Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialak aldaketa soziokulturaleko prozesuetan egiten duen ekarpena 2019

Proiektuaren asmoa da Euskadiko hirugarren sektore sozialak (TSSE, gaztelaniaz) aldaketa soziokulturaleko prozesuetan egiten duen ekarpena aztertzea.

Euskadiko hirugarren sektore sozialeko erakundeek duela hainbat hamarkadatatik egiten duten lanak nabarmen lagundu du eragin sozial handiko aldaketak sortzen. Agerikoena politika publikoen bilakaera da, baina ikerketa-proiektua oinarritzen den alderdia ere garrantzitsua da, eta aldaketa berrien eragile izan daiteke: pertzepzio-aldaketak, hizkuntza (hizkuntza inklusiboa eta abar) edo herritarren jokabidea.

Azterketa honen bidez, Euskadiko hirugarren sektore sozialeko erakundeek aldaketa soziokulturalean egiten duten ekarpena bistaratu nahi da, egindako lanaren balio osoaren parte baita.

Ikerketa esplorazio-ikerketa gisa planteatzen da, beraz, laneko hipotesi bat formulatzen da, hau da, behin-behinean baliozko gisa onartuko den baieztapen bat, eta hortik aurrera ikerketa-lana garatuko da. Azken helburua ez da izango hipotesi hori baliozkotzea edo baztertzea, baizik eta hura oinarri hartuta ondorio zehatzagoak ateratzeko.

Hipotesia: Euskadiko hirugarren sektore sozialeko erakundeak aldaketa soziokulturaleko eragileak dira. 

Hona hemen laneko hipotesi hori garatuko den eta jarraian azalduko ditugun helburuetan zehaztuko diren ildoetako batzuk:

• Ø  Euskadiko hirugarren sektore sozialeko erakundeek aldaketa-prozesu horietan duten rola zehaztea (aldaketaren sustatzaileak, indartzaileak, bideratzaileak eta abar).
• Ø  Aldaketa soziokulturaleko prozesuetan Euskadiko hirugarren sektore sozialaren eragina ahalbidetu duten ekintzarako baliabideak eta estrategiak identifikatzea.

Aldaketa soziokulturaleko prozesu horien baldintzatzaile nagusiak identifikatzea.

Helburu horrekin eta planteatutako hipotesiak oinarri hartuta, ikerketak funtsezko helburu hauek ditu:

1. Euskadiko hirugarren sektore sozialak aldaketa soziokulturaleko prozesuei egiten dien ekarpena aztertzea azterketa-kasuen aukeraketa batetik abiatuta, Euskadiko hirugarren sektore sozialeko erakundeen parte-hartzea izan duten aldaketa soziokulturaleko prozesuak eta emaitzak identifikatuz, horietan izan duten rola aztertuz, ekarpena zer mailatan gertatu den, horretarako martxan jarri diren baliabide eta estrategiak eta eragin duten baldintzatzaileak aztertuz.
2. Euskadiko hirugarren sektore sozialak aldaketa horietan izan duen ekarpena bistaratzea, ekarpen horren emaitzak eta lortutako eragin soziala identifikatuz.
3. Euskadiko hirugarren sektore sozialeko erakundeen eraldaketa sozialerako gaitasunari buruz hausnartzea eta gizarte bidezkoagoa, solidarioagoa, berdinagoa, parte-hartzaileagoa eta demokratikoagoa lortzeko bidean aldaketa soziokulturalarekin lotutako erronka berriak identifikatzea.

Euskadiko hirugarren sektore sozialak aldaketa soziokulturalak sortzean izan duen rola ikertzea proposatzen da. Horretarako, kasu-azterketa ugari erabiliko dira, eta horietan tresna metodologiko ugari erabiliko dira.

Planteatutako helburuak kontuan hartuta, proiektuaren asmoekiko koherentea den aukeraketa-irizpideak betetzen dituzten 3 azterketa-kasu ikertzea erabaki da.

Aukeraketa Liburu Zuriko datuak (2015) oinarri hartuta egin da, eta erakundeetako hartzaileen kolektiboaren arabera, honako hauek ere kontuan hartuta:

1. a) erakundeen antzinatasuna (20 urte edo gehiago)
2. b) honako jarduera hauek egitea: eskubideak sustatzea eta salaketak egitea, sentsibilizazio soziala, ikerketa, komunitatearen garapena eta boluntariotzaren sustapena.

Datuak aztertutakoan, honako kasu hauek aukeratu dira: buruko gaixotasuna duten pertsonak, adimen-desgaitasuna duten pertsonak eta drogamendekotasuna edo beste adikzio batzuk dituzten pertsonak.

Proiektura ondoen egokitzen den metodologia metodologia mistoa da, teknika kuantitatiboak eta kualitatiboak konbinatzen dituena. Hauek dira erabiliko diren teknikak:

1. Marko teorikoa egitean, bigarren mailako iturrietako datuak aztertuko dira, azterketa-helburu den objektua testuinguruan jartzeko.Honako arlo hauetan aldaketak izatearekin lotutako gaietara lehen hurbilketa egitea ahalbidetuko duten datuak jasotzea da helburua: herritarren pertzepzioa eta sentsibilitatea, jokabide sozialeko joerak eta abar. Datu horiek proxie gisa erabiliko dira azterketa-helburuarekin duten lotura dela eta.
2. Elkarrizketa sakonak Euskadiko hirugarren sektore sozialeko pertsonei: erdiegituratutako elkarrizketen gidoi bat oinarri hartuta, banaka elkarrizketatuko dira Euskadiko hirugarren sektore sozialeko erakundeekin lotura duten pertsonak. Haien ibilbideak eta informazio-emaile aditu gisa duten garrantziak ahalbidetuko dute Euskadiko hirugarren sektore sozialak aldaketa soziokulturaletan egindako ekarpenari buruzko informazioa ateratzea. Elkarrizketa horien helburua da haien esperientziak biltzea Euskadiko hirugarren sektore sozialak aldaketa soziokulturalarekin lotuta egindako lanari dagokionez. 12 elkarrizketa sakon egitea aurrez ikusi da.
3. Edukiaren azterketa: testuak aztertzea, hala nola erakundeetako dokumentuak, prentsa-artikuluak, dokumentu publikoak…, ikerketa-taldeak azter dezan aukeratutako azterketa-kasuen inguruan eraldaketa sozialeko lana nola geratu den (pertzepzio soziala aldatzea, hizkuntza, kontakizuna…) eta nola hartu dituzten aldaketa horiek beste eragile sozial batzuek. Edukiaren azterketa egiteko, dokumentuen lagin egokia egin, edukia azterketa-unitatetan sailkatu kode eta kategoria sistema baten arabera, eta edukia kodifikatuta eta kategorizatuta aztertu eta interpretatu behar da.
4. Sektoreko erakundeekin hausnarketa bateratua egiteko mintegia: Topagunea sortzea da helburua, eta bertan eragile multzo bat sartzea, Euskadiko hirugarren sektore sozialak aldaketa soziokulturalak eragiteko duen gaitasunari buruz hausnar dezaten, aldaketarako ekarpen horrek dakarren balioa nola bistaratu eta horretatik guztitik zer ikas daitekeen azter dezaten.

Euskadiko hirugarren sektore sozialak gizarteari, oro har, egiten dion ekarpena, orain arte, egindako lanaren eraginaren arabera aztertu izan da.Euskadiko hirugarren sektore sozialeko Liburu Zuriaren (2015) datuen arabera, sektoreko erakundeen % 35,78en ustez, euskal gizarteak oraindik ez du aitortzen behar beste haien lana eta herritarrei, oro har, egiten dien ekarpena.

Bestalde, Bizkaiko Gizarte Ekintzako Hirugarren Sektorearen Historiari (2012) buruzko ikerketan erakundeek egindako ekarpen garrantzitsuak jaso ziren, eta horien artean, gizarte solidarioa, konprometitua eta kritikoa sustatzea nabarmentzen da. Eraldaketa hori erakundeak eraldaketa sozialerantz bideratu izanarekin eta beharrezko aldaketa sozialen lider izateko, sustatzeko, laguntzeko… konpromisoarekin nabarmentzen da, kolektibo edo komunitate jakin baten loturatik, eta haren egoera hobetzeko eta bizi-kalitate sustatzeko. Gainera, gizartea eraldatzen laguntzea nabarmentzen da, sentsibilizazioaren bidez, egoera eta gertakari zehatzak salatuz, aldarrikapenak bideratuz eta ahotsik ez zuenari ahotsa emanez, ekimen eta kanpainen bidez.

Esku artean dugun ikerketa-proiektuan, Euskadiko hirugarren sektore sozialak gizarteari, oro har, egiten dion ekarpena aztertzeko lanean aurrera egitea da helburua, eta egindako lanaren eraginaz harago, aldaketa soziokulturaleko prozesuetan egiten duten ekarpena aztertzea.

Eraldaketa soziala Euskadiko hirugarren sektore sozialeko nortasunaren egitura mailako elementua da, eta Euskadiko hirugarren sektore sozialak jarrera eta jokabideak eraldatzeari dagokionez ondorio sozial handiko aldaketa-prozesuetan nola eragin duen aztertzeak azalera dezake erakundeek egindako lanaren garrantzi soziala. Erakundeak murgilduta dauden ingurunearekin lotzen du, gainera, eta herritarrekin, oro har, Euskadiko hirugarren sektore sozialak nahi duen gizarte-ereduarekiko modu koherentean.