Euskadik Europar Batasunaren Kontseiluan parte hartzea

Parte hartzeko akordioak

2004ko abenduaren 9an, garai hartan Europar Erkidegoen inguruko Gaietarako Konferentzia (CARCE) esaten zitzaionaren baitan, akordio batzuk hartu ziren Autonomia Erkidegoek Europar Batasuneko Kontseiluan parte hartzearekin lotuta. Horietako lehenengoa Autonomiako Gaien Sailari buruzkoa zen, Europar Batasunaren aurrean duen ordezkaritza iraunkorrean (REPER) eta Kontseiluaren lantaldeetan duen parte-hartzea; eta, bigarrena, Europar Batasuneko Kontseiluak formazioetan duen parte-hartzeari buruz.

Bestalde, Europar Batasuneko Kontseiluaren formazioetan autonomiako ordezkaritza-sistemari buruzko akordioa aplikatzeko jardunbide egokien gida 2006ko abenduaren 12an lehen aipatutako CARCEko Osoko Bilkuraren erabakiaren bidez hartu zen, eta 2006ko abenduaren 15eko Ministroen Kontseiluak eginiko bileran banatu zen. Gida horren xedea zen aipatutako Akordio batzuk aplikatzea errazteko eduki eta gai praktiko batzuk zehaztea, eta Autonomia Erkidegoek Europar Batasuneko Kontseiluan modu efektibo eta eraginkorrean parte har zezaten ahalbidetzea.

2004ko akordioak hiru aldiz aldatu dira ondoren: lehenengo aldaketa 2009ko uztailaren 2ko CARUEren bileran egin zen, eta bilera horretan, parte-hartze autonomikoa bosgarren prestakuntzara zabaldu zen, hots, Lehiakortasuna-kontsumo-gaiei buruzkora. Izan ere, nahiz eta parte-hartze autonomikoa bazegoen 2004ko Akordiotik kontsumo-gaietarako, praktikan gai horiek Lehiakortasun Kontseiluan eztabaidatzen ziren. Bigarren aldaketa CARUEren 2010eko apirilaren 15eko bileran erabaki zen, eta parte-hartze autonomikoa Lehiakortasun Kontseiluaren prestakuntzara zabaldu zen, Ezarpenerako eta Zerbitzuetarako Lan Taldearen barruan, jokoaren antolamenduari buruzko gaietarako. Azkenik, hirugarren aldaketa CARUEk 2011ko otsailaren 7an egindako bileran adostu zen, eta autonomia-erkidegoak Kirolaren Kontseiluaren prestakuntzari buruzko parte-hartzea handitu zen. Aldaketa horiek BOEn argitaratu ziren. 2011ko abuztuaren 11koa.

Era berean, 2018ko abenduaren 10eko Erabakiaren bidez, aldatu egin zen Europar Batasuneko Kontseilua osatzeko garaian autonomia-erkidegoek izan beharreko ordezkaritza-sistemari buruzko jatorrizko akordioa, eta autonomia-erkidego ordezkaria izendatzeko sistema berria ezarri zen, bai eta Europar Batasuneko Kontseiluaren bileretan autonomien ordezkariak ahoz parte hartzeko baldintzak ere.

Bestalde, Jardunbide Egokien Gida ere aldatu egin zen CARUEren 2018ko abenduaren 10eko akordio baten bidez, ordezkaritza autonomikoa gauzatzeko alderdi praktikoak eguneratzeko.

Non parte hartzen da?

Parte-hartze zuzena aurreikusita zegoen, hasiera batean, Europar Batasuneko Kontseiluaren sektoreko lau formazioetarako eta horiei atxikitako Kontseiluko lantaldeetarako: Nekazaritza eta Arrantza; Enplegua, Gizarte Politika, Osasuna eta Kontsumitzaileak (EGPOK); Hezkuntza, Gazteria eta Kultura (HGK), eta Ingurumena. Lehenago esan bezala, gero, Lisboako Itunaren ondorioz, autonomia-erkidegoek ere parte hartzen dute Kirol Arloan. Gai hori Europar Batasunean tratatzen da, aipatutako EGKK Kontseiluaren esparruan. Era berean, Lehiakortasunaren formazioari parte hartzeko aukera ireki zaio, baina Kontsumo eta Joko arloetan besterik ez.

Azkenik, Euskadi Ekonomia eta Finantzetako Kontseiluaren Lantaldeetan (ECOFIN) lanean ari da 2011 urteaz geroztik. Parte-hartze hori Euskadiko Zerga Koordinaziorako Organoaren barruan artikulatzen da.

Nola parte hartu?

Autonomia-erkidegoek parte hartzean, autonomia-erkidego guztien izenean eta horien ordezkari gisa egin behar dute, estatuko ordezkaritzan erabateko eskubidea duten kide gisa. Oro har, txandaka parte hartzen da, sei hilabeteko epeetan, Kontseiluko osoko bilkuretan (bertara joaten da ordezkaritza duen autonomia-erkidegoko sailburua) nahiz lantaldeetan (bertara joaten dira autonomia-erkidegoak izendatzen dituen pertsona teknikoak). Lantaldeek prestatzen dituzte gero Kontseiluaren osoko bilkuran lantzen diren dosierrak.

Kontseiluaren osoko bilkuran parte hartzeko, autonomia erkidegoek jarrera bateratua izan behar dute osoko bilkurako gai-zerrendako puntu bati edo batzuei dagokienez, interes eta/edo eskumen autonomikoa baitute.

2005etik aurrera ordezkaritza duen autonomia-erkidegoko sailburuaren esku-hartzea eska daiteke, Estatuko hizkuntza koofizialetako batean. Euskadiren kasuan, geroztik, parte-hartze gehienak euskaraz egin dira.

Zein autonomia-erkidegok ordezkatzen ditu besteak?

Hasieran, autonomia-erkidegoek parte hartu beharreko gaiak zehaztea eta dagokion Kontseiluaren prestakuntzan autonomia-erkidegoen ordezkaritza izango duen autonomia-erkidegoa izendatzea erabaki zen kasuan kasuko sektoreetako batzarretan. Hauek dira alde anitzeko eta esparru sektorialeko lankidetza organoak, Estatuko Administrazio Orokorreko eta autonomia erkidegoetako administrazioetako ordezkariakbiltzen dituztenak.

Sektoreko konferentzietan zenbait irizpide ezarri dira erkidegoaren ordezkaria izendatzeko: Autonomia Estatutuen onarpen-irizpidea, biztanleen irizpidea, txandaketa politikoaren irizpidea, eta, batzuetan, tratatu beharreko gaiak Autonomia Erkidego jakin baten barruan duen eraginaren irizpidea. Azkenik, xede-irizpide bati buruzko akordioa posible izan ez denean, zozketa egitea edo Autonomia Erkidegoen ordena alfabetikoari jarraitzea planteatu da. Horrek guztiak argi erakusten du adostutako konponbideen heterogeneotasuna.

2018ko abenduaren 10eko Erabakiak, Europar Batasuneko Kontseiluan ordezkaritza autonomikoaren sistemari buruzko akordioa aldatzen duenak, ordura arte ez bezala, errotazio-sistema bakarra ezartzen du, autonomia estatutuak onartzeko hurrenkeran oinarritua, eta autonomia-erkidegoek Europar Batasuneko Kontseiluan duten ordezkaritza ereduari ziurtasuna, eraginkortasuna eta eraginkortasuna ematen dizkio.Eredu horri esker, hamazazpi hilabeteko errotazio zikloa amaitu ondoren, ziklo berri bat aplikatzen has daiteke automatikoki, doikuntzarik edo aldaketarik egin beharrik gabe. Hala, autonomia erkidego batek etorkizuneko edozein seihilekoan izango duen ordezkaritza kalkulatzeko aukera izango da.