5. ETAPA: MARKINA-XEMEIN • GERNIKA-LUMO

Artibai ibaiaren haraneko ermita bat

Artibai ibaiaren haranaren hondoan zehar zenbait Erdi Aroko erlijio-establezimendu dago, hala nola, Arretxinagako Mikel Deunarena, Xemeingo Andre Mariarena, San Jazintorena eta Iruzubietako Elurretako Andre Mariarena. Beharbada, bisitariari salbuespen gisa aurkezten zaio ezaugarri hori, Euskal Herriko haranen panoramika bikain bat menderatuz, altuera handiagoko kokalekuetan dauden ermita eta parrokien ugaritasunagatik. Hala ere, lurrak uzten zuen tokian, tenplu kristau horiek ibaien ibilbidearen inguruan ere finkatu ziren.

Horrek, ziuraski, Erdi Aroaren hasieran, haraneko baliabideak, garaiko komunitateek ere ustiatzen zituztela adierazten digu. Lurrak nekazaritza eta abeltzaintzako jarduerara pixkanaka egokitzeari esker, ibaietako arrantza-baliabideen aprobetxamenduari esker, errotak ezartzeari esker, mekanikoki uraren indarra erabiltzen baitzuten errotarriak mugitzeko, edo komunikazio-bideetatik hurbil egoteagatik, kontua da Artibai ibaiaren haranaren zati hori okupatzen joan zela eta paisaia eraldatzen joan zela.

Markina-Xemeingo paisaia erlijiosoan hainbat tenplu interesgarri daude, baina ezin dugu inola ere alde batera utzi Erdotzako Andre Mariaren baseliza, landa gotikoko harribitxia. Ibaiaren ertzean kokatua, bere arkitekturak adierazten digu eraikinak Erdi Aroaren amaierako markinarren bizitza espiritualean eta sozialean zuen garrantzia. Inbertsio handia, ikuspegi materialetik, baina baita gustu estetiko nabarmenarekin egindakoa ere, da monumentu honen ezaugarria.

Arkitektura monumentala

1500 inguruan eraikia, bere itxura garaiko tenpluen tipologia oso zabalduarekin bat dator. Oinplano angeluzuzenekoa da, eta bere hormak kareharrizko harlanduz eginak daude, egikera onekoak. Bertan, oinaldean, ojiba-formako ate dobelatu bat dago, eta, hegoaldean, bi leiho germinatu, horiek ere zorrotzak. Elizaren gainerakoa gezileiho estuen bidez argiztatzen da, baita absidea ere. Bere teilatua bi isurkikoa da, eta teilatu-hegalari eusteko erabiltzen den sisteman atentzioa jarri behar da. Hari eusten dioten beso-multzo bat da, zeinak hormatik irteten diren harrizko mentsulen gaineko habeetan bermatuta dauden.

Nabarmentzeko da presbiterioak bakarrik duela ganga, kanoi-ganga, hain zuzen ere, egikera soilekoa eta taulazkoa. Nabea ez dago estalita, eta, beraz, teilatuari eusten dion sistema ikus daiteke. Korua ere aipatzekoa da, erabat egurrez egina. Puntu horretan harrizko fabrikako eserleku bikoitz bat dago, deskribatu berri dugun ojiba-leihate bikoitzean dagoena. Deigarria da nabearen zorua, “arrain-hezurrean” jarritako adreiluz osatua baitago.

Barruan gordetzen diren irudiei dagokienez, Maria Magdalenaren XV. mendeko irudi bat nabarmentzen da, tradizioak Santa Apolonia bihurtu duen arren. Gainera, San Antonioren bi tailu ditu, baita Hungariako Santa Isabelen irudi barroko bat ere.

Partekatu