututako jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoetan barneratzeko, nolanahi ere, baimen judiziala beharko da.

                                                              2. Babes-zentro horietan barneratzeko baimena emateko eskumena izango dute zentroa dagoen lekuko lehen auzialdiko epaitegiek, Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 778 bis artikuluan xedatutakoaren arabera.

                                                              3. Baimena emango da Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 778 bis artikuluan araututako prozedura izapidetu ondoren.

                                                              4. Inola ere ezin izango dira halako zentroetan barneratu gaixotasun, desgaitasun edo nahasmendu mentalak dituzten pertsona adingabeak, baldin eta osasun mentalaren esparruko edo desgaitasunen bat duten pertsonen zaintzaren esparruko zerbitzu eskudunen tratamendu espezifiko bat jaso behar badute.

                                                                 244. artikulua. Barneratzeko baimen judiziala.

                                                              1. Pertsona adingabe baten tutoretza edo zaintza duen foru-aldundia eta Fiskaltza legitimatuta egongo dira aipatutako zentroetan barneratzeko baimen judiziala eskatzeko; betiere bermatu egingo da pertsona adingabeak entzuna eta aditua izateko duen eskubidea, lege honen 26. artikuluan ezarritakoaren arabera.

                                                              2. Zentroan barneratzeko baimen judizialaren eskaerarekin batera, barneratzea behar bezala arrazoituko eta argudiatuko duten txosten psikosozialak aurkeztu beharko dira. Txosten horiek pertsona adingabearen banakako babes-espedientearen ardura duen haurrak eta nerabeak babesteko foru-aldundiko lurralde-zerbitzuko lantalde tekniko, espezializatu eta diziplina anitzekoak egin beharko ditu, aurretik.

                                                              3. Baimen judiziala nahitaezkoa izango da, eta barneratu aurretik eman beharko da. Halaber, baimen horrek pertsona adingabeari segurtasun-neurriak aplikatzeko aukerari buruzko iritzia eman beharko du, baita har daitezkeen bisita, komunikazio eta irteeren araubidea aldi baterako mugatzeko aukerari buruz ere.

                                                              4. Hala ere, behar bezala arrazoitutako urgentziazko arrazoiak direla-eta, pertsona adingabea zentroan berehala barneratu behar bada, foru-aldundiak edo Fiskaltzak baimen judiziala jaso aurretik hartu ahal izango du erabakia, eta ahalik eta lasterren jakinaraziko zaio eskumena duen epaitegiari, lege honen 243.2 artikuluan xedatutakoari jarraituz, eta, edozein kasutan ere, gehienez ere 24 orduko epean, barneratzearen nahitaezko berrespena gauzatu dadin; horretarako, eskura duen informazioa eta pertsona adingabea zentroan berehala barneratzea egiaztatzen duen agiria aurkeztu beharko ditu. Kasu jakin horretan, epaitegiak 72 orduko epea izango du gehienez ere, komunikazioa jasotzen duenetik, ebazpena emateko; eta baimenik ematen ez badu, barneratzea ondorerik gabe geratuko da berehala.

                                                              5. Pertsona adingabeek zentroan sartzean idatzizko argibideak jasoko dituzte beren eskubide eta eginbeharrei buruz, zentroaren funtzionamendu-arauei buruz, antolaketa orokorraren gaineko kontuei buruz, hezkuntza- eta diziplina-araubideei buruz eta eskaerak, kexak eta errekurtsoak aurkezteko bideei buruz. Informazio hori ematean, hura behar bezala ulertuko dela bermatu beharko da, harrerapekoaren adina eta inguruabarrak kontuan hartuta.

                                                                 245. artikulua. Zentroan barneratzea eta egonaldiaren iraupena.

                                                              1. Pertsona adingabeak zentroan barneratzea aldi baterako izango da, eta ezin izango dira zentroan egon beren berariazko premiei erantzuteko eta zentro horietan arretaren xede diren helburuak lortzeko behar-beharrezkoa dena baino denbora gehiago.

                                                              2. Pertsona adingabearen barneratzeaz arduratzen ari den epaitegiak hartuko du hura amaitzeko erabakia, ofizioz edo foru-aldundiak edo Fiskaltzak hala proposatuta. Proposamen hori haurrak eta nerabeak babesteko foru-aldundiko lurralde-zerbitzuko lantalde teknikoak prestatutako txosten psikosozial batean oinarrituko da.

                                                                 246. artikulua. Segurtasun-neurriak.

                                                              1. Segurtasun-neurriak izan daitezke pertsona adingabeari eustea, hura behin-behinean isolatzea, edo erregistro pertsonal eta materialak egitea.

                                                              2. Neurri horien helburua hezitzailea izango da, eta prebentzio-neurriek eta arintze-neurriek porrot egin ondoren soil-soilik erabili ahal izango dira, horiek baitute lehentasuna.

                                                              3. Oro har, hartzen diren neurri guztiek legezkotasunaren, premiaren, indibidualizazioaren, proportzionaltasunaren, behin-behinekotasunaren, egokitasunaren, mailakatzearen eta gehiegikeria debekatzearen, gardentasunaren eta gobernu onaren printzipioak bete beharko dituzte. Halaber, euste-neurriak salbuespenaren, ahalik eta intentsitate txikienaren eta behar-beharrezkoa den denboraren printzipioen arabera gauzatuko dira, eta pertsona adingabearen duintasun, pribatutasun eta eskubideei zor zaien errespetua zainduta.

                                                              4. Segurtasun-neurriak haur eta nerabeen eskubideen, gatazkak konpontzearen eta euste-tekniken arloan prestakuntza duten langile espezializatuek aplikatu beharko dituzte. Langile horiek azken aukera gisa bakarrik erabili ahal izango dituzte segurtasun-neurriak pertsona adingabeekin, ihes-saiakeren kasuetan, bizikidetzan nahasmendu larria edo beste pertsona adingabe batzuen eskubideak larriki urratzea eragiten duen erresistentzia aktiboko kasuetan edo autolesiorako, beste batzuei lesioak eragiteko edo instalazioei kalte larriak eragiteko arrisku zuzena dagoenean.

                                                              5. Zentroko zuzendariari dagokio, edo berak eskuordetu duen pertsonari, segurtasun-neurriei buruzko erabakiak hartzea. Erabaki horiek arrazoituak izan beharko dira, eta berehala jakinarazi beharko zaizkie foru-aldundiari eta Fiskaltzari.

                                                              6. Pertsona adingabeak, Fiskaltzak eta foru-aldundiak segurtasun-neurriei buruzko erabakien aurka errekurtsoa aurkez dezakete barneratzeaz arduratzen ari den epaitegian. Epaitegi horrek erabakia hartuko du, zentroari txostena eskatu ondoren eta pertsona adingabeari eta Fiskaltzari entzun ondoren.

                                                              7. Aplikatutako segurtasun-neurriak Gorabeheren Erregistro Liburuan jaso beharko dira, zentroko zuzendaritzak gainbegiratuko duena, eta pertsona adingabearen banakako espedientean, zeina eguneratua mantendu behar baita.

                                                                 247. artikulua. Euste-neurriak.

                                                              1. Euste-neurriak hartzeko, pertsona adingabeak une eta kasu zehatz bakoitzean dituen inguruabarrak hartuko dira kontuan, hurrengo apartatuetan ezarritako eran.

                                                              2. Zentroetako langileek bizikidetza eta segurtasuna arintze-neurrien bidez lehengoratzeko ahalegina egin ondoren soilik hartu ahal izango dituzte euste-neurriak, lege honen 242.2 artikuluan aurreikusitako moduan.

                                                              3. Euste fisikoa bakarrik izan daiteke pertsona adingabearen eta arriskuan dagoen objektuaren edo pertsonaren artean jartzea, espazioak eta mugimenduak fisikoki murriztea eta, besterik ezean, protokolo zorrotz bat aplikatuz, egoitza-harrerako baliabideko langile espezializatuek pertsona adingabea fisikoki geldiaraztea.

                                                              4. Bakarrik onartuko da, salbuespen gisa, pertsona adingabearen eskumuturrak ekipamendu homologatuekin lotzea, baldin eta protokolo zorrotz baten pean egiten bada eta ezinezkoa bada beste bide batzuetatik saihestea bere bizitza, osotasun fisikoa edo hirugarrenena arrisku larrian jartzea.

                                                                 Salbuespenezko neurri hau gutxieneko denborarako bakarrik aplikatu ahal izango da, eta ezingo da ordubete baino gehiagokoa izan. Denbora horretan, pertsona adingabeari, aurrez aurre eta modu jarraituan zentroko hezitzaile batek edo heziketa-taldeko beste profesional batek lagun egingo dio edo, bestela, modu iraunkorrean gainbegiratuko du.

                                                                 Neurri hori aplikatu dela berehala komunikatuko zaie foru-aldundiari, Fiskaltzari eta barneratzeaz arduratzen ari den epaitegiari.

                                                              5. Nolanahi ere, eta inguruabarrak edozein direla ere, debekatuta dago pertsona bat ohe artikulatu bati edo objektu finko bati edo instalazioei edo objektu higigarriei ainguratutako objektu bati lotzean datzan euste mekanikoa.

                                                              6. Euste-neurriak aplikatzean, indarra erabiltzen den kasu guztietan, medikuak azterketa fisikoa egin beharko dio pertsona adingabeari 48 orduko epean gehienez ere, eta dagokion mediku-agiria egingo du.

                                                                 248. artikulua. Pertsona adingabearen behin-behineko isolamendua.

                                                              1. Pertsona adingabearen behin-behineko isolamendua, irtetea galerazita izango duen espazio egoki batean geratuz, soilik erabili ahal izango da indarkeriazko ekintzak, autolesioak, zentroan bizi diren beste pertsona adingabe batzuei, langileei edo hirugarrenei lesioak eragitea edo instalazioetan kalte larriak eragitea prebenitzeko.

                                                              2. Isolamendua unean-unean aplikatuko da, beharrezkoa den momentuan, eta ez da, inola ere, diziplinazko neurri gisa erabiliko. Ahal izanez gero, pertsona adingabearen logelan aplikatuko da eta, hori posible ez bada, antzeko bizigarritasuna eta dimentsioak dituen beste eremu batean.

                                                              3. Pertsona adingabea hiru orduz jarraian isolatu ahal izango da gehienez ere, atseden hartzeko duen eskubideari kalterik egin gabe.

                                                              4. Pertsona adingabea isolamenduan dagoen bitartean, aurrez aurre eta modu jarraituan zentroko hezitzaile batek edo heziketa-taldeko beste profesional batek lagun egingo dio edo, bestela, modu iraunkorrean gainbegiratuko du.

                                                                 249. artikulua. Erregistro pertsonalak eta materialak.

                                                              1. Erregistro pertsonalak eta materialak pertsona adingabearen duintasuna, pribatutasuna eta oinarrizko eskubideak errespetatuz egingo dira, berez edo gaizki erabiltzeagatik arriskutsuak edo kaltegarriak izan daitezkeen objektu, tresna edo substantziak zentrora sartzeak edo bertatik ateratzeak sor ditzakeen arrisku-egoerak saihesteko.

                                                              2. Petsona adingabearen erregistro pertsonala eta miaketa horretarako ezinbestekoak diren langileek gauzatuko dituzte eta, gutxienez, adingabearen sexu bereko zentroko bi profesional izango dira. Gorputzeko atalen bat ikusgai jarri behar denean, zati bat bakarrik jarriko da ikusgai, leku egokian egingo da, aurrean beste pertsona adingaberik ez dagoenean eta pertsona adingabearen intimitatea ahalik eta gehien babestuz. Ahal dela, bitarteko elektronikoak erabiliko dira.

                                                              3. Zentroko langileek pertsona adingabearen gauzak erregistratu ahal izango dituzte, eta pertsona adingabeek dituzten eta jatorri ez-zilegia izan dezaketen objektuak kendu ahal izango dizkiete, baita norberarentzat nahiz hirugarrenentzat kaltegarriak izan daitezkeen, zentroko instalazioak kaltetu ditzaketen edo pertsona adingabeentzat baimenduta ez dauden gauzak ere.

                                                              4. Erregistro materialak pertsona adingabeari aurretiaz komunikatu beharko zaizkio, haren aurrean egitea ezinezkoa den kasuetan.

                                                                 250. artikulua. Diziplina-araubidea.

                                                              1. Pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoetako diziplina-araubidea zentroko gizarte- eta hezkuntza-proiektuan eta harrerapeko bakoitzaren banakako proiektuan oinarrituko da, eta harrerapeko pertsonari horren berri emango zaio.

                                                              2. Diziplina-araubidea beste aukerarik ezean erabiliko da, gatazkak konpontzeko sistema errestauratiboei eta hezkuntza-interakzioari emango zaie lehentasuna.

                                                              3. Inola ere ez da ezarriko pertsona adingabeen erantzukizun penala arautzen duten legeetan aurreikusitako murrizketen garrantzi bereko edo handiagoko murrizketarik.

                                                              4. Lege honen 247, 248 eta 249. artikuluetan jasotako neurriak ezingo dira erabili diziplina-helburuekin.

                                                              5. Diziplina-araubideari buruzko erregulazioak nahikoa izan eta bat etorri beharko du, zehatzeko ahalari buruzko prozedurei dagokienez, Espainiako Konstituzioan, lege honetan eta Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen IV. tituluan jasotako printzipioekin. Nolanahi ere, pertsona adingabeari abokatu independente baten legezko laguntza bermatu beharko zaio, betiere pertsona adingabeen duintasuna eta eskubideak errespetatuz eta inola ere ezingo zaizkie horiek kendu.

                                                                 251. artikulua. Gainbegiratzea eta kontrolatzea.

                                                              1. Arartekoak eta Fiskaltzak egin ditzaketen pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoen ikuskapenak gorabehera, foru-aldundiak pertsona adingabea zentroan barneratzeko neurria hiru hilabetez behin berrikusi beharko du, gutxienez, eta pertsona adingabea zentroan barneratzeko baimena eman zuen epaitegiari eta Fiskaltzari jarraipen-txosten arrazoitua bidali beharko die aldizkakotasun berarekin, non Gorabeheren Erregistro Liburuko sarrerak jasoko diren.

                                                              2. Aurreko apartatuan aipatzen diren ikuskapenen eta txostenen ondoreetarako, Gorabeheren Erregistro Liburuak, datuen lagapen-hartzaileei dagokienez, datu pertsonalak babesteko indarrean den legerian ezarritako maila ertaineko segurtasun-neurriak bete beharko ditu.

                                                                 252. artikulua. Sendagaiak ematea.

                                                              1. Harrerapeko pertsona adingabeei sendagaiak eman ahal izango zaizkie haien osasunerako beharrezkoak direnean. Horretarako, osasun-arloko praxi profesionala bete beharko da, baimen informatuari buruzko xedapenak errespetatuz, eta Pazientearen autonomia eta informazio eta dokumentazio klinikoaren arloko eskubide eta betebeharrak arautzen dituen azaroaren 14ko 41/2002 Oinarrizko Legean aurreikusitako moduan eta baldintzetan.

                                                              2. Horretarako baimena duen mediku batek errezetatu beharko ditu beti preskripzio medikoa behar duten sendagaiak; halaber, hark egingo du sendagaien administrazio zuzenaren eta tratamenduaren bilakaeraren jarraipena. Ondore horietarako, pertsona adingabe bakoitzari dagokion historia medikoaren erregistroa egingo da.

                                                                 253. artikulua. Bisita-araubidea eta irteteko baimenak.

                                                              1. Pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoko zuzendariak bakarrik murriztu edo eten ahal izango ditu senitartekoen eta hurbileko beste pertsona batzuen bisitak, pertsona adingabearen interes gorenaren alde, behar bezala arrazoituta, pertsona adingabearen hezkuntza-tratamenduak hala gomendatzen duenean, eta zentroan barneratzeko baimen judizialean jasotako baldintzak kontuan hartuta.

                                                              2. Diziplina-neurriak aplikatzeak ez du bisitak jasotzeko eskubidea murriztuko.

                                                              3. Zentroko zuzendariak bertan dauden pertsonen irteerak murriztu edo bertan behera utzi ahal izango ditu, betiere haien interes gorenaren alde eta behar bezala arrazoituta, pertsona adingabearen hezkuntza-tratamenduak hala gomendatzen duenean, eta zentroan barneratzeko baimen judizialean jasotako baldintzak kontuan hartuta.

                                                              4. Bisita-araubidea eta irteteko baimenak murrizten dituzten neurriak behar bezala jakinarazi beharko zaizkie interesdunei, pertsona adingabeari eta Fiskaltzari, legeria aplikagarriari jarraituz.

                                                              5. Fiskaltzak eta pertsona adingabeak, zeinak abokatu independente baten legezko laguntza bermatua izango baitu, neurri horien aurkako errekurtsoa aurkeztu ahal izango dute barneratzeaz arduratzen ari den organo judizialaren aurrean, eta hark errekurtsoa ebatziko du, zentroak helarazitako txostena aztertu ostean eta interesdunei, pertsona adingabeari eta Fiskaltzari entzun ostean.

                                                                 254. artikulua. Pertsona adingabearen komunikazio-araubidea.

                                                              1. Pertsona adingabeek eskubidea izango dute Fiskaltzari, agintaritza judizial eskudunari eta Arartekoari kexak konfidentzialtasunez bidaltzeko. Diziplina-neurriak aplikatzeak ez du eskubide hori murriztuko.

                                                              2. Pertsona adingabeak bere senitartekoekin eta hurbileko beste pertsona batzuekin izango dituen komunikazioak askeak eta isilpekoak izango dira. Komunikazio horiek pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoko zuzendariak bakarrik murriztu edo eten ahal izango ditu, pertsona adingabearen interes gorenaren alde, behar bezala arrazoituta, pertsona adingabearen hezkuntza-tratamenduak hala gomendatzen duenean, eta zentroan barneratzeko baimen judizialean jasotako baldintzak kontuan hartuta.

                                                              3. Komunikazioak izateko eskubidea edo komunikazioen isilpekotasuna murriztu edo eteteko erabakia legeria aplikagarriaren arabera hartuko da, eta interesdunei, pertsona adingabeari eta Fiskaltzari horren berri eman beharko zaie. Haiek errekurtsoa jarri ahal izango dute barneratzea baimendu zuen epaitegiaren aurrean, eta epaitegi horrek errekurtsoa ebatziko du, zentroak helarazitako txostena aztertu ostean eta interesdunei, pertsona adingabeari eta Fiskaltzari entzun ostean.

1. ATALA

ADOPZIOA

255. artikulua. Adopzioa eratzea.

1. Adopzioa ebazpen judizial bidez eratzen da, eta ebazpen horretan, betiere, kontuan hartuko dira adoptatutako pertsona adingabearen interes gorena eta adoptatzaileak edo adoptatzaileek guraso-ahala egikaritzeko duten egokitasuna.

2. Nolanahi ere, adopzio-espediente bat edo, hala badagokio, nazioarteko adopzioko espediente bat sustatzeko behar diren administrazio-jarduketak, bai eta foru-aldundiek adopzioaren arloan jarraitu beharreko jarduketa-prozedura ere, egokitu egingo zaizkie indarrean den ordenamendu juridikoan jasota dauden eta aplikatzekoak diren arlo horretako lege-xedapenei eta erregelamendu bidez garatzeko xedapenei.

   256. artikulua. Adopta daitezkeen pertsona adingabeak.

1. Foru-aldundiak adopzio-proposamena egiten duen egunean egoera honetan dauden pertsona adingabeak soilik adoptatu ahal izango dira:

   1. Adin-nagusitasunera iritsi ez izana.

   2. Emantzipatuta ez egotea.

2. Salbuespen gisa, egoera horretan dauden pertsona adingabeak adoptatu ahal izango dira, baldin eta adin-nagusitasunera iritsi diren edo emantzipazioa eman zaien egunaren aurreko urtean adopziorako beren burua eskaini duten pertsonen alde formalizatutako familia-harrerako neurri bat izan badute edo, hala badagokio, haiekin bizikidetza egonkorra izan badute.

3. Kode Zibilaren 175. artikuluan aipatzen diren pertsona adingabeak ezin izango dira adoptatu.

   257. artikulua. Adopziorako eskaintza.

1. Adopziorako beren burua eskaini ahal izango dute guraso-ahalaz gabetuta ez dauden edo guraso-ahalaren egikaritzea etenda ez duten pertsonek, eta semearen edo alabaren zaintza ezein foru-aldundiri edo pertsona adingabeak babesteko beste ezein entitate publikori eman ez diotenek.

2. Adopzio nazionalerako zein nazioarteko adopziorako eskaintza pertsona bakar batek, banaka, edo bikote batek egin ahal izango du; azken kasu horretan, adopziorako eskaintza bikotea osatzen duten bi pertsonek batera edo elkarren segidan egin ahal izango dute.

3. Bikotetzat joko da ezkontza bidez edo ezkontzaren antzeko afektu-harreman baten bidez lotuta dagoena. Azken kasu horretan, honako modu hauetakoren bat erabiliz egiaztatu beharko da:

   1. Berariaz sortutako erregistro publikoren batean izatezko bikotea eratzeko deklarazioa inskribatu izanaren egiaztagiria.

   2. Eskumena duten agintaritzek egindako dokumentu publikoa, izatezko bikotea eratu izana jasotzen duena.

4. Nolanahi ere, bikote batek adopziorako eskaintzak egitean, egiaztatu beharko du bikotekideak elkarrekin erroldatuta egon direla, etenik gabe, adopzio nazionalerako nahiz nazioarteko adopziorako egokitasunaren deklarazioaren eskaera aurkeztu baino bi urte lehenagotik, gutxienez.

5. Beren burua adopziorako eskaintzen duten pertsonek hogeita bost urtetik gorakoak izan beharko dute eta, bikoteen kasuan, nahikoa izango da adopziorako beren burua eskaini duten pertsonetako batek betekizun hori betetzea.

6. Halaber, adoptatzailearen eta adoptatuaren arteko adin-aldea gutxienez 16 urtekoa izango da, eta ezingo da 45 urtetik gorakoa izan, Kode Zibilaren 176.2 artikuluan aurreikusitako kasuetan izan ezik, edo pertsona adingabe adoptatuak inguruabar edo beharrizan bereziak baditu, Eusko Jaurlaritzak arlo horretan onetsi dituen erregelamendu bidez garatzeko arauzko xedapenen arabera. Adoptatzaileak bi direnean, nahikoa izango da horietako batek ez edukitzea adoptatuarekiko gehieneko adin-alde hori.

   258. artikulua. Egokitasuna.

1. Adopziorako egokitasuntzat ulertzen da gaitasun, ahalmen eta motibazio egokiak izatea guraso-erantzukizuna betetzeko, adoptatuko diren pertsona adingabeen beharrak kontuan hartuta, eta adopzioak berarekin dakartzan berezitasun, ondorio eta erantzukizunak nork bere gain hartzeko.

2. Foru-aldundiak emandako egokitasun-deklarazio orok beharko du adopziorako eskaintza egin duten pertsonen edo familien egoera pertsonal, familiar, sozial eta harremanei buruzkoaren gaineko balorazio psikosoziala, bai eta lotura egonkor eta seguruak egiteko duten gaitasunaren, beren hezkuntza-trebetasunen eta pertsona adingabe bati, dauzkan inguruabar bereziak kontuan hartuta, arreta emateko ahalmenaren gaineko balorazioa ere.

   259. artikulua. Egokitasunerako betekizunak.

   Adopziorako beren burua eskaintzen duten pertsonen egokitasunaren balorazio psikosoziala egitean, beti, pertsona adingabearen interes gorena lehenetsiko da, tartean izan litekeen beste edozein interes legitimoren gainetik. Horretarako, pertsona adingabe bat adoptatzeko egokitasunerako betekizun izango dira:

   1. Bizitzeko behar beste baliabide edukitzea, eta baliabide horiek egonkorrak izatea.

   2. Pertsona adingabearen arreta normalizatua bermatzeko moduko osasun fisiko eta psikikoa edukitzea.

   3. Adopziorako beren burua eskaintzen duten pertsonek ezkontzaren edo izatezko bikotearen bidezko lotura dutela egiaztatzen badute, adopziorako eskaintza egin aurreko bi urteetan, gutxienez, etenik gabe elkarrekin bizi izana.

   4. Familia-bizimodu egonkorra egitea.

   5. Familia- eta gizarte-ingurunea pertsona adingabearen integraziorako egokia izatea.

   6. Eskatzaileen historian ez izatea pertsona adingabearentzat arriskutsua izan daitekeen gorabeherarik.

   7. Jarreretan malgutasuna erakustea, bai eta egoera berrietara egokitzeko gaitasuna ere.

   8. Pertsona adingabearen historia pertsonala eta familiarra errespetatzea eta onartzea.

   9. Elkarlanerako eta konpromisorako jarrera positiboa agertzea.

   10. Familia-unitateko kide guztiek adopzioaren aldeko jarrera edukitzea.

   11. Adoptatzaileak edo adoptatzaileek adoptatua izango denaren garapen egokirako muga izan daitekeen adinik ez edukitzea, baldin eta neba-arreben taldeak edo premia bereziak dituzten pertsona adingabeak adoptatzeko prest badaude.

   12. Adoptatzeko motibazioa erakustea, eta, motibazio horretan, lehentasuna ematea pertsona adingabearen interes gorenari eta haren eskubideen babesari, haren garapen askea bermatzeko.

       260. artikulua. Egokitasun-deklarazioa.

       1. Egokitasun-deklarazioa lortzeko, bai adopzio nazionalerako, bai nazioarteko adopziorako, foru-aldundiek antolatutako informazio- eta prestakuntza-saioetan parte hartu beharko da, adopziozko filiazioaren ezaugarri bereizgarriak ezagutu eta nork bere gain hartzeko. Beharrezkoa izango da, orobat, adopziorako beren burua eskaintzen duten pertsonen egoera pertsonal, familiar eta harremanei buruzkoaren balorazio psikosoziala, aukera emango duena egiaztatzeko betetzen dituztela lege honen 257, 258 eta 259. artikuluetan eskatzen diren baldintza eta gaitasunak eta, eskaintza nazioarteko adopzio baterako denean, Nazioarteko Adopzioari buruzko abenduaren 28ko 54/2007 Legearen 10. artikuluan ezarritakoak.

       2. Egokitasuna familiaren adopzio-proiektuari dagokionez erabakiko da, eta familiak bere eskaintzan jasotako ezaugarriak eta inguruabarrak dituen pertsona baten edo neba-arreben talde baten premia aurreikusgarriei erantzuteko dituen baldintzak ebaluatuko dira.

       3. Eskaintza adopzio irekia egiteko denean, baloratu egingo dira, gainera, familiak jatorrizko familiarekiko harremanak zaintzeko duen prestasun eta gaitasuna.

          261. artikulua. Egokitasun-deklarazioaren indarraldia.

       1. Adopziorako egokitasunaren deklarazioak hiru urteko gehieneko balio-epea izango du, ematen den egunetik kontatzen hasita, adopzio-prozesu bakar baterako eta, betiere, aldi horretan adopziorako eskaintza egin dutenen inguruabar familiar, pertsonal eta sozialak mantentzen badira.

       2. Adopziorako eskaintzak adopzio irekia egiteko aukera aurreikusten badu, egokitasun-deklarazioan, halaber, jasota geratu beharko du adopzio irekia egiteko egokitasunak, eta espresuki adierazi beharko da interesdunak edo interesdunek jatorrizko familiarekin harremana eta kontaktua izango duen pertsona adingabe bat adoptatzea onartzen duten.

       3. Egokitasun-deklarazioaren indarraldia amaitutakoan, eguneratu egin beharko da dagozkion txosten teknikoen bidez, aintzatespenaren arrazoi izan ziren inguruabarrek dirauten egiaztatzeko, hargatik hurrengo apartatuan xedatutakoa eragotzi gabe.

       4. Adopziorako beren burua eskaintzen duten pertsonen edo familien egokitasuna alda dezaketen inguruabarrak agertuz gero, edo adopzio irekia egiteko aukera egokitasun-deklarazioa eman ondoren planteatu bada eta aukera hori deklarazioan espresuki jasota ez badago, adopziorako egokitasuna eguneratzeko prozedura hasiko da, egitate horien berri izan bezain laster.

       5. Adopziorako eskaintza egin dutenek egokitasun-deklarazioan eragina izan dezaketen egoera pertsonal eta familiarraren aldaketa posibleen berri eman beharko dute une oro.

          262. artikulua. Familia adoptatzaileak hautatzea.

       1. Adopzio-proposamenerako, babestutako pertsona adingabea bereizten duten banakako inguruabar eta premiekin bat datorren adopzio-proiektu baterako egokitzat jo diren pertsona guztien artean hautatuko dira familiak. Horretarako, irizpide hauek hartuko dira kontuan:

          1. Lehenik eta behin, pertsona adingabearen interesa dela-eta familiak baldintza partikularren bat izan behar duen, familia bat adopziorako bereziki egokia izatea dakarrena.

          2. Aurreko letrako irizpidea ezin bada aplikatu edo nahikoa ez bada, aurrez ezarritako beste irizpide objektibo batzuen bidez hautatuko da, betiere pertsona adingabearen intereserako mesedegarriagoak direla uste bada, hala nola gizarteratzeko eta garapen optimorako aukera handiagoak eskaintzea.

          3. Azkenik, adopziorako eskaintzaren antzinatasunari erreparatuko zaio.

       2. Egokitasun-deklarazioa duen eta pertsona adingabe jakin bat adoptatzeko egokia den familiarik ez badago eta, pertsona adingabearen egoera eta premia partikularrak kontuan hartuta adopzioa bada babes-neurririk egokiena, familia hautagai bat bilatu beharko da, modu aktiboan, pertsona adingabeak babesteko beste entitate publiko batzuekin lankidetzan arituz, edo beste familia batzuei informazioa emanez eta horiek baloratuz, baldin eta familia horien adopzio-proiektua pertsona adingabearen inguruabar edo premietara hurbiltzen bada.

          263. artikulua. Adopzio-proposamena.

       1. Adopzio-espedientearen hasieran, foru-aldundi eskudunak, nahitaez, guraso-ahala egikaritzeko egokitzat jo duen adoptatzailearen edo adoptatzaileen aldeko aurretiazko proposamena egingo du, salbu eta adopta daitekeen pertsona adingabea Kode Zibilaren 176.2 artikuluan aurreikusitako kasuetakoren batean badago.

       2. Nolanahi ere, egokitasun-deklarazioa egin beharko da proposamenaren aurretik.

       3. Adopzioa sustatuko da, bakar-bakarrik, horrek pertsona adingabearen interes gorenari erantzuten badio, eta interes horrek lehentasuna izango du egon daitekeen beste edozein interes legitimoren gainetik. Horretarako, adopzioak interes gorenaren printzipioari erantzuten ote dion erabakitzeko, hura interpretatu eta haztatzeko irizpide orokorrak ez ezik, honako hauek ere hartuko dira kontuan:

          1. Jatorrizko familian berriro sartzea pertsona adingabearen interesaren aurkakoa izatea eta egoera hori aldatuko denik ez aurreikustea, kontuan hartuta dauden arrisku-faktoreak eta lehengoratzeko egindako jarduketak.

          2. Pertsona babestua entzun eta gero, hark familia alternatibo batean sartzeko borondatea edo prestasuna duela egiaztatzea eta, heldutasun nahikoa badu, bere adostasuna espresuki ematea.

          3. Adopzioa beste babes-neurri batzuk baino mesedegarriagoa izatea bere interesentzat. Ondore horretarako, kontuan hartuko dira, beste irizpide batzuen artean, neurrien egonkortasuna eta babestuaren premiak epe luzera asetzeko eskaintzen dituzten aukerak, baita ingurunearekin dituen errotzea eta loturak ere, betiere horiek adopzio irekiaren bidez mantentzeko aukerak kontuan hartuta.

       4. Halaber, foru-aldundiek adopzioa sustatu ahal izango dute pertsona adingabearen desanparo-egoera deklaratzen duen administrazio-ebazpena jakinarazten denetik bi urteko epearen barruan, baldin eta pertsona adingabearen egoera partikularra haztatu eta baloratu bada aurreko apartatuan ezarritakoaren arabera, eta, Fiskaltzari horren berri eman ondoren, jatorrizko familiara bueltatzeko behin betiko ezintasunaren pronostiko oinarriduna egiaztatzen bada.

       5. Adopziorako eskaintzaren izapideak eten egin ahal izango dira, nola ofizioz hala interesdunek eskatuta, erregelamenduz ezarritako tarterako eta han adierazitako baldintzetan, baldin eta prozeduran zehar inguruabar garrantzitsu koiunturalen bat dagoela egiaztatzen bada, zeinak behar bezala justifikatuta egon beharko baitu, egokitasuna baloratzea eragozten duena edo adopzioa behin-behinean eratzea eragozten duena, edo behar bezala arrazoitu beharko diren arrazoi objektiboak daudela hori egitearen alde.

       6. Hala ere, bikote batek bere alde formalizatutako familia-harrera iraunkorreko neurri bat edo adopzio-helburuko zaintzako neurri bat zuen pertsona adingabe bat adoptatzeko eskaintza egin badu eta, foru-aldundiak adopzioa proposatu aurretik, modu fede-emailean egiaztatzen badu bikote hori legez banandu edo dibortziatu egin dela, ezkontza-deuseztasuna jaso duela edo haren harremana azkendu dela, inguruabar horiek gertatzeak ez du eragotziko bikotea osatzen duten bi pertsonek elkarrekin adopta dezaten sustatzea, baldin eta egiaztatzen bada pertsona adingabe adoptagaia benetan bizi izan dela biekin adopzio-proposamena aurkeztu aurreko bi urteetan, gutxienez.

          264. artikulua. Aurretiazko eskaintzarik gabeko adopzio-proposamena.

       1. Desanparo-egoeran deklaratutako pertsona adingabeen kasu jakin batzuetan, eta pertsona adingabe jakin baten harreman bereziak edo apartekoak kontuan hartuta, foru-aldundiek erabaki ahal izango dute adopzioak pertsona adingabearen interes gorenari erantzuten diola, bakar-bakarrik, pertsona edo bikote jakin batek egiten badu. Kasu horietan, adopzio-proposamena atzeratu egingo da, ondore horretarako interesdunen adostasuna izan eta adopziorako haien egokitasuna deklaratu arte.

       2. Egoera horretan, prestaketaren eta egokitasunaren balorazioaren helburua izango da familiak adopzio jakin horretarako baldintza egokiak betetzen dituela sustatzea eta egiaztatzea, eta egokitasun-deklarazioa adopzio horretara mugatuko da. Horretarako, prozeduran egin beharreko egokitzapenak egingo dira.

          265. artikulua. Adopzio-helburuko zaintza.

       1. Foru-aldundiak bere tutoretzapeko pertsona adingabeen zaintza eskuordetu ahal izango die haiek adoptatzeko hautatutako pertsonei, Kode Zibilaren 176 bis.1 artikuluan aurreikusitako moduan eta baldintzetan.

       2. Adopzio-helburuko zaintza eskuordetu zaien pertsonek familia harreragileen eskubide eta betebehar berberak izango dituzte.

          266. artikulua. Adopzio-helburuko zaintza eskuordetzea.

       1. Adopzioaren ebazpen judiziala eman arte formalizatuko da adopzio-helburuko zaintza, behar bezala arrazoitutako administrazio-ebazpen baten bidez, eta ukitutako pertsonei eta pertsona adingabeari entzun ondoren, heldutasun nahikoa badu, eta nolanahi ere, hamabi urtetik gorakoa bada.

       2. Adopzio-helburuko zaintza eskuordetzea erabakitzen duen ebazpena aitari eta amari edo pertsona adingabearen tutoretza esleitua duten pertsonei jakinaraziko zaie, baldin eta guraso-ahalaz edo tutoretzaz gabetuta ez badaude, hurrenez hurren.

       3. Adopzio-proposamena aurkeztu baino lehen eskuordetuko da zaintza. Proposamen hori hiru hilabeteko epean egin beharko da agintaritza judizialaren aurrean, zaintza eskuordetzea erabakitzen den egunetik kontatzen hasita.

       4. Hala ere, aurreko apartatuan aurreikusitako hiru hilabeteko epea luzatu ahal izango da, gehienez ere urtebetera arte, foru-aldundiak beharrezkotzat jotzen badu pertsona adingabea familiara egokitzeko aldi bat ezartzea, adingabearen adinaren eta ezaugarri partikularren arabera. Nolanahi ere, erabaki hori justifikatzeko inguruabarrak behar bezala arrazoitu beharko dira zaintza eskuordetzea erabakitzen duen administrazio-ebazpenean.

       5. Aurreko apartatuan aurreikusitako luzapena gertatzen bada, pertsona adingabea adopziorako hautatu diren pertsonei egokitzeko prozesua ebaluatzeko eta beharrezkotzat jotzen den laguntza emateko, pertsona adingabeari arreta era egokian eta ez-kaltegarrian ematen zaiola eta pertsona adingabea familian sartu eta integratzea ere modu berean egiten dela ziurtatzeko eta pertsona adingabeari egoera berria behar bezala asimilatzen laguntzeko helburuarekin, foru-aldundiek egoeraren jarraipena egingo dute, gutxienez sei hilabetez behin, adopzio-helburuko zaintza eskuordetuta dagoen bitartean.

       6. Jarraipen horren berariazko xedea izango da pertsona adingabeak nortasunaren eta identitatearen garapen askeari eragiten dioten alderdi guztietan izan duen egokitzapen edo bilakaera egiaztatzea, baita garapen psikologikoari lotutakoa ere, zaintza eskuordetu zaion pertsonarekiko edo pertsonekiko eta familia osoarekiko harremanetan eta gizarteratzean, hartara izan daitezkeen gabezia, gatazka, zailtasun edo arazoak detektatu eta baloratzeko eta horiek konpontzen laguntzeko.

       7. Adopzioaren aurreko bizikidetza-aldia hasten denean, salbu eta pertsona adingabearen interes gorenerako egokia ez bada, foru-aldundiak eten egingo du jatorrizko familiarekin izandako bisita-, komunikazio- edo egonaldi-araubidearen bidez duen harremana eta kontaktua, hurrengo artikuluan araututako adopzio irekiaren kasuan izan ezik.

          Edonola ere, eta ukitutako pertsonek jurisdikzio zibilean neurri horren aurka egiteko aukera izan dezaten, Prozedura Zibilaren urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 780. artikuluan xedatutakoari jarraituz, erabaki hori administrazio-ebazpen baten bidez hartu beharko da, zaintzaren eskuordetzea erabakitzen duen ebazpenean bertan aurreikusi ez bada.

       8. Agintaritza judizialak uste badu proposatu den adopzioa ez dela bidezkoa, foru-aldundiak pertsona adingabearentzat egokiena den babes-neurria zehaztu beharko du, betiere pertsona adingabearen interes gorena kontuan hartuta.

          267. artikulua. Adopzio irekia.

       1. Adopzio irekitzat hartuko da eratu ondoren Kode Zibilaren 178.4 artikuluaren bigarren paragrafoan aurreikusitako harremanari edo kontaktuei eusten diena.

       2. Adopzio modu hori aukeratuko da babestutako pertsona adingabearen interes gorenari erantzuten badio eta, bereziki, neurri horren bidez lotura bakarreko edo bikoitzeko neba-arreba biologikoen arteko harremanaren alde egitea posible denean.

       3. Ondore horretarako, adopzio irekiak babestuaren interes gorenari erantzuten dion ala ez erabakitzeko, foru-aldundiak kontuan hartuko ditu, hura interpretatu eta haztatzeko irizpide orokorrez gain, zaindu beharreko harremanek babestuarentzat duten garrantzi afektiboa, ematen dioten segurtasun emozionala eta horiek mantentzeak haren identitatea garatzean eta adopziozko familiarekiko lotura- eta integrazio-prozesuan epe luzera izan ditzakeen ondorioak.

       4. Adopzio irekia egiteko, adopzio hori beren adopzio-proiektuan espresuki jaso duten eta horretarako egokitzat deklaratu diren pertsonak bakarrik aukeratuko dira.

       5. Agintaritza judizialari aurkeztutako adopzio irekiaren proposamenean, pertsona adingabearen intereserako egokitzat jotzen diren kontaktuaren aldizkakotasunari, iraupenari eta baldintzei buruzko jarraibide orokorrak zehaztuko dira eta, ahal izanez gero, bereziki bultzatu beharko da filiazio naturaleko neba-arreben arteko harremana.

       6. Foru-aldundiek sustatzen dituzten adopzio irekien jarraipena egingo dute, eta harremanak normaltasunez garatzea eta familian integratzeko prozesuak arrakasta izatea ahalbidetzeko esku hartuko dute, inplikatuei behar duten laguntza eta aholkularitza emanez.

       7. Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, erregelamendu bidez ezarriko ditu aurreko apartatuan aurreikusitako helburuetarako egin beharreko jarduketak, harremanetan eta kontaktuetan bitartekaritza egiteko baldintzak eta prozedura, beharrezkoa denean, eta agintaritza judizialari igorri beharreko bisita, komunikazio edo egonaldien garapenari buruzko txostenen metodologia eta edukia, Kode Zibilaren 178.4 artikuluko bigarren apartatuan xedatutakoa betez.

          2. ATALA

          NAZIOARTEKO ADOPZIOA

          268. artikulua. Araudi aplikagarria.

       1. Nazioarteko adopzioaren arloan errespetatu egingo dira Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioaren, Haurren babesari eta nazioarteko adopzioaren arloko lankidetzari buruzko 1993ko maiatzaren 29ko Hagako Hitzarmenaren, Guraso-erantzukizunaren eta haurren babes-neurrien inguruko eskumenari, lege aplikagarriari, aitorpenari, betearazpenari eta lankidetzari buruzko 1996ko urriaren 19ko Hagako Hitzarmenaren, Estrasburgon 2008ko azaroaren 27an eginiko Adingabeen adopzioari buruzko Europako Kontseiluaren Hitzarmenaren, eta Ezkontzaren eta guraso-erantzukizunaren arloko ebazpenen eskumenari, aitorpenari eta betearazpenari eta adingabeak nazioartean osteari buruzko Kontseiluaren 2019ko ekainaren 25eko (EB) 2019/1111 Erregelamenduaren printzipio inspiratzaileak.

       2. Halaber, nazioarteko adopzioak eratzeko, Nazioarteko Adopzioari buruzko abenduaren 28ko 54/2007 Legean, lege honetan eta aplikagarri diren arlo horretako gainerako lege-xedapenetan eta erregelamendu bidez garatzeko araudian, nazioarteko tratatu eta arauak barne, ezartzen diren berezitasunak hartuko dira kontuan.

       3. Orobat, adoptatutako pertsona adingabearen jatorrizko herrialdean arlo honetan aplikagarria den legeria aplikatuko da eta, bereziki, Espainiako Estatuak pertsona adingabeen nazioarteko adopzioari eta babesari buruz beste estatu batzuekin sinatzen dituen aldebiko akordio edo hitzarmenak.

          269. artikulua. Nazioarteko adopzioaren arloko aldebiko akordioak.

       1. Eusko Jaurlaritzak, Konstituzioaren eta Estatutuaren arabera Euskal Autonomia Erkidegoari esleitu zaizkion eskumenen mugen barruan, nazioarteko aldebiko akordioak egin ahal izango ditu beste estatu batzuekin nazioarteko adopzioaren arloan, tratatu izaera izango ez dutenak, eta horien edukia administratiboa edo teknikoa izango da. Akordio horien helburua izango da gizarte-zerbitzuen eremu materialean eta pertsona adingabeei arreta eta babesa emateari buruzko gaietan beharrezkoa den elkarlana egituratzea.

       2. Tratatuak ez diren nazioarteko aldebiko akordioak egin ahal izango dira beren araudian hala eskatzen duten jatorrizko herrialdeekin, baita tresna hori edukitzea komenigarritzat jotzen den beste herrialde batzuekin ere, Haurren babesari eta nazioarteko adopzioaren arloko lankidetzari buruzko Hagako 1993ko maiatzaren 29ko Hitzarmeneko 39.2 artikuluan xedatutakoaren arabera.

       3. Edonola ere, eta kalterik egin gabe arlo horretan aplikatu beharreko berezko araudi autonomikoari, aldebiko akordioak sortzeko eta egiteko prozeduraren izapidetzea egokitu egin beharko zaio Nazioarteko Tratatuen eta Akordioen azaroaren 27ko 25/2014 Legearen III. tituluan eta V. tituluko II. kapituluan aurreikusitako araubide juridikoari.

          270. artikulua. Nazioarteko Adopziorako Euskal Autonomia Erkidegoko Batzorde Teknikoa.

       1. Eusko Jaurlaritzak Nazioarteko Adopziorako Batzorde Tekniko bat izango du, zeina haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren kontsulta-organoa eta organo aholku-emailea izango da, eta eginkizun nagusia izango du eremu horretako ekintza koordinatzea eta Euskal Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremu osoan arlo horretan jarduteko jarraibide homogeneoak aplikatzen direla ziurtatzea.

       2. Batzorde tekniko horrek Euskal Sektore Publikoaren maiatzaren 12ko 3/2022 Legearen 18. artikuluan aurreikusten diren kide anitzeko organoei dagokien izaera juridiko bera izango du.

       3. Nazioarteko Adopziorako Batzorde Teknikoa Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailari atxikita egongo da, baina haren egitura hierarkikoan txertatu gabe.

       4. Nolanahi ere, batzorde teknikoak honako eginkizun hauek beteko ditu:

          1. Herrialde jakin batekin adopzio-prozedurak izapidetzeari buruzko txostenak edo proposamenak egitea, baita jatorrizko herrialde bakoitzean urtero izapidetu beharreko espediente kopuruari buruz ere.

          2. Nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismoen egiaztatze-proposamenak aztertzea eta egiaztatzeko eskumena duen organoari aurkeztea.

          3. Arlo horretan jarduteko irizpideak eta jarraibideak onestea Euskal Autonomia Erkidegorako eta, bereziki, prozedurak izapidetzeari eta nazioarteko adopzioaren aurreko eta osteko faseei dagokienez.

       5. Haren osaera, eginkizunak eta funtzionamendu-araubidea erregelamendu bidez ezarriko dira, eta araudi horretan emakumeen eta gizonen ordezkaritza orekatua izan dadila zaindu beharko da.

          271. artikulua. Nazioarteko adopzioko prozedurak.

       1. Beste herrialde bateko nazionalitatea duten pertsona adingabeen edo beste estatu batean ohiko bizilekua duten adingabeen nazioarteko adopzioko prozedura guztietan bermatu beharko da ezen, adopta daitekeen pertsona adingabearen jatorrizko herrialdean, adopzioa kontrolatu eta bermatuko duen berariazko agintaritza eskudun batek esku hartuko duela, eta Espainian eskumena duten agintaritzei bidaliko diela esleipen-proposamena; proposamen horrekin batera, gutxienez, pertsona adingabeari buruzko honako informazio hau aurkeztu beharko da:

          1. Identitatea.

          2. Adoptagarritasun-egoera.

          3. Gizarte- eta familia-ingurunea.

          4. Historia kliniko edo medikoa eta premia bereziak edo partikularrak.

          5. Jatorrizko herrialdeko legeriak eskatzen dituen pertsona, erakunde eta agintaritzen adostasunak emateari buruzko informazioa.

       2. Halaber, nazioarteko adopzioko prozeduretan, honako alderdi hauek errespetatu beharko dira beti:

          1. Nazioarteko adopzioaren subsidiariotasun-printzipioa aplikatzea.

          2. Adopzioa adoptatutako pertsona adingabearen interes gorenari erantzutea.

          3. Pertsona adingabea adoptatu ahal izatea.

          4. Behar diren adostasunak askatasunez ematea, inolako kontraprestazio ekonomikorik jaso gabe, adopzioak dakartzan ondorioak eta eraginak ezagututa, batez ere adoptatuaren eta jatorrizko familiaren arteko lotura juridiko oro behin betiko azkentzeari dagozkionak.

          5. Adopzioak ez dakarrela onura material bidegaberik beren burua adopziorako eskaintzen duten pertsonentzat edo beste edozein pertsonarentzat.

          6. Pertsona adingabea, nahikoa judizio badu, entzuna izatea.

       3. Inola ere ez da izapidetuko gatazka armatu edo belikoan edo natura-hondamendian dagoen herrialde bateko nazionalitatea duten edo horrelako estatu batean ohiko bizilekua duten adingabeak adoptatzeko eskaintzarik.

          272. artikulua. Nazioarteko adopzioaren arloko bitartekaritza-jarduera.

       1. Nazioarteko adopzioko bitartekaritzatzat joko da adopziorako beren burua eskaintzen duten pertsonak adoptatu daitekeen pertsona adingabearen jatorrizko edo bizi den herrialdeko agintari, erakunde eta instituzioekin harremanetan jarriz esku hartzea eta adopzioa gauzatu ahal izateko behar den laguntza ematea helburu duen jarduera oro.

       2. Foru-aldundiek, beren eskumena egikaritzen duten lurralde historikoan bizi direnek egiten dituzten nazioarteko adopziorako eskaintzei dagokienez, nazioarteko adopzioko bitartekaritzan aritzeko eginkizuna bete ahal izango dute Haurren babesari eta nazioarteko adopzioaren arloko lankidetzari buruzko Hagako 1993ko maiatzaren 29ko Hitzarmena berretsi duten herrialdeetako agintaritza zentralekin zuzenean, baldin eta jatorrizko herrialdean administrazio-izapidetzearen fasean behar bezala egiaztatu ez den ezein pertsona fisiko edo juridikok edo organismok esku hartzen ez badu.

       3. Halaber, nazioarteko adopzioaren arloko bitartekaritzan aritzeko eginkizuna bete ahal izango dute behar bezala egiaztatutako organismoek, legez eta erregelamendu bidez zehaztutako moduan eta horietan ezarritako irismenarekin.

       4. Nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismoaren egiaztapena lortu ez duen beste ezein pertsona, entitate edo organismok ezin izango du parte hartu nazioarteko adopzioko bitartekaritzan aritzeko eginkizunetan.

       5. Edozein kasutan, ez da inoiz izango finantza-onurarik, ez badira nazioarteko adopzioaren arloko bitartekaritzan aritzeko jarduera egiteko beharrezkoak diren gastuei hertsi-hertsian aurre egiteko behar direnak eta dagokion egiaztapen-prozeduraren barruan Eusko Jaurlaritzak onetsiak, edo, hala badagokio, foru-aldundiek onetsiak, nazioarteko adopzioan bitartekaritzan aritzeko eginkizuna foru-aldundiek zuzenean betetzen duten kasuetan.

          273. artikulua. Nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismoak.

       1. Nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismotzat hartuko dira nazioarteko adopzioan bitartekaritzan aritzeko eginkizuna betetzen duten entitateak, baldin eta horretarako behar bezala egiaztatu badira, Nazioarteko Adopzioari buruzko abenduaren 28ko 54/2007 Legeak, lege honen xedapenek eta aplikagarri zaien erregelamendu bidez garatzeko araudi autonomikoak zehazten duten moduan eta horiek ezartzen dituzten irismen eta baldintzekin.

       2. Nolanahi ere, eta hargatik eragotzi gabe erregelamendu bidez ezartzen diren gainerako betekizun edo baldintzak, nazioarteko adopzioko bitartekaritzan aritzeko eginkizunetarako egiaztatu ahal izango dira bakar-bakarrik dagokion erregistroan behar bezala inskribatutako irabazi-asmorik gabeko entitateak, beren estatutuetan pertsona adingabeak babestea helburu dutenak, lurralde nazionalean esleitutako eginkizunak garatzeko behar diren baliabide materialak eta diziplina anitzeko taldeak dituztenak eta beren osotasun moralagatik eta nazioarteko adopzioaren eremuan duten prestakuntza eta esperientziagatik kualifikatuta dauden pertsonek zuzenduta eta administratuta daudenak.

       3. Nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismoek berariaz eta kasu orotan bete beharko dituzte honako eginkizun hauek:

          1. Informazioa ematea nazioarteko adopzioaren arloko eskaintza bat egiteko asmoa duten interesdunei.

          2. Aholkularitza, prestakuntza eta laguntza ematea nazioarteko adopziorako beren burua eskaintzen duten pertsonei, adopzioaren esanahiaren, helburuaren eta inplikazioen inguruan, kultura-alderdi esanguratsuen inguruan eta Espainian eta pertsona adingabeen jatorrizko herrialdeetan nahitaez egin behar dituzten izapideen inguruan.

          3. Hala Espainiako nola atzerriko agintaritza eskudunen aurrean nazioarteko adopzioko espedienteen izapidetzean esku hartzea.

          4. Pertsona adingabearen jatorrizko herrialdeko legeriak edo agintaritza eskudunek adoptatzaileentzat ezartzen dituzten adopzioaren osteko betebeharrak betetzeko kudeaketan esku hartzea eta dagozkion izapideak egitea.

       4. Nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismo gisa dagokion egiaztapena lortu nahi duen entitateak egoitza Euskal Autonomia Erkidegoko lurraldean badu, dagokion gizarte-zerbitzuen erregistroan inskribatuta egon beharko du, Gizarte Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legearen 51. artikuluan ezarritakoaren arabera.

          274. artikulua. Nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismoak egiaztatzea.

       1. Eusko Jaurlaritzak, erregelamendu bidez zehaztuko den eran eta han ezarritako prozeduraren arabera, egiaztapena emango die nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismoei, Nazioarteko Adopziorako Euskal Autonomia Erkidegoko Batzorde Teknikoak txostena egin ondoren.

       2. Ematen diren egiaztapenak nazioarteko adopzioko organismo egiaztatuen berariazko erregistro publiko autonomiko batean inskribatu beharko dira.

       3. Egiaztapena emateko eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailak, bere ekimenez edo foru-aldundiek proposatuta, eten edo kendu egin ahal izango du, kontraesaneko espediente baten bidez, baimena ematea eragin zuten baldintzak edo betekizunak betetzeari uzten dioten edo beren jardunean Autonomia Erkidegoko, Estatuko edo nazioarteko ordenamendu juridikoa urratzen duten organismoei emandako egiaztapena.

       4. Egiaztapena eten edo kendu egin ahal izango da, oro har, herrialde baimendu guztietarako edo herrialde zehatz baterako. Kasu horietan, erabaki ahal izango da, hala badagokio, egiaztapena galduko duen organismo egiaztatuak zain dituen espedienteak ezinbestean amaitzea.

       5. Emandako egiaztapenaren esparruan, Eusko Jaurlaritzari dagokio nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismoak kontrolatzea, ikuskatzea eta haien jarraipena egitea, egiten dituzten jarduera guztiei dagokienez; bai Euskal Autonomia Erkidegoan egiten dituzten jarduketena, bai pertsona adingabearen jatorrizko herrialdean egingo dituztenena.

       6. Eusko Jaurlaritzak, dituen kontrol-, ikuskapen- eta jarraipen-eginkizunak betetzean, nazioarteko adopzioko prozedurak izapidetzean detektatzen diren gorabeheren erregistroa egingo du, baita nazioarteko adopziorako beren burua eskaini duten pertsonek edo familiek beren espedienteen izapidetzeari dagokionez aurkeztutako kexa eta erreklamazioena ere.

       7. Horretarako, Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, erregelamendu bidez garatuko ditu nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako organismoak egiaztatzeko baldintzak eta prozedura, egiaztapenaren eraginkortasuna, funtzionamendu-araubidea, ekonomia- eta finantza-araubidea, eta organismo horien kontrol-, ikuskapen- eta jarraipen-jarduera, garatzen dituzten jarduerei dagokienez.

       8. Halaber, erregelamendu bidez garatuko da artikulu honetako 2 eta 6. apartatuetan, hurrenez hurren, aipatzen diren egiaztapenen erregistroen eta gorabehera, kexa eta erreklamazioen erregistroen funtzionamendu-araubidea eta edukia.

          275. artikulua. Nazioarteko adopziorako eskaintzak izapidetzea.

          Adopziorako beren burua eskaintzen duten pertsonek Eusko Jaurlaritzak edo beste autonomia-erkidego batean eskumena duen administrazio publikoak egiaztatutako edozein organismoren bitartekaritza-zerbitzuak kontratatu ahal izango dituzte.

          3. ATALA

          ADOPZIOAREN OSTEKO FASEA

          276. artikulua. Adopzioaren aurretik eta ostean adoptatzaileek dituzten betebeharrak.

       1. Foru-aldundiek, adoptatutako pertsona adingabearen interes gorena zaintzearren, eta adopzioa eratu aurretik pertsona adingabeak izan dezakeen babes-egoera edo -neurria gorabehera, beharrezkotzat jotzen dituzten jarraipenak egingo dituzte pertsona adingabea bere familia berrian egokitzen eta integratzen den baloratzeko.

       2. Nolanahi ere, jarraipen-txostenak gutxienez sei hilabetez behin egingo dira adopzioa eratu eta hurrengo bi urteetan, salbu eta pertsona adingabeak inguruabar edo premia bereziak baditu; kasu horretan, txostenak hiru hilabetez behin egingo dira, adopzioaren lehenengo urtean.

       3. Nazioarteko adopzioen kasuan, pertsona adingabeen jatorrizko herrialdeetako legeriak edo agintaritza eskudunek galdatutako aldizkakotasunarekin eta moduan egin beharko dira jarraipen-txostenak.

       4. Adoptatzaileek, aurreikusitako denboran eta aldizkakotasunarekin, foru-aldundiak edo nazioarteko adopzioko bitartekaritzarako egiaztatutako organismoak behar dituen informazio, dokumentazio eta elkarrizketak eman beharko dituzte, foru-aldundiarentzat edo pertsona adingabearen jatorrizko herrialdearentzat galdagarriak izan daitezkeen pertsona adingabea familia berrira egokitzeari buruzko jarraipen-txostenak egiteko eta, hala badagokio, bidaltzeko.

       5. Adoptatzaileek ez badituzte betetzen aurreko jarraipen-betebeharrak edo beste betebehar ekonomiko edo material batzuk, jatorrizko herrialdean eskumena duen atzerriko agintaritza horrek txosten horiek ezarritako denboran eta moduan eta galdatutako aldizkakotasunarekin jaso ahal izateko beharrezkoak direnak, pertsona adingabeen babesaren arloko ez-betetzetzat hartuko da eta geroagoko adopzio-prozesu batean egokitasun-ezaren kausatzat jo ahal izango da eta, orobat, arau-hauste astuna lege honen 326.28 eta 326.29 artikuluei jarraituz.

          277. artikulua. Adopzioaren osteko laguntza-neurriak.

       1. Foru-aldundiek, adopzioaren ondorengo fasearen barruan, aholkularitza, prestakuntza, orientazio eta laguntzako eta arreta tekniko espezializatuko neurri, programa, baliabide edo zerbitzuak eman beharko dizkiete adoptatzaileei eta adoptatutako pertsona adingabeei, beren interes gorena zaintzeko beharrezkoak direnean.

       2. Zehazki, jarduketa hauek garatuko dituzte foru-aldundiek:

          1. Adoptatutako pertsona adingabeei eta haien familiei, zuzenean edo kanpoko profesionalen bidez, baliabide profesional espezializatua eskaintzea, bizi izandako babesgabetasun-egoeretatik eta adopziozko filiazioak dituen berezitasunetatik sortutako berariazko premiei aurre egiteko aholkularitza eta orientazioa emango diena, horiek eragina izan baitezakete familian egokitzeko eta integratzeko prozesuan nahitaez landu behar diren alderdi psikologikoei, sozialei, hezkuntzakoei eta bestelakoei dagokienez.

          2. Adoptatuen edo adopziozko familien antolakundeek helburu horrekin egiten dituzten prestakuntzako eta elkarren laguntzarako jarduketak sustatzea.

          3. Adopzioaren errealitatearen behar bezalako ezagutza zabaltzea adoptatuei edo adoptatuen familiei hezkuntzaren, osasunaren edo gizarte-ekintzaren eremuan arreta profesionala ematen dieten pertsonen artean.

          4. Adopzioaren osteko laguntza psikosozial espezifikoa eskaintzea sei urtetik gorako pertsona adingabeak adoptatzen dituztenei, baldin eta pertsona adingabe horiek tratu txar larriak edo bestelako esperientzia traumatikoak izan badituzte edo osasun-arazo larriak edo familian egokitzea eta integratzea eragozten dieten bestelako inguruabar edo premia bereziak badituzte.

             278. artikulua. Adoptatutako pertsona adingabearen jatorriari buruzko informazioa gordetzearen nahitaezkotasuna.

             1. Foru-aldundiek, baita adopzioei buruzko informazioa duten artxibo publikoen gainerako titularrek ere, behar diren neurriak hartuko dituzte ziurtatzeko pertsona adingabearen jatorriari buruz duten informazio guztia gordeko dela.

             2. Bereziki, gurasoen identitateari buruzko informazioa gordeko dela bermatu beharko da, baita pertsona adingabearen eta familiaren historia medikoa ere.

             3. Aurreko apartatuetan aipatutako informazioa gutxienez 50 urtez gordeko da, adopzioa behin betiko egin denetik kontatzen hasita.

                279. artikulua. Jatorri biologikoari buruzko datuak ezagutzeko eskubidea.

             1. Aurreko artikuluan aurreikusitako informazioa gordeko da bakar-bakarrik bermatzeko ezen adoptatuek, adin nagusitasunera iritsita edo adingabe diren bitartean, beren legezko ordezkarien bitartez, egikaritu dezaketela beren jatorri biologikoari buruzko datuak ezagutzeko eskubidea.

             2. Edozein kasutan ere, artikulu honetan araututako eskubidea pertsona adingabe batek, bere legezko ordezkarien bitartez, egikaritu badu, bere jatorri biologikoari buruzko datuak eskuratzeko, haren adina eta heldutasuna hartu beharko dira kontuan, bai eta haren jatorrizko historia pertsonala eta familia- zein gizarte-inguruabarrak ezagutzeko, ulertzeko eta emozionalki prozesatzeko garapen ebolutibo egokia ere, datu horiek bere identitatearen parte gisa onartzeko eta integratzeko.

             3. Foru-aldundiek, ukitutako pertsonei jakinarazi ondoren, pertsona horiek beren jatorri biologikoari buruzko datuak ezagutzeko eskubidea egikaritzeko behar dituzten aholkularitza eta laguntza emango dituzte, beren zerbitzu espezializatuen bitartez. Ondore horretarako, edozein entitate pribatu edo publikok foru-aldundiei eta Fiskaltzari adoptatuaren eta haren jatorrizko familiaren inguruko beharrezko txosten eta aurrekariak emateko betebeharra izango du, hala eskatzen bazaio.

             4. Foru-aldundiek emandako aholkularitza eta laguntza honako jarduketa hauetakoren bat izan daiteke:

                1. Informazioa bilatzeko, aurkitzeko eta lortzeko prozesuari buruzko orientazioa ematea, edo aholkularitza eta laguntza ematea informazioa ulertzeko eta emozionalki prozesatzeko eta norberaren identitatearen parte gisa onartzeko eta integratzeko.

                2. Jatorrizko familiako kideekin harremanetan jartzeko bitartekaritza eta prestaketa, inplikatuek asmo horrekin ados daudela adierazten badute. Horretarako, bitartekaritza-prozedura konfidentziala egin beharko da, datuak eman aurretik. Prozedura horren esparruan, alderdi bakoitzaren inguruabar familiar eta sozialen berri emango zaie hala adoptatuari nola haren guraso biologikoei eta, halaber, jakinaraziko zaie zer jarrera agertu duen beste alderdiak harremanetan jartzeko edo elkartzeko aukerari dagokionez.

             5. Nolanahi ere, aurreko apartatuan aurreikusitako jarduketak lantalde tekniko espezializatu batek egingo ditu. Talde horren osaera, kualifikazioa eta eginkizunak Eusko Jaurlaritzak zehaztuko ditu, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, jatorri biologikoari buruzko datuak ezagutzeko berariazko bitartekaritza-prozedura konfidentzialaz egingo duen erregelamendu bidezko garapenaren esparruan.

             6. Eginkizun horiek betetzeko datu pertsonalen tratamenduak eta lagapenak, legezko betebehar bat betetzean oinarrituak, ez du titularraren baimenik edo baimenik beharko.

280. artikulua. Aplikazio-eremu pertsonala.

Titulu honetan jasotako aurreikuspenak zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeei aplikatuko zaizkie; eta halakotzat joko dira Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoa aplikatuz Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 10/1995 Lege Organikoan edo zigor-lege berezietan delitu gisa tipifikatutako egitateak egiteagatik erantzun behar dutenak, baldin eta adingabeen epaileak ezarritako neurri baten xede badira.

281. artikulua. Zigor-legearekin gatazkan dauden hamalau urtetik beherako pertsonak.

Titulu honen aplikazio-eremutik kanpo geratzen dira zigor-arloan tipifikatutako egitateak egin dituzten hamalau urtetik beherako pertsonak, Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren arabera ez baitzaie erantzukizunik eskatzen. Kasu horietan, lege honen 147. artikuluan xedatutakoa aplikatu beharko da.

282. artikulua. Prebentzioa.

1. Oro har, zigor-legea urratzeko jokabideen prebentzioa lege honen III. tituluan jasotako haurren eta nerabeen ongizatea sustatzeko ekintzaren esparruan egin behar da; eta osasunerako, hezkuntzarako, ongizate materialerako eta gizarte-inklusiorako kaltegarriak diren egoerei dagokienez IV. tituluan, haurren eta nerabeen kontrako indarkeria-egoerei dagokienez V. tituluan, eta haurren eta nerabeen babesari dagokionez VI. tituluan jasotako prebentzio-ekintzaren esparruan. Jarduketa inklusibo horiek guztiek haien sozializazio egokia lortzen lagunduko dute, gazteen justizia-sistemak esku hartu beharrik gabe.

2. Fiskaltzak foru-aldundietara igortzen badu hamalau urtetik beherako pertsona batek egindako delitu-egitateen xehetasunen lekukotza, haren egoera partikularra eta berezia baloratuko dute aldundiek, babesgabetasun-egoerarik dagoen ebazteko edo bestelako hezkuntza- eta gizarte-arloko edo lotura afektiboen edo familiarren inguruko gabeziarik dagoen, eta balorazio horren arabera eskumena duten administrazioei helarazi edo bideratuko diete kasua. Ez badute beharrezkotzat jotzen inolako esku-hartzerik, ezetsi egingo dituzte dagozkion ekintzak, arrazoituta, eta egin dena jasota utziko dute.

   283. artikulua. Administrazio-jardunaren printzipio gidariak.

   Zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeei printzipio hauen arabera eskainiko zaie gizarte- eta hezkuntza-arloko arreta:

   1. Pertsona adingabeek, atxilotuta dauden artean, leku egokian egon beharko dute, adin nagusikoentzat erabiltzen diren lekuetatik bereizita, eta behar duten zaintza eta babesa eskainiko zaizkie, bai eta gizarte-arreta eta arreta psikologiko, mediko eta fisikoa ere, betiere haien adina, sexua eta banakako ezaugarriak kontuan hartuta; hala egin beharko da Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 17.3 artikuluan xedatutakoa betez.

   2. Kontuan eduki behar da neurri aplikagarriak, formaren aldetik penalak badira ere, heziketa-neurri zehatzaileak direla edukiaren aldetik, eta neurri horien betearazpenean malgutasuna bermatu behar dela, kasu bakoitzaren ezaugarri berezien arabera zer komeni den begiratuz.

   3. Neurriak aplikatzean, Konstituzioan eta ordenamendu juridikoan aitortutako eskubide guztiak izango dituztela bermatuko da, bereziki Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoan, Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioan, Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoan eta haurren eta nerabeen eskubideen bermearen arloan indarrean dauden xedapen guztietan aitortutakoak, bereziki lege honen 24 eta 26. artikuluetan aurreikusitako moduan.

   4. Legezkotasun-printzipioak agintzen duenez, ezin izango da inolako neurririk betearazi ez baldin bada indarrean dagoen araudiak xedatutako prozeduraren arabera emandako epai irmo baten bidez. Neurri horiek indarrean den araudi horretan ezarritako eran baino ezingo dira ezarri, Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 43. artikuluan agindutakoaren arabera.

   5. Dagokion epaia eman zuen adingabeen epailearen kontrolpean betearaziko dira neurri judizialak, Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 44. artikuluan aurreikusitako eran.

   6. Justiziaren arloan, beharrezkoa den gutxieneko esku-hartzearen printzipioari jarraituz egingo da neurri judizialen betearazpena. Horrek esan nahi du behar-beharrezkoa dela jarduketak beste arreta-sistema batzuekin koordinatzea, batez ere hezkuntza-sistemarekin eta haurren eta nerabeen babes-sistemarekin; gainera, kasua sistema horien esku utzi beharra ere gerta daiteke, baldin eta sistema horien esku-hartzea beharrezkoa bada.

   7. Neurri judizialak berehalakotasun-printzipioari jarraituz ezarriko dira, neurri horien hezkuntza-eraginkortasuna bermatzeko.

   8. Arau-hausle adingabeei ezarritako neurri judizialak betearazteko, batez ere ingurune irekian eta justizia errestauratiboko prozesuetan, hala nola bitartekaritzan edo zirkulu edo konferentzia errestauratiboetan, komunitatearen parte-hartzea eta inplikazioa beharko dira.

      284. artikulua. Zerbitzuen antolaketa.

      1. Eusko Jaurlaritzak, zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeei ezarritako neurri judizialak betearazteko eskumena duen administrazio publikoa denez, eginkizun horiek betetzeko behar diren bitarteko materialak eta giza baliabideak izango ditu.

      2. Eusko Jaurlaritzak, zehazki, lantalde psikosozial espezializatuak izango ditu lurralde historiko bakoitzean, Fiskaltzari eta agintaritza judizialari laguntza teknikoa eta aholkularitza emateko.

      3. Beharrezko eta egoki irizten badio, neurriak betearazteko beharrezkoak diren elkarlan-formulak ezarri ahal izango ditu, justiziaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, hala Estatuko Administrazio Orokorraren, Toki Administrazioaren edo autonomia-erkidegoen mendekoak diren erakunde publikoekin nola irabazi-asmorik gabeko erakunde pribatuekin, eta, azken kasu horretan, hurrengo artikuluan aurreikusitakora egokituko dira.

      4. Nolanahi ere, entitate horiek justiziaren arloan eskumena duen sailaren zuzeneko ikuskaritzaren pean betearaziko dituzte neurriak, eta horrek ez du berekin ekarriko betearazpen horren ondoriozko titulartasuna eta erantzukizuna lagako direnik.

      5. Eskumena duen administrazio publikoak zainduko du zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeen gizarte- eta hezkuntza-arloko arretan esku hartzen duten langile profesionalak egokiak direla bete behar dituzten eginkizunak betetzeko, lege honen 314.2 artikuluan aurreikusitako moduan.

      6. Eusko Jaurlaritzak, segurtasunaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, polizia-zerbitzu egokiak emango ditu pertsona adingabeak tartean dauden kasuetan. Horrekin batera, bermatu beharko du polizia-agenteen prestakuntza egokia dela, pertsona adingabeekin egin beharreko esku-hartzeetan polizia adituak daudela, eta pertsona adingabeen parte-hartzea detektatzen denean aditu horien esku-hartzea eraginkorra izango dela ziurtatuko duten antolaketa eta funtzionamendu sistemak ezartzen direla.

         285. artikulua. Zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeei gizarte- eta hezkuntza-arloko arreta emateko entitate laguntzaileak.

      1. Zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeei zuzendutako neurrien aplikazio-eremuan jarduten duten entitate laguntzailetzat hartuko dira gizarte- eta hezkuntza-arloko arretako entitate laguntzaileak.

      2. Eusko Jaurlaritzari dagokio, justiziaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, entitate horiek baimentzea, erregistratzea, homologatzea eta ikuskatzea, eta entitate horien sektoreko araudiari jarraituko dio.

      3. Entitate horiek homologatu ahal izango dira adingabeen epaileek hartutako neurriak zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeei aplikatzeko, baita kalteak konpontzeko eta biktimarekin adiskidetzeko neurriak aplikatzeko ere, salbu eta eginkizun horiek langile publikoek nahitaez bete behar badituzte legez xedatutakoaren arabera, titulu honetan zehaztutako moduan.

      4. Eusko Jaurlaritzan justiziaren arloan eskumena duen sailak erregistro bat sortu eta arautuko du arau-hausle adingabeei gizarte- eta hezkuntza-arreta ematen aritzen diren entitate laguntzaileentzat, eta erregistro horretan egon beharko dira inskribatuta administrazio horrek gaitu dituen era horretako erakunde guztiak.

286. artikulua. Neurri motak.

1. Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 7. artikuluan ezarritakoak dira adingabeen epaileek ezar ditzaketen neurriak, lege horretan neurri bakoitzerako ezarrita dagoen irismenarekin.

2. Neurriak betearazteko arauak aurreko apartatuan aipatzen den lege organikoaren VII. tituluko II. kapituluan ezarritakoak izango dira, neurria likidatzeari, ezarritako neurriak bateratzeari, espediente pertsonalari, betearazpenari buruzko txostenei, betearazpena hausteari, neurriak ordezteari, errekurtsoak aurkezteari eta neurria betetzeari dagokienez.

   287. artikulua. Zigor-legearekin gatazkan dagoen pertsona adingabearen ingurunean bertan neurriak betearaztea.

1. Zigor-legearekin gatazkan dagoen pertsona adingabearen bizikidetzako gizarte-ingurunean aplikatu beharreko neurriak betearazteko, Eusko Jaurlaritzak, justiziaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, gizarteratzeko programak garatuko ditu, bai bere kabuz, bai beste entitate batzuek diseinatzea eta ezartzea sustatuz.

2. Aurreko apartatuan ezarri diren gizarteratzeko programa horietan, aisiari, gizarte- eta hezkuntza-laguntzari, lanaren aurreko zereginei, gizarte-trebetasunak ikasteari eta familia-bizikidetzari buruzko berariazko jarduketak jasoko dira, edo lortu nahi diren heziketa-helburuak lortzen lagunduko duen beste edozein jarduketa.

3. Euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan eta, bereziki, osasunaren, hezkuntzaren eta gizarte-zerbitzuen arloetan, elkarlanean jardungo dute Eusko Jaurlaritzarekin pertsona adingabearen bizikidetzako gizarte-ingurunean aplikatu beharreko neurriak betearazteko, gizarte- eta hezkuntza-baliabide normalizatuetarako irispidea erraztuz. Halaber, irabazi-asmorik gabeko entitate pribatuekiko elkarlana sustatuko da, lege honen 285. artikuluan aurreikusitako moduan.

   288. artikulua. Barneratze-neurriak betearaztea.

1. Pertsona adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 54. artikuluan ezarritakoari jarraituz, zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeentzako zentro espezifikoetan betearaziko dira askatasunaz gabetzen duten neurriak, atxiloketak eta kautelazko barneratze-neurriak; zentro horiek ez dira espetxe-legerian adin-nagusitasun penala dutenek zigor-kondenak eta askatasunaz gabetzeko kautelazko neurriak betetzeko aurreikusitakoak.

2. Barneratze-neurriak zentro soziosanitarioetan betearazi ahal izango dira, baldin eta ezarritako neurriak hala eskatzen badu eta aurretiaz adingabeen epaileak baimena eman badu.

   289. artikulua. Askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroen betekizun materialak, funtzionalak eta langileen arlokoak.

1. Askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroak modulutan banatuta egongo dira, bertan dauden pertsona adingabeen adin, heldutasun, beharrizan eta gizarte-trebetasunen arabera. Askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroen kontserbazio-egoera eta erabilera-baldintzak egokiak izango dira; gainera, pertsona adingabeen premiei erantzuteko instalazio eta espazio egokiak izan beharko dituzte.

2. Askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroek bete beharreko betekizun materialak, funtzionalak eta langileen arlokoak erregelamendu bidez ezarritakoak izango dira.

3. Aurreko apartatuan aipatutako araudian berariaz aipatuko dira pertsona adingabeen eta haiei arreta ematen dieten profesionalen eskubide eta betebeharrak, baita barne-araubideko erregelamendu bat izan beharko dutela ere, eta haren edukiak zentroaren eta hezkuntza-proiektuaren berezitasunekin bat etorri beharko duela. Horren helburua izango da bizikidetza ordenatua lortzea, hezkuntzan esku hartzeko programak gauzatu eta pertsona adingabe barneratuak jagoteko eginkizunak bete daitezen ahalbidetzeko.

4. Euskal Autonomia Erkidegoan kokatutako eta zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeentzako askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentro guztiei aplikagarri izango zaie autonomia-erkidegoko erregelamendu-araudia.

   290. artikulua. Zentroen ikuskapena.

1. Adingabeen epaileei dagokie Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 44. artikuluan ezarritako neurrien kontrola eta jarraipena egitea.

2. Fiskaltzari dagozkio ordenamendu juridikoan ezarritako jarduketak, legeria zibilean jasotako pertsona adingabeen eskubideen bermatzaile gisa, alde batetik, eta Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoan jasotako instrukzio- eta jarraipen-organo gisa, bestetik.

3. Justiziaren arloan eskumena duen sailari dagokio gutxienez lau hilabetez behin zentro horiek ikuskatzea, baita inguruabarrak tarteko komeni den guztietan ere.

   291. artikulua. Askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroak jagoteko eginbeharra.

   Aurreko artikuluan jasotako aurreikuspenei kalterik egin gabe, askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentro bateko zuzendariak edo arduradunak, haren arduradun nagusia den aldetik, bereziki jagon beharko du indarrean dagoen araudia eta ezarritako segurtasun-neurriak betetzen direla, bai eta agintari, entitate edo organo eskudunek emandako jarraibideak eta gidalerroak betetzen direla ere.

   292. artikulua. Birgizarteratze-printzipioa.

1. Zentroen antolakuntza, funtzionamendu eta jardueraren oinarrizko printzipio izan beharko da barneratze-neurriak bete behar dituzten pertsona adingabeak gizarteko kide diren eskubideen subjektuak direla.

2. Printzipio hori aplikatuz, zentroetako bizimoduaren eredua izango da edozein pertsona adingaberen eguneroko bizimodua, betiere barneratua egoteak pertsona adingabearentzat eta haren familiarentzat izan ditzakeen ondore txarrak murriztuz, lotura sozialen alde eginez eta gizarteratze-prozesuan entitate publiko eta pribatuen elkarlan eta parte-hartzearen alde eginez.

3. Horretarako, eta kanpokoekin harreman positiboak izateko eta etorkizuneko bizitza askerako prestatzeko, Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren Erregelamendua onartzen duen uztailaren 30eko 1774/2004 Errege Dekretuan finkatutako baimenak eta irteerak izango dituzte.

4. Nolanahi ere, aurreikusten diren baimen arruntak zein apartekoak eta irteerak emateko, Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren Erregelamenduan aurreikusitako muga, baldintza eta betekizunak bete beharko dira, bai eta arloan aplikatzekoa den erregelamendu bidezko garapenerako araudi autonomiko sektorialean ezarritakoak ere.

   293. artikulua. Askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroetan dauden pertsona adingabeen eskubide eta eginbeharrak.

1. Zigor-legearekin gatazkan egonik barneratze-neurriren bat duten pertsona adingabeek eskubidea dute beren nortasuna eta ideologia-askatasuna zein erlijio-askatasuna errespeta dakizkien, baita neurriak eragiten ez dien gainerako eskubide eta interes legitimoak ere, batez ere adingabetasun zibilari dagozkionak eta Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 56. artikuluak aipatzen dituen eskubide guztiak; horien artean, honako hauek bereziki:

   1. Informazio pertsonal eta eguneratua jasotzea beren eskubide eta betebeharrei buruz, beren egoera pertsonal nahiz judizialari buruz, zentroaren barne-funtzionamenduko arauei buruz eta hezkuntza-proiektu indibidualaren eduki eta bilakaerari buruz, baita horiek betetzean egingo diren ebaluazioei buruz ere.

   2. Diskriminaziorik gabe artatuak izatea jaiotza, adin, arraza- edo etnia-jatorri, sexu, egoera zibil, sexu-orientazio, gaitasun fisiko edo psikiko, osasun-egoera, hizkuntza, kultura, erlijio, sineskera eta ideologiagatik edo beste edozein ezaugarri edo egoera pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik, beren jatorriak errespetatuz eta berek dakarten kultur edo erlijio-ondarea gordetzen lagunduz.

   3. Zentroko langileen aldetik eta gainerako egoiliarren aldetik tratu egokia jasotzea.

   4. Haien espedientean dauden datuen konfidentzialtasuna errespetatua izatea, eta erabilerari dagokionez datu horiek isilean gordetzeko eginbeharra errespetatzea; gainera, hirugarrenen aurrean isilean gordeko da zentro batean barneratuta daudela.

   5. Gurasoekin edo, hala badagokio, legezko tutore edo zaintzaileekin, senitartekoekin edo beste pertsona batzuekin askatasunez komunikatu ahal izatea, baldin eta ez bada haien interesen aurkakoa babes-prozedura baten barruan; halaber, zentroan bisitak eduki ahal izatea eta ateratzeko baimen-aldiez gozatu ahal izatea, erregelamenduetan ezarritako eran.

   6. Isilpean komunikatzea beren letraduekin, eskumena duen adingabeen epailearekin, Fiskaltzarekin eta askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroak ikuskatzeko eskumena duen zerbitzuarekin edo, hala badagokio, Arartekoaren erakundearekin.

   7. Haien intimitatea errespetatua izatea.

   8. Eguneroko bizitzako premia oinarrizkoak, pertsona gisa erabat garatzeko bete behar direnak, beteta izatea.

   9. Prestakuntzarako jarduerak egitea, eskolakoak, lanekoak edo zeinahi eratakoak izan.

   10. Une oro beren lege-egoera zein den jakitea.

   11. Informazioa jasotzea zentroan erreklamazioak aurkezteko dauden prozedurei buruz, eta zentroko zuzendaritzari, autonomia-erkidegoko administrazioari, agintaritza judizialei, Fiskaltzari edo Arartekoaren Haurren eta Nerabeen Bulegoari eskaerak eta kexak helarazteko aukerari buruz; eta, orobat, haien eskubide eta interesak defendatzearren legerian aurreikusitako legezko errekurtso guztiak aurkeztea.

   12. Dagozkien eskubide zibil, politiko, sozial, erlijiozko, ekonomiko eta kulturalak egikaritzea, neurriaren betearazpenarekin bateraezinak direnak izan ezik.

   13. Barneratze-neurria bizilekutik ahalik eta gertuen dagoen zentroan bete ahal izatea, betiere haiei dagokien barneratze-araubidearekin bat etorriz.

   14. Bakoitzarentzat egindako esku-hartze plan bat edukitzea, eta plan hori lantzen eta aldika-aldika ebaluatzen parte hartzea.

   16. Informazio pertsonal eta eguneratua jasotzea beren eskubide eta betebeharrei buruz, beren egoera pertsonal nahiz judizialari buruz, zentroaren barne-funtzionamenduko arauei buruz, baita eskubide horiek guztiak egikaritzeko prozedura zehatzei buruz ere; batik bat, eskaerak, kexak edo errekurtsoak aurkezteari begira. Zentroan sartzen diren unean eman beharko zaie informazio hori pertsona adingabeei.

   17. Haien legezko ordezkariek haien egoera eta bilakaerari buruzko informazioa eta dagozkien eskubideei buruzkoa badutela jakitea, indarrean dagoen legerian xedatutako mugen barruan.

   18. Ama nerabe barneratuen kasuan, berekin batera izatea hiru urtetik beherako seme-alabak, baldin eta hala badagokio bataren eta besteen interes gorena kontuan izanda, erregelamendu bidez aurreikusten diren baldintza eta betekizunekin.

2. Pertsona adingabeei zuzendutako informazio guztia eta, bereziki, aurreko apartatuko a), k) eta o) letretan aipatutakoa, formatu eskuragarrian eta hizkera argi eta errazean eman beharko da, uler dezaketen eta ulerterraza zaien hizkuntza batean, eta haien ulermen-gaitasunari eta gainerako inguruabar pertsonalei egokituta.

3. Zigor-legearekin gatazkan egonik barneratze-neurri bat duten pertsona adingabeek Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 57. artikuluan ezarritako eginbeharrak dituzte, eta, bereziki, honako hauek:

   1. Zentroan egotea neurria amaitu arte, hargatik eragotzi gabe baimendutako irteerak eta kanpoko jarduerak.

   2. Zentroko funtzionamendu-arauak errespetatu eta betetzea, baita zentroko langileek beren eginkizun legitimoak betez emandako gidalerro edo jarraibideak ere.

   3. Zentroan lan egiten duten edo bizi diren guztien duintasuna eta eginkizuna errespetatzea.

   4. Zentroko instalazioak eta eskura jartzen zaizkien baliabide materialak behar bezala erabiltzea.

   5. Eskolako edo laneko jarduerak egitea, eta beren prestakuntzarakoak ere bai, direnak direla.

   6. Ezarritako diziplina-neurriak betetzea.

   7. Pazientearen autonomia eta informazio eta dokumentazio klinikoaren arloko eskubide eta betebeharrak arautzen dituen azaroaren 14ko 41/2002 Oinarrizko Legeak xedatutakoari jarraituz, beharrezkoak diren osasun-azterketa eta -proba guztiak egitea, bai barneratutako pertsona adingabearen beraren osasun-eskubidea, bai zentroan bizi diren edo lan egiten duten gainerako pertsonek duten osasun-eskubidea bermatzeko.

      294. artikulua. Banakako esku-hartze plana.

      1. Zigor-legearekin gatazkan dauden eta kapitulu hau aplikatu behar zaien pertsona adingabe guztiak banakako esku-hartze plan batean sartuko dira, zeina gazteen justiziako zerbitzuek egin eta abiarazi beharko duten.

      2. Egingo den banakako esku-hartze planak argi eta garbi jaso beharko du neurriaren xedea, bai eta hura lortzeko helburuen eta epeen aurreikuspena ere. Era berean, pertsona adingabearen gizarte- eta familia-egoera baloratuko duen jarraipen-programa bat ere izan beharko du.

      3. Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 7. artikuluan ezarritako neurriren bat hartzea eragin duen indarkeriazko egintza sexu-askatasunaren edo -ukigabetasunaren aurkako delitua edo genero-indarkeriako delitua izan badaiteke, genero-berdintasuneko prestakuntza-modulu bat sartu beharko da banakako esku-hartze planean, eta horren helburua izango da jarrera ez-sexistak, errespetuzko ohiturak eta balio demokratikoak eskuratzen laguntzea.

      4. Halaber, gertaerak ingurune digitalean gertatu badira, banakako esku-hartze planak, aldi berean, segurtasun digitalaren arloko berariazko prestakuntza-modulu bat jaso beharko du, gai hauei buruzko sentsibilizazioa eta gaikuntza emateko:

         1. Bereziki Interneten eta sare sozialen eta, oro har, harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien segurtasuna eta erabilera segurua eta arduratsua.

         2. Erabilera desegokiaren ondoriozko arriskuak, hain zuzen ere, sexu-indarkeriaren fenomenoak eragin ditzaketenak, hala nola ziberjazarpena, groominga, genero-ziberrindarkeria edo sextinga.

            295. artikulua. Jagoletzari eta segurtasunari buruzko neurriak.

            1. Askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroetan jagoletza-jarduketak eta barne-segurtasunari buruzkoak egitearekin batera, erregelamenduz ezarritako eran eta maiztasunez ikuskapenak egin ahal izango dira lokal eta bulegoetan, eta bertan barneratutako pertsona adingabeen, haien arroparen eta objektuen miaketak ere bai.

            2. Jagoletza- eta segurtasun-neurriak gauzatzean, pertsona adingabeen intimitatea eta gauza pertsonalak errespetatzea bilatuko da, moduari, iraupenari, orduari eta maiztasunari erreparatuta; irizpide murriztailea gailenduko da neurri horiek erabiltzean, eta, betiere, ekidin egingo dira gaueko miaketak.

            3. Erregelamendu bidez ezartzen diren beharrezko euste-neurriak soilik erabili ahal izango dira Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 7. artikuluan aurreikusitako neurriren bat betetzen duten pertsonek indarkeriazko ekintzak egitea saihesteko eta haiek erreprimitzeko, haiengan zein beste norbaitengan lesiorik gerta ez dadin, zentrotik ihes egin ez dezaten edo zentroko instalazioetan kalterik egin ez dezaten, edota zentroko langileek beren eginkizun legitimoetan aritzean jarraibideak eman eta jarraibide horien aurkako erresistentzia aktiboaren aurrean.

            4. Bakarrik onartuko da, salbuespenez, barneratze-neurria betetzen duen pertsona bati eskumuturrak ekipamendu homologatuekin lotzea, baldin eta hori protokolo zorrotz baten pean egiten bada eta kalte gutxiagoko neurriak aplikatzea ezinezkoa bada.

            5. Nolanahi ere, eta inguruabarrak edozein direla ere, debekatuta dago pertsona bat ohe artikulatu bati edo objektu finko bati edo instalazioei edo objektu higigarriei ainguratutako objektu bati lotzean datzan euste mekanikoa.

            6. Euste-neurriak aplikatzean, indarra erabiltzen den kasu guztietan, medikuak azterketa fisikoa egin beharko dio barneratutako pertsona adingabeari 48 orduko epean gehienez ere, eta dagokion mediku-agiria egingo du.

            7. Zentroetan aplikatutako euste-neurriak berehala komunikatu beharko zaizkie Adingabeen Epaitegiari eta Fiskaltzari. Halaber, Gorabeheren Erregistro Liburuan idatziko dira, zeina zentroko zuzendaritzak gainbegiratuko baitu, eta pertsona adingabearen banakako espedientean, zeina eguneratuta eduki behar baita.

296. artikulua. Diziplina-araubidea.

1. Barneratze-neurri judizialak dituzten pertsona adingabeei diziplina-neurriak ezarri ahal izango zaizkie hurrengo artikuluan ezarritako arau-hausteen kasuetan, betiere erregelamendu bidez ezarritako prozedurari jarraituz, eta haien duintasuna une oro errespetatu beharko da.

2. Inoiz ere ezingo zaizkie ukatu elikatzeko, osasun-laguntza jasotzeko, derrigorrezko hezkuntza jasotzeko eta komunikazioak eta bisitak jasotzeko eskubideak.

3. Diziplina-prozedura arautuko da askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroen erregelamendu-garapenean. Nolanahi ere, prozedura horretan nahitaez aurreikusi beharko da ezarritako zehapen-neurriak erregistro batean jasotzea, eta zehapena eragin duen arau-haustea eta zehapenaren aplikazioaren inguruabarrak adieraztea.

   297. artikulua. Diziplinazko arau-haustea diren egitateak.

1. Arau-hausteak oso astunak, astunak eta arinak izango dira, egitateen erantzulea den pertsona adingabeak erabilitako indarkeriaren, intentzionalitatearen, emaitzaren garrantziaren eta ukitutako pertsonen kopuruaren arabera.

2. Honako egitate hauek arau-hauste oso astuntzat joko dira:

   1. Zentroan edozein pertsonari eraso egitea, hura mehatxatzea edo zerbait egitera derrigortzea.

   2. Matxinada, borroka, eraso edo talde-iskanbiletan parte hartzea edo, halakorik gertatuz gero, haiek egitera zirikatzea.

   3. Zentrotik ihes egiten saiatzea, ihes egiten laguntzea, ihes egitea edo baimen-aldi bat edo jarduera bat amaituta bertara ez itzultzea.

   4. Zentroko langileek beren eginkizunak betetzen ari direla ematen dizkieten aginduak betetzeari uko egitea era aktibo eta larrian.

   5. Zentroak pertsona adingabeen eskura jartzen dituen leku, material eta objektuei edo beste pertsona batzuen ondasunei nahita kalte egitea, kalteak hirurehun eurotik gorakoak badira.

   6. Zentroko objektu, material edo ondasunak nahiz beste pertsona batzuen ondasunak ostea.

   7. Zentroan edari alkoholdunak, droga toxikoak, edo gai psikotropikoak edo estupefazienteak eduki edo kontsumitzea, edo zentrora horrelakoak sartzea, non eta medikuaren aginduz ez den.

   8. Diziplinarik ezeko egintza larri batengatik ezarritako diziplina-neurria betetzeari uko egitea.

   9. Egun batean hiru falta astun egitea, edo astebetean bost.

3. Honako egitate hauek arau-hauste astuntzat joko dira:

   1. Norberaren nahiz taldearen higienerako, edo janzteko zein elikatzeko beharrezkoak diren ohitura eta ordutegiak ez betetzea, edo zentroko funtzionamendu-arauetan ezarritako beste ohitura batzuk ez betetzea, betiere zentroko bizitzari eta bizikidetza ordenatuari nahasterik eragiten bazaio.

   2. Zentroan nornahi kalumniatu edo iraintzea, eta nornahiri zor zaion errespetu eta begirunea larriki galtzea.

   3. Barneratutako beste pertsona batzuk matxinatzera edo talde-iskanbilak egitera zirikatzea, baina ez lortzea pertsona horiek halakorik egin dezaten.

   4. Zentroan bertako funtzionamendu-arauek debekatutako objektuak edo substantziak sartu, eduki, erabili edo kontsumitzea, edo zentrotik atera edo ateraraztea.

   5. Zentroak barneratutako pertsona adingabeen eskura jartzen dituen leku, material eta objektuei edo beste pertsona batzuen ondasunei nahita kalte egitea, kalteak hirurehun eurotik beherakoak badira.

   6. Zentroan lan egiten duten langileek beren eginkizunak betetzen ari direla emandako aginduak ez betetzea, zentroko bizimoduari eta bizikidetza ordenatuari nahasteak eragiten bazaizkio.

   7. Zentroko araudian debekatuta dauden zori, apustu eta ausazko jokoak antolatu edo haietan parte hartzea.

   8. Berri edo datu faltsuak zabaltzea, zentroaren funtzionamendu onari kalte egin nahirik.

   9. Zentroan debekatuta dauden lekuetara edo sarbidea mugatua duten lekuetara sartzea dagokion baimenik gabe.

   10. Barneratutako pertsona adingabeentzat zentroan antolatzen diren jardueretara ez azaltzea, justifikatutako arrazoirik gabe, edo jardueretatik egotzia izatea edo behar den baimenik gabe haietatik alde egitea.

   11. Zentrotik beharrezko baimenik gabe ateratzea, edo bertara itzultzea zentroko funtzionamendu-arauek uzten duten baino beranduago.

   12. Diziplinarik ezeko egintza arin batengatik ezarritako diziplina-neurria betetzeari uko egitea.

   13. Egun berean hiru falta arin egitea.

4. Honako egitate hauek arau-hauste arintzat joko dira:

   1. Norberaren nahiz taldearen higienerako, edo janzteko zein elikatzeko beharrezkoak diren ohitura eta ordutegiak ez betetzea, edo zentroko funtzionamendu-arauetan ezarritako beste ohitura batzuk ez betetzea, betiere zentroko bizitzari eta bizikidetza ordenatuari nahasterik eragiten ez bazaio.

   2. Zentroan lan egiten duten langileek beren eginkizunak betetzen ari direla emandako aginduak ez betetzea, zentroko bizimoduari eta bizikidetza ordenatuari nahasterik eragin gabe.

   3. Zentroko edozein pertsonari zor zaion errespetu eta begirunea modu arinean galtzea.

   4. Zentroko funtzionamendu-arauek debekatzen ez dituzten gauzak edo gaiak gehiegikeriaz edo era kaltegarrian erabiltzea.

   5. Zentroak barneratutako pertsona adingabeen eskura jartzen dituen leku, material eta objektuei edo beste pertsona batzuen ondasunei kalte eragitea, ardurarik edo arretarik ezaren ondorioz.

   6. Barneratutako pertsona adingabearen eginbeharrak eta betebeharrak ez betetzea dakarren beste edozein egite edo ez-egite, zentroko bizitzari edo bizikidetza ordenatuari nahastea eragiten badio eta larritzat edo oso larritzat jotzen ez bada.

      298. artikulua. Diziplinazko arau-hausteen zehapena.

      1. Aurreko artikuluan aurreikusitako diziplinazko arau-hausteak diren egitateengatik, Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 60. artikuluan aurreikusitako zehapenak baino ezingo dira ezarri.

      2. Zehapenak ezartzeko irizpide orokorrak izango dira artikuluan egindako sailkapenaren araberako arau-hauste oso astun, astun eta arinaren kalifikazioa, proportzionaltasuna eta malgutasuna.

      3. Halaber, arau-haustea eragin duten egitateei aplikatu beharreko zehapena mailakatzeko, honako irizpide hauek hartuko dira kontuan:

         1. Pertsona adingabearen adina, ezaugarriak eta falta egitean duen egoera.

         2. Banakako hezkuntza-proiektua.

         3. Egitatearen larritasun objektiboa.

         4. Jokabidean berrerortzea. Eta berrerortzetzat joko da arau-haustearen erantzuleak urte baten barruan izaera bereko arau-hauste bat baino gehiago egitea.

      4. Baldin eta, justizia errestauratiboko prozedura baten barruan, hala nola bitartekaritza edo zirkulu edo konferentzia errestauratiboaren esparruan, iraindutako pertsonari barkamena eskatzen bazaio, ondasunak konpondu edo itzultzen badira edo kalteak erreparatzen badira, zehapenaren aplikazioa eten ahal izango da, betiere zehatzekoa den jokabide horretan berrerortzea gertatzen ez bada.

      5. Diziplina-prozedurak, betiere, bermatu egingo ditu pertsona adingabearen eskubide hauek:

         1. Entzuna izatekoa.

         2. Frogak aurkeztekoa.

         3. Berak izendatutako pertsona baten aholkua hartzekoa.

         4. Barneratze-neurria ezarri zuen adingabeen epaileari errekurtsoa aurkeztekoa, Adingabeen erantzukizun penala arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoaren 60.7 artikuluak aurreikusitakoaren arabera.

      6. Diziplina anitzeko heziketa-taldea osatzen duten profesionaletako edozeinen esku egongo da falta arinei dagozkien zehapenak ezartzea; eta falta astunei eta oso astunei dagozkien zehapenen aplikazioa zentroaren zuzendariaren edo arduradunaren esku egongo da. Xedapen honek ez ditu eragotziko pertsonei edo gauzei kalterik ez eragiteko berehala hartu behar diren kautelazko neurriak.

      7. Justiziaren arloan eskumena duen sailak adingabeen epaileari eta Fiskaltzari komunikatu beharko die ezarritako edozein zehapen, falta astun bati edo oso astun bati badagokio.

      8. Erregelamendu bidez pizgarri-sistema egoki bat ezarri ahal izango da barneratutako pertsona adingabeen jokabide ona eta arduratsua saritu edo sustatzeko.

299. artikulua. Gizarte-inklusiorako jarduketa osagarriak.

Neurriak betearazten dituzten zentro edo zerbitzuek pertsona adingabearen gizarte-inklusioa erraztuko duten beste jarduketa batzuk sustatu edo gauzatu ahal izango dituzte, baldin eta haren intereserako badira eta haren eta legezko ordezkarien adostasuna badute.

300. artikulua. Babes-jardunarekiko bateragarritasuna.

Neurri judizial bat betetzen ari den pertsona foru-aldundietako baten tutoretzapean edo zaintzapean badago, neurriaren betearazpen-programa eta banakako babes-plana modu koherentean eta eraginkorrean garatzeko beharrezkoak diren koordinazio-bideak ezarriko dira, eta, betiere, sinergia posibleak aprobetxatuko dira.

301. artikulua. Neurriak betearazi ondorengo jarduketak.

1. Neurri baten betearazpena amaitu baino lehen, ebaluazio bat egingo da, neurri horri lotuta dagoen pertsonak gizarte-inklusioa burutzeko behar dituen gizarte- eta hezkuntza-jarduketak zehazteko. Horretarako, behar den orientazioa eta laguntza eskainiko zaio, eta gizarteratzeko ekintza lagungarrietan laguntza jasotzeko edo parte hartzeko zerbitzu eta programetara bideratuko da.

2. Eusko Jaurlaritzak, justiziaren arloan dituen eskumenak egikarituz, eta beste administrazio publiko batzuekin elkarlanean, neurri judizial bat bete duten pertsonen gizarte-inklusiorako eta laneratzeko programak eta laguntzak bultzatuko ditu; zehazki, emantzipaziorako eta helduarorako trantsizioko programak.

3. Neurria amaitu ondoren oraindik ere pertsona adingabeak diren eta foru-aldundiaren tutoretza edo zaintzapean daudenen ebaluazioa eta prestaketa, gutxienez, neurria amaitu baino hiru hilabete lehenago egin behar dira, eskumena duen foru-aldundiarekin koordinatuta.

302. artikulua. Administrazioek lankidetzan eta koordinaturik jarduteko duten eginbeharra.

Lege honen 5. artikuluan ezarritako erantzunkidetasun-eginbeharraren arabera, euskal administrazio publikoek beren lankidetza- eta koordinazio-betebeharra beteko dute, bai erakunde arteko mailan, bai sektore arteko mailan, hain zuzen ere koherentzia, batasun, eraginkortasun eta efizientzia handienak bermatzeko haurren eta nerabeen ongizatean, haien eskubideen sustapenean eta haien garapen oso eta harmonikoa edo haien eskubideak urra ditzaketen egoeren prebentzioan, detekzioan eta babesean eragina duten politika eta jarduketetan.

303. artikulua. Haur eta Nerabeentzako Erakunde arteko eta Sektore arteko Organoa.

1. Euskal Sektore Publikoaren maiatzaren 12ko 3/2022 Legearen 18. artikulua aplikatuz, haur eta nerabeen arloan euskal administrazio publikoen artean erakunde arteko eta sektore arteko lankidetza eta koordinazioa antolatzeko, Haur eta Nerabeentzako Erakunde arteko eta Sektore arteko Organoa sortzen da, Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailari atxikita, baina Jaurlaritzaren egitura hierarkikoan txertatu gabe.

2. Eusko Jaurlaritzak erregelamendu bidez arautuko ditu haren osaera, eginkizunak eta jarduteko araubidea. Araudi horretan, alde batetik, Eusko Jaurlaritzaren eta, bestetik, foru-aldundien eta udalen arteko ordezkaritza paritarioa aurreikusi beharko da. Haur eta nerabeen arloan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako saileko sailburua izango da presidentea, eta haren kideek sailburuorde-maila izan beharko dute Eusko Jaurlaritzaren ordezkaritzaren kasuan, diputatu-maila foru-aldundien ordezkaritzaren kasuan, eta zinegotzi-maila udalen ordezkaritzaren kasuan.

3. Funtzionamendu-araubidean jasoak dituenez gainera, Haur eta Nerabeentzako Erakunde arteko eta Sektore arteko Organoak honako eginkizun hauek izango ditu:

   1. Haurren eta nerabeen eskubideak sustatzeko oinarrizko politikak definitzen parte hartzea, bai eta eskubide horiei kalte egiten dieten edo haiek urratzen dituzten egoerak prebenitzen, detektatzen eta babesten ere.

   2. Funtzionamenduari buruzko gidalerroak eta irizpide orokorrak ezartzeko adostasuna bideratzea.

   3. Haurren eta nerabeen eskubideen sustapenean eta defentsan eragin zuzena izan behar duten lege-aurreproiektuei eta xedapen orokorrei buruzko nahitaezko txostenak egitea, bereziki osasun, hezkuntza, kultura, jarduera fisiko, kirol, ingurumen, segurtasun, justizia eta gizarte-zerbitzuen esparruan.

   4. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko estrategia integralari buruzko nahitaezko txostenak egitea, bai eta erakundeen arteko beste edozein estrategia edo plangintza-tresnari buruzkoak ere, baldin eta bideratuta badaude eskubideak sustatzera edo eskubide horiei kalte egiten dieten edo haiek urratzen dituzten egoerak prebenitu, detektatu eta babestera.

   5. Elkarlanerako eta lankidetzarako tresna eta protokolo bateratuak onestea.

   6. Antolakuntza- edo zerbitzu-ekimen esperimentalak abian jartzea onestea, proiektu pilotu gisa, premia-egoeretan erantzun alternatibo bat eskaintzera bideratuak.

   7. Haurren eta nerabeen eskubideak sustatzean eta defendatzean eragina duten arauzko foru- eta toki-xedapenei buruzko informazioa jasotzea, baita gai horietan eragina duten lurralde- eta toki-eremuko planak onesteari buruzkoa ere.

   8. Hiru administrazio-mailetako aurrekontuen onespenari buruzko informazioa jasotzea, bai eta lege honen 4. artikuluan ezarritako aurrekontu-lehentasunaren printzipioa betetzen duten aurreikuspenei buruzkoa ere.

   9. Haurren eta Nerabeen Behatokiaren informazioa jasotzea, arrisku- eta desanparo-egoeran dauden pertsona adingabeak babesteko eremuan egindako jarduketen ebaluazioaren eta haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko estrategia integralaren ebaluazioaren esparruan lortutako emaitzen inguruan.

   10. Haurren eta Nerabeen Behatokiari agintzea egin ditzala beharrezkotzat edo interesgarritzat jotzen dituen azterlanak edo txostenak, eta organo horrek egiten dituen guztiei buruzko informazioa jasotzea.

       304. artikulua. Lurralde- eta toki-lankidetzarako teknikak haur eta nerabeen eremuan.

       1. Erantzunkidetasun-eginbeharraren esparruan eta bakoitzak bere eskumenen eremuan, foru-aldundiek eta udalek, beren kabuz edo elkartuta, erabaki dezakete lurralde- edo toki-mailako lan-gune edo -talde espezifikoak eratzea, tartean diren arreta-sektoreen eta haietan esku hartzen duten eragile publiko nahiz pribatuen arteko elkarlana eta lankidetza antolatzera bideratuak, sareko lana indartzeko eta, horrela, jarduera-formula bateratuak eta dimentsio anitzekoak bermatzeko, erantzun eraginkorragoak eta koherenteagoak ematen laguntzeko helburuarekin.

       2. Lan-gune edo -talde horiek azpimarra jar dezakete, bai eskubideen sustapenean, bai, batez ere, osasunerako, hezkuntza-garapenerako, ongizate materialerako eta gizarte-inklusiorako kaltegarriak diren egoeren, pertsona adingabeen kontrako indarkeria-egoeren, babesgabetasunarekiko zaurgarritasun-egoeren eta babesgabetasun-egoeren prebentzio, detekzio eta haien kontrako babesean.

       3. Lan-guneak edo -taldeak modu iraunkorrean edo aldi baterako eratu ahal izango dira, gai koiunturalak jorratzeko, edo aztertu beharreko gaien izaerak edo garrantziak hala eskatzen duenean.

305. artikulua. Partaidetza bermatzea.

1. Euskal administrazio publikoek bermatuko dute parte hartzeko bide eraginkor eta bizkorrak egongo direla herritar guztien parte-hartzea errazteko eta, bereziki, zerbitzuetako eta gizarte-ekimeneko entitateetako eta merkataritza-ekimeneko entitate pribatuetako erabiltzaile eta profesionalak ordezkatzen dituzten antolakundeen parte-hartzea erraztu dadin haurren eta nerabeen inguruko sustapen-, prebentzio-, detekzio- eta arreta- eta babes-jarduketen plangintzan, funtzionamenduan eta ebaluazioan.

2. Parte-hartze hori honako formula hauen bitartez egingo da:

   1. Lege honetan aurreikusten diren organo aholku-emaileak eta partaidetzakoak.

   2. Pertsona adingabeak artatu ohi dituzten zerbitzu eta zentroetan ezartzen diren parte hartzeko bide formalak.

   3. Administrazio publikoek gai orokor edo berezi jakin batzuetan parte hartzeko antolatzen dituzten prozesuak, gai horiek haur eta nerabeei arreta emateko eremuan izan dezaketen interes bereziarengatik.

   4. Euskal administrazio publikoek, lege honen 28. artikuluan ezarritakoarekin bat etorriz, udalerri eta lurraldeetan tresna, espazio, egitura, mekanismo edo prozesu propioak sor daitezen bultzatuko dute, pertsona adingabeek gizartean eta haien eskubide eta betebeharretan eragiten duten politika publikoetan zuzenean eta aktiboki parte hartzeko duten eskubidea sustatuz, betiere parte hartzeko bide espezifikoen esparruan, beren bizi-baldintza indibidual eta kolektiboen eraikuntzan eta hobekuntzan parte hartu ahal izateko, parte diren komunitatearenean edo eragiten dien beste edozein gaitan.

      306. artikulua. Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseilua.

      1. Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseilua izango da euskal administrazio publikoen kontsulta-organo gorena eta parte hartzeko foro espezifikoa. Bertan, modu paritarioan ordezkatuta egongo dira, alde batetik, Eusko Jaurlaritza, foru-aldundiak eta udalak, eta, bestetik, haur- eta nerabe-arloan inplikatutako gizarte-eragileen multzoa. Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen saileko sailburua izango da presidentea.

      2. Ordezkari horiez gain, bi pertsona adingabe ere izango dira eskubide osoko kide, zeinak Haur eta Nerabeen Foroko kide izan beharko duten eta organo horren ordezkari modura jardungo duten.

      3. Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseiluaren izaera juridikoari dagokionez, kontsulta- edo partaidetza-eginkizunak betetzeko Euskal Sektore Publikoaren maiatzaren 12ko 3/2022 Legearen 18. artikuluan aurreikusitako kide anitzeko organoei dagokien izaera juridikoa izango du.

      4. Kontseilu hori Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailari atxikita egongo da, baina Jaurlaritzaren egitura hierarkikoan txertatu gabe.

      5. Oro har, Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseiluaren xedea da Eusko Jaurlaritzak proposatu edo eman behar dituen lege-aurreproiektuei, xedapen orokorrei eta erregelamenduei buruzko aholkularitza ematea eta haien jarraipena egitea, lege honetan aipatzen diren gaiei dagokienez.

      6. Honako hauek dira, berariaz, haren eginkizunak:

         1. Haurren eta nerabeen eskubideen sustapenean eta defentsan eragin zuzena izan behar duten lege-aurreproiektuei eta xedapen orokorrei buruzko nahitaezko txostenak egitea, bereziki osasun, hezkuntza, kultura, jarduera fisiko, kirol, ingurumen, segurtasun, justizia eta gizarte-zerbitzuen arloan.

            Nolanahi ere, txostena egin behar zaien arau-testuekin batera, arauak haur eta nerabeengan izango duen eraginaren ebaluazioa aurkeztu beharko da, ekimena sustatu duen administrazio-organoak eginda.

         2. Administrazio publiko guztietatik informazioa jasotzea haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko jarduketa-protokolo sektorialen jarraipenari eta ebaluazioari buruz, bai eta onartzen dituzten elkarlanerako eta lankidetzarako protokolo bateratuei eta tresnei buruz ere.

         3. Foru-aldundietatik informazioa jasotzea lege honen bederatzigarren xedapen gehigarrian aipatzen diren ekimen edo zerbitzu esperimentalak abian jartzeari buruz, bai eta lortutako emaitzei eta arreta-modalitatearen gainean egindako ebaluazio kualitatiboari buruz ere.

         4. Haur eta nerabeen arloko edozein gairi buruzko iradokizun, proposamen eta ekimenak aurkeztea eta jasotzea.

      7. Haren osaera, eginkizunak eta funtzionamendu-araubidea erregelamendu bidez zehaztuko ditu Eusko Jaurlaritzak eta, araubide horretan, emakumeen eta gizonen ordezkaritza orekatua lortzea zaindu beharko da.

         307. artikulua. Haur eta Nerabeen Foroa.

      1. Haur eta Nerabeen Foroa sortzen da, haur eta nerabeen eskubideetan eragina duten politika publikoetan adingabeen parte-hartze zuzena sustatzeko eta ahalbidetzeko.

      2. Eusko Jaurlaritzak pertsona adingabeek haiei dagozkien gaietan parte hartzeko eta kolektiboki kontsultatuak eta entzunak izateko duten eskubidea, lege honen 54. artikuluan jasoa, eraginkor egiteko organo gisa sortzen da Haur eta Nerabeen Foroa.

      3. Haur eta Nerabeen Foroaren izaera juridikoari dagokionez, Euskal Sektore Publikoaren maiatzaren 12ko 3/2022 Legearen 18. artikuluan aurreikusten diren kide anitzeko organoei dagokien izaera juridikoa izango du.

      4. Organo hori Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailari atxikita egongo da, baina Jaurlaritzaren egitura hierarkikoan txertatu gabe.

      5. Nolanahi ere, eginkizun hauek izango ditu aipatutako organoak:

         1. Ekimenak proposatzea haurren eta nerabeen eskubideak sustatzeko edo biztanle-sektore horren bestelako premiei erantzuteko.

         2. Elkarlanean aritzea haur eta nerabeen arloan ezarritako koordinazio- eta partaidetza-organoekin, Eusko Legebiltzarrarekin eta Haurren eta Nerabeen Behatokiarekin beren eginkizunetan dihardutenean, haurren eta nerabeen iritziak komunikatzeko bide gisa jardunez, hargatik eragotzi gabe pertsona adingabeei zuzeneko kontsulta egiteko gauzatzen dituzten prozedurak.

         3. Haurren eta nerabeen eskubideen sustapenean eta defentsan eragin zuzena duten edo izan dezaketen lege-aurreproiektuen eta xedapen orokorren berri izatea, arauak haur eta nerabeengan izango duen eraginaren ebaluazioa ikusita, xedapen horiei ekarpenak egin ahal izateko. Nolanahi ere, osasunaren, hezkuntzaren, kulturaren, kirolaren, segurtasunaren, justiziaren eta gizarte-zerbitzuen arloetan eragina duten edo arlo horiek ukitzen dituzten arau-testu guztien berri izan beharko du.

            Lege-aurreproiektuen eta xedapen orokorren proiektuen berri ematen zaionean, arauak haur eta nerabeengan izango duen eraginaren ebaluazioa ere aurkeztu beharko zaio, ekimena sustatu duen administrazio-organoak eginda.

         4. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko estrategia integrala prestatu, haren jarraipena egin eta hura ebaluatzen parte hartzea, bai eta eskubideak sustatzera edo eskubide horientzako egoera kaltegarri edo urratzaileak prebenitzera, detektatzera eta haien aurrean babestera bideratutako erakundeen arteko beste edozein estrategiatan edo plangintza-tresnatan ere.

         5. Lege honetan edo beste arau batzuetan esleitzen zaion beste edozein eginkizun.

      6. Eusko Jaurlaritzak ezarriko ditu, erregelamendu bidez, organo horren osaera, ordezkaritza-formulak eta -irizpideak, eginkizunak eta jarduteko araubidea. Nolanahi ere, definitzen diren ordezkaritza-formula eta -irizpideen esparruan, mekanismoak sartu beharko dira pertsona adingabeen ordezkaritza orekatua dela ziurtatzeko, bereziki arreta jarriz zaurgarrienak diren kolektiboetako kideen presentzian.

      7. Bere eginkizunak betetzeko, kontsultaren xede diren gaiei buruzko informazioa eduki beharko du, haurrei eta nerabeei egokitutako formatu eta edukiarekin.

      8. Organo honetako kide diren pertsona adingabeek Eusko Jaurlaritzako partaidetza mistoko edozein kontsulta-organotako saioetan parte hartu ahal izango dute, hala pertsona adingabeek berek eskatuta nola organo horiek eskatuta, saio horietan haurren eta nerabeen eremuari zuzenean lotutako gaiak aztertzen badira. Era berean, beste administrazio publiko batzuetako kontsulta- eta partaidetza-organoetan ere parte hartu ahal izango dute, organo horiek hala eskatzen badiete.

308. artikulua. Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistema.

1. Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistema sortzen da Euskal Autonomia Erkidegoko pertsona adingabeen egoerari eta haien beharrei buruzko ezagutza eguneratua, jarraitua eta uniformea bermatzeko, bai lege honen garapen-mailaren jarraipena egiteko, bai ondorio estatistikoetarako.

2. Sistema hori funtsezko tresna da haur- eta nerabe-politikak zeharkako ikuspegiaz planifikatu, koordinatu eta garatzeko, eta politika horien ebaluazio orokorra egiteko.

3. Sistema horrek pertsona adingabeen bizitzako hainbat eremuri buruzko informazio anonimotua izango du, datu agregatu eta desagregatuekin, gutxienez gai hauei buruz:

   1. Haien osasunerako kaltegarriak diren egoerak.

   2. Haien hezkuntza-garapenerako kaltegarriak diren egoerak.

   3. Indarkeria-egoerak.

   4. Babesgabetasun-egoerak, arriskua eta desanparoa bereizita.

   5. Zigor-legearekiko gatazka-egoerak.

   6. Haien beharrei erantzuteko eta haiek babesteko hartutako neurriak, egoera bakoitzaren arabera.

4. Nolanahi ere, informazioa jasotzean eta egiten diren eragiketa estatistikoetan, datuak desagregatuta jaso beharko dira generoaren, adin-tarteen, desgaitasunaren eta nazionalitatearen arabera.

5. Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistemak, halaber, euskal administrazio publikoek haurrengan egindako inbertsioa ebaluatzeko adierazleak garatuko ditu, lege honen 4. artikuluan jasotako aurrekontu-lehentasuna ebaluatzeko.

6. Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistemak biltzen dituen datuen zerrenda eguneratu eta aldatu ahal izango da, betiere, ezagutza zientifikoan eta profesionalean egindako aurrerapenek hala gomendatzen badute.

7. Aurreko apartatuetan aurreikusitakoa betetzeko, Eusko Jaurlaritzan hezkuntzaren, osasunaren, justiziaren eta segurtasunaren arloetan eskumena duten sailek, foru-aldundiek eta udalek artikulu honen 3. apartatuan ezarritako gaien inguruko informazio eguneratua eta datu estatistikoak emango dizkiote Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailari.

8. Halaber, haurren eta nerabeen eremuan jarduten duten gizarte-ekimeneko entitateak eta merkataritza-entitate pribatuak elkarlanean arituko dira artikulu honetan azaltzen den informaziorako euskal sistemarekin, bertan biltzen diren datuak eguneratzeari dagokionez.

   309. artikulua. Haur eta nerabeen arretaren kalitatea.

1. Euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, neurriak hartuko dituzte lege honetan aurreikusitako jarduketa-eremuetan pertsona adingabeei ematen zaizkien arreta-zerbitzuen kalitatea bermatzeko, bai zerbitzu horiek zuzenean entitate publikoek ematen badituzte, bai entitate pribatuek ematen badituzte ere; azken kasu horretan, bai gizarte-ekimenekoak badira, bai merkataritza-entitateak badira, eta hala erantzukizun publikoko zerbitzu bat emateko Administrazioarekiko elkarlanaren esparruan ematen badituzte nola beren kontura ematen badituzte.

2. Aurreko apartatuan azaldutakoa pertsona adingabeei arreta eman ohi dieten zerbitzuak dauden eremu guztietan aplikatuko da, eta, bereziki, honako eremu hauetan:

   1. Osasuna.

   2. Hezkuntza.

   3. Jarduera fisikoa eta kirola.

   4. Aisialdi hezigarria.

   5. Kultura.

   6. Indarkeriaren biktima diren edo babesgabetasun-egoeran dauden pertsona adingabeei arreta ematen dieten gizarte-zerbitzuak.

   7. Aurreko letran aipatutako herritarrei nahiz zigor-legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeei arreta ematen dieten justizia-zerbitzuak; bereziki kontuan hartu beharko dira pertsona adingabeak bizi ohi diren zentroak.

3. Agindu hori jarduketa-eremu guztietan aholkularitza-, balorazio- eta orientazio-eginkizunak betetzen dituzten zerbitzu teknikoei aplikatuko zaie, baita arreta-zerbitzu horiek berak eskaintzen dituzten zentro eta egiturei ere.

   310. artikulua. Arretaren kalitatea bermatzeko neurriak.

   Aurreko artikuluan aurreikusitakoa betetzeko, euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, neurri hauek hartuko dituzte:

   1. Zerbitzu mota guztiek bete beharko dituzten betekizun material, funtzional eta langileen arlokoak zehaztea, ahal den neurrian arretaren kalitate-estandar baliozkotuetara egokituz, bai horniduran, bai kualifikazioan.

   2. Zuzeneko kudeaketako zerbitzu publikoen kasuan, behar diren bitarteko tekniko, teknologiko zein materialez eta giza baliabideez hornitzea, eta irisgarritasun unibertsala bermatzea.

   3. Gizarte-ekimeneko entitateen eta merkataritza-entitate pribatuen titulartasuneko zerbitzuen kasuan, artikulu honen a) letran adierazitako betekizunak betetzen diren ziurtatzea, kasu bakoitzean aplikatzekoak diren baimen- eta ikuskapen-prozeduren esparruan. Era berean, langileak kontratatzen direnean segurtasuna gainbegiratzea eta lege honen 314. artikuluan aipatzen diren betekizunak bete eta egiaztatu egiten direla ziurtatzea.

   4. Bereziki, arrisku- edo babesgabetasun-egoeran dauden haurrak eta nerabeak babesteko eremuan, bermatzea haur eta nerabeentzako zerbitzuetarako nahikoa postu hornituko dela, arreta pertsonalizatua emateko aukera emango duen ratioarekin; postu horiek betetzeak lehentasuna izango du hutsik daudenean edo ordezteko premia dagoenean.

   5. Eremu horretako profesionalen etengabeko prestakuntza eta gaitasunak hobetzea bultzatzea, haur eta nerabeen eskubideen inguruko sentsibilizazioa eta prestakuntza barne, hurrengo artikuluan ezarritako moduan.

   6. Aholkularitza eta gainbegiratze profesionalerako eta kalitate-kontrolerako sistemak sustatzea haur eta nerabeentzako zentro, zerbitzu eta programetan.

   7. Egiaztatzea beren jarduketa-eremuan pertsona adingabeekin ohiko harremana duten jardueretan aritzen diren pertsona guztiek egiaztatzen dutela, Sexu Delitugileen eta Gizakien Salerosketako Delitugileen Erregistro Zentralak emandako ziurtagiri negatiboaren bidez, ez direla epai irmoz kondenatuak izan Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 10/1995 Lege Organikoaren VIII. tituluan tipifikatutako sexu-askatasunaren eta sexu-ukigabetasunaren aurkako edozein deliturengatik, ezta lege beraren VII bis tituluan tipifikatutako gizakien salerosketako edozein deliturengatik ere.

      311. artikulua. Prestakuntzaren bidez lanbidean espezializatzea.

      1. Euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, urtero bermatuko dute haur eta nerabeen eskubideen arloari buruzko prestakuntza espezializatua, hasierakoa eta etengabea, pertsona adingabeekin ohiko harremana duten profesionalentzat.

      2. Prestakuntza horrek honako gai hauek jasoko ditu, gutxienez:

         1. Lege honetan jasotako eskubideen edukia.

         2. Elkartasunean, ekitatean eta diskriminaziorik ezean oinarritutako harreman-moduen sustapena.

         3. Gatazkak modu baketsuan konpontzeko moduen aplikazioari buruzko prestakuntza.

         4. Lege honek aipatutako indarkeria-mota oro prebenitzeko eta goiz detektatzeko heziketa.

         5. Indarkeriaren zantzuak detektatu direnean egin beharreko jarduketak.

         6. Bereziki Interneten eta sare sozialen eta, oro har, harremanaren, informazioaren eta komunikazioaren teknologien segurtasuna eta erabilera segurua eta arduratsua, barne hartuta erabilera intentsiboari eta jokabide-nahasmenduen sorrerari buruzko gaiak, betiere pertsona adingabeen kontrako online indarkeria-mota ororen prebentzioa eta detekzioa hobetzeko helburuarekin.

         7. Pertsona adingabeei tratu ona ematearen kultura, lege honen 27.a) artikuluan ezarritako moduan.

         8. Arrisku-faktoreak eta indarkeriarekiko esposizio eta zaurgarritasun handiagokoak identifikatzea.

         9. Biktimizazio sekundarioa saihesteko mekanismoak.

         10. Genero-rolek eta -estereotipoek pertsona adingabeek jasaten duten indarkerian duten eragina.

      3. Ezartzen den prestakuntza espezializatua etengabekoa denez, diseinatu eta eskaintzen diren prestakuntza-programek gai izan behar dute lege honetan araututako jarduketa-eremu bakoitzean artatutako herritarren premia berri eta askotarikoetara egokitzeko eta haiei erantzunak emateko. Horretarako, euskal administrazio publikoetako langileen prestakuntzaren arloko eskumenak dituzten organoek, haur eta nerabeen arloan eskumena duten organo eta zerbitzuekin elkarlanean, diagnostikoak egin beharko dituzte, aldian-aldian eguneratu beharrekoak, langileen prestakuntza-beharrei buruz, prestakuntza profesionalen beharren araberakoa izan dadin eta lege honetan azaldutako xedapenak eraginkorrak izan daitezen.

      4. Artikulu honetan eta 312 eta 313. artikuluetan jasotzen diren prestakuntza-jarduketa guztiak diseinatzean, genero-ikuspegia hartuko da kontuan bereziki, eta desgaitasuna duten pertsona adingabeek dituzten premia espezifikoak, eta, orobat, arraza-, etnia- edo nazio-jatorri ezberdinetakoak direnek, desabantaila ekonomikoak dituztenek, lesbiana, gay, transexual, bisexual eta intersexualen kolektibokoek edo beste edozein sexu-aukera edo -orientazio edo genero-identitate dutenek pertsonek dituztenak, eta familia-erreferenterik gabeko pertsona adingabe migratzaileek dituztenak.

      5. Oro har, enplegu publikoko lanpostuak lortzeko eta lanpostuz igotzeko eta, hala badagokio, lanpostuak hornitzeko hautaketa-prozesuen gai-zerrendetan, euskal botere publikoek pertsona adingabearen interes gorenaren printzipioari eta haur eta nerabeen eskubideei buruzko edukiak eta prozesuko lanpostuaren eremu publikoan duten aplikazioari buruzkoak sartu behar dituzte.

         312. artikulua. Haur eta nerabeen arloko prestakuntza espezifikoa.

      1. Euskal administrazio publikoek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, prestakuntza emango diete edozein indarkeria-motaren biktima diren pertsona adingabeekin ohiko harremana duten profesionalei, pertsona adingabeen lekukotzak entzuteko prestaketa eta espezializazio egokia dutela bermatzeko. Horretarako, lekukotzak zorroztasunez, tentuz eta errespetuz lortzen direla bermatuko duten metodologiak eta praktikak eman beharko dizkiete. Aldi berean, arreta berezia eskainiko zaio biktima gazteenei entzuteko prestakuntzari.

      2. Aurrekoa gorabehera, eta lege honen 150.1 artikuluan ezartzen den helburua lortzeko, Eusko Jaurlaritzak, segurtasunaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, bermatuko du ezen, Ertzaintzako eta Udaltzaingoko langileak sartzeko, prestatzeko eta etengabe eguneratzeko bideratzen diren prozesuetan, eduki espezifikoak jasotzen direla haurren eta nerabeen aurkako indarkeria-egoerak polizia-ikuspegitik tratatzeari buruz.

      3. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, bermatu egingo du ikastetxe publikoetan edo pribatuetan lan egiten duten irakasleek edo, ordainduta zein ordainik jaso gabe, haiekin lankidetzan aritzen diren hezitzaileek hezkuntza integral eta inklusiboaren arloko prestakuntza espezifikoa jasotzen dutela.

      4. Eusko Jaurlaritzak, justiziaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, sustatuko du abokatuen eta prokuradoreen elkargoek beren kideei honako prestakuntza espezifiko hauetarako irispidea ematea, bereziki espezializazio-ikastaroak eskatzen bazaizkie ofiziozko txandarako:

         1. Lege honetan aipatzen den haurren eta nerabeen kontrako indarkeriaren alderdi material eta prozesalei buruzko prestakuntza, bai barne-zuzenbidearen ikuspegitik, bai Europar Batasuneko zuzenbidearen eta nazioarteko zuzenbidearen ikuspegitik.

         2. Haurren eta nerabeen eskubideei buruzko prestakuntza, arreta berezia eskainita Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioari, haren hiru hautazko protokoloei eta ohar orokorrei.

         3. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko etengabeko prestakuntza espezializatuko programak.

      5. Normalean pertsona adingabeekin gorputz-hezkuntzako jarduerak edota kirol- edo aisia-jarduerak egiten dituzten entitate, zentro eta antolakunde publiko eta pribatuetako langileek prestakuntza espezializatua jaso beharko dute, egokiro artatzeko desgaitasunak dituzten pertsona adingabeen gaitasun eta ahalmenak, haien kirol inklusiboa sustatzeko eta garatzeko.

      6. Eremu publikoan edo pribatuan, beren jardueran, eginkizunetan edo lanbidean pertsona adingabe atzerritarrekin eta, bereziki, familia-erreferenterik gabeko adingabe migratzaileekin harremanak izan ohi dituzten pertsonek prestakuntza espezifiko bat izan beharko dute kulturartekotasunari buruz eta pertsona adingabeek izan ditzaketen premia espezifikoei buruz, behar duten babes espezializatua jaso dezaten.

         313. artikulua. Goi-mailako hezkuntzako prestakuntza.

      1. Oro har, Euskal Autonomia Erkidegoko goi-mailako hezkuntzako ikastetxeek haur eta nerabeen eskubideei buruzko prestakuntza, irakaskuntza eta ikerketa jaso beharko dituzte beren ikasketa-eremu guztietan. Ondore horretarako, goi-mailako hezkuntzako ikastetxetzat hartuko dira Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoaren 3.5 artikuluan ezarrita dauden irakaskuntzetakoren bat eskaintzen dutenak.

      2. Bereziki, jarraian adierazten diren eduki espezifiko hauek jaso beharko dira goi-mailako heziketa-zikloetako eta Lanbide Heziketako espezializazio-ikastaroetako curriculumean edo ikasketa-planetan, bai eta graduko eta graduondoko irakaskuntzetako unibertsitate-ikasketetan eta pertsona adingabeekin ohiko harremana izatea dakarten lanbideetan jardutea ahalbidetzen duten titulazioak lortzeko espezializazio-programetan eta, nolanahi ere, osasun-lanbideei, gizarte-eremuari, hezkuntza-eremuari, zuzenbideari eta esparru juridikoari lotutako titulazioak lortzeko programetan, bai eta kazetaritzari eta informazio-zientziei buruzkoetan ere:

         1. Pertsona adingabeen eskubideak, oro har, eta haur eta nerabeei tratu ona ematearen kultura.

         2. Pertsona adingabeen kontrako indarkeria-kasuak identifikatu, prebenitu eta goiz detektatzea, eta horietan esku hartzea.

      3. Eusko Jaurlaritzak, hezkuntzaren arloan eskumena duen sailaren bitartez, eta Euskal Hezkuntza Sistemako Lanbide Heziketako antolamendu orokorra arautzen duen araudiaren esparruan, bermatu beharko du pertsona adingabeekin ohiko harremana izatea dakarten lanbide-jardueretan jarduteko aukera ematen duten tituluak lortzeko Euskal Autonomia Erkidegoan eskaintzen diren goi-mailako heziketa-zikloetako eta espezializazio-ikastaroetako curriculumak behar bezala egokitzen direla.

      4. Euskal Autonomia Erkidegoan egoitza duten unibertsitateek, beren ikerketa-lanetan eta ezagutzak lortzeko lanetan, bultzatuko dute haur eta nerabeen eskubideei buruzko azterlan eta ikerketa-lan zientifiko, tekniko eta juridikoak, sozialak eta humanistikoak egingo direla haien sustapenaren, prebentzioaren eta babesaren alderdi hirukoitzetik; eta bultzatuko dute, bereziki, haur eta nerabeen parte-hartzeari buruzko lanak egitea, haur eta nerabeen premien ezagutza, haien kontrako indarkeriaren aurkako borroka, edo esku hartzeko estrategia eta teknikak.

      5. Euskal administrazio publikoek unibertsitateen ikerketa-lana sustatu eta bultzatuko dute. Ondore horretarako, dirulaguntzak eman edo lankidetza-hitzarmenak egin ahal izango dituzte, zeinak urte anitzekoak izan ahalko baitira, betiere bi kasu horietan dirulaguntzen arloan aplikatu beharreko indarreko legerian xedatutakoaren arabera.

         314. artikulua. Pertsona adingabeekin ohiko harremana izatea dakarten lanbide, ofizio eta jardueretan sartzeko prozedura eta betekizunak.

      1. Profesionalek pertsona adingabeekiko esleituak dituzten eginkizunak modu egokian beteko direla bermatzeko prozedurak diseinatu beharko dira, bai langileak entitate publiko batekoak badira, bai irabazi-asmorik gabeko entitate batekoak badira, boluntarioak barne azken kasu horretan. Administrazio publikoen kasuan, haiek diseinatuko dituzten prozedura espezifikoek kontrol zehatz batzuk izan beharko dituzte artikulu honetan aurreikusten diren betekizunak betetzen direla egiaztatzeko, kalterik egin gabe autoantolatzeko dituzten eskumenen errespetuari.

      2. Haurrak eta Nerabeak Indarkeriatik Begiratzeko Babes Integralaren ekainaren 4ko 8/2021 Lege Organikoaren 57.1 artikulua aplikatuz, adingabeekin ohiko harremana izatea dakarren edozein lanbide, ofizio eta jardueratan sartzeko eta jarduteko, nahitaezkoa izango da epai irmo bidez kondenatua ez egotea Zigor Kodearen azaroaren 23ko 10/1995 Lege Organikoaren VIII. tituluan tipifikatutako sexu-askatasunaren eta sexu-ukigabetasunaren aurkako edozein deliturengatik, ezta lege-atal beraren VII bis tituluan tipifikatutako gizakien salerosketako edozein deliturengatik ere. Horretarako, lanbide, ofizio edo jarduera horietan sartu nahi duenak egoera hori egiaztatu beharko du, eta, horretarako, Sexu Delitugileen eta Gizakien Salerosketako Delitugileen Erregistro Zentralaren ziurtagiri negatiboa aurkeztu.

      3. Lege honen ondoreetarako, pertsona adingabeekin ohiko harremana izatea dakarten lanbide, ofizio eta jarduerak dira, beren izaera eta funtsagatik, pertsona adingabeekin behin eta berriz, zuzenean eta erregularki, eta ez noizbehinka, tratua izatea dakarten guztiak, ordainduak izan zein ez, bai eta, betiere, hartzaile nagusitzat pertsona adingabeak dituzten guztiak ere.

      4. Debekatuta dago administrazio publikoek, enpresek eta entitateek lana ematea Sexu Delitugileen eta Gizakien Salerosketako Delitugileen Erregistro Zentralean aurrekaririk dutenei pertsona adingabeekin ohiko harremana izatea dakarten edozein lanbide, ofizio eta jardueratan aritzeko.

      5. Lege honetan zehazten ez bada nor diren langile profesional zein boluntarioak kontratatzen direnean segurtasuna gainbegiratzeko eta artikulu honetako 2. apartatuan aipatutako betekizunak betetzen eta egiaztatzen direla ziurtatzeko arduradunak, joko da eginkizun horiek enpresako edo entitateko zuzendariari edo zuzeneko arduradunari dagozkiola, eta, halakorik egon ezean, enpresako edo entitateko enplegatzaileari edo titularrari.

      6. Pertsona adingabeekin ohiko harremana izatea dakarten lanbide, ofizio eta jardueretan dabiltzan langile profesional zein boluntarioek, baldin eta aldaketaren bat izan badute Sexu Delitugileen eta Gizakien Salerosketako Delitugileen Erregistro Zentralean aurrekariren bat izateari dagokionez, nahitaez jakinarazi beharko diote zerbitzuak ematen dituen administrazio publiko, enpresa edo entitateari, nahiz eta aldaketa eragin duten egitateak lan-harremana hasi aurrekoak izan.

315. artikulua. Izaera, atxikipena eta xedea.

Haurren eta Nerabeen Behatokia haur eta nerabeen arloko azterketa, ebaluazio, elkarlan eta aholkularitza teknikorako organoa da, Eusko Jaurlaritzan pertsona adingabeen arloan eskumena duen sailari atxikia, zeinaren eginkizuna baita Euskal Autonomia Erkidegoko haur eta nerabeen errealitatea eta lege hau aplikatuz garatutako politiken eragina etengabe aztertzea.

316. artikulua. Eginkizunak.

Haurren eta Nerabeen Behatokiak eginkizun hauek garatuko ditu:

1. Haur eta nerabeen ongizatea eta haien eskubideak eraginkortasunez egikaritzea sustatzen laguntzea, gizarte osoa, familiak eta pertsona adingabeak berak informatu, sentsibilizatu eta kontzientziatzeko dibulgazio-kanpainen bidez.

2. Pertsona adingabeen premiak eta bizi-baldintzak aztertzea, baita Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseiluan eta Haur eta Nerabeen Foroan egindako iradokizunak eta eskaerak ere, eskumena duten euskal administrazio publikoei horiek hobetzeko jarduketak proposatzeko.

3. Txostenak egitea Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorrean egiten diren arauzko xedapen orokorren inguruan, lege honen 3.4 artikuluan aurreikusitakoari jarraituz, artikulu beraren 1. apartatuan ezarritakoarekin lotuta.

4. Haurrei eta nerabeei arreta emateko eremuan euskal administrazio publikoek egiten dituzten jarduketak ebaluatzea, barne hartuta haurren eta nerabeen eskubideen betetze-maila aztertzea eta haien eskubideak urratu diren kasuak detektatzea.

5. Lege honen 128.6 artikuluan aurreikusitako ebaluazio-txostena egitea haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko estrategia integralaren betetze-maila eta efikaziari buruz.

6. Aholku ematea, informazioa ematea eta proposamenak eta gomendioak egitea haurren eta nerabeen ongizatean eta haien eskubideak egikaritzean eragina duten eremu guztietan jarduteko ildo estrategiko eta lehentasunei buruz, batez ere pertsona adingabeen kontrako indarkeria prebenitzeko eta hari aurre egiteko, babesgabetasun-egoerak prebenitzeko, eta halakoak gertatzen direnean haurrak eta nerabeak babesteko neurrien esparruan eta, orobat, zigor-legea urratzen duten jokabideak prebenitzeko eta jokabide horiek dituztenen gizarte- eta hezkuntza-arloko arreta bermatzeko neurrien esparruan.

7. Haur eta nerabeen arloko prestakuntza-ekintzen diseinuan parte hartzea, eta, bereziki, haien eskubideak bermatu eta babesteko ekintzetan.

8. Haur eta Nerabeentzako Erakunde arteko eta Sektore arteko Organoari eta Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseiluari aldian-aldian informazioa ematea, Behatokiaren beraren ekimenez edo koordinazio- eta partaidetza-organo horiek eskatuta egindako txostenak eta azterlanak igorrita eta, betiere Behatokiak garatutako jarduketei buruzko urteko txostena eginda.

9. Eskumena duten administrazioei adieraztea ordenamendu juridikoa haur eta nerabeen premietara egokituta dagoen edo ez, eta araudi berriak egiteko edo lehendik daudenak aldatzeko proposamenak egitea.

10. Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistema kudeatzea, baita hura eguneratu eta mantentzea ere.

11. Dokumentazio zientifikoa zabaltzeko jarduerak bultzatzea, hots, azterlanak, inkestak, ikerketak eta argitalpenak.

12. Hedabideetan haur eta nerabeei buruzko informazioaren tratamenduaren hobekuntza bultzatzea.

13. Kalitatea etengabe ebaluatu eta hobetzeko prozesu egiaztatuen aplikazioa sustatzea, premiak asetzean eta zerbitzuek funtzionatzean gertatzen diren disfuntzioak edo defizitak zehazten laguntzeko, eta eremu horretan egiten diren jarduketak koordinatzea, emaitzen alderagarritasuna bermatzen duten ebaluazio-tresnak erabiltzea errazte aldera.

14. Haur eta nerabeei arreta eta babesa ematen parte hartzen duten profesionalak sentsibilizatzen eta kontzientziatzen laguntzea, lege honetan jasotako jarduketa-eremu guztietan.

16. Estatuko, autonomia-erkidegoko, tokiko edo nazioarteko beste behatoki edo antzeko organo batzuekin aritzea eta haiekin harremanak mantentzea.

17. Helburu komunak lortzeko beste behatoki edo antzeko organo batzuekin elkarlanean aritzea, baita haurren eta nerabeen eremuan azterketak edo ikerketak sustatu edo bultzatzeko ere.

18. Behatokia atxikita dagoen saileko titularrak esleitzen dizkion gainerako eginkizun guztiak.

    317. artikulua. Publikotasuna.

    1. Haurren eta Nerabeen Behatokiak, oro har, publiko egingo ditu bere eginkizunak betez egiten dituen diagnostiko, azterlan eta txostenak.

    2. Bereziki, lege honen 316.e) artikuluan aipatzen den txostena argitaratu beharko du, bai eta Euskal Autonomia Erkidegoko haurren eta nerabeen egoerari buruzko azterlan eta txosten guztiak ere. Horretarako, bertan sartuko dira pertsona adingabeen eskubideei buruzkoak, bai haien sustapenaren ikuspegitik, bai haien premiak asetzearen ikuspegitik, eta pertsona adingabeekin egiten den esku-hartzean eragiten dutenak.

    3. Diagnostiko, azterlan eta txostenak formatu eskuragarrietan editatu beharko dira, eta irakurketa errazeko bertsioak eduki beharko dituzte, pertsona adingabeek errazago uler ditzaten.

       318. artikulua. Behatokiak informazioa isilean gordetzeko eginbeharra.

       Haurren eta Nerabeen Behatokia informazioa isilean gordetzeko eginbeharrarekin bat eginez arituko da haur eta nerabeei arreta eta babesa emateko eremuan, eta behar diren neurriak hartuko ditu eskura duen informazio pertsonalaren eta, hala badagokio, informazio hori jasota dagoen fitxategi edo erregistroen tratamendu konfidentziala bermatzeko, intimitaterako eskubidea betez, Datu Pertsonalak Babesteko eta Eskubide Digitalak Bermatzeko abenduaren 5eko 3/2018 Lege Organikoan araututakoaren arabera.

322. artikulua. Subjektu erantzuleak.

1. Arau-haustearen erantzukizuna kapitulu honetan tipifikatutako arau-hauste administratiboa egiten duen pertsona fisiko edo juridikoari egotziko zaio eta, modu solidarioan, pertsona hori bere mende duen edo harekin lotura-harreman bat duen entitatearen, baliabidearen, zentroaren edo zerbitzuaren titularrari, izan titular hori pertsona fisikoa edo juridikoa.

2. Lege honetan ezarritako betebeharrak betetzea hainbat pertsonari batera dagokienean, horiek ez betetzeagatik egiten diren arau-hausteen eta modu solidarioan erantzungo dute ezartzen diren zehapenen aurrean. Hala ere, zehapena diruzkoa bada, ebazpenean indibidualizatu egingo da, posible bada, erantzule bakoitzak izan duen parte-hartzearen graduaren arabera.

3. Nolanahi ere, bi pertsona edo gehiago arau-hauste baten erantzule badira eta haien parte-hartze maila ezin bada zehaztu, pertsona horiek modu solidarioan erantzuleak izango dira dagozkien zehapenen ondoreetarako.

4. Arau-haustea haurrak edo nerabeak babesteko egoitza-harrerako baliabideetako langileek edo askatasunaz gabetzeko neurriak betetzeko eta hezkuntza-taldeko bizikidetzarako zentroetako langileek egin badute beren jarduera, eginkizuna edo lanbidea gauzatzean, modu solidarioan erantzungo du kasuan kasuko baliabidearen edo zentroaren zuzendariak edo arduradunak, egozten zaion arau-hauste administratiboa prebenitzeko jagote-eginbeharra ez betetzeagatik.

5. Zehapen-prozeduratik legezko ordezkarientzako administrazio-erantzukizunak eratortzen badira, agintaritza zehatzaileak Fiskaltzari jakinarazi beharko dio, erantzukizun zibilak ondorioztatu ahalko balira ere.

6. Administrazio-erantzukizuna dakarten egintzak Zigor Kodeari buruzko azaroaren 23ko 10/1995 Lege Organikoaren arabera delitutzat ere tipifikatu badaitezke, zehapen-espedientearen izapideak bertan behera utzi beharko dira harik eta dagokion ebazpen judiziala eman arte.

   323. artikulua. Pertsona adingabe erantzuleak.

1. Hamalau urtetik gorako pertsonak ere erantzule izango dira kapitulu honetan tipifikatutako arau-hauste administratiboak egiteagatik.

2. Nolanahi ere, egitateen egilea hemezortzi urtetik beherakoa bada, ezarritako isunarekiko erantzukizun solidarioa izango dute, harekin batera, haren guraso, legezko ordezkari edo harreragile edo zaintzaileek, hurrenkera horretan, pertsona adingabeari egozten zaion arau-hauste administratiboa prebenitzeko zaintza- eta jagote-eginbeharra ez betetzeagatik.

   324. artikulua. Arau-hauste administratiboak.

1. Lege honen aurkako arau-hauste administratibotzat joko dira kapitulu honetan tipifikatzen diren egite eta ez-egite guztiak.

2. Arau-hausteak arinak, astunak edo oso astunak izan daitezke, kontuan hartuta pertsona adingabearen interes gorena, babestutako ondasun juridikoen garrantzia eta aintzat hartutako jokabideek eragiten duten kaltea edo kalte-arriskua.

   325. artikulua. Arau-hauste arinak.

   Arau-hauste arina da haurren eta nerabeen eskubideen eremuan aplikatzekoa den araudia ez betetzea, baldin eta horrek kalte fisiko edo psikologikorik eragiten ez badie pertsona adingabeei.

   326. artikulua. Arau-hauste astunak.

   Arau-hauste astunak dira jokabide hauek:

1. Arau-hauste arinetan berrerortzea.

2. Haurren eta nerabeen eskubideen eremuan aplikatzekoa den araudia ez betetzea, baldin eta horrek kalte fisiko edo psikologikoak eragiten badizkie pertsona adingabeei.

3. Legezko ordezkariek edo, hala badagokio, harreragileek edo zaintzaileek ez betetzea beren ardurapean dagoen pertsona adingabeak derrigorrezko ikasketak benetan eta era eraginkorrean egin ditzan zaintzeko eginbeharra, baldin eta ez-betetze horrek behin eta berriz eskolara huts egitea eragiten badu eta hori, autonomia-erkidegoko araudiaren arabera, eskola-absentismoa bada.

4. Pertsona adingabeei lege honetan debekatzen edo mugatzen diren jarduerak egiten uztea, edo ez betetzea lege honek ezartzen dituen eginbeharrak pertsona adingabeek eduki edo zerbitzu kaltegarrietarako irispiderik izan ez dezaten bermatzeko.

5. Osasun-zentroak edo osasun-langileak jaioberria identifikatzeko daukaten betebeharra ez betetzea, aplikagarri den araudiaren arabera.

6. Eskumena duen administrazio publikoko agintariek edo langileek ebazpena eman aurretik pertsona adingabe bati ez entzutea, baldin eta entzutea espresuki aurreikusita badago berari eragiten dion administrazio-prozedura batean.

7. Pertsona adingabe bat egon daitekeen arrisku- edo desanparo-egoeraren berri ez ematea eskumena duen administrazio publikoari edo beste agintaritza publiko bati.

8. Abandonatuta, galduta edo etxetik ihes eginda dagoen pertsona adingabea ez uztea eskumena duen administrazio publikoaren edo beste agintaritza publiko baten esku edo, hala badagokio, haren familiaren esku, 24 orduko epearen barruan.

9. Pertsona adingabeen babesaren arloan ematen diren administrazio-ebazpenak ez betetzea edo haien betearazpena galaraztea.

10. Lege honen 16, 17 eta 18. artikuluetan ezarritako komunikatzeko eginbeharra ez betetzea.

11. Pertsona adingabeak babesten aritzen diren profesionalek ez betetzea haurren eta nerabeen datu pertsonalen inguruko konfidentzialtasun-eginbeharra eta datu horiek isilean edukitzekoa.

12. Haurrei edo nerabeei arreta emateko zentroak edo zerbitzuak irekitzea haien titular diren entitateek lege honetan ezarritako administrazio-baimenak eskuratu gabe, edo zentro edo zerbitzu horiek ixtea aldez aurretik komunikatu gabe.

13. Entitate titularrek edo langileek zentro edo zerbitzu mota bakoitzerako ezarrita dagoen berariazko araudia ez betetzea, baldin eta horrek kalte fisiko edo psikologikoak eragiten badizkie pertsona adingabeei.

14. Lege honen 239 eta 291. artikuluetan ezarritako berariazko jagoteko eginbeharra ez betetzea.

15. Zentroen edo zerbitzuen xedearekin bat datozen eta pertsona adingabeen premiei dagozkien tratamendua eta arreta ez ematea, baldin eta horrek kalte fisiko edo psikologikoak eragiten badizkie pertsona adingabeei.

16. Zentro edo zerbitzuetako titularrek, langileek edo laguntzaileek pertsona adingabeei diziplina-neurriak edo haien eskubideak mugatzeko neurriak aplikatzea, zentro horiek arautzen dituen araudian ezarritakoa bete gabe edo ezarritakoa gaindituz.

17. Zentroetako titularrek edo langileek diru-kopuruak jasotzea emandako zerbitzuen prezio edo ordain gisa, administrazio publiko eskudunak horretarako baimenik eman ez badu.

18. Irabazi-asmorik gabekotzat definitutako zentro edo zerbitzuetan irabaziak egiteko jokabideak babestea edo gauzatzea.

19. Pertsona adingabe bat norbere etxean hartzea ondoren adoptatzeko asmoz, babesaren arloan eskumena duen entitateak esku hartu gabe.

20. Zentro edo zerbitzuetako titular edo langileek, zeinahi modutan, zentroak edo zerbitzuak ikuskatu, ebaluatu eta haien jarraipena egiteko eskumena duen administrazio publikoaren jarduketak eragotzi, oztopatu eta zailtzea.

21. Zentro edo zerbitzuen laguntza eta dirulaguntza publikoak esleitu ziren helburuez bestetarako erabiltzea.

22. Familia-elkarguneak, pertsona adingabeak babesteko egoitza-harrerako baliabideak edo legearekin gatazkan dauden pertsona adingabeen gizarte- eta hezkuntza-arloko arreta-zentroak gainbegiratu eta kontrolatu behar dituzten funtzionarioei horietarako irispidea eragoztea.

23. Funtzionarioek zentro edo zerbitzuen ikuskapen-, gainbegiratze- eta kontrol-lanetan egiten dituzten errekerimenduak ez betetzea.

24. Pertsona adingabeak babesteko egoitza-harrerako baliabideetan edo askatasunaz gabetzen duten neurriak betetzeko eta heziketa-taldeko bizikidetzarako heziketa-zentroetan adingabeen zaintza egikaritzea behar den administrazio-gaikuntzarik gabe.

25. Familia-harrerako edo adopzioko prozesuetan dauden eta desgaitasunen bat duten pertsona adingabeak baztertzeko edo diskriminatzeko edo haien aukera-berdintasunerako oztopoak ez kentzeko praktikak sustatzea.

26. Nazioarteko adopzioaren arloan bitartekaritza-jarduera egitea horretarako egiaztapena izan gabe.

27. Nazioarteko adopzioko organismo egiaztatuek ez betetzea nazioarteko adopzioaren arloko araudiaren arabera bete behar dituzten eginkizunak, ez eta adopziorako beren burua eskaintzen duten pertsonekin sinatutako kontratuan xedatutakoa ere.

28. Adoptatzaileek foru-aldundiari edo nazioarteko adopzioko bitartekaritza-organismoari ez ematea adoptatuko pertsonaren jatorrizko herrialdeko agintaritza eskudunak eskatzen dituen adopzio osteko jarraipen-txostenak egiteko beharrezkoak diren informazio, dokumentazioa eta elkarrizketak, edo ez betetzea atzerriko agintaritza horrek txosten horiek eskatutako denboran eta moduan jaso ahal izateko beharrezkoak diren beste betebehar ekonomiko edo material batzuk.

29. Adopzio osteko izapideak aurreikusitako epean ez egitea, baldin eta pertsona adoptatzaileek izapide horiek egin behar badituzte beren seme edo alaba adoptatuen jatorrizko herrialdeko legeriaren edo autonomia-erkidegoko araudiaren arabera.

    327. artikulua. Arau-hauste oso astunak.

    Arau-hauste oso astunak dira jokabide hauek:

1. Arau-hauste astunetan berrerortzea.

2. Arau-hauste astunak diren egite eta ez-egiteetan erortzea baldin eta kalte edo galera itzulezinak badakartza pertsona adingabearen eskubideetarako.

3. Pertsona adingabe bat ematea edo hartzea adopzioaren legezko prozedurak saihestuz, inolako konpentsazio ekonomikorik gabe, filiazioaren antzeko harreman bat ezartzeko, edo pertsona adingabea emateko prozesu horretan bitartekari izatea.

4. Legezko ordezkariek edo, hala badagokio, harreragileek edo zaintzaileek tratu apalesgarria ematea pertsona adingabeei, haien duintasunari eragiteko bestekoa, eta lege honetan pertsona adingabeei aitortu zaizkien eskubideei eragiten dieten jarduketak egitea, kalte fisiko edo psikologikoa eragiten badie.

5. Pertsona adingabeekin ohiko harremana izatea dakarren edozein lanbide, ofizio eta jardueratan sartzeko eta jarduteko lege honen 314.2 artikuluan ezarrita dagoen betekizuna egiaztatzeko betebeharra ez betetzea.

6. Sexu Delitugileen eta Gizakien Salerosketako Delitugileen Erregistro Zentralean aurrekariak dituztenei lana ematea pertsona adingabeekin ohiko harremana izatea dakarten lanbide, ofizio eta jardueraren batean aritzeko, langile profesional zein langile boluntario gisa.

7. Lege honen 314.6 artikuluan aurreikusitako jakinarazpena ez egitea.

8. Hedabideen bitartez edo irispide publikorako aukera ematen duen beste edozein bitartekoren bidez haur edo nerabeen irudia, identitatea edo datu pertsonalak zabaltzea, pertsona adingabeen ohorean, irudian eta intimitatean bidegabe sartzea badakar, nahiz eta haien adostasuna edo haien legezko ordezkariena eduki.

9. Lege honetan haurren programazioaren arloan eta pertsona adingabeei zuzendutako publizitatearen arloan jasotako arauak ez betetzea.

   328. artikulua. Berrerortzea.

   Zehapen-araubide honen ondoreetarako, arau-haustean berrerortzen dela ulertuko da arau-hausteen erantzule diren pertsonek, urte baten barruan, izaera bereko arau-hauste bat baino gehiago egiten badute eta administrazio-bidean ebazpen irmo batek hala gertatu dela deklaratu badu.

   329. artikulua. Arau-hausteak preskribatzea.

1. Lege honetan jasotako arau-hausteek urtebete igaro ondoren preskribatuko dute arinak badira; hiru urte igarotakoan, astunak badira; eta bost urte igarotakoan, arau-hauste oso astunak badira.

2. Arau-haustearen preskripzio-epea hura egin zen egunetik hasita kontatuko da. Preskripzio-epea eten egingo da zehapen-prozedura abiarazten denean, interesduna jakitun bada; eta preskripzio-epeari berrekingo zaio baldin eta zehapen-espedientea hilabetez baino gehiagoz geldiarazita badago ustezko erantzuleari egotzi ezin zaion arrazoi batengatik.

330. artikulua. Zehapen motak.

Aurreko artikuluetako arau-hausteengatik honako zehapen hauetako bat edo batzuk ezarriko dira:

1. Ohartarazpena.

2. Isuna.

3. Dirulaguntzak itzultzea eta dirulaguntzen arloan indarrean dagoen legeriaren babesean formalizatutako lankidetza-hitzarmena azkentzea, hala ezarri bada dirulaguntza arautzen duten arauetan edo lankidetza-hitzarmenean jasotako estipulazioetan, hurrenez hurren.

4. Finantzaketa publikoa eskuratzeko debekua, bost urtera arteko epean.

5. Zentro edo zerbitzu osoa edo haren zati bat aldi baterako ixtea, bi urterako gehienez.

6. Zentro edo zerbitzu osoa edo haren zati bat behin betiko ixtea.

7. Arau-haustea egin duen pertsona fisikoa edo zentro edo zerbitzuaren titular den pertsona fisikoa edo juridikoa aldi baterako ezgaitzea, gehienez ere bost urterako, haur eta nerabeei arreta emateko zentro edo zerbitzuen titular izateko edo haur eta nerabeei arreta emateko edozein lanbidetan aritzeko.

8. Arau-haustea egin duen pertsona fisikoa edo zentro edo zerbitzuaren titular den pertsona fisikoa edo juridikoa aldi baterako ezgaitzea, sei eta hogei urte arteko eperako, haur eta nerabeei arreta emateko zentro edo zerbitzuen titular izateko edo haur eta nerabeei arreta emateko edozein lanbidetan aritzeko.

   331. artikulua. Zehapenak mailakatzea.

   Isunen zenbatekoa zehazteko eta gainerako zehapenak aplikatzeko, organo eskudunak mailakatze-irizpide hauek hartu beharko ditu kontuan:

1. Erruduntasun-maila edo nahita egina izatea.

2. Jokabide arau-hauslearen jarraitutasuna edo iraunkortasuna.

3. Arau-hausteak berekin ekar dezakeen edozein diskriminazio mota.

4. Eragindako kalteen izaera, ukitutako pertsonen heldutasun-, adin- eta zaurgarritasun-baldintzak eta haien kopurua kontuan hartuta.

5. Interes publikoari eragindako kalteen zenbaterainokoa.

6. Berrerortzea.

7. Arau-hausleak lortutako onura.

8. Jasotako dirulaguntzen zenbateko osoa eta horrek finantza-egoeretan duen munta pertsona juridiko arau-hauslearen kasuan eta, pertsona fisikoaren kasuan, urteko diru-sarreretan duena.

9. Administrazioak aurrez egindako ohartarazpenak edo errekerimenduak ez betetzea.

10. Arau-hausleak eragindako kalteak berez konpontzea, legezkotasuna borondatez betetzea edo akatsak bere ekimenez konpontzea, zehapen-espedientea ebatzi aurretik.

    332. artikulua. Zehapenak aplikatzea.

    1. Zehapenak honela aplikatuko dira:

       1. Arau-hauste arinengatik, ohartarazpena edo 10.000 eurorainoko isuna ezarriko da.

       2. Arau-hauste astunengatik, 10.001 eta 100.000 euro bitarteko isunak ezarriko dira.

       3. Arau-hauste oso astunengatik, 100.001 eta 600.000 euro bitarteko isunak ezarriko dira.

    2. Aurreko apartatuaren arabera ezar daitezkeen isunak gorabehera, arau-hauste astunak edo oso astunak egiten direnean, arau-haustearen inguruabarrak kontuan hartuta, eskumena duen agintaritza zehatzaileak honako zehapen osagarri hauek hartu ahal izango ditu aurrekoez gain:

       1. Zehapenaren xede diren jarduketa, jarduera, jokabide edo egitateengatik arau-hausleak euskal administrazio publikoengandik lortutako dirulaguntza oro itzultzea, edo haiekin sinatutako lankidetza-hitzarmena azkentzea, hala ezarri bada dirulaguntza arautzen duten arauetan edo lankidetza-hitzarmenean jasotako estipulazioetan, hurrenez hurren.

       2. Euskal administrazio publikoen edozein laguntza publiko eskuratzeko bi urtera arteko debekua arau-hauste larrien kasuan; eta bi urtetik bost urtera bitartekoa arau-hauste oso larrien kasuan.

       3. Zentroa edo zerbitzua guztiz edo zati batean ixtea, gehienez ere urtebeteko epean, arau-hauste larrien kasuan; eta, arau-hauste oso larrien kasuan, zentroa edo zerbitzua guztiz edo zati batean ixtea gehienez ere bi urteko epean, edo zentroa edo zerbitzua behin betiko ixtea, guztiz edo zati batean.

       4. Arau-haustea astuna bada, arau-haustea egin duen pertsona fisikoa edo zentro edo zerbitzuaren titular den pertsona fisiko edo juridikoa aldi baterako ezgaitzea, gehienez ere bost urteko eperako, haurrei eta nerabeei arreta emateko zentro edo zerbitzuen titular izateko edo haurrei eta nerabeei arreta emateko lanbideetan aritzeko.

       5. Arau-haustea oso astuna bada, arau-haustea egin duen pertsona fisikoa edo zentro edo zerbitzuaren titular den pertsona fisiko edo juridikoa aldi baterako ezgaitzea, sei eta hogei urte arteko eperako, haurrei eta nerabeei arreta emateko zentro edo zerbitzuen titular izateko edo haurrei eta nerabeei arreta emateko lanbideetan aritzeko.

          333. artikulua. Zehapenen publikotasuna.

          1. Arau-hauste astun edo oso astunen kasuan, eskumena duen organoak zehapen-espedientearen ebazpenean erabaki ahal izango du ezarritako zehapenak Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratzea, haiek irmo bihurtu ondoren. Ebazpenak argitaratzeko kostua zehatutako pertsona edo entitatearen kontura izango da.

          2. Arau-haustearen erantzulea hedabide sozial bat edo publizitate-hedabide bat bada, zehapen gisa metatu ahal izango da zehapen-ebazpena jendaurrean zabaltzea, zehatutako hedabide edo bitarteko bera erabiliz, agintaritza zehatzaileak ezarritako baldintzetan.

          3. Argitaratzean, subjektu erantzuleen izen-abizenak edo sozietate-izena adierazi behar dira, baita arau-hausteen mota eta izaera ere.

             334. artikulua. Zehapenak preskribatzea.

          1. Lege honetan aurreikusitako zehapenek bost urtera preskribatuko dute arau-hauste oso astunengatik ezarri badira, hiru urtera arau-hauste astunengatik ezarri badira, eta urtebetera arau-hauste arinengatik ezarri badira.

          2. Zehapenen preskripzio-epearen kontaketa hasiko da zehapena ezartzen duen ebazpena betearazi ahal den egunaren biharamunetik edo ebazpenaren aurkako errekurtsoa aurkezteko epea amaitu den egunetik. Preskripzio-epea eten egingo da exekuzio-prozedura abiarazten denean, interesduna jakitun bada; eta preskripzio-epeari berrekingo zaio baldin eta hura hilabetez baino gehiagoz geldiarazita badago ustezko arau-hausleari egotzi ezin zaion arrazoi batengatik.

335. artikulua. Zehapen-prozedura.

1. Lege honen xede diren gaietan zehapen-espedienteak hasi, bideratu eta ebazteko eskumena duten organoek aplikatu beharreko zehapen-prozedura da kasu bakoitzean eskumena duten administrazio publikoei dagozkien eremuetan aplikagarriak diren zehapen-prozeduraren arauetan ezartzen dena.

2. Prozedura hori aplikatuko da Euskal Administrazio Publikoen zehatzeko ahalari buruzko martxoaren 16ko 1/2023 Legean, Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legean eta Sektore Publikoaren Araubide Juridikoaren urriaren 1eko 40/2015 Legean ezarritako zehapen-arloko printzipio orokorrak eta prozedura errespetatuz.

   336. artikulua. Organo zehatzaileak.

1. Udalek eta foru-aldundiek zehapen-ahala izango dute lege honek haiei esleitutako eskumenen gaietan. Zehapena ezarri behar duen organoa zehaztuko da erakunde horien berezko araudiaren arabera.

2. Eusko Jaurlaritzak zehapen-ahala izango du lege honek esleitutako eskumenen gaietan; eta osasunean, hezkuntzan, gizarte-zerbitzuetan, justizian, kulturan, hirigintzan, herritarren segurtasunean, kontsumoan, kontsumitzaileen defentsan eta beste arlo batzuetan eskumena duten sailek horretarako izendatzen dituzten organoei egokituko zaie ahal hori egikaritzea, arau-haustea haien eskumenaren jarduketa-eremuan gertatzen bada.

   337. artikulua. Behin-behineko neurriak.

1. Zehapen-prozedura ebazteko eskumena duen organoak, zehapen-prozedura hasi ondoren, beharrezkotzat jotzen dituen behin-behineko neurri proportzionalak hartu ahal izango ditu, eman daitekeen administrazio-ebazpenaren eraginkortasuna eta prozeduraren amaiera ona ziurtatzeko, arau-haustearen ondorioek irautea saihesteko eta interes orokorren eskakizunak ziurtatzeko.

2. Betiere, pertsona adingabeen osotasun fisiko eta morala babesteko beharrezkoak diren behin-behineko neurriak hartu beharko dira.

   LEHENENGO XEDAPEN GEHIGARRIA. Arreta integral eta espezializatuko zerbitzua sexu-indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeentzat.

1. Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, planifikatu eta koordinatuko du Euskal Autonomia Erkidegoan zerbitzu bat sortu eta abian jartzeko lana, arreta integral eta espezializatua emateko sexu-indarkeriaren biktima izan diren haur eta nerabeei.

2. Zerbitzu hori ingurune seguru modura eratuko da, eta sexu-indarkeriaren biktima diren pertsona adingabeei beren premietara egokitutako harrera-, laguntza-, babes- eta errekuperazio-neurriak eman beharko zaizkie.

3. Era berean, zerbitzu hori biktimentzako erreferentzia-gunea izango da, eta bertara joango dira prozesu asistentzial eta judizialetan parte hartzen duten profesional guztiak.

4. Horretarako, protokoloak ezarri beharko dira, zeinek jarraibideak definituko dituzten sexu-indarkeriako egoerak egoki identifikatzen eta bideratzen direla ziurtatzeko, eta haurren eta nerabeen arretan eta babesean inplikatutako sistemen edo agintarien arteko esku-hartze koordinatua bermatzeko, bereziki, gizarte-zerbitzuak, osasun-, hezkuntza- eta polizia-zerbitzuak, Fiskaltza eta agintaritza judizialak, bai eta justiziarekin lankidetzan aritzen diren zerbitzuak ere, esaterako, Auzitegi Medikuntzako Euskal Institutua, lantalde psikosozial judizialak eta delituaren biktimak artatzeko bulegoak.

5. Nolanahi ere, zerbitzu hori doakoa izango da, eta errespetatu egingo dira bertara jotzen duten biktimen, haien senideen edo hirugarrenen duintasuna, konfidentzialtasuna eta datu pertsonalak babes dakizkien duten eskubidea.

6. Eusko Jaurlaritzak, haurren eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, zerbitzu horretan lan egiten duten profesionalek lege honen 311. artikuluan jasotzen den hasierako eta etengabeko prestakuntza espezializatua izan dezaten sustatuko du, bai eta lege horren 312.1 artikuluan ezartzen den prestakuntza espezifikoa ere.

   BIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Euskal Autonomia Erkidegoan osasun mentaleko nahasmenduak dituzten pertsona adingabeei emandako arreta soziosanitarioari buruzko diagnostikoa.

1. Lege hau indarrean jarri eta bi urteko epean, diagnostiko orokor eta espezifiko bat egin eta onetsiko da, Euskal Autonomia Erkidegoan osasun mentaleko nahasmenduak dituzten pertsona adingabeei arreta soziosanitarioa ematearekin zerikusia duten alderdi guztiena, eta arlo horretako liburu zuria bihurtuko da.

2. Diagnostiko horrek oinarrizko helburu hauek izango ditu:

   1. Osasun mentaleko nahasmenduak dituzten Euskal Autonomia Erkidegoko pertsona adingabeentzako arreta soziosanitarioaren egungo egoera ezagutzea, eskura dauden baliabideei, haien aprobetxamenduari eta jarduera asistentzialaren antolaketari dagokienez.

   2. Haurrak eta nerabeak zaintzeko eta babesteko otsailaren 18ko 3/2005 Legea onetsi zenetik, erakundeen arteko elkarlanaren esparruan egin diren jarduketa nagusiak detektatu, deskribatu eta aztertzea, eta lortutako emaitzen eta haren indargune eta ahultasunen balorazioa egitea.

   3. Arreta soziosanitarioaren premia eta gabeziak, hobetzeko arlo eta aukerak, eta arretaren kalitatea hobetzea ahalbidetzen duten erronkak identifikatzea.

3. Diagnostikoak, halaber, azken txosten-proposamen bat ere jasoko du. Txosten horretan, Euskal Autonomia Erkidegoan arreta soziosanitariorik onena lortzeko beharrezkotzat jotzen diren neurri eta politikei buruzko ondorioak eta gomendioak jasoko dira, bertako baliabideak ahalik eta modu eraginkorrenean aprobetxatzen direla bermatzeko eta dauden premiak ahalik eta modu egokienean aseko dituen erantzuna emateko.

4. Diagnostikoa egiteko, Euskadiko Osasun Mentaleko Aholku Batzordearekin batera, batzorde tekniko bat eratuko da, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailari atxikita egongo dena; eta batzorde horren osaeran parte hartu beharko dute Eusko Jaurlaritzan haurren eta nerabeen arloan eta arreta soziosanitarioaren arloan eskumena duten sailetako ordezkariek, bai eta foru-aldundi bakoitzeko ordezkariek ere.

   HIRUGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko 2022-2025 aldirako estrategia integrala.

   Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailak landutako Haurren eta Nerabeen kontrako Indarkeriari aurre egiteko 2022-2025 aldirako Euskal Estrategiak lege honen 128.6 artikuluan aurreikusitako agindua bete beharko du, hau da, Haurren eta Nerabeen Behatokiak estrategia horren betetze-mailari eta efikaziari buruzko ebaluazio-txostena egin beharko du.

   LAUGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Sektore-protokoloak.

1. Eusko Jaurlaritzak, kasu bakoitzean eskumena duten sailen bitartez, foru-aldundiek haurrak eta nerabeak babesteko lurralde-zerbitzuen bidez, eta udalek, autonomia-erkidegoan ordezkaritza handiena duen eta Euskal Autonomia Erkidegoko lurralde osoan ezarpen handiena duen toki-entitateen elkarteak ordezkatuta, lege honen 142. artikuluan aipatutako haurren eta nerabeen kontrako indarkeriari aurre egiteko jarduketa-protokolo sektorialak prestatuko dituzte horretarako sortutako batzorde misto baten esparruan.

2. Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen zuzendaritzak koordinatuko du eratuko den batzorde mistoa, eta esleitzen zaizkion eginkizunak behar bezala betetzeko beharrezkoa den laguntza ekonomikoa, materiala, teknikoa eta langileena emango dio aipatutako zuzendaritzak.

3. Haur eta Nerabeentzako Erakunde arteko eta Sektore arteko Organoak jarduketa-protokoloak onetsi beharko ditu aurreko apartatuan aipatzen den batzordeak proposatuta eta, lege hau indarrean jartzen denetik kontatzen hasita, bi urteko epean. Protokolo horiek lege honen 142.3 artikuluan ezarritako eremu bakoitzerako espezifikoak izan beharko dute.

   BOSGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Balora tresna berrikustea eta eguneratzea.

1. Erakunde arteko lantalde tekniko batek berrikusiko ditu Euskal Autonomia Erkidegoan haurrak eta nerabeak zaintzeko eta babesteko udal- eta lurralde-mailako gizarte-zerbitzuetan arrisku- eta desanparo-egoeren larritasuna balioesteko Balora tresna, zeinaren eguneraketa maiatzaren 9ko 152/2017 Dekretuaren bidez onetsi baitzen, bai eta tresna hori ordeztuko duten ondorengo tresna teknikoak ere.

2. Lantalde hori Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen zuzendaritzaren bidez koordinatuko da, eta foru-aldundi bakoitzak haurrak eta nerabeak babesteko dituen lurralde-zerbitzuetako eta udaletako gizarte-zerbitzuetako teknikariek osatuko dute, nahitaez.

3. Lantalde teknikoak Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailari helaraziko dizkio bere irizpide, proposamen eta gomendio teknikoak, indarrean den Balora tresna aldatzeko beharrari dagokionez eta, bereziki, honako gai hauei buruz:

   1. Babesgabetasun-egoera diren kasuak, eta haiek arrisku- eta desanparo-egoera gisa definitzera daramaten irizpide teknikoak.

   2. Arrisku-egoeren larritasun-maila arrisku arin, neurritsu edo larri gisa kalifikatzea.

   3. Babesgabetasun-egoerak aztertzeko, ikertzeko, baloratzeko eta diagnostikatzeko prozeduren esparruan egin beharreko jarduketa espezifikoak, babesgabetasun-egoera izan daitezkeen kasu jakin batzuetan gerta daitezkeen inguruabar bereziei erreparatuta edo, hala badagokio, arrisku-egoera deklaratu beharra dakartenei erreparatuta.

4. Tresna teknikoaren eguneratzea egitea eta onestea, zeina lege hau erregelamendu bidez garatzeko arau-mailakoa izango baita, Eusko Jaurlaritzari dagokio, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailak proposatuta, eta aurreko apartatuan aipatutako irizpide, proposamen eta gomendio teknikoak oinarri hartuta.

5. Eratzen den lantalde teknikoari esleitzen zaizkion berezko eginkizunak behar bezala betetzeko, Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen zuzendaritzak beharrezkoa den laguntza ekonomikoa, materiala, teknikoa eta langileena emango dio, xedapen honen 1 eta 2. apartatuetan jasotako aurreikuspenak betetze aldera.

6. Lantalde teknikoaren eginkizunei laguntzeko behar diren baliabide ekonomikoak Eusko Jaurlaritzan haur eta nerabeen arloan eskumena duen zuzendaritzaren berariazko aurrekontu-kredituetatik etorriko dira, Euskal Autonomia Erkidegoko aurrekontu orokorretan edo aurrekontu-izaerako lege-mailako arauetan horretarako ezarrita daudenetatik.

   SEIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Lehentasunezko tratua.

   Osasun- eta hezkuntza-administrazioek behar diren jarduketak egin beharko dituzte hurrenez hurren lege honen 223 eta 224. artikuluetan jasotako aurreikuspenak eraginkorrak izango direla bermatzeko. Bi urteko epea izango dute horretarako, lege hau indarrean jartzen denetik kontatzen hasita.

   ZAZPIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Familia-erreferenterik gabeko pertsona adingabe migratzaileak lekualdatzea.

1. Familiako erreferenterik gabeko pertsona adingabe migratzaileei arreta eta babesa ematearen eremuan Euskal Autonomia Erkidego osoan politika homogeneo bat bermatze aldera, pertsona horietako zenbait batera edo haien talde bat beste autonomia-erkidego batzuetatik autonomia-erkidego honetara lekualdatzen direnean, Espainiako Konstituzioan eta Sektore Publikoaren Araubide Juridikoaren urriaren 1eko 40/2015 Legearen 140.1.i) artikuluan aurreikusitako lurralde arteko elkartasun-printzipioaren esparruan, Eusko Jaurlaritzari dagozkio, haurren eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez eta foru-aldundiekin lankidetzan, eskumena duten administrazio publiko autonomikoekin koordinatzeko eginkizunak, lekualdatzearen baldintzak eta inguruabarrak zehazteko, bai eta lekualdaketa hori egiteko eta pertsona adingabeei arreta eta babesa emateko betekizunak zehazteko ere.

2. Halaber, Euskal Autonomia Erkidegoko eremuan bertan lurralde arteko elkartasuna ziurtatzeko, eta bermatzeko haren lurralde-eremu osoan foru-aldundien jarduna bidezkoagoa, homogeneoagoa, orekatuagoa eta kohesionatuagoa izango dela familiako erreferenterik gabeko pertsona adingabe migratzaileei ematen zaien arreta eta babesari dagokionez, adingabe migratzaile horientzako aukera-berdintasuna hobetu dadin, Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, pertsona adingabeak lurralde historikoen artean banatzeko irizpideak eta baldintzak ezarriko ditu, baita dagozkion jarraipen-mekanismoak ere.

3. Nolanahi ere, foru-aldundien laguntzarekin ezarri beharko dira familiako erreferenterik gabeko pertsona adingabe migratzaileen banaketa gidatuko duten irizpideak eta baldintzak.

   ZORTZIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Kautelazko neurriak krisi humanitarioen testuinguruetan.

1. Krisi humanitario baten ondorioz pertsona adingabeak masiboki etortzen direnean familiako erreferenterik gabe, foru-aldundiek lege honen 171. artikuluan aurreikusitako premiazko berehalako arreta emango diete eta beren gain hartuko dute haien behin-behineko zaintza, administrazio-ebazpen bidez.

2. Lege honen ondoreetarako, krisi humanitariotzat hartuko dira, besteak beste, natura- edo ingurumen-arrazoiek, direla lurrikara, uholde, urakan, lehorte, ingurumen-aldaketa edo antzekoek, arrazoi geopolitikoek, direla gerra, gatazka zibil, jazarpen, joan-etorri masibo, gosete edo antzekoek, edo epidemien pareko osasun-arrazoiek, besteak beste, eragindako ezohiko larrialdi-egoera batean sortutakoak.

3. Inguruabarren salbuespenezko izaerari eta larritasunari erreparatuta, eta betiere larrialdiko familia-harrera formalizatzeko egokitzat jotako familia edo pertsonarik ez badago, foru-aldundiek kautelaz eskuordetu ahal izango diete zaintza pertsona adingabeak aldi baterako hartzeko prest agertu diren familiei.

4. Nolanahi ere, zaintza kautelaz eskuordetu aurretik, familia edo pertsona horiek egiaztatu egin beharko dute ez daudela sartuta egoera hauetan:

   1. Guraso-ahalaren egikaritza kenduta edo etenda izatea ebazpen judizial edo administrazio-espediente baten bidez, edo hura kentzeko edo eteteko kausa batean sartuta egotea.

   2. Tutoretza-egoera batetik legez egotziak izatea.

   3. Askatasunaz gabetzeko edozein zigor jaso izana, kondena betetzen ari diren bitartean.

   4. Epai irmo bidez kondenaturik egon izana giza hilketaren dolozko delituagatik, haren erak edo lesioak nolanahikoak izanagatik ere; askatasunaren, osotasun moralaren edo familia-eskubide eta -betebeharren kontrako delituagatik; genero-indarkeriarekin erlazionatutako delituagatik edota sexu-askatasunaren eta sexu-ukigabetasunaren aurkako delituren batengatik, barne hartuta, besteak beste, sexu-erasoa eta -abusua, sexu-jazarpena, exhibizionismoa eta sexu-probokazioa, prostituzioa, sexu-esplotazioa eta pertsona adingabeak galbidean jartzeko ustelkeria eta gizakien salerosketa.

   5. Genero-indarkeriaren, emakumeen kontrako indarkeriaren edo etxeko indarkeriaren biktimak babesteko agindu bati lotutako kautelazko neurrien mende egotea.

   6. Tutoretza egikaritzea ezinezko egiten duten zirkunstantzietan erortzea, Kode Zibilak ezarritakoari jarraikiz.

5. Era berean, zaintza beteko duten familiek edo pertsonek honako baldintza hauek bete beharko dituzte:

   1. Berariaz eta idatziz adieraztea, batetik, jakitun direla pertsona adingabeari familian harrera egitearen eta aldi baterako egonaldiaren helburua ez dela adopzioa, ez eta adopzioaren aurreko bizikidetzarako zaintza eskuordetzea ere, eta, bestetik, konpromisoa hartzen dutela pertsona adingabea bere jatorrizko herrialdera itzultzea errazteko.

   2. Aldeko txosten psikosoziala izatea, beren inguruabar pertsonalak eta familiakoak jasoko dituena.

6. Hartutako neurriak sei hilabetez behin berrikusi beharko dira, eta ez da tutoretzaren ardura hartu behar izango neurriak hartu eta lehenengo 24 hilabeteetan. Hala ere, aldi horretan, beste babes-neurri egonkorrago batzuk edo behin betikoak hartu ahal izango dira, baldin eta egiaztatzen bada ezinezkoa dela jatorrizko herrialdera itzultzea, edo itzulera oztopatzen duten aparteko inguruabar edo arrazoiak badaude eta, betiere, pertsona adingabearen interes gorenak hala eskatzen badu.

7. Hartutako neurriak berrikustean, foru-aldundiek haurrak eta nerabeak babesteko dituzten lurralde-zerbitzuek nahitaez egin beharko dute aldez aurretiko jarraipena, eta txosten tekniko bat egingo dute pertsona adingabea zer egoeratan dagoen eta familiara nola egokitu den ebaluatzeko.

   BEDERATZIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Zerbitzu esperimentalak.

1. Haurren eta nerabeen interesaren alde, euskal administrazio publikoek konponbide berritzaileak ekar ditzaketen ekimen esperimentalak garatu ahal izango dituzte, bai eta baliabide ekonomiko eta teknikoen bitartez haiei laguntza eman ere, betiere konponbide horiek lege honetan ezarritako helburuekin bat badatoz eta lege honetan aurreikusitako kasu bakoitzerako ezarritako eskubide-mugaketak gainditzen ez badituzte.

2. Aurreko apartatuan aipatzen diren zerbitzu esperimentalak bi urterako baimendu ahal izango ditu, salbuespen gisa, eskumena duen administrazioak, eta egoera horren berri eman beharko dio Eusko Jaurlaritzari. Epe horren buruan ebaluazio kualitatibo bati jarraituz erabakitzen bada, horrela garatu den arretako modalitatea alternatiba egokia eta bideragarria dela, dagozkion betekizun material eta funtzionalak arautu beharko dira. Egokitzat jotzen ez bada, zerbitzu horrek baimena galduko du.

   HAMARGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Pertsona adingabeak babesteko entitate publikoaren erreferentzia.

1. Euskal Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremuko jarduketei dagokienez, lege honetan pertsona adingabeak babesteko entitate publikoa aipatzen denean, lurraldearen arabera eskumena duen foru-aldundia aipatzen dela ondorioztatuko da.

2. Lurraldearen arabera eskumena duen foru-aldundiari dagokio pertsona adingabeen egoerari buruzko txostenak egitea, sektore-legeriak pertsona adingabeak babesteko erakunde publikoei berariaz esleitzen dizkienak.

   HAMAIKAGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeen harrera-zentroei buruzko erreferentziak.

   Ulertu beharko da portaera-arazo larriak dituzten nerabeei laguntza intentsiboa emateko programa espezializatuak aplikatzen diren egoitza-harrerako zentroei buruzko erreferentziak, Gizarte babesik gabeko haur eta nerabeentzako egoitza harrerako baliabideak arautzen dituen uztailaren 8ko 131/2008 Dekretuak jasotakoak, lege honen VI. tituluaren IV. kapituluaren 8. atalean araututako jokabide-arazoak dituzten pertsona adingabeak babesteko zentro espezifikoei buruzkoak direla.

   HAMABIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Udalen ordezkaritza.

   Haur eta Nerabeentzako Erakunde arteko eta Sektore arteko Organoan eta Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseiluan aurreikusitako udal-partaidetzaren ondoreetarako, ulertuko da ordezkaritza hori autonomia-erkidegoan ordezkaritza handiena duen eta Euskal Autonomia Erkidegoaren lurralde osoan ezarpen handiena duen toki-entitateen elkarteak izango duela.

   HAMAHIRUGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistema.

1. Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bidez, Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistema diseinatu, garatu, ezarri eta abiaraziko du, lege hau indarrean jarri eta bi urteko epean; betiere, 308. artikuluan ezarritako moduan.

2. Aurreko ondoreetarako, informazioa prestatu eta etengabe eguneratzeko beharrezkoak diren datuak jaso eta etengabe iraultzeko beharrezkoak diren sare eta gailu informatiko eta telematikoak antolatu beharko ditu, kontuan izanik datuak modu agregatuan lortzeko ezarritako irizpideak eta datu horiek modu desagregatuan lortzeko definitzen diren aldagaiak kontuan hartuta.

3. Era berean, bermatuko du Haur eta Nerabeei buruzko Informaziorako Euskal Sistemari mantentze-lanak eta eguneraketa informatikoa egiten zaizkiola.

   HAMALAUGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Estatuko erregistroei informazioa ematea.

   Foru-aldundiei eta, hala dagokionean, udalei egokituko zaie maila estatalean Adingabeen Tutoretzen Indizean, Haurren eta Nerabeen kontrako Indarkeriari buruzko Gizarte Zerbitzuen Erregistro Bateratuan (HNIGZEB) eta, hala badagokio, Haurren eta nerabeen aurkako indarkeriari buruzko informazioaren Erregistro Zentralean sartu beharreko informazioa ematea, informazio horrek haien eskumeneko eremu materialari eragiten badio edo haren barruan badago.

   HAMABOSGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Legearen inplementazioa ebaluatzea.

   Lege hau indarrean jartzen denetik, lau urtean behin, Eusko Jaurlaritzak lege honen eraginaren ebaluazioa egin beharko du, euskal administrazio publikoek legea ezartzeko garatu dituzten jarduerak eta hura abiaraztearen ondorio sozial, juridiko eta ekonomikoak aztertzeko. Ebaluazio horretan, Haur eta Nerabeen Foroko kideek parte hartuko dute.

   HAMASEIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Gizarte babesik gabeko haur eta nerabeentzako egoitza harrerako baliabideak arautzen dituen uztailaren 8ko 131/2008 Dekretua eguneratzea.

   Gehienez ere lau urteko epean, Gizarte babesik gabeko haur eta nerabeentzako egoitza harrerako baliabideak arautzen dituen uztailaren 8ko 131/2008 Dekretua berrikusi eta eguneratuko da.

   HAMAZAZPIGARREN XEDAPEN GEHIGARRIA. Tresna teknikoak baliozkotzea.

   Legean aipatzen diren tresna teknikoak baliozkotzeko, ezagutza akademikoa eta ebidentzia zientifikoa hartuko dira oinarri.

   LEHENENGO XEDAPEN IRAGANKORRA. Nazioarteko Adopziorako Euskal Autonomia Erkidegoko Batzorde Teknikoa.

1. Lege honen 270. artikuluan aurreikusi den Nazioarteko Adopziorako Euskal Autonomia Erkidegoko Batzorde Teknikoa arautuko da Nazioarteko Adopziorako Erakunde Laguntzaileen akreditazioa eta funtzionamendua arautzen dituen abenduaren 27ko 277/2011 Dekretuan Nazioarteko Adopziorako Batzorde Teknikoari buruz ezarritako xedapenen arabera, harik eta haren osaera, eginkizunak eta jarduteko araubidea arautuko dituen araudia onetsi arte.

2. Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, dagokion erregelamendu bidezko garapena egingo du urtebeteko epean, lege hau indarrean jartzen denetik kontatzen hasita.

   BIGARREN XEDAPEN IRAGANKORRA. Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseilua.

   Lege honen 306.7 artikuluan aurreikusitako erregelamendu bidezko garapena egiten ez den bitartean, lege hau indarrean jartzen denetik, Haurrak eta Nerabeak Zaintzeko Batzorde Iraunkor Sektoriala delakoa Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseilua deituko da, Gizarte Zerbitzuen Euskal Kontseiluaren mende egoteari utziko dio eta batzorde hori erregulatzen duen araudia aplikatuko zaio lege honetan xedatutakoaren aurka ez dagoen orotan, harik eta haren berariazko erregulazioa onetsi arte.

1. Espresuki indargabetuta geratzen da Haurrak eta nerabeak zaintzeko eta babesteko otsailaren 18ko 3/2005 Legea.

2. Halaber, indargabetuta geratzen dira lege honetan xedatutakoarekin kontraesanean dauden edo bertan xedatutakoaren aurka dauden maila bereko edo apalagoko arau guztiak.

   AZKEN XEDAPENETAKO LEHENENGOA. Haurren eta nerabeen gaineko eragina ebaluatzeko arau edo gidalerroak onestea.

   Eusko Jaurlaritzak, lege hau indarrean jarri eta bi urteko epean, lege-aurreproiektuek eta erregelamendu-proiektuek haurren eta nerabeen gainean duten eragina ebaluatzeko jarraitu beharreko arauak edo gidalerroak onetsiko ditu eta, hala badagokio, eraginaren ebaluazio hori egin beharretik salbuetsita geratzen diren arauak, lege honen 3.3 artikuluan aipatzen direnak.

   AZKEN XEDAPENETAKO BIGARRENA. Arreta soziosanitarioko unitateak arautzea.

   Eusko Jaurlaritzak, lege hau indarrean jarri eta bi urteko epean, lege honen 114. artikuluan aurreikusitako pertsona adingabeentzako unitate soziosanitarioak arautzeko araudia egin eta onetsiko du.

   AZKEN XEDAPENETAKO HIRUGARRENA. VIII. tituluan aurreikusitako organoak arautzea.

1. Eusko Jaurlaritzak, haur eta nerabeen arloan eskumena duen sailaren bitartez, eta lege hau indarrean jarri eta bi urteko epean, arautuko ditu lege honen 303, 306 eta 307. artikuluetan, hurrenez hurren, jasotako Haur eta Nerabeentzako Erakunde arteko eta Sektore arteko Organoaren, Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseiluaren eta Haur eta Nerabeen Foroaren eginkizunak, osaera eta jarduteko araubidea.

2. Haur eta Nerabeentzako Erakunde arteko eta Sektore arteko Organoak, Haur eta Nerabeentzako Euskal Kontseiluak eta Haur eta Nerabeen Foroak beren eginkizunak egoki eta eraginkortasunez betetzeko behar dituzten giza baliabideak eta bitarteko material eta teknikoak izango dituzte.

3. Euskal Autonomia Erkidegoko aurrekontu orokorretan behar beste baliabide ekonomiko esleituko da, urtero, aipatutako organoen jarduera finantzatzeko.

4. Organo horiek xedapen honen 1. apartatuan aipatutako epean eratu beharko dira.

5. Kide anitzeko organoetako kide izateak ez du sortuko organo horien saioetara joan edo bertan parte hartzearen ondoriozko ordain ekonomikoa jasotzeko eskubiderik.

   AZKEN XEDAPENETAKO LAUGARRENA. Haurren eta Nerabeen Behatokiaren egitura egokitzea.

1. Lege honen 3.4 eta 316.c) artikuluetan jasotako aurreikuspenak betetzeko, Eusko Jaurlaritzak, lege hau indarrean jartzen denetik gehienez ere lau urteko epean, lanpostu-zerrendan beharrezkoa den aldaketa egingo du Haurren eta Nerabeen Behatokiak Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio orokorraren barruan egiten diren lege-aurreproiektuen eta erregelamendu-proiektuen txostenak egin ditzan bermatzeko, bereziki.

2. Halaber, lanpostu-zerrenda aldatu behar da halako moldez non behar diren lanpostuak izango baititu Haurren eta Nerabeen Behatokiak lege honen 316. artikuluan esleitzen zaizkion gainerako eginkizunak bete ditzan, baita hori aplikatzeak dakartzan premietara egokitu dadin ere.

3. Eusko Jaurlaritzak, lege hau indarrean jarri eta bi urteko epean, Haurren eta Nerabeen Behatokia sortzen duen abenduaren 4ko 219/2007 Dekretuan jasotako araudia aldatuko du, lege honek organo horri esleitzen dizkion egitura eta funtzionamendura egokitzeko eta hura aplikatzeak sortzen dituen premiei erantzun egokiagoa emateko.

   AZKEN XEDAPENETAKO BOSGARRENA. Ordezko araubidea.

   Lege honetan xedatu gabekoetan, gaiaren arabera dagokion sektore-araudia aplikatuko da eta, bereziki, zehapen-araubideari dagokionez, Euskal Administrazio Publikoen zehatzeko ahalari buruzko martxoaren 16ko 1/2023 Legea.

   AZKEN XEDAPENETAKO SEIGARRENA. Erregelamendu bidezko garapena.

1. Eusko Jaurlaritzari baimena ematen zaio lege honetan espresuki aurreikusitako erregelamenduzko xedapenak eta lege hau bete eta garatzeko beharrezkoak diren gainerako guztiak eman ditzan, eta horiek eraginkortasunez betearazi eta ezartzen direla bermatzeko beharrezkoak diren neurriak har ditzan, bere eskumenen eremuan.

2. Eusko Jaurlaritzak, zehazki, honako hauek egiteko baimena izango du, erregelamendu bidez egin ere:

   1. Lege honen 332.1 artikuluan jasota dauden isunen zenbatekoa eguneratzeko. Edonola ere, gehikuntzen ehunekoa ez da izango bizi-kostuaren gehikuntzaren indize ofizialena baino handiagoa.

   2. Lege honen 105.1 artikuluan ezartzen den arreta goiztiarreko esku-hartze integralaren onuradun diren haurren adin-tartea handitzeko.

      AZKEN XEDAPENETAKO ZAZPIGARRENA. Indarrean jartzea.

      Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratu eta sei hilabeteren buruan jarriko da indarrean lege hau.

      Hala ere, lege honen 3.4 eta 316.c) artikuluetan jasotako aurreikuspenek 2028ko urtarrilaren 3tik aurrera izango dituzte ondoreak.

      Beraz, Lege honi men egiteko eta men eginarazteko agintzen diet, norbanako zein agintari direla, Euskadiko herritar guztiei.

      Vitoria-Gasteiz, 2024ko otsailaren 21a.

      Lehendakaria,

      IÑIGO URKULLU RENTERIA.