1. Herritarrek natura-baliabideak modu egokian erabiltzea: hots, espezieen eta ekosistemen aprobetxamendua jasangarria izatea, eta haiek leheneratzea eta hobetzea bermatzea.

2. Natura-ekosistemen eta paisaiaren aniztasuna eta apartekotasuna zaintzea, eta interes geologikoa duten inguruak babestea.

3. Funtsezko prozesu ekologikoak eta basafauna eta basaflorako espezieen habitatak mantentzea, dibertsitate genetikoa bermatu ahal izateko.

4. Natura-ondareak berez ekoizteko duen ahalmena bere horretan mantentzea.

   2. Aurreko artikulu-zatikoak bete ahal izateko, lege hau Euskal Autonomia Erkidego osoan jarriko da indarrean, bere eskumenekoak diren lehorreko eta itsasoko eremuetan.

1. Natura-baliabideak modu egokian kudeatzea, gaur egungo belaunaldientzat ekonomian, gizartean eta ingurumenean ahalik eta etekinik handienak ekoizteko. Betiere, hurrengo belaunaldien beharrak eta asmoak bete ahal izateko adina egoteko moduan.

2. Lurra kontserbatu eta babestuz erabiltzea, emankortasuna gutxitu eta kaltetu gabe.

3. Horretarako baliagarri diren lurren nekazaritzako erabilera bermatzea. Ahalmen biologikoa eta ekoizteko ahalmena mantentzeko moduko nekazaritza-teknikak erabiliko dira (nekazaritzakoak, abeltzaintzakoak eta basogintzakoak), inguruko ekosistemekiko begirunez eta jabetzaren funtzio soziala aintzat hartuz.

4. Ur-baliabideak isurketetatik babestu egin beharko dira. Berez arazteko duten ahalmena kontserbatu eta hobetu behar da, eta fauna eta flora babestu.

5. Landaredia kontserbatu egin behar da: basoak, landare-multzoak, palaxuak eta ibaiertzetako flora batik bat. Mendiko baso-aprobetxamendua modu antolatuan egin beharko da, beharrizan sozioekonomikoen arabera, eta ekologian gutxieneko inpaktua sor dezakeen eremuetan bultzatu.

   Landaredi barik utzi diren eraikuntza gabeko lursailetan albait lasterren aldatu beharko dira landareak, betiere eremuari dagozkion ezaugarriak aintzat hartuta.

6. Basafauna eta basaflora arretaz zainduko dira, natura-ondarearen zatitzat. Espezie mehatxatuak kontserbatzen eta berreskuratzen ahalegin berariazkoak egin beharko dira.

7. Itsas baliabideak denon aberasgarri dira, eta Euskal Autonomia Erkidegoaren zerbitzuan egon beharko dute. Hortaz, baliabideon erabilera, ekonomia-ustiaketa zentzuzko eta eraginkorraz, etekinik handiena lortzera bideratuko da. Ustiaketa, bada, espezieak kontserbatzea eta herriaren ongizatearen hazkundea bat etortzeko moduan egin beharko da.

8. Azpiegitura-obrek, eta eraikuntzek oro har, horien inpaktua onartzeko modukoa bada, natura eta paisaiari egokituak behar dute izan.

9. Natura aztertzea bultzatuko da eskola-umeengan, baita hezkuntza- eta zientzia-proiektuak gauzatzea ere, natura bera hobeto ezagutu eta kontserbatzeko.

10. Ingurune naturalaz kultura eta aisialdirako gune bezala baliatzea eta gozatzea bermatuko da.

11. Lege hau ezartzean gertatutako irabazi-murrizketen kalte-ordainak bermatuko dira.

1. Natura Baliabideen Antolamendu Plana.

2. Natura-gune babestuen izendapena.

3. Espezie Mehatxatuen Zerrenda.

1. Erkidegoko ekosistemen, paisaien edo formazio geologiko zein geomorfologikoen erakusgarri izatea.

2. Ekosistemen egungo egoera kontserbatzeko eragin nabaria izatea: hots, prozesu ebolutiboen jarraipena, espezieen migrazioak eta ingurune naturalaren funtzioen orekaren jarraipena ziurtatzea.

3. Oinarrizko prozesu ekologikoak mantentzeko garrantzi handiko egitekoa betetzea.

4. Leku horrek landare- eta animalia-komunitateak kontserbatzeko aukera eskaintzea, horrela edozein espezie galtzea eragotziz edo material genetikoaren lagin bereziak mantenduz.

5. Toki horrek galtzeko mehatxupean dauden edo nazioarteko hitzarmen edo berariazko xedapenen bidez babes berezia eman zaien habitat naturalen laginak egoera onean kontserbatzea.

6. Espezie mehatxatutzat zerrendatutako animalia- edo landare-populazioak nahiz nazioarteko hitzarmenen edo berariazko xedapenen arabera babes berezia behar dutenak izatea bertan.

7. Bakanak edo apartekoak diren elementu naturalak edukitzea.

8. Aukera ematea ikerketa zientifikorako, ingurune naturalaren interpretaziorako edo ingurumeneko parametroen azterketa eta kontrolerako.

9. Ezaugarri ekologiko egokien jabe eta eremuko garapen antolatuaren elementu suspertzaile direla eta, inguruko populazio eta komunitateen aurrerapenean lagundu ahal izatea.

10. Natura-guneko balio kultural, historiko, arkeologiko eta paleontologikoak oinordetza kulturalaren balio handiko erakusgarri izatea.

11. Edertasun bereziko edo balio kultural handiko landa-paisaia osatzea, edota paisaia orokorraren barnean elementu apartekoak eta erakusgarriak izatea.

1. Natura-gune babestuen kudeaketarako sistema orokorrak koordinatzea.

2. Natura-gune babestuak kanpoan ezagutaraztea, era homogeneo eta bateratuz.

3. Natura-guneak eta basabizitza kontserbatzeari buruzko estatuko eta nazioarteko programetan esku hartzea.

4. Informazioa trukatzea beste sare edo babes-sistema batzuekin; halaber, baita natura babestu eta kontserbatzeko sortutako nazio zein nazioarte mailako erakundeekin ere.

   2. Aurreko artikulu-zatian ezarritako helburuak betetzeko eginbeharrak Eusko Jaurlaritzari dagozkio, eta natura-gune babestuak kudeatzeko ardura duten foru-organoekin koordinatuko da.

2. Orobat, lurralde historiko bakoitzean Natura Gune Babestuen Erregistroa sortuko da. Bertan, kudeatzea dagokien natura-gune babestu guztiak sartuko dira.

3. Erregistroak publikoak izango dira, izaera administratiboa izango dute, eta funtzio informatiboa.

4. Sareko natura-guneak erregistroan jasotzea administrazioak ofizioz egingo du, eta ondoren zehazten den gutxieneko informazioa jaso beharko da:

   1. Izendatzeko lege-araua.

   2. Lurralde-eremuaren hitzezko mugaketa eta mugaketa kartografiko zehatza.

   3. Lurraldearen informazio administratibo eta legezkoa.

   4. Dagokion planifikazio-, antolamendu-, erabilera- eta kudeaketa-bitartekoa.

1. Natura-parkea.

2. Biotopo babestua.

3. Zuhaitz apartekoa.

4. Europako Natura 2000 Sarean sartutako eremu edo lekua (Batasunaren garrantzizko lekuak BGL, kontserbazio bereziko eremuak KBE eta hegaztientzako babes bereziko eremuak HBBE), a), b) eta c) aurreko kategoriekin eremuz, osoki edo partzialki, batera suertatzen bada ere.

Biotopoetan, mugatu egingo da baliabideen ustiaketa, salbu eta batera lor badaitezke babestu nahi diren balioak kontserbatzea eta ustiaketa bera.

2. Natura-gune babestuetan, babeserako eremu periferikoak jarriko dira, ekologian eta paisaian kanpoko inpaktuak saihestearren. Orobat, eremuotan, helburuak bete ahal izateko beharrezko mugak ezar daitezke.

3. Natura-gune babestu bat izendatzean, lege honetan bertan ezarrita dauden motetako bat hartuko du. Hala eta guztiz ere, natura-gune babestu izendatze horrek ez du galarazten bertako zenbait ingurutan beste mota batekin bat letozkeen babesguneak sortzea.

4. Natura-gune babestuen mugetan eta horien afektazio-eremuetan ezin izango dira egin zaindu nahi diren ingurumen-balioekin bateraezinak diren erauzte-jarduerak.

   Natura-gune babestu bakoitzaren plangintza- eta/edo kudeaketa-bitartekoak izango dira bateraezintasuna xedatuko dutenak, behar den bezala arrazoituz jarduera horiek eremu horien eta dagozkien afektazio-eremuen ingurumen-balioekin eta babesteko irizpideekin duen bateraezintasuna.

   Edonola ere, jarduera horiek bateragarriak direnean zaindu nahi diren ingurumen-balioekin, natura-gune babestuetako erauzte-jarduerak egiteko proiektuek, beren osotasunean, hau da, bai erauzte-lanak bai instalazioek, beharrezkoa den ingurumen-inpaktuaren banakako ebaluazioa bete beharko dute. Ebaluazio horrek aurreko egoerara leheneratzeko eta lehendik zeuden ingurumen-balioak berreskuratzeko lan guztiak jaso beharko ditu.

2. Natura 2000 Sareko lekuak izendatzeko prozedurek eragindako herri-administrazioen zein pertsona interesdunen parte-hartze egiazkoa eta eraginkorra bermatuko dute.

3. Txostenak, bere tramitazioaren hasierako faseetatik hasita, memoria ekonomiko bat izango du, zeinak espresuki jasoko dituen 92/43/EE Direktibaren 8. artikuluan jasotako baterako finantzaketa komunitarioaren arabera beharrezkotzat hartzen diren aurreikuspenak.

4. Kontserbazio bereziko eremuak (KBE) eta hegaztientzako babes bereziko eremuak (HBBE) izendatzeko dekretuek halabeharrez izan beharko dituzte honako hauek: lekuaren eta bere mugaketaren kartografia, izendapena arrazoitzen duten Batasunaren intereseko habitat motak eta animalia- eta landare-espezieak, horien kontserbazio-egoerari buruzko balorazio bat, lekuaren kontserbazio-helburuak eta jarraipen-programa bat.

5. Kontserbazio bereziko eremuak (KBE) eta hegaztien babeserako eremu bereziak (HBBE) izendatzeko dekretuek kontuan hartuko dituzte Eusko Jaurlaritzak eremu horiek kontserbatzeko sortutako arauak. Eusko Jaurlaritzak eremu horiek kudeatzeko jarraibideak eranskin gisa argitaratzeko agindua emango du.

   Lurralde historikoetako foru-organoek kudeaketa-jarraibideak onartuko dituzte, kontserbazio-helburuak oinarri hartuta, honako hauek jasoko dituztenak: eremuak kontserbazio-egoera egokian mantentzeko neurri egokiak, habitat naturalak eta espezieen habitatak hondatzea ekiditeko neurri egokiak eta inguru horien izendapena bultzatu duten espezieei eragiten dieten aldaketak ekiditeko neurriak. Plan horiek bereziki aintzat hartu beharko dituzte azalera osoa zein bere lurzoruaren zati handi bat leku horietan daukaten udalerrien beharrak. Baldintza horien arabera egingo diren jarraibideak Eusko Jaurlaritzan eskumena duen sailari bidali beharko zaizkio, dagokion izendatze-dekretuaren eranskin gisa argitara ditzan.

6. Kontserbazio bereziko eremuek (KBE) eta hegaztien babeserako eremu bereziek (HBBE) natura-parkeekin bat egingo balute, horiek izendatzeko dekretuek 18. artikuluak ezarritakoa kontuan izan beharko dute.

2. Aurreko artikulu-zatian ezarritako lehentasunez erosteko eta atzera eskuratzeko eskubideez baliatzea erregelamendu bidez arautuko da.

3. Nahitaezko desjabetzearen legerian ezarri bezala, jabetza pribatuaren edo ondare-eskubide eta ondare-interes legitimoen banakako gabetzeak, edozein delarik ere gauzatzeko modua, berekin dakar, titularrentzat, dagokien kalte-ordaina lortzeko eskubidea.

4. Natura-gune babestuak mantentzen lagundu eta eragindako herriei ordaina emateko, eragin sozioekonomikoko esparruak ezarriko dira. Esparruok natura-gunea dagoen udalerrietan kokatuko dira, bai eta babeserako eremu periferikoetan ere, horrelakoak baldin badaude.

5. Herri-administrazio eskudunek 36. artikuluak aipatutako jarduketa-programak egingo dituzte eragin sozioekonomikoko esparruetarako.

6. Natura-gune babestuek osotara edo zati batez beren barruan hartzen dituzten toki-erakundeei besteei baino lehenago emango zaie eremu horiek kudeatzeko eman beharreko zerbitzuen emakida.

2. Lurren mugaketa baino lehen, gutxienez hamabost egun aurretik, administrazio esku-hartzaileak mugaketa hori iragarri egingo du (dagokion lurralde historikoko aldizkari ofizialean argitaratu eta dagokien udal eta toki-erakundeetan legezko abisua jarriz), interes legitimoa duten pertsonak mugaketara aurkeztu ahal daitezen.

3. Natura-gune babestuetan mugarriak jartzea, beharrezkoa balitz, behin-behinekotasunez egingo da muga-lerroari jarraituz.

4. Natura-gune babestuen mugak herri-basoekin, itsaso eta lehorraren arteko jabari publikoarekin edo udal-lurren mugekin berariaz bat etorrarazi direnean, kasu bakoitzerako dagoen mugaketa-araudi zehatza ezarriko da.

5. Natura-gune babestuetako muga barruetan dauden lurrek nahitaezko zorra izango dute ezagutaraziko dituzten seinaleak jartzeko.

6. Seinaleak jartzeko zorrak, zorraren mende diren lursailei, batetik, igarobidea uzteko betebeharra dakarkie; eta bestetik, seinaleok ezarri, kontserbatu eta erabiltzeko lanak egiten uzteko betebeharra.

7. Zorra izendatu eta ezartzeko, nahikoa titulu izango da dagokion espedientea izapidetu eta ebaztea. Espedientean, pertsona interesdunei entzunda, zorra ezartzeko komenigarritasunaren eta behar teknikoaren arrazoiak emango dira.

8. Nahitaezko desjabetzearen legerian ezarri bezala, seinaleak jartzeko zorra ezartzeak berekin dakar dagokion kalte-ordaina.

2. Natura-gune babestu bat lurralde historiko bi edo gehiagotan hedaturik egonez gero, kudeaketa foru-administrazio eskudunek xedatutako moduan gauzatuko da.

1. Urtero kudeaketaren aurrekontua eta programa eratzea. Natura-parkeen kasuan, horien onarpena patronatuak eman beharko du, 34. artikuluan ezarrita dagoenaren arabera. Agiri horietan, dauden natura-baliabideen antolamendu-planen xedapenak aurrera eramatea ezarri beharko da.

2. Bertako zerbitzuetatik jasotako fondoak eta kanpotik jaso ditzaketen baliabideak administratzea.

3. Natura-gune babestuen babeserako arauak gune horien barruan bete daitezen zaintzea. Babeserako arau horiek Natura Baliabideen Antolamendu Planean edo, hala badagokio, natura-gune babestuaren izendatze-arauan ezarrita daudenak dira. Orobat, natura-gunea kudeatzeko organoak bidezko diren txosten eta baimenak egin beharko ditu.

   VI. tituluan ezarritako zehatzeko ahala erabiltzea.

4. Indarrean dagoen legerian, natura-baliabideen antolamendu-planetan eta erabilera eta kudeaketa zuzentzeko planetan ezarrita dagoen beste edozein eginkizun.

1. Dagokion natura-gunea kudeatzeko arau, jarraibide eta irizpide orokorrak.

2. Natura-gunean egingo diren ekonomia- eta aisialdi-jarduerak antolatzeko arauak.

3. Inguru horretako babesa, kontserbazioa, ikerkuntza, naturaren fenomenoen interpretazioa, ingurumen-heziketa, erabilera publikoa, bisitariek gozatzea eta parkeko bertako edo haren eraginpeko eremuko komunitateen aurrerapen sozioekonomikoa kontuan hartuz, eremuari dagozkion helburu zehatzak garatuko dituzten programak eratzeko jarraibideak.

4. Parkearen sorreraren arrazoi izan ziren kontserbazio-helburuekin bat etorriz, beharrezkotzat jotzen den beste edozein puntu.

1. Hasierako agiria kudeaketaren arduradun den foru-organoak eratuko du.

   Agiri hori udalen, udalerria baino lurralde-eremu txikiagoko erakundeen, eremuko interes sozialak ordezkatzen dituzten elkarteen eta Naturzaintza-Euskal Autonomia Erkidegoko Natura Kontserbatzeko Aholku Batzordearen txostenen mende jarriko da. Gehienez bi hilabeteko epean egin beharko dira txosten horiek.

2. Aurreko izapidea bete ondoren, plana egin duen foru-organoak natura-parkearen patronatuaren esku jarriko du plana onartzea.

3. Patronatuak behin proiektua onartu ondoren, edo bi hilabeteko epean plan osoaren edo zatiren baten aurka agertu ez bada, foru-organoak onartu egingo du Erabilera eta Kudeaketa Zuzentzeko Plana. Hasierako onespena izango da.

4. Behin hasierako onespena eman ondoren, Erabilera eta Kudeaketa Zuzentzeko Plana hirigintza alorrean eskumena duten Eusko Jaurlaritzako organoaren eta dagokien foru-aldundietako organoen nahitaezko txostenen mende jarriko da. Txosten horiek hilabeteko epean egin beharko dira.

5. Foru-organo eskudunak parkearen helburu zehatzak garatzeko programak egiteko jarraibideak eta parkearen kudeaketarako jarraibide, irizpide eta jokamolde orokorrak behin betiko onartuko ditu, eta Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean natura-baliabideen antolamenduan eta naturaren kontserbazioan eskumena duen sailari aurkeztuko dio plana. Sail horrek Eusko Jaurlaritzari aurkeztuko dio, araubidezko atala dekretuz onar dezan.

6. Erabilera eta Kudeaketa Zuzentzeko Planaren araubidezko atala onartzen duen dekretuak foru-organo eskudunak onartutako jarraibide, irizpide eta jokamoldeak plan horren eranskin gisa argitaratzeko agindua emango du.

2. Honako hauek dira Naturzaintzaren eginkizunak:

   1. Natura-gune babestuen kudeaketaren emaitza eta estrategiari buruz, urtero txostena egitea.

   2. Naturzaintzari dagozkion alorretako txosten eta irizpenak egitea eta proposamenak aurkeztea, bai bere ekimenez, bai Legebiltzarrak, Eusko Jaurlaritzak edo foru-aldundiek hala eskatuta.

   3. Lege honen aginduekin bat etorriz, natura-gune babestu berriak izendatzeko proiektuei buruzko txostenak egitea.

   4. Eusko Jaurlaritzaren ustez ingurune naturala babestearen alorrean garrantzi nabarmena duten lege-aurreproiektuei buruzko txostenak egitea.

   5. Autonomia-erkidegoko natura-gune babestuak hobeto babestea eta kudeatzea ekarriko duten ekintzak proposatzea.

   6. Lurraldearen kudeaketan ardura duten administrazioen arteko koordinazioa sustatu eta laguntzea, baliabideek babes handiagoa izan dezaten.

   7. Natura kontserbatzeko, ikerketa zientifikorako eta naturaren zabalkunde eta hedapenerako heziketa sustatzea.

3. Txostenak ematea eta gomendioak eta proposamenak egitea ez dira lotesleak izango.

4. Naturzaintza, erakundeetako ordezkariek zein ingurune naturalaren ezagutza, ikerketa, babes eta kudeaketaren alorretan izen handiko aditu direnek osatuko dute.

   Honela osatuko da:

   1. Natura-gune babestuek hartzen dituzten udal edo toki-erakundeen lurralde historikoko ordezkari bana.

   2. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean natura-baliabideen antolamenduan eta naturaren kontserbazioan eskumena duen saileko ordezkari bat.

   3. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean nekazaritzaren gaian eskumena duen saileko ordezkari bat.

   4. Euskal Herriko Unibertsitateko ordezkari bat.

   5. Foru-aldundietako ordezkari bana.

   6. Autonomia-erkidegoan natura kontserbatzea eta ikertzea helburu duten elkarteen ordezkari bat.

   7. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean natura-baliabideen antolamenduan eta naturaren kontserbazioan eskumena duen sailak izendatutako eta izen handiko hiru aditu.

   8. Euskal Autonomia Erkidegoko nekazaritza-sindikatuen ordezkari bat.

   9. Euskal Autonomia Erkidegoko baso-zaleen elkarteetako ordezkari bat.

5. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean natura-baliabideen antolamenduan eta naturaren kontserbazioan eskumena duen sailburua edo hark izendatutako ordezkaria izango da Naturzaintzako buru.

6. Naturzaintzak bere barne-jarduerarako erregelamendua eratuko du.

2. Patronatuek osoko bilkuraz eta batzorde iraunkorraz jardun ahal izango dute.

1. Natura-gune babestuaren alde, beharrezko jotzen dituen adina kudeaketa sustatu eta egitea.

2. Natura-gunean ezarritako arauak betearazteaz arduratzea.

3. Erabilera eta kudeaketa zuzentzeko planen proiektuak eta horien gainean egindako zuzenketak onartzea.

4. Urteroko kudeaketa-programak onartzea.

5. Inbertsio eta jardueren urteko aurrekontua eta programa onartzea.

6. Zuzendari-kontserbatzaileak eratutako jarduera eta emaitzen urteroko txostenak onartzea, disfuntzioak zuzendu edo kudeaketa hobetzeko beharrezko jotzen dituen neurriak proposatuz.

7. Natura-parkeetako eragin sozioekonomikoko esparruetan ordaina emateko egin behar diren ekintzen proiektuei buruzko txostenak egitea.

8. Natura-parkeak kontserbatu, hobetu eta ezagutzeko zein eremuko ekonomia eta gizartea garatzeko beharrezko jotzen dituen neurriak proposatzea.

9. Natura-parkeko balioen ikerketa, zabalkunde eta gozamenerako jarduerak sustatu eta bultzatzea.

10. Zuzendari-kontserbatzailearen urteroko txostenak oinarri dituela, Naturzaintza-Euskal Autonomia Erkidegoko Natura Kontserbatzeko Aholku Batzordearentzat urteroko laburpen-txostena eratzea, natura-gune babestuko estrategia eta emaitzen kudeaketari buruz.

11. Barne-araubidea onartu eta aldatzea.

12. Batzorde iraunkorraren esku uztea beharrezko jotzen dituen eginkizunak.

13. Organo eskudunei lege honen helburuetarako izenpetu behar diren lankidetza-hitzarmenak egitea proposatzea.

Patronatuak, gutxienez, honako ordezkari hauek osatuko dituzte: Eusko Jaurlaritzakoek, dagokien foru-aldundietako natura-parkeen kudeaketarako sailetakoek, dagokien udal eta toki-erakundeetakoek, eragindako eskubideen titularrek, ingurumenaren ikerketa eta babesean ibilbide sendoa egindako elkarteetakoek, nekazari-sindikatuetakoek eta baso-jabeen elkarteetakoek.

Zuzendari-kontserbatzaileak zenbait natura-gune babesturen ardura eduki ahal izango du.

Honako eginkizun hauek ditu:

1. Natura-gune babestuaren antolamendu-bitartekoak sustatu eta ezartzea, horretarako beharrezkoak diren jarduerak eginez.

2. Administrazioek ingurune fisikoan egiten dituzten eta natura-gune babestu bateko natura-baliabideei eragin diezaieketen jarduerei dagokienez, laguntzea eta nahitaez txostenak egitea.

3. Inbertsio eta jardueren urteroko aurrekontua eta programa eratzea eta, behin onartuta, betetzeari ekitea.

4. Parkearen onurarako izango diren jarduerak sustatzea.

5. Jarduera eta emaitzen urteroko txostena egitea.

6. Parkeko kudeaketa-organoak jartzen dizkion eginkizun guztiak.

1. Euskal Autonomia Erkidegoaren aurrekontu orokorretan zehaztuta dauden diru-kopuruen artetik, Natura Guneen Sarearen ikerketa, koordinazio eta zabalkundea eta naturaren ezagutza sustatzeko finantzabidera zuzenduta dauden diru-kopuruak.

2. Natura-gune babestuen kudeaketarako foru-organo eskudunek zehazten dituzten diru-kopuruak.

3. Beste herri-administrazioetatik datozen baliabideak.

4. Europako fondoetatik natura kontserbatzeko programetarako etor daitezen baliabideak.

5. Pertsona fisiko edo juridikoen ekarpen edo emariak.

   2. Lege hau betearazteko xedez, herri-administrazioek, eskudun diren esparruan, lankidetza-hitzarmenak egin ahal izango dituzte.

2. Programok honako helburu hauek izango dituzte:

   1. Azpiegiturak sortu eta egoki diren zerbitzu- eta hornidura-mailak lortzea.

   2. Jarduera tradizionalak hobetu eta, beharrezkoak diren ordainen bidez, natura-baliabideak kontserbatzeko eskakizunekin bat datozen jarduerak sustatzea.

   3. Bertako biztanleak natura-gunearen babes eta kudeaketak sortutako jardueretan integratzea.

   4. Landako etxebizitzak birgaitu eta ondare arkitektonikoa kontserbatzea.

   5. Kultura, zientzia, pedagogia eta aisialdiko ekimenak suspertzea.

1. Espezie bakoitzaren habitat naturala kontserbatzeko eta zaintzeko neurriei lehentasuna ematea, toki horretatik kanpo neurri osagarriak ezartzeko aukera ere kontuan hartuz.

2. Autoktonoak ez diren espezie, subespezie edo arraza geografikoak modu orekatuan sartzea eta ugaltzea. Eta ekintza horiek ekiditea, autoktonoekiko lehia sor dezaketen neurrian edota horien garbitasun genetikoa zein oreka ekologikoak aldatu ahal dituzten neurrian.

3. Endemikoak diren espezie eta subespezieei, banaketa-eremua oso mugatua edo dentsitate txikia dutenei edota migratzaileak direnei ematea lehentasuna.

Era berean, agintari horien ardura izango da itsas fauna eta itsas florako espezieen banku naturala izateko behar besteko dibertsitatea eta aberastasuna duten itsas eremuak kontserbatu, mantendu eta, hala badagokie, berreskuratzea. Ondorio guztietarako, fauna eta florako espezieak berreskuratzeko balioko duten debekatutako erreserba-eremuak ezarri ahal izango dira.

2. Lurraldean egingo diren azpiegituren diseinua espezieen mugikortasun geografikoa behar adina erraztuz egingo da. Sakabanaketa eta trukaketa genetikoa zailduko duten hesiak ekidin egingo dira, eta, basafaunaren istripu-arriskuak ekiditeko, ahal diren neurriak hartu.

3. Zerrendatutako basafaunak nekazaritza-uztari eta abereei egindako kalteen ordainetarako plan bat egingo da, eta dagokien erakundeena izango da hori betearazteko ardura.

2. Euskal Autonomia Erkidegoaren eskumenekoa den itsas eremuan egindako arrantza, itsaski-hartzea eta itsas akuikultura araupetu eta antolatzean, lege honetan ezarritakoa bete beharko da. Betiere, berariazko legeriaren edo, hala badagokio, ezartzekoak diren nazioarteko hitzarmenen mende.

2. Autoktono ez den basafauna eta basaflorako espezietzat hartuko dira arestian aipaturiko taldean egon gabe ingurune naturalean integratu eta basaegoeran dauden espezieak.

2. Itsas fauna eta itsas florako espezie autoktonotzat jotzen dira zientzia- eta natura-ondarearen arabera jatorriz euskal itsasaldekoak direnak, edo, antzina gizakiak ekarritakoak izanik (nahita edo nahi gabe), txarrerako inongo ondoriorik gabe euskal itsasaldeko oreka ekologikora egokitu direnak.

3. Banku naturala deritzo edozein animalia- edo landare-espezie, dauden hazkuntza-fasea edozein delarik ere, populazio batean edo gehiagotan era naturalez eta berez bereziki biltzen den eremu geografiko edo lekuari.

2. Hala, bada, aurreko artikulu-zatian ezarritako helburuetarako, populazio horien eta beren habitaten ohiko garapenari eragin diezaioketen jardueratzat hartuko dira honako hauek:

   1. Motordun gailuekin egiten diren jarduerak.

   2. Eremu librean kanpatzea.

   3. Haitz-eremuetan egiten diren jarduerak. Esaterako, eskalada, delta hegala, parapentea nahiz mendi-txirrindularitza edo antzekoak.

   4. Eremu hezeetan egiten diren jarduerak. Esaterako, egonaldia, bainualdia nahiz nabigazioa edo antzekoak.

   5. Oro har, hotsa ateratzen duten tresnez edo basoetako bideez baliatuz egiten diren aisialdiko jarduerak.

3. Debekatuta egongo dira landan zehar motordun gailuekin egiten diren jarduerak, horretarako bereziki prestatuta dauden eta foru-aldundietako sail eskudunen baimena duten ibilbideetan salbu.

   Debekatuta egongo da, orobat, edozein ibilgailurekin pista, bide eta errepideetatik kanpo ibiltzea, basoetatik egurra ateratzeko lanetarako salbu.

1. «Galzorikoak». Oraingo egoeraren faktore eragileek jarraituz gero biziraupen nekeza dutenei mugatuta.

2. «Kalteberak». Berei edo beren habitatei eragiten dieten aurkako faktoreak berehala zuzenduak ez badira, aurreko kategoriakoak bihurtzeko arriskua dutenentzat.

3. «Bakanak». Neurri txikiko populazioa duten espezie edo subespezieak izango dira kategoria horretan: inguru geografiko murriztuetan edo lurralde zabaletan sakabanaturik egonik gaur egun «galzorikoak» edo «kalteberak» ez direnak.

4. «Interes berezikoak». Aurreko kategorietan ez badaude ere, duten balio zientifiko, ekologiko edo kulturalagatik edota beren apartekotasunagatik arreta berezia zor zaienak har ditzakeen kategoria da.

2. Toki zehatz batean mehatxupean dauden populazioak zerrendatu ahal izango dira.

1. Animaliei dagokienez, akabatu, harrapatu, jarraitu edo zirikatzeko asmoz baimenik gabeko edozein ekintza egitea. Debeku horretan sartzen dira animalia horien larba, kume edo arrautzak, bai eta habitaten suntsipena ere, eta, bereziki, habiena, gordelekuena zein ugaltzeko, negua emateko, atseden hartzeko edo elikatzeko inguruena.

2. Landareei dagokienez, suntsitu, atalen bat moztu, osorik moztu edo errotik atera eta habitataren suntsipenera daraman baimenik gabeko edozein ekintza egitea.

3. Animalia zein landareei dagokienez, «galzoriko» edo «kaltebera» zerrendatuta badaude, bizirik edo hilda eduki, naturalizatu, garraiatu, saldu, erakutsi, inportatu edo esportatzea, eta baita propagulu edo landare-atal eta hazien, polenaren eta esporen bilketa ere, erregelamenduak xedatutako kasuetan salbu.

   2. Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean natura-baliabideen antolamenduan eta naturaren kontserbazioan eskumena duen sailak izango du zerrendan espezie, subespezie eta populazioak sartzeko ardura. Horretarako, aintzat hartuko du Naturzaintza-Euskal Autonomia Erkidegoko Natura Kontserbatzeko Aholku Batzordeak aurretik egingo duen txostena. Hilabete baino lehenago egin beharko da txosten hori.

   3. Behin zerrendatuta, kudeaketa-plana idatzi eta onartuko da (Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean natura-baliabideen antolamenduan eta naturaren kontserbazioan eskumena duen sailak, bere kasa, itsas flora eta itsas faunako espezieei dagokienez; eta, eskumena duten foru-organoekin elkar hartuta, basaflora eta basafaunako espezieei dagokienez). Plan horrek espezie horiei erasaten dieten mehatxuak hastantzeko beharrezko jarraibideak eta neurriak izango ditu. Espezie horien populazioak berreskuratzea, kontserbatzea eta egoki erabiltzea zein horien habitatak babestu eta mantentzea sustatuko du.

      Kudeaketa-plan horien xedapenetako bat izango da, hala badagokio, zerrendatutako espezieen lehorreko edo itsasoko inguru den bizitokia natura-gune babestu izendatzea.

2. Birsartzeko planen gai diren espezie edo subespezieek «galzoriko» zerrendaturik dauden espezieentzako ezarritako babes-neurriak edukiko dituzte, dagokion plana gauzatzen ari den bitartean behintzat.

1. Basafaunako espezieetako aleak gatibu edukitzea beharrezko janaririk gabe edo dituzten behar etologikoekin bat datorren instalazio egokirik gabe.

2. Basafaunako espezieetako aleak, hilik edo bizirik, ikuskizun, jai herrikoi eta beste ekintza batzuetan erabiltzea, baldin eta horrek sufrimendu edo gutxiespenik sortzen badie.

3. Basafaunako edozein espezietako animalien arteko borrokak antolatu eta egitea.

1. Erabiltzen den bidea edozein delarik ere, berariaz akabatu edo harrapatzea.

2. Suntsitu, kalte egin, bildu edo berariaz gordetzea beren habi eta gordelekuak, arrautzak, larbak edo kumeak.

3. Espezie horiei berariaz asaldura eragitea, batik bat ugalketa, hazkuntza, hibernazio eta migrazio garaietan.

4. Animalia bizi edo hilak zein beren gorpuzkiak edukitzea, salerostea edo horiekin trafikatzea.

5. Heldu gabeko animalien aprobetxamendua, heldutasun eza nabaritzeko modukoa bada.

   2. Aurreko artikulu-zatian ezarritako debekuak ezin ezarriko dira mendien, ehizaren eta arrantza kontinentalaren legerian berariaz araututa dauden kasuetan.

1. Basafauna eta basaflora babesteko asmoz. Bereziki, Espezie Mehatxatuen Zerrendan daudenak.

2. Landaketetan, abeltzaintzan, basoetan, ehizan, arrantzan nahiz uretan kalte larriak eragozteko.

3. Artikulu horiek ezartzean pertsonen osasun eta segurtasunerako ondorio kaltegarririk badator.

4. Aire-segurtasuna dela eta egon daitezkeen istripuak ekiditeko.

5. Ikerketa, hezkuntza, birpopulatze edo birsartzetik eratorritako arrazoiengatik beharrezkoa denean, edo itxian hazi beharra dagoenean.

Dena dela, foru-organo eskudunek baimendu egin ahal izango dute berez hildako animaliak edo zaurituta daudelako akabatu behar diren animaliak disekatzea. Betiere, bidezko diren bestelako administrazio-ekintzak edo ekintza penalak izan daitezkeelarik; eta, bidezko balitz, gorpuzkiak bahitu ditzaketelarik.

2. Zerrendatu gabeko edo ehizatzeko eta arrantzatzeko animaliak ekimen publiko edo pribatu bidez ingurune naturalean sartu, birsartu edo populazioak indartzeko, animaliak askatzeak honako hauek betetzen dituela egiaztatu beharko du sustatzaileak:

   1. Egingo den eremuko dibertsitate genetikoari ez diola eragingo.

   2. Zerrendatutako espezieentzako planekin bateragarria dela.

   3. Egingo den lekuan ehiza eta arrantzarako aldez aurretik dauden antolamendu-planei egokitzen zaiela. Plan horiek beharrezkoak diren kontrolbideak ezarri beharko dituzte, sortzen den populazioa ez dadin ekosistemak har dezakeena edo lurraldeko sistema ekoizleek har dezaketena baino handiagoa izan.

3. Autoktonoak ez diren subespezie edo arraza geografikoen kasuan, bakarrik eman ahal izango da baimena animalia horiek heda ez daitezen kontrolatuko delako bermea nahikoa denean, eta, gainera, ziurtatu egin beharko da subespezie edo arraza geografiko autoktonoekiko lehiarik ez dagoela, azken horiek kontserbatu direneko egoerarentzat edo beren aprobetxamenduarentzat arazorik egoteko arriskurik badago.

2. Erauzte-planak onartu ahal izateko, beharrezkoa izango da, gutxienez, jokabide hori gomendatzen duten hiru zientzia-erakundek txosten bana era dezaten.

1. Basaflora deuseztatu nahiz hondatzea debekatzea. Betiere, berariazko arauek edo hurrengo artikuluak xedatutako kasuak salbu.

2. Administrazioaren baimen egokia izan gabe zuhaitzak botatzea debekatzea. Betiere, baso-aprobetxamenduei buruz mendi-legerian xedatutakoaren mende.

3. Zerrendatutako landareak eta haien habitatak honda ditzakeen edozein ekintza debekatzea.

2. Onddo, basafruitu, goroldio, liken eta sendabelar nahiz landare aromatikoak norbere kontsumorako erabiltzeak ez du administrazioaren baimenik behar. Foru-administrazioaren baitan dago, hala ere, norbere kontsumorako joko diren zenbatekoak xedatzea.

3. Lege honetako III. tituluari jarraiki babestutako natura-guneetan, aprobetxamendu horiek, ezartzea dagokien araudiko xedapenen mende egongo dira.

1. Landare horiek eskatzen dituzten basogintzako eta landare-osasuneko lanak egitea. Lan horiek, dagokien planaren arabera egingo dira, planik baldin bada.

2. Landareak edo landare-atalak zientziako, teknikako nahiz irakaskuntzako helburuetarako bildu eta erabiltzea. Lortu nahi diren helburuak eta erabili nahi diren landareen zenbatekoak eta lekua azaldu behar dira, arrazoiturik.

2. Espezie horiek kontserbatzea eta ugalaraztea bermatzeko, foru-organo eskudunek Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean natura-baliabideen antolamenduan eta naturaren kontserbazioan eskumena duen sailarekin elkar hartuta, bakoitzak bere lurralde-eremurako, arrantza-aprobetxamenduen araudia onartuko dute urtero. Jarduera horiek egin daitezkeen urak ezarriko dituzte, bai eta espezie bakoitzarentzako arrantza-garaia eta ur kontinentaletan arrantzatzeko modu eta metodoak ere.

Errolda foru-organo eskudunek egin eta kudeatuko dute, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean arrantzan eskumena duen sailak errolda garatzeko ematen dituen arauekin bat.

Erroldako informazioa oinarri hartuta, biologia-alorreko arrazoiek hala aholkatzen badute, aldi baterako babesaldiak edota debeku bereziak ezar daitezke.

2. Arrantza-eskubideen titularrek eta, oro har, arrantzaleek, dagokienean, foru-organo horiei informazio egokia eman beharko diete nahitaez. Horretarako, denboraldi bakoitzean lortutako harrapaketen kontua eramango dute.

2. Arrantzako antolamendu-plan teknikoen edukia, indarraldia eta beste eskakizun guztiak arautuko dituzte foru-aldundiek, erregelamendu bidez.

3. Foru-administrazioek batasun naturala eratzen duten arrantza-barrutietan antolamendu-plan teknikoak elkarrekin egitea bultzatuko dute. Orobat, elkarrekin aprobetxatzeko lurretan jarraitu beharreko plangintza-arauak ezarriko dituzte.

4. Eremu mugatu guztietan, arrantzarik egiterik izango ez den erreserba-eremuak izango dira. Erreserba horien mugak antolamendu-plan teknikoek ezarriko dituzte. Erregelamendu bidez, erreserbek izan behar duten gutxieneko lur-azalera eta beste hainbat ezaugarri xedatuko dira.