5. ETAPA: MARKINA-XEMEIN • GERNIKA-LUMO

Estetika baten esanahia

Erdi Aroan, Bizkaiko gizarteko eliteek, Bizkaiko Jauna izan ezik, ez zuten noblezia-titulurik gainerako biztanleetatik bereizteko. Ez dugu dukerik, konderik edo baroirik aurkitzen, populazioaren ehuneko handi bat kaparetzat hartzen baitzen. Zer esan nahi zuen horrek? Esan nahi zuen biztanleen gehiengo handi batek ez zuela bere burua petxerotzat hartzen, ezta inoren joputzat ere, eta nobleziaren mailarik apalenean zeuden. Horrela, 1526an, bizkaitar guztien kaparetasun unibertsala aldarrikatu zen.

Hala ere, horrek ez zuen esan nahi Erdi Aroan Bizkaiko biztanleen artean desberdintasun sozial eta ekonomikorik ez zegoenik. Hain zuzen ere, bizilagunengandik bereizteko beharrak familia asko lehia batera eraman zituen, askotan bortitza, Bandoen Borrokak izenarekin ezagutzen duguna. Borroka horien amaiera XVI. mendearen erdialdean kokatzen da. Henrike IV.a Gaztelazkoaz geroztik eta, bereziki, Errege-erregina Katolikoekin, indarkeriarekin eta terrorearekin amaituko da. Jaunek beren botere eta eraginaren zati handi bat mantentzen jarraitu zuten, pixkanaka euren borrokekin amaitu eta hiribildu eta elizateei kontzesioak egin behar izan zizkieten arren.

Jaun horiek, Ahaide Nagusiak bezala ezagutzen zirenak, sozialki nabarmentzeko erabili zuten moduetako bat gerra egitea eta beste jaun eta errege batzuei militarki zerbitzatzea izan zen. Erdi Aroko ordenan, nobleziak gerra egiten zuen, kleroak otoitz egiten zuen eta nekazariak lurra lantzen zuen, eta lehen taldekoa zela frogatzeko modua, hain zuzen, armak erabiltzea zen.

Hala ere, jarduera militarra beste bide batetik ere froga zitekeen, gotorleku bat etxe propio gisa eraikiz, hain zuzen ere. Hala, familiaren etxebizitza propagandarako elementu bihurtu zen, harrizko dorre gotor bat eraikitzeko gaitasun ekonomikoa ikusarazteko. Batzuetan, indarkeriarik handieneko garaian (XIV. mendearen amaieraren eta XV. mendearen erdialdearen artean), talde etsaiei aurka egiteko balio zuten. Hala ere, XVI. mendean zehar, gotorleku-jauregien eraikuntzak, azkenean, klase altuen gustuko estilo arkitektoniko bat osatu zuen, antzinako jatorri bat gogora ekarri eta Ahaide Nagusi haiekin erlazionatzeko asmoz.

Barrutiako dorrea

Mendeen poderioz, Barrutiako dorreak ez du galdu eraiki zeneko itxura trinko eta sendo hori. Oinplano karratuko eraikina da, hasiera batean harlanduzkoa, beheko solairua, solairu noble bat eta teilatupeko solairua dituena. Gaur egun, bere hormak hareharria eta kareharria nahasten dituen harlangaitzezko zatiak dituzte, eta elementu arkitektoniko nagusiek XVII. mendeko eraberritze bat erakusten dute, arku beheratu edo karpanel batez errematatuko ataria edo arku zuzeneko leihoak kasu. Hala ere, hareharrizko harlanduz eraikitako eremu zabalak ikus ditzakegu, Erdi Aroko jatorriaren isla diren hainbat gezileiho dituztenak.

Partekatu