5. ETAPA: MARKINA-XEMEIN • GERNIKA-LUMO

Parrokiarik gabeko “ledania” bat

Aro modernoan, Ajangizko herriak ordezkaritza izan zuen Bizkaiko Batzar Nagusietan, lurraldeko erakunde politiko gorenean. Hala ere, erregimen berezia izan zuen, elizate izatera iritsi gabe, eta “ledania” deitu zitzaion. Egia esan, ez dira ezagutzen figura berezi horren arrazoi zehatzak, baina litekeena da arrazoia herrian parrokia nagusi bat ez egotea izatea.

Egia esan, Ajangizko bizilagunak beste toki-erakunde batzuetan zeuden parrokietakoak ziren, eta nahiko berezia da, ez baita ohikoa administrazio-erakunde autonomo batean gutxienez parrokia-eliza bat ez egotea.

Hala ere, badakigu Ajangizen gutxienez 5 ermita historiko zeudela, eta horietatik 3 baino ez daude zutik: lehena Jaunaren Igokundearena da, gaur egungo parrokia; bigarrena Kanpantxu auzoko Lemandaroko San Joan ermita da; hirugarrena, hondatuta dagoena, Enbeitan dagoen Santa Marina da. Ermita horietako batzuk, iragan urrunago batean, beste hainbeste herrixketako landa-elizak izan zitezkeen. Hala ere, arrazoiren batengatik, tenplu horiek, beste elizate eta hiribildu batzuetako parrokiei lotuta geratu ziren, baina, arlo zibilean, bertako biztanleak mugape politiko propio batean batu ziren.

Nolanahi ere, Ajangizko bizilagunek Mendietako baseliza egoitza izango zuen parrokia propioa eratzea eskatu zuten. Gestioak XIX. mendearen hasieran gauzatu ziren, eta, parrokiako liburuen arabera, Igokundeko ermita zaharrak, jada, hala funtzionatzen zuen 1818 edo 1819tik aurrera.

Une horretan, bere eliz kategoriarekin bat zetorren tenplu baten eraikuntza ordaintzeko dirua lortu behar zen. Horrela, izapideak hasi ziren, eta Santos Angel Otxandategi arkitekto durangarrak sinatutako proiektua eskuratzea lortu zen. Ondoren, Andoaingo seme zen Juan Bautista Belauntzarani eskatu zitzaion eliza eraikitzeko, eta lanak 1828an hasi ziren. Hura, 1849an hil zen, lanak amaituta ikusi gabe, eta bere seme Hermenegildok jarraitu eta amaitu zituen, 1851n.

Horrela, parrokia-elizarik gabeko herri bateko biztanleen adoreak estilo neoklasikoko tenplu bikain bat eraikitzea lortu zuen.

Monumentu handi bat herri txiki batentzat

Lanen emaitza estilo neoklasikoko tenplu bat sortzea izan zen. Oinplano basilikala du eta harlangaitzezkoa da, izkinetako kateak, erlaitzak eta baoen inguruak izan ezik, guztiak harlanduzkoak baitira. Hiru arkuko arkupe monumentala eta harmailadia ditu, frontoi triangeluar handi batek burutzen duen fatxada nagusian. Arkupedun atari bat du nabea inguratuz, oinaldetik hasi eta gurutzadurako kaperetaraino. Gurutze latindar formako oinplanoa du, eta, transeptuan, petxinen gaineko kupula handi bat. Gainerako gangak lunetokoak dira, hau da, kanoikoak, eta alboetako hormetan irekitako leihateen hutsarteei dagozkien txikiagoek gurutzatzen dituzte. Transeptua argiztatzen duten baoak termalak dira eta gainontzekoak erdi puntuko arkukoak. Eliza burutzen duen erretaula estilo akademizistako da, harri gogorren imitazioan margotutako zurezkoa, eta Jaunaren Igokundea irudikatzen duen koadro bat du buru.

Partekatu