5. ETAPA: MARKINA-XEMEIN • GERNIKA-LUMO

Bizkaiko auzo xumea

Arratzuko Elexaldeko herrigunea Gola ibaiak inguratzen duen muino baten gainean dagoen eraikin multzo txiki batek osatzen du. Egia esan, Elexalde auzoa haranean, elizaren gainaren azpian, agertzen diren etxe sakabanatuek osatzen dute. Hala ere, parrokiak eta apaizetxeak, garai eta estilo desberdineko eraikinak izan arren, lotura nabarmena dute.

Eliza, ziur asko, Goi Erdi Aroan eraiki zen, nahiz eta espekulatu izan den XII. edo XIII. mendean sortu zela. Kokalekua ikusita, erraz defenda daitekeen leku batean kokatzeko borondatea iradokitzen da, inguruko maldei eta aipatutako ibaiak inguratzen dituenari esker. Egile batzuen arabera, Arrizuatarrek eraiki zuten, entseina-eliza edo beren eliza gisa. Hala ere, Behe Erdi Aroan patronatua Arteagatarrek eta Mezetatarrek partekatzen zuten.

XVI. mendearen erdialdean hasi ziren gaur egungo eraikuntza egiten, oinplano basilikalekoa, abside-kapera bakarrekoa, zuzena. Ganga trenkatuak ditu, eta apaingarririk gabeko koloma zilindrikoek eusten diete. Beren kapiteletatik, ganga horiei eusten dieten arkuak abiatzen dira. Bestalde, aldare nagusia trazeria-ganga batez estalita dago. Interesgarria da oinaldean dagoen korua (1772), zutabe angeluzuzenek eta alboetako hormek eusten dieten hiru arku eskartzanoetan bermatuta dagoena. Dobeladun bi sarrera ditu, bata erdi-puntukoa eta bestea karpanela.

Oinaldean kanpandorrea bat du, eraikinaren pisuari kontra egiteko balio duena; izan ere, mazela ematen hasi zenean, hainbat egitura-arazo sortu zituen. Perimetroko atari bat ere badu.

Erretaula nagusia neoklasikoa da, 1819koa, Juan Bautista Mendizabalek sinatua eta santu patroiari eskainia. Alboetan rokoko estiloko beste bi ditu (1738 eta 1742koak), Arrosarioko Ama Birjinari eta San Joseri eskainiak.

Elizaren aurrean, apaizetxea dago, izenak dioen bezala, parrokia zerbitzatzen zuten elizgizonen ohiko etxebizitza izateko erabiltzen zena. 1841ean eraiki zen. Oinplano karratukoa, bolumenak fase bakarra du eta proiektu beraren ondorio da. Fatxadan zentratutako ardatz nagusi bat sarrerako ateak eta balkoidun ate-leiho batek osatzen dute; alde bakoitzean eta solairu bakoitzean, bi leiho daude. Atikoak garapen horizontaleko leiho txikiagoak ditu. Fatxada nagusiko baoak hareharrizko harlanduz inguratuta daude, eta inposta-lerro batek bereizten ditu beheko solairua eta lehenengoa. Gainerako fatxaden egikera sinpleagoa da, nahiz eta leihoak modu ordenatuan dauden, adibidez, gurutze moduan.

Partekatu